Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR (del.) Paweł Duda

Protokolant: sekretarz sądowy Arkadiusz Połaniecki

po rozpoznaniu w dniu 4 maja 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej
z siedzibą w S.

z udziałem interwenientów ubocznych: po stronie powodowej B. a K. k.s. z siedzibą
w P. (Czechy) i po stronie pozwanej Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 14.417 zł (czternaście tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  zasądza od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad na rzecz Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. kwotę 7.200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  nakazuje pobrać od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 176,54 zł (sto siedemdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt XXV C 1172/12

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 18 maja 2016 r.

Pozwem z dnia 17 lipca 2012 r. (data nadania na poczcie) Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad wniósł o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwoty 15.488.027,52 zł wraz
z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 14 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 28 października 2011 r. została wystawiona przez (...) S.A. na rzecz powoda (Beneficjenta) gwarancja należytego wykonania umowy nr (...), zmieniona następnie aneksami nr (...), którymi wydłużono termin jej ważności do dnia 31 maja 2012 r.
i wysokość zabezpieczenia do kwoty 14.000.000 zł. Następnie pozwany w dniu 23 grudnia 2011 r. wystawił na rzecz powoda gwarancję należytego wykonania umowy
nr (...), zmienioną później aneksem nr (...), na mocy którego wydłużono okres ważności gwarancji do dnia 31 maja 2012 r. i wysokość zabezpieczenia do kwoty 3.000.000 zł. Powyższe gwarancje zostały wystawione w celu zabezpieczenia płatności wynikających
z umowy nr (...) z dnia 1 sierpnia 2011 r., zawartej pomiędzy konsorcjum utworzonym przez (...) S.A. z siedzibą w W., B. a K. Polska
Sp. z o.o. z siedzibą w C. i B. a K. k.s. z siedzibą w P. (Czechy)
a powodem, na realizację – w ramach zadania inwestycyjnego pn. „Kontynuacja projektowania i wykonania robót budowlanych w zakresie Autostrady (...) od S. do K. na odcinku od km 411+465,8 do km 431+500” – dostawy na plac budowy albo teren lub magazyn uzgodniony i zaakceptowany przez Beneficjenta w terminie do dnia
30 kwietnia 2012 r. materiałów określonych w Przejściowym Świadectwie Płatności nr 3 oraz kolejnych dostaw materiałów, których rodzaj zostanie określony w kolejnych Przejściowych Świadectwach Płatności wystawionych w okresie ważności gwarancji. Na podstawie gwarancji pozwany zagwarantował Beneficjentowi nieodwołalnie i bezwarunkowo, na zasadach przewidzianych w gwarancji, zapłatę za powstałe w okresie ważności gwarancji zobowiązania wykonawcy w zakresie przedmiotu dostawy z wyłączeniem kar umownych
i odsetek. Wypłata z tytułu gwarancji miała nastąpić na pierwsze pisemne żądanie zapłaty zawierające kwotę roszczenia, m.in. pod warunkiem dostarczenia gwarantowi żądania zapłaty podpisanego przez osoby umocowane do działania w imieniu Beneficjenta, które to podpisy zostaną potwierdzone przez bank (...) lub notariusza jako podpisy osób upoważnionych do działania w imieniu Beneficjenta. W związku z faktem, że wykonawca nie wykonał przedmiotu dostawy, w dniu 17 maja 2012 r. powód wystąpił jako Beneficjent gwarancji do (...) S.A. z dwoma pisemnymi żądaniami zapłaty kwoty łącznej w wysokości 15.488.027,52 zł, podpisanymi przez osoby uprawnione do reprezentowania Beneficjenta, których podpisy zostały zweryfikowane przez Bank (...). Pozwany bezzasadnie odmówił spełnienia obu żądań zapłaty. Pismem z dnia 1 czerwca 2012 r. powód ponownie wezwał pozwanego do zapłaty kwot wskazanych w dwóch żądaniach zapłaty z dnia 17 maja 2012 r. Pozwany również
i w tym wypadku odmówił zapłaty kwot wynikających z gwarancji. W ocenie powoda,
w niniejszej sprawie zaistniały przesłanki aktualizujące obowiązek gwarancyjny. Doręczone gwarantowi pisemne żądania zapłaty zawierające kwotę roszczenia, zostały podpisane przez osoby upoważnione do działania w imieniu Beneficjenta, zawierały stosowne oświadczenia
i kopie Przejściowych Świadectw Płatności, na podstawie których Beneficjent dokonał płatności za materiały znajdujące się poza placem budowy lub magazynem uzgodnionym
i zaakceptowanym przez Beneficjenta. Poza należnością główną, powód domaga się
w pozwie zapłaty odsetek ustawowych od kwoty 15.488.027,52 zł od dnia 14 czerwca 2012 r. Zgodnie z treścią gwarancji, wypłata powinna nastąpić w terminie 14 dni od dnia otrzymania przez gwaranta kompletnego żądania zapłaty a gwarant był w posiadaniu wezwań do zapłaty w dniu 30 maja 2012 r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 24 lipca 2012 r. tutejszy Sąd nakazał pozwanemu (...) S.A., aby zapłacił powodowi Skarbowi Państwa – Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad kwotę 15.488.027,52 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty oraz aby zapłacił Skarbowi Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu, albo wniósł w tymże terminie sprzeciw.

We wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty (tom I, k. 163-180) pozwany (...) S.A. zaskarżył powyższy nakaz zapłaty w całości
i wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że żądania powoda są niezasadne. Na żądaniach wypłaty z gwarancji znajdują się podpisy osób reprezentujących Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W.. Beneficjentem obu gwarancji jest zaś Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. Oznacza to, że żądania zapłaty nie zostały podpisane przez właściwie umocowane osoby. Nie przedłożono żadnych pełnomocnictw,
z których wynikałoby, że osoby podpisujące te żądania zapłaty działają w imieniu powoda. Zgodnie z dołączonymi do żądań pismami Banku (...), podpisy na żądaniach zapłaty zostały złożone przez osoby uprawnione do składania oświadczeń woli
w zakresie praw i obowiązków majątkowych w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W., a nie w zakresie praw i obowiązków Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Zgodnie z treścią obu gwarancji bank miał potwierdzić, że na żądaniach zapłaty podpisały się osoby upoważnione do działania w imieniu Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Oznacza to, że wystawione potwierdzenia banku są także niezgodne z treściami gwarancji. W tej sytuacji pozwany nie mógł ustalić, czy żądania zapłaty pochodzą od Beneficjenta gwarancji. Bank (...) prowadzi też osobny rachunek dla Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad o numerze innym, niż wskazany w przywołanych potwierdzeniach. Jako że żądania zapłaty z obu gwarancji nie spełniały wymogów w nich określonych, pozwany uprawniony był do odmowy wypłaty świadczeń z tych gwarancji, na co pozwany wskazywał w pismach kierowanych do powoda.

Ponadto pozwany zarzucił, że:

1)  Powód nie wykazał, jaki jest związek zestawienia materiałów zgromadzonych na kopalniach, dołączonego do żądań wypłaty z gwarancji z Przejściowymi Świadectwami Płatności nr 3, 5, 6 i 8 załączonymi do obu żądań. Fakt, że kruszywo znajdowało się na terenie dwóch kopalń nie jest tożsamy z niedostarczeniem powodowi tego kruszywa. Powód nie załączył do żądań zapłaty Przejściowych Świadectw Płatności nr 4, 7. Do żądania zapłaty z gwarancji nr (...) powód załączył jedynie jedno Przejściowe Świadectwo Płatności nr 8, a nie załączył pozostałych Świadectw o nr 3, 4, 5, 6, 7. Jest to kolejny brak formalny żądań zapłaty.

2)  Zsumowanie kwot, stanowiących zapłatę za kruszywa znajdujące się poza placem budowy, wymienionych w załączonych do żądań zapłaty Przejściowych Świadectwach Płatności nr 3, 5, 6 i 8 daje kwotę 5.197.921,22 zł, powód zażądał zaś
z tytułu obu gwarancji od pozwanego zapłaty kwoty 15.488.027,52 zł. Sprzeczność pomiędzy żądaną kwotą a dokumentami stanowiącymi podstawę jej wyliczenia upoważniało pozwanego do odmowy wypłaty świadczeń z gwarancji. Z (...) nr 3, 5, 6, 8 załączonych do pozwu i z (...) nr 4 i 7 niezałączonych do pozwu oraz z żądania zapłaty wynika, że powód za materiały zapłacił jedynie kwotę 5.197.921,22 zł, a nie kwotę dochodzoną pozwem.

3)  Odcinek autostrady (...) od S. do K., do budowy którego miały być użyte kruszywa, dostawę których gwarantował pozwany został ukończony.
W związku z tym zrealizowane zostały także dostawy kruszywa zabezpieczone oboma gwarancjami. Fakt wykonania dostaw kruszywa w zakresie objętym gwarancjami został potwierdzony przez (...) S.A.

4)  Gwarancje zabezpieczały wykonanie dostaw przez konsorcjum firm (...) S.A, B. a (...) Sp. z o.o. i B. a K. k.s. Dla ustania odpowiedzialności pozwanego z obu gwarancji wystarczające było wykonanie dostaw kruszywa przez którykolwiek z tych podmiotów. Fakt oddania do użytku autostrady (...) na odcinku, którego dotyczyła umowa zabezpieczona gwarancjami oznacza, że konsorcjum prawidłowo wykonało umowę. Gwarancje nie zabezpieczają roszczeń pomiędzy konsorcjantami. Odstąpienie od umowy przez Syndyka Masy Upadłości (...) S.A. sprawiło, że wygasło zobowiązanie tego podmiotu do wykonania umowy. Spowodowało to wygaśnięcie zobowiązań pozwanego z gwarancji. W takiej sytuacji zgłaszanie przez powoda roszczeń
z gwarancji traktować należy jako naruszenie celu, w którym udzielone zostały obie gwarancje, poprzez próbę objęcia odpowiedzialnością pozwanego innych zobowiązań niż te, które są zabezpieczone gwarancjami.

5)  Na mocy aneksu nr (...) do umowy zmianie uległy podmioty wykonujące umowę w tym zakresie, w jakim do tej pory była wykonywana przez (...) S.A. Wykonanie całej umowy przejęli pozostali dwaj konsorcjanci. Aneks ten jest odnowieniem zobowiązania wynikającego z umowy i z dniem jego zawarcia wygasła odpowiedzialność (...) S.A. za wykonanie dostaw kruszywa.

6)  Powód nie udowodnił, że złożył roszczenie z gwarancji nr (...) z dnia
23 grudnia 2011 r. w terminie ważności tej gwarancji. Okres ważności tej gwarancji, zgodnie z aneksem nr (...) załączonym do pozwu, upłynął bowiem 31 marca 2012 r.
a żądanie zapłaty ma datę 17 maja 2012 r.

W piśmie procesowym z dnia 6 września 2012 r. (tom II, k. 233-247) powód wskazał, że pozwany w terminie obowiązywania gwarancji nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń formalnych do żądań złożonych przez powoda. Zgodnie z przepisami ustawy o drogach publicznych centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach dróg krajowych jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, który realizuje swoje zadania przy pomocy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, zaś w skład (...) wchodzą oddziały w województwach. Generalny Dyrektor może upoważnić pracowników Generalnej Dyrekcji do załatwiania określonych spraw w jego imieniu
w ustalonym zakresie (art. 18 i 18a ustawy o drogach publicznych). W niniejszej sprawie Generalny Dyrektor skorzystał z przysługującego mu uprawnienia i udzielił konkretnym osobom pełnomocnictw do składania oświadczeń woli w zakresie praw i obowiązków majątkowych Generalnego Dyrektora związanych z działalnością Oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w W., zgodnie ze statutem i regulaminem organizacyjnym. E. B. i A. G. działały na podstawie pełnomocnictw Generalnego Dyrektora, zatem oświadczenia dotyczące przedmiotowych gwarancji zostały złożone przez osoby umocowane. Potwierdzenie podpisów przez Bank (...) było wystarczające dla wykazania umocowania osób podpisujących się pod żądaniami zapłaty, zaś żądanie przedstawienia jakichkolwiek dodatkowych dokumentów byłoby nieuprawnione. Każde działanie w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych
i Autostrad w W. jest jednocześnie działaniem w imieniu Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Gwarant nie jest uprawniony do badania zasadności wezwania ani podnoszenia zarzutów dotyczących stosunku podstawowego, bowiem ukształtowany gwarancją ubezpieczeniową stosunek prawny pozostaje niezależny względem stosunku prawnego łączącego beneficjenta z dłużnikiem, będącego przyczyną udzielenia gwarancji, a nawet stosunku zlecenia udzielenia gwarancji. Umowa nr (...) nie została jeszcze w całości wykonana. Żaden z członków konsorcjum nie wykonał dostaw materiałów wskazanych w gwarancjach ubezpieczeniowych,
tj. materiałów określonych w Przejściowych Świadectwach Płatności, za które zapłacił powód. Do żądania zapłaty dołączono, zgodnie z treścią gwarancji, tylko te (...), w których zamawiający dokonywał zapłaty za materiał objęty gwarancją. Bezzasadny jest zarzut pozwanego, że nie załączono kompletu wymaganych (...), bowiem w (...) nr 4 i 7 nie dokonywano płatności za materiał objęty gwarancją a w (...) nr 10 również nie dokonywano płatności za materiał objęty gwarancją, lecz skorygowano jedynie wartość zapłaconego przez Beneficjenta materiału o ilość i wartość materiału dostarczono na plac budowy. Do drugiego
z żądań zapłaty dołączono tylko (...) nr 8, bowiem wartość żądania pokrywa wartość zapłaconego przez Beneficjenta materiału w (...) nr 8. Suma wystawionych żądań zapłaty pokrywa się z wartością materiału, za jaki faktycznie wykonawca otrzymał zapłatę a którego nie dostarczył na plac budowy. Zobowiązanie pozwanego z tytułu obu gwarancji nie wygasło na skutek odstąpienia od umowy przez Syndyka Masy Upadłości (...) S.A. z uwagi na samodzielny i nieakcesoryjny charakter gwarancji ubezpieczeniowych. Niezależnie od tego pkt. 9 gwarancji wprost stanowił, że jakakolwiek zmiana lub modyfikacja umowy zawartej pomiędzy beneficjentem a wykonawcą nie wpływa na odpowiedzialność gwaranta wynikającą z gwarancji. Zawarcie aneksu nr (...) do umowy nie stanowiło odnowienia, bowiem przedmiotem aneksu była zmiana sposobu realizacji płatności, a ponadto aneks miał charakter porządkujący w zakresie dostosowania określenia członków konsorcjum wykonawcy do nowej sytuacji prawnej, jako nastąpiła po odstąpieniu od umowy przez Syndyka w/w spółki. Powód poprzez realizację przedmiotowych gwarancji nie dochodzi żadnych innych roszczeń, niż wynikające z gwarancji.

W załączniku do protokołu rozprawy z dnia 12 listopada 2012 r. (tom VI, k. 1175-1185) pozwany podtrzymał wszystkie twierdzenia i zarzuty zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Dodatkowo pozwany podniósł, że to Generalny Dyrektor Dróg Krajowych
i Autostrad jest organem uprawnionym do działania w imieniu Skarbu Państwa, z mocy art. 18 ustawy o drogach publicznych. Generalna Dyrekcja jest urzędem przeznaczonym do obsługi Generalnego Dyrektora. Ani Generalna Dyrekcja, ani jej oddziały nie posiadają odrębnej (własnej) podmiotowości prawnej. Z pełnomocnictw dołączonych do pisma procesowego powoda z dnia 6 września 2012 r. wynika uprawnienie osób, które podpisały żądanie zapłaty z obu gwarancji do reprezentowania Generalnego Dyrektora w zakresie Oddziału Generalnej Dyrekcji w W.. Są to pełnomocnictwa ogólne, które nie uprawniają do składania żądań zapłaty z gwarancji, których dotyczy postępowanie. Pozwany wskazał również, że wykonanie umowy choćby przez jednego z konsorcjantów zwalnia pozwanego z odpowiedzialności z gwarancji, co wynika z ustępów 1 obu gwarancji. Żądania zapłaty złożone przez powoda są próbą przerzucania na gwaranta – pozwanego wzajemnych rozliczeń członków konsorcjum bądź rozliczeń powoda z innymi członkami konsorcjum niż (...) S.A., które nie są objęte odpowiedzialnością gwaranta. Takie działanie powoda stanowi nadużycie celu obu gwarancji i jednocześnie stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. Pozwany nie gwarantował dostaw konkretnych partii kruszywa.

Pismem procesowym z dnia 6 listopada 2012 r. (tom VI, k. 1068-1086) interwencję uboczną po stronie pozwanego złożyła (...) Spółka Akcyjna
w upadłości układowej z siedzibą w W. (zwana dalej również (...)), wnosząc
o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu interwenient uboczny podał, że powód nie spełnił warunków formalnych wypłaty z gwarancji, co pociąga za sobą odmowę wypłaty świadczenia
z gwarancji. Żądania te nie zostały podpisane przez osoby umocowane do działania w imieniu beneficjenta, tj. Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, lecz reprezentujących (...) Oddział w W., która nie jest beneficjentem. D. Oddziału (...)
i jego zastępca, tj. osoby, które złożyły podpisy na żądania zapłaty, mogliby reprezentować Generalnego Dyrektora w sprawie zapłaty świadczeń z gwarancji wyłącznie na podstawie odrębnie udzielonego pełnomocnictwa rodzajowego, obejmującego swym zakresem składanie oświadczeń woli i określającego rodzaj czynności, do których upoważniony byłby pełnomocnik. Osoby podpisujące żądania wypłaty takich pełnomocnictw nie posiadały.
Z osnowy dokumentów dołączonych do żądań zapłaty wynika, że zostały one wystawione nie przez bank powoda, ale przez bank prowadzący rachunek Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W.. Nadto Bank potwierdził umocowanie osób działających jedynie w imieniu (...) Oddział w W., a nie w imieniu beneficjenta gwarancji, jakim był Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. Do żądań zapłaty nie dołączono kompletu (...) a przedłożone (...) pozostawały w sprzeczności z żądaną kwotą zapłaty, bowiem powód żądał zapłaty kwoty w łącznej wysokości 15.488.027,52 zł, podczas gdy z przedłożonych (...) wynikało, że powód zapłacił interwenientowi ubocznemu jedynie 5.197.921,22 zł. Ponadto interwenient uboczny zarzucił brak uzasadnienia materialnoprawnego dla roszczeń powoda. Zakwestionował samodzielny i nieakcesoryjny charakter obowiązku gwaranta, skoro w gwarancjach znalazły się zapisy o proporcjonalnym zmniejszeniu zakresu odpowiedzialności pozwanego w miarę wykonywania przez konsorcjum umowy w części co do dostawy materiałów w postaci kruszywa. Wskazał,
że zobowiązanie umowne zabezpieczone gwarancją w postaci dostawy materiałów (łupka) na budowę autostrady (...) mogło być wykonane przez którykolwiek z podmiotów chodzących
w skład konsorcjum generalnego wykonawcy i umowa w tym zakresie została przez wykonawcę wykonana w całości nie później niż do dnia 31 maja 2012 r., co spowodowało wygaśnięcie odpowiedzialności pozwanego z gwarancji w całości.

Do udziału w sprawie w charakterze interwenienta obocznego po stronie pozwanego wstąpił również z mocy prawa (art. 138 Prawa upadłościowego i naprawczego) (...) Spółki Akcyjnej w upadłości układowej, który
w piśmie procesowym z dnia 9 stycznia 2013 r. (tom VII, k. 1247-1257) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kosztów postępowania według norm przepisanych. W treści tego pisma procesowego Nadzorca Sądowy podniósł te same argumenty i zarzuty, (...) S.A. w upadłości układowej.

W kolejnych pismach procesowych strony podtrzymywały dotychczasowe stanowiska procesowe w sprawie.

Dodatkowo pozwany w piśmie z dnia 19 listopada 2012 r. (tom VII,
k. 1199-1206) podniósł, że nie każda osoba zatrudniona w oddziale Generalnej Dyrekcji może reprezentować w obrocie cywilnoprawnym Generalnego Dyrektora, który jest uprawniony do działania za Skarb Państwa w obrocie cywilnoprawnym. Kompetencja innych osób niż Generalny Dyrektor w tym obszarze nie wynika z przepisów prawa. Pełnomocnictwa dla osób, które podpisały żądania wypłaty z obu gwarancji, na które powołuje się powód, nie uprawniają do składania takich żądań. Są to pełnomocnictwa ogólne uprawniające do działania jedynie w zakresie działalności Oddziału Dyrekcji w W., a nie Generalnego Dyrektora w zakresie żądań zapłaty z gwarancji.

Z kolei Skarb Państwa w pismach procesowych z dnia 27 listopada 2012 r. (tom VII,
k. 1218-1231) i z dnia 22 stycznia 2013 r. (tom VII, k.1281-1294) wskazał,
że pełnomocnictwo z dnia 30 września 2008 r. dla A. G. i pełnomocnictwo
z dnia 1 grudnia 2012 r. dla E. B. zawierają umocowanie do składania cywilnoprawnych oświadczeń woli, zatem oświadczenia złożone przez te osoby pociągają za sobą skutki bezpośrednio dla Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Realizacja przedmiotowych gwarancji, jako zabezpieczeń należytego wykonania umowy nr (...) należy do spraw związanych z działalnością Oddziału (...) w W.. Powód podniósł również, że żaden z członków konsorcjum nie wykonał dostaw materiałów wskazanych w gwarancjach bankowych, tj. materiałów określonych w (...), za które zapłacił powód, że wszelkie kwoty zestawione w (...) nie zawierają podatku VAT oraz przedstawił sposób wyliczenia bilansu wartości materiałów na placach składowych na kopalni
w wysokości 12.591.892,29 zł netto, co wraz podatkiem VAT daje kwotę 15.488.027,52 zł.

Pismem procesowym z dnia 31 października 2013 r. (tom XXXII, k. 6210-6217) interwencję uboczną po stronie powoda złożyła spółka (...) a K. k.s. z siedzibą w P. (Czechy), wnosząc o uwzględnienie powództwa w całości i o zasądzenie od pozwanego na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu według norm przepisanych.

Interwenient uboczny wskazał w powyższym piśmie procesowym, że na mocy aneksu do umowy konsorcjum doszło do zmiany podziału zakresu prac wykonywanych przez konsorcjantów i zmiany lidera konsorcjum. B. a K. przejął do realizacji pełen zakres robót, który nie został wykonany przez (...). Pobrane przez (...) od powoda przedpłaty na kruszywa konieczne do wykonania robót na autostradzie (...) miały być potrącone
z wynagrodzenia należnego (...) za prace drogowe, do czego jednak nigdy nie doszło. Spółka (...) powołując się na utratę płynności finansowej odmówiła realizacji dostaw kruszyw przedpłaconych przez (...), wobec (...) spółka (...) a K. była zmuszona we własnym zakresie pozyskać kruszywa konieczne do budowy, w tym także nabywać je odpłatnie od spółki (...). (...) nie rozliczyła się z pobranych zaliczek ani z powodem, ani
z byłym konsorcjantem B. a K..

W kolejnym piśmie procesowym z dnia 29 listopada 2013 r. (tom XXXIII, k. 6420-6434) interwenient uboczny B. a K. k.s. podniósł kolejne argumenty na uzasadnienie swego stanowiska o uwzględnienie powództwa wskazując, że gwarant może podnosić tylko te zarzuty, które mu przysługują z gwarancji i na jej podstawie. Według interwenienta ubocznego, podniesione przez pozwanego zarzuty co do formalnych wymogów żądania zapłaty nie znalazły potwierdzenia w materiale dowodowym. W tym zakresie interwenient przychylił się do stanowiska powoda. Bezzasadne były też zarzuty wyłączenia lub zmniejszenia odpowiedzialności gwaranta wskutek wykonania zobowiązania zabezpieczonego gwarancją. Zmniejszenia takie – zgodnie z treścią gwarancji – mogłoby nastąpić wyłącznie poprzez wykonanie przedmiotu dostawy na podstawie protokołu odbioru przedmiotu dostawy zatwierdzonego przez umocowanego przedstawiciela Beneficjenta, potwierdzającego kwotę zmniejszenia. Taki dokument nie istnieje, ponieważ zgłoszenie powodowi wykonania zobowiązania zabezpieczonego gwarancją nigdy nie nastąpiło. Zobowiązanie oznaczone w gwarancjach jest zobowiązaniem terminowym. Zaliczkowane kruszywo nie zostało dostarczone na plac budowy w terminie do dnia 30 kwietnia 2012 r. Ostatnie (...) nr (...) wystawione na dzień 30 kwietnia 2012 r., jak i późniejsze (...), wskazują wciąż kwotę nierozliczonych przedpłat za kruszywa znajdujące się w kopalniach (...)
i P. na kwotę 15.739.865,36 zł. Interwenient uboczny podniósł także, że B.
a K. nie był stroną umowy zlecenia gwarancji, ani ustaleń z powodem co do zasad wypłaty przedpłat na kruszywa, ani nie był informowany o tych ustaleniach i treści gwarancji. B.
a K. nie odpowiada za zaciągnięte bez jego wiedzy i zgody zobowiązanie w zakresie dostarczenia na plac budowy kruszyw z kopalni (...). Zabezpieczone gwarancjami zobowiązanie do dostarczenia kruszywa było zobowiązaniem (...) niewynikającym z umowy, lecz z okoliczności pobrania przez (...) nieprzewidzianej umową przedpłaty na poczet materiałów, które nie jest tożsame z wynikającym z umowy zobowiązaniem solidarnym interwenientów do wybudowania autostrady przy użyciu własnych materiałów.

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych postanowieniem z dnia 15 października 2014 r. zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego (...) S.A. z możliwością zawarcia układu na postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku dłużnika. (tom XXXV, k. 6828, 6829). Postanowieniem z dnia 26 listopada 2014 r. Sąd ten umorzył postępowanie upadłościowe (...) S.A. (tom XXXV, k. 6858). Kolejnym postanowieniem z dnia 20 lutego 2015 r. w/w Sąd ponownie ogłosił upadłość (...) S.A. obejmującą likwidację majątku dłużnika (tom XXXV, k. 6878).

Pismem procesowym z dnia 27 sierpnia 2015 r. (tom XXV, k. 6893) Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej oświadczył,
że wstępuje do niniejszego postępowania w miejsce interwenienta ubocznego po stronie pozwanego.

Ostatecznie na rozprawie z dnia 4 maja 2016 r. strony i interwenienci uboczni podtrzymali dotychczasowe stanowiska procesowe w sprawie. Dodatkowo pozwany wniósł
o zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotności stawki minimalnej a pełnomocnik interwenienta ubocznego Syndyka Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej wniósł o zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej (tom XXVI,
k. 7039).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 lipca 2011 r. (...) S.A., B. a K. k.s.
z siedzibą w P. i B. a (...) Sp. z o. o. z siedzibą w C. zawarli umowę konsorcjum w celu ubiegania się o przyznanie oraz późniejszą realizację zamówienia publicznego pn. „Kontynuacja projektowania i wykonania robót budowlanych w zakresie Autostrady (...) od S. do K. na odcinku od km 411+465,8 do km 431+500”.
W umowie uzgodniono, że liderem konsorcjum na czasu jego realizacji będzie spółka (...) S.A. oraz że lider konsorcjum jest uprawniony i umocowany m.in. do reprezentowania interesów konsorcjum przed zamawiającym oraz Inżynierem Kontraktu, przyjmowania poleceń i instrukcji dla i w imieniu każdego spośród partnerów konsorcjum, koordynacji prac związanych z realizacją kontraktu. Zaciąganie przez lidera zobowiązań pieniężnych w imieniu konsorcjum wymaga pisemnej zgody partnerów konsorcjum. ( umowa konsorcjum z dnia 26 lipca 2011 r. – tom XXXII, k. 6265-6272).

W dniu 1 sierpnia 2011 r. Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych
i Autostrad, jako Zamawiający, i konsorcjum firm (...) S.A.
z siedzibą w W., B. a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w C. i B. a K. k.s. z siedzibą w P., zawarli w trybie zamówienia publicznego Umowę, na podstawie której Zamawiający powierzył a Wykonawca zobowiązał się do „Kontynuacji projektowania
i wykonania robót budowlanych w zakresie Autostrady (...) od S. do K. na odcinku od km 411+465,8 do km 431+500”, zwaną dalej również (...). Integralną część Umowy stanowiły, poza Aktem Umowy, również Warunki Szczególne Kontraktu (część II), Warunki Ogólne Kontraktu (część I), Program F. Użytkowy wraz z załącznikami, załącznik do Oferty – Dane Kontraktowe, Oferta Wykonawcy wraz z Wykazem Cen oraz Wszelkie inne dokumenty dołączone do Kontraktu. Zaakceptowana Kwota Kontraktowa wynosiła 756.050.000 zł brutto, a maksymalna wartość zobowiązania na 105% brutto wskazanej wyżej kwoty, tj. 793.852.500 zł. Wykonawca zobowiązał się do zakończenia przedmiotu Umowy w terminie do 15 października 2012 r. Ustalono również zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 10% Zaakceptowanej Kwoty Kontraktowej brutto, tj. kwotę 75.605.000 zł, którą wykonawca wniósł przed podpisaniem Umowy w formie gwarancji bankowych i pieniądzu. W Umowie postanowiono, że w sprawach nieuregulowanych postanowieniami Umowy mają zastosowanie przepisy prawa polskiego,
w szczególności Kodeksu cywilnego, ustawy Prawo zamówień publicznych i ustawy Prawo budowlane. ( Umowa nr (...) z dnia 01.08.2011 r. – t. I, k. 26-27, Aneks nr (...) do Umowy – k. 28-29, Aneks nr (...) do Umowy – k. 31-32, Warunki Szczególne Kontraktu – k. 32-52, Warunki Ogólne Kontraktu – tom XXXVII – k. 6436-6566).

W dniu 28 października 2011 r. (...) S.A. wystawiła na rzecz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą
w W. – Beneficjenta, gwarancję należytego wykonania umowy Nr (...),
na realizację w ramach zadania inwestycyjnego pn. „Kontynuacja projektowania
i wykonania robót budowlanych w zakresie Autostrady (...) od S. do K. na odcinku od km 411+465,8 do km 431+500” dostawy na plac budowy albo teren lub magazyn uzgodniony i zaakceptowany przez Beneficjenta w terminie do dnia 31 grudnia 2011 r. materiałów określonych w „Przejściowym Świadectwa Płatności nr 3” oraz kolejnych dostaw materiałów, których rodzaj zostanie określony w kolejnych (...) wystawionych w okresie ważności gwarancji (przedmiot dostawy). W gwarancji tej (...) S.A. zagwarantowała Beneficjentowi nieodwołalnie i bezwarunkowo,
na zasadach przewidzianych w niniejszej gwarancji, zapłatę za powstałe w okresie ważności gwarancji zobowiązania Wykonawcy (określonego jako konsorcjum utworzone przez (...) S.A., B. a (...) Sp. z o.o. i B. a K. k.s.)
w zakresie przedmiotu dostawy, wynikające z powyższej Umowy z wyłączeniem kar umownych i odsetek, do wysokości 7.000.000 zł w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przez Wykonawcę przedmiotu dostawy, przy czym kwota gwarancji ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w miarę wykonywania przedmiotu dostawy na podstawie protokołu odbioru przedmiotu dostawy zatwierdzonego przez umocowanego przedstawiciela Beneficjenta, potwierdzającego kwotę zmniejszenia (ust. 1 gwarancji). Ponadto w dokumencie gwarancji wskazano, że każda wypłata z gwarancji zmniejsza odpowiedzialność Gwaranta o tę kwotę (ust. 2), że gwarancja jest ważna od dnia 2 listopada 2011 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. (ust. 3), że Beneficjent zobowiązany jest zgłosić
w terminie ważności gwarancji kompletne, tj. zgodne z ust. 6, żądanie zapłaty, pod rygorem odmowy wypłaty świadczenia z gwarancji (ust. 4), że wypłata z tytułu gwarancji nastąpi
w terminie 14 dni od dnia otrzymania przez Gwaranta kompletnego żądania zapłaty (ust. 5). W gwarancji postanowiono również, że wypłata z tytułu gwarancji nastąpi na pierwsze pisemne żądanie zapłaty zawierające kwotę roszczenia, pod warunkiem dostarczenia Gwarantowi żądania zapłaty podpisanego przez osobę/osoby umocowane do działania
w imieniu Beneficjenta, które to podpisy zostaną potwierdzone przez Bank (...) lub notariusza jako podpisy osób upoważnionych do działania w imieniu Beneficjenta. Żądanie zapłaty będzie ponadto zawierać oświadczenie Beneficjenta o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przedmiotu dostawy przez Wykonawcę oraz zostaną do niego załączone kopie (...), na podstawie których Beneficjent dokonał płatności za materiały znajdujące się w dniu ich wystawienia poza terenem placu budowy lub magazynem uzgodnionym i zaakceptowanym przez Beneficjenta (ust. 6). Zgodnie z treścią dokumentu gwarancji, gwarancja wygasała automatycznie i całkowicie w przypadkach: 1) zwolnienia Gwaranta przez Beneficjenta ze wszystkich zobowiązań przewidzianych w gwarancji, przed upływem terminu ważności gwarancji, 2) gdy świadczenia gwaranta z tytułu gwarancji osiągnęły kwotę gwarancji, 3) upływu ostatniego dnia ważności gwarancji (ust. 7).
W gwarancji wskazano także, że gwarancja zabezpiecza zobowiązania Wykonawcy określone w ust. 1. Jakakolwiek zmiana lub modyfikacja Umowy zawartej pomiędzy Beneficjentem
a Wykonawcą nie wpływa na odpowiedzialność Gwaranta wynikającą z niniejszej gwarancji
i Gwarant rezygnuje z konieczności powiadamiania go o zmianie lub modyfikacji (ust. 9). ( Gwarancja należytego wykonania umowy Nr (...) z dnia 28.10.2011 r. – tom I,
k. 19-19v).

Do Gwarancji należytego wykonania umowy nr (...) z dnia 28 października 2011 r. sporządzono dwa aneksy. Na mocy Aneksu nr (...) zawartego 16 grudnia 2011 r. zmieniono treść ust. 1 Gwarancji w zakresie terminu realizacji przedmiotu dostawy, ustalając ten termin do dnia 29 lutego 2012 r. oraz podwyższono wysokości sumy gwarancji, do której zapłaty na rzecz Beneficjenta zobowiązał się Gwarant, z 7.000.000 zł do 14.000.000 zł. Mocą tego Aneksu przedłużono również ważność przedmiotowej gwarancji do dnia 31 marca
2012 r. Na mocy aneksu nr (...) zawartego 1 marca 2012 r. zmieniono po raz kolejny treść ust. 1 Gwarancji w zakresie terminu realizacji przedmiotu dostawy, ustalając ten termin do dnia
30 kwietnia 2012 r., oraz zmieniono ust. 3 Gwarancji, ustalając termin ważności gwarancji do dnia 31 maja 2012 r. ( Aneks nr (...) do Gwarancji należytego wykonania umowy
Nr (...) z dnia 28.10.2011 r. zawarty w dniu 16.12.2011 r. – tom I, k. 20-20v, Aneks nr (...) do Gwarancji należytego wykonania umowy Nr (...) z dnia
28.10.2011 r. zawarty w dniu 01.03.2012 r. – k. 21-21v.).

W dniu 23 grudnia 2011 r. (...) S.A. wystawiła na rzecz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą
w W. – Beneficjenta, gwarancję należytego wykonania umowy Nr (...),
na realizację w ramach zadania inwestycyjnego pn. „Kontynuacja projektowania i wykonania robót budowlanych w zakresie Autostrady (...) od S. do K. na odcinku od km 411+465,8 do km 431+500” dostawy na plac budowy albo teren lub magazyn uzgodniony
i zaakceptowany przez Beneficjenta w terminie do dnia 29 lutego 2012 r. materiałów określonych w „Przejściowym Świadectwa Płatności nr 3” oraz kolejnych dostaw materiałów, których rodzaj zostanie określony w kolejnych (...) wystawionych w okresie ważności gwarancji (przedmiot dostawy). W gwarancji tej (...) S.A. zagwarantowała Beneficjentowi nieodwołalnie i bezwarunkowo, na zasadach przewidzianych w niniejszej gwarancji, zapłatę za powstałe w okresie ważności gwarancji zobowiązania Wykonawcy (określonego jako konsorcjum utworzone przez (...) S.A., B. a (...) Sp. z o.o. i B. a K. k.s.)
w zakresie przedmiotu dostawy, wynikające z powyższej Umowy z wyłączeniem kar umownych i odsetek, do wysokości 9.000.000 zł w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przez Wykonawcę przedmiotu dostawy, przy czym kwota gwarancji ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w miarę wykonywania przedmiotu dostawy na podstawie protokołu odbioru przedmiotu dostawy zatwierdzonego przez umocowanego przedstawiciela Beneficjenta, potwierdzającego kwotę zmniejszenia (ust. 1 gwarancji). Ponadto w dokumencie gwarancji wskazano, że każda wypłata z gwarancji zmniejsza odpowiedzialność Gwaranta o tę kwotę (ust. 2), że gwarancja jest ważna od dnia 27 grudnia 2011 r. do dnia 31 marca 2012 r. (ust. 3), że Beneficjent zobowiązany jest zgłosić w terminie ważności gwarancji kompletne, tj. zgodne z ust. 6, żądanie zapłaty, pod rygorem odmowy wypłaty świadczenia z gwarancji (ust. 4), że wypłata z tytułu gwarancji nastąpi w terminie 14 dni od dnia otrzymania przez Gwaranta kompletnego żądania zapłaty (ust. 5). W gwarancji postanowiono również, że wypłata z tytułu gwarancji nastąpi na pierwsze pisemne żądanie zapłaty zawierające kwotę roszczenia, pod warunkiem dostarczenia Gwarantowi żądania zapłaty podpisanego przez osobę/osoby umocowane do działania w imieniu Beneficjenta, które to podpisy zostaną potwierdzone przez Bank (...) lub notariusza jako podpisy osób upoważnionych do działania w imieniu Beneficjenta. Żądanie zapłaty będzie ponadto zawierać oświadczenie Beneficjenta o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przedmiotu dostawy przez Wykonawcę oraz zostaną do niego załączone kopie (...), na podstawie których Beneficjent dokonał płatności za materiały znajdujące się w dniu ich wystawienia poza terenem placu budowy lub magazynem uzgodnionym i zaakceptowanym przez Beneficjenta (ust. 6). Zgodnie z treścią dokumentu gwarancji, gwarancja wygasała automatycznie i całkowicie w przypadkach: 1) zwolnienia Gwaranta przez Beneficjenta ze wszystkich zobowiązań przewidzianych w gwarancji, przed upływem terminu ważności gwarancji, 2) gdy świadczenia gwaranta z tytułu gwarancji osiągnęły kwotę gwarancji, 3) upływu ostatniego dnia ważności gwarancji (ust. 7).
W gwarancji wskazano także, że gwarancja zabezpiecza zobowiązania Wykonawcy określone w ust. 1. Jakakolwiek zmiana lub modyfikacja Umowy zawartej pomiędzy Beneficjentem
a Wykonawcą nie wpływa na odpowiedzialność Gwaranta wynikającą z niniejszej gwarancji
i Gwarant rezygnuje z konieczności powiadamiania go o zmianie lub modyfikacji (ust. 9). ( Gwarancja należytego wykonania umowy Nr (...) z dnia 23.12.2011 r. – k. 22-23).

Na mocy Aneksu nr (...) do Gwarancji należytego wykonania umowy Nr (...) zawartego 27 lutego 2012 r. zmieniono treść ust. 1 Gwarancji w zakresie terminu realizacji przedmiotu dostawy, ustalając ten termin do dnia 30 kwietnia 2012 r. oraz zmniejszono wysokości sumy gwarancji, do której zapłaty na rzecz Beneficjenta zobowiązał się Gwarant,
z 9.000.000 zł do 3.000.000 zł. Mocą tego Aneksu przedłużono również ważność przedmiotowej gwarancji do dnia 31 maja 2012 r. ( Aneks nr (...) do Gwarancji należytego wykonania umowy Nr (...) z dnia 23.12.2012 r. zawarty w dniu 27.02.2012 r. – tom I, k. 24-24v.).

Wymienione wyżej gwarancje zostały wystawione w związku z faktem, że w trakcie realizacji przedmiotowego kontraktu Zamawiający podjął decyzję o wypłacie (...) S.A. zaliczek za materiały budowlane (kruszywa), które nie zostały jeszcze dostarczone na plac budowy, lecz znajdowały się w kopalniach (...)
i J., należących do spółki (...). Przed wypłatą zaliczek Skarb Państwa zażądał od (...) przedstawienia gwarancji zabezpieczającej dostawy kruszywa na plac budowy. Treść wyżej wymienionych gwarancji została uzgodniona przez spółkę (...) (przy udziale brokera ubezpieczeniowego reprezentującego tę spółkę), Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych
i (...) S.A. ( zeznania świadków: E. B. na rozprawie z dnia 23 maja 2013 r. – tom XXXI, k. 6134-6135, A. G. na rozprawie z dnia 23 maja 2013 r. – tom XXXI, k. 6136-6137, T. K. na rozprawie z dnia 3 września 2013 r. – tom XXXI, k. 6183-6184, L. S. (1) na rozprawie z dnia 19 października 2015 r. – tom XXXV, k. 6909-6910, D. G. na rozprawie z dnia 18 stycznia 2016 r. – tom XXXV, k. 6987-6988, zeznania przedstawiciela powoda A. Ł. na rozprawie z dnia 4 maja 2016 r. – tom XXXVI,
k. 7045-7048).

Po przedstawieniu gwarancji Zamawiający rozpoczął wypłacać spółce (...) zaliczki na poczet dostaw kruszywa. Nie była zawierana odrębna umowa o dostawy kruszywa, a wypłata zaliczek odbywała się na podstawie S. 14.5 Warunków Kontraktu w wysokości 80% wartości materiałów składowanych na placach kopalń (...), w oparciu o Przejściowe Świadectwa Płatności. W zestawieniach do (...) wskazywano m.in. wartość materiałów składowanych na placach kopalni (...) – poza terenem budowy, a w (...) poświadczano do płatności 80% wartości tych materiałów. ( zeznania przedstawiciela powoda A. Ł. na rozprawie z dnia 4 maja 2016 r. – tom XXXVI,
k. 7045-7048).

W Przejściowym Świadectwie Płatności nr 3 za okres od 22 września 2011 r. do
30 września 2011 r. została poświadczona do zapłaty w trybie S. 14.5 za materiały znajdujące się poza placem budowy – na placach składowych kopalni (...) kwota łączna 2.900.225,45 zł netto. ( (...) nr 3 z 28.10.2011 r. wraz z załącznikami – tom I,
k. 80-97, zestawienie do (...) nr 3 za okres od 22.09.2011 r. do 30.09.2011 r. – k. 96-97).

W Przejściowym Świadectwie Płatności nr 5 za okres od 16 października 2011 r. do 30 października 2011 r. została poświadczona do zapłaty w trybie S. 14.5
za materiały znajdujące się poza placem budowy – na placach składowych kopalni (...) kwota łączna 2.492.706,25 zł netto. ( (...) nr 5 z 25.11.2011 r. wraz
z załącznikami – tom I, k. 98-114, zestawienie do (...) nr 5 za okres od 16.10.2011 r. do 30.09.2011 r. – k. 113v-114).

W Przejściowym Świadectwie Płatności nr 6 za okres od 1 listopada 2011 r. do
15 listopada 2011 r. została poświadczona do zapłaty w trybie S. 14.5
za materiały znajdujące się poza placem budowy – na placach składowych kopalni (...) kwota łączna 5.678.400 zł netto. ( (...) nr 6 z 09.12.2011 r. wraz
z załącznikami – tom I, k. 115-132, zestawienie do (...) nr 6 za okres od 01.11.2011 r. do 15.11.2011 r. – k. 131v.-132).

W Przejściowym Świadectwie Płatności nr 8 za okres od 1 grudnia 2011 r. do
15 grudnia 2011 r. została poświadczona do zapłaty w trybie S. 14.5
za materiały znajdujące się poza placem budowy – na placach składowych kopalni (...) kwota łączna 2.593.087,53 zł netto. (suma pozycji znajdujących się
w wierszach 6-12 w kolumnie „w okresie rozliczeniowym – wartość” x 0,8). ( (...) nr 8
z 12.01.2012 r. wraz z załącznikami – tom I, k. 133-150, zestawienie do (...) nr 8 za okres od 01.12.2011 r. do 15.12.2011 r. – k. 150-150v.).

Potwierdzona w (...) nr 8 wartość zapłaconych materiałów narastająco znajdujących się na placach składowych kopalń (...) wyniosła łącznie 13.664.419,22 zł netto. (suma pozycji znajdujących się w wierszach 6-12 w kolumnie „narastająco – wartość” x 0,8). ( zestawienie do (...) nr 8 za okres od 01.12.2011 r. do 15.12.2011 r. – k. 150-150v.).

W Przejściowym Świadectwie Płatności nr 10 za okres od 1 stycznia 2012 r.
do 31 stycznia 2012 r. dokonano zmniejszenia wartości materiałów znajdujących się na placu składowym kopalni (...) o sumę 1.340.658,67 zł. Potwierdzona w (...) nr 10 wartość zapłaconych w trybie S. 14.5 materiałów narastająco znajdujących się na placach składowych kopalń (...) wyniosła łącznie 12.591.892,29 zł netto.
(suma pozycji znajdujących się w wierszach 8-14 w kolumnie „narastająco – wartość” x 0,8).
( (...) nr 10 z 01.03.2012 r. wraz z załącznikami – tom XV, k. 2960-2995, zestawienie do (...) nr 10 za okres od 01.01.2012 r. do 31.01.2012 r. – k. 2993-2995).

W dniu 18 stycznia 2012 r. (...) S.A., B. a K. k.s.
i B. a (...) Sp. z o. o. zawarły Aneks nr (...) do umowy konsorcjum z dnia 26 lipca 2011 r. na mocy którego spółka (...) przekazała B. a K. k.s. do wykonania część prac, które miały zostać sfinansowane przez B. a K. k.s. ( Aneks nr (...) do umowy konsorcjum zawarty 18.01.2012 r. wraz z załącznikiem – tom XXXII, k. 6284-6288).

W dniu 5 marca 2012 r. (...) S.A., B. a K. k.s.
i B. a (...) Sp. z o. o. zawarły Aneks nr (...) do umowy konsorcjum z dnia 26 lipca 2011 r. na mocy którego liderem konsorcjum ustanowiono B. a K. k.s., spółka ta przejęła do realizacji pełen zakres robót spółki (...) S.A., który nie został zrealizowany do dnia wejścia w życie Aneksu oraz odwołano wszelkie pełnomocnictwa udzielone (...). ( Aneks nr (...) do umowy konsorcjum zawarty 18.01.2012 r. wraz z załącznikiem – tom XXXII,
k. 6289-6292).

Pismami z dnia 11 kwietnia 2012 r. i 26 kwietnia 2012 r., skierowanym do Biura (...) (...) O. C, Inżynier Rezydent polecił wykonawcy przedstawienie aktualnego pomiaru geodezyjnego materiałów składowanych na placach składowych kopalń (...)
i P. objętych gwarancjami ubezpieczeniowymi oraz dostarczenia wszystkich informacji na temat bilansu materiałów objętych gwarancjami., przysyłając zarazem rozliczenie dotyczące dostaw materiałów na plac budowy sporządzone w oparciu o raporty dzienne wykonawcy. Z wyliczeń Inżyniera wynikało, że wartość przedpłaconych materiałów wg. (...) nr 10 wynosi 15.488.027,50 zł. ( pisma Inżyniera Rezydenta z 11.04.2012 r.
i z 26.04.2012 r. – tom. II, k. 254-254v. i 256-261).

W odpowiedzi na to wezwanie spółka (...) a K. k.s. w piśmie z dnia 30 kwietnia 2012 r. poinformowała Inżyniera, że od czasu przejęcia obowiązków lidera konsorcjum od spółki (...) dostarcza na plac budowy kruszywa z kopalni (...) i kopalni (...) wyłącznie na zasadach pełnej odpłatności, regulując samodzielnie należności za materiał i za transport, że nie przywoziła na plac budowy materiału, który miałby stanowić własność (...) jako materiał przedpłacony oraz że materiał taki nie znajduje się na terenie kopalni. Wobec tego przy wykonywaniu robót drogowych nie ma możliwości skorzystania z kruszywa przedpłaconego przez (...). ( pismo B. a K. k.s. z 30.04.2012 r. – tom, II, k. 252-252v.)

Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy
w W., X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych ogłosił upadłość (...) S.A. obejmującą likwidację majątku dłużnika. ( postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 17 kwietnia
2012 r. sygn. akt X GU 58/12 – tom II, k. 294-295).

Postanowieniem z dnia 17 maja 2012 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy
w Warszawie – Sąd Gospodarczy, X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych
i naprawczych w trybie art. 206 ust. 5 w związku z art. 213 ust. 1 Prawa upadłościowego
i naprawczego zezwolił syndykowi masy upadłości (...) S.A. na odstąpienie od umowy wzajemnej nr (...) zawartej w dniu 1 sierpnia 2011 r. pomiędzy Skarbem Państwa – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad
a (...) S.A. oraz B. a K. k.s. i B. a K. (...)a
Sp. z o.o. ( postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2012 r. sygn. akt X GU 58/12 – tom II, k. 294-295).

Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w piśmie z dnia
18 maja 2012 r. skierowanym do Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad na podstawie art. 98 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego oświadczył, że odstępuje
od Umowy nr (...) r. w całości. Pismo Syndyka zostało doręczone (...) 21 maja 2012 r. ( oświadczenie o odstąpieniu od umowy – tom II, k. 292, pismo pełnomocnika Syndyka
z 18.05.2012 r. – k. 291).

Pismem z dnia 21 maja 2012 r. Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. złożył spółce (...) a K. k.s. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy konsorcjum. ( pismo Syndyka z 21.05.2012 r. – tom XXXII, k. 6298-6299).

Z uwagi na złożenie przez Syndyka Masy Upadłości (...) S.A. oświadczenia o odstąpieniu od Umowy nr (...), Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad oraz B. a K. k.s. i B. a (...) Sp. z o.o. zawarli w dniu 29 maja 2012 r. Aneks nr (...) do Umowy, którym za integralną częścią kontraktu uznano również Aneks nr (...) i Aneks nr (...). Mocą Aneksu nr (...) dokonano zmian
w S. 14.3 i 14.7 Warunków Szczegółowych Kontraktu w zakresie występowania przez Wykonawcę o Przejściowe Świadectwo Płatności i określono minimalną wysokość Przejściowego Świadectwa Płatności na 10.000.0000 zł. ( Aneks nr (...) do umowy nr (...) zawarty 29.05.2012 r. – tom I, k. 31-31v.).

W piśmie z dnia 17 maja 2012 r., wystawionym w imieniu Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad i skierowanym do (...) S.A., przedstawiciele Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W. B. (D. Oddziału) i A. G. (Z. D. Oddziału ds. (...)), oświadczyli, że Wykonawca nie wykonał zobowiązania wynikającego
z Umowy nr (...) z dnia 1 sierpnia 2011 r. „Kontynuacja projektowania i wykonania robót budowlanych w zakresie Autostrady (...) od S. do K. na odcinku od km 411+465,80 do km 431+500” poprzez niedostarczenie na plac budowy lub magazyn uzgodniony i zaakceptowany przez Beneficjenta w terminie do 30 kwietnia 2012 r. materiałów określonych co do rodzaju w Przejściowych Świadectwach Płatności nr 3, nr 5,
nr 6 i nr 8 wystawionych w okresie obowiązywania gwarancji. Jednocześnie zażądali na podstawie Gwarancji należytego wykonania umowy Nr (...) z dnia 28 października 2011 r. zapłaty kwoty 14.000.000 zł, w terminie 14 dni od doręczenia żądania zapłaty na wskazany w treści pisma rachunek bankowy prowadzony przez Bank (...). Do pisma dołączono kopię Przejściowych Świadectw Płatności nr 3, nr 5, nr 6
i nr 8, na podstawie którego Wykonawca otrzymał płatność za materiały znajdujące się poza terenem placu budowy lub magazynem uzgodnionym i zaakceptowanym przez Beneficjenta, a także kopię pisma Inżyniera Rezydenta datowanego na dzień 9 maja 2012 r. wraz
z zestawieniem materiałów zgromadzonych na kopalniach objętych gwarancją, które zostały poświadczone przy Inżyniera w dotychczas wystawionych (...). Przy podpisach osób znajdujących się pod żądaniem zapłaty z dnia 17 maja 2012 r. zostały umieszczone pieczątki imienne E. B. i A. G. ze wskazaniem funkcji pełnionych w Oddziale (...) w W., a pod nimi znajdowała się pieczęć o treści „Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W.”. ( pismo z 17.05.2012 r. nr
(...)/Wa-R.1/A2/C,D, (...) wraz z dołączonym pismem Inżyniera Rezydenta
z 09.05.2012 r. i (...) nr 8 – tom I, k. 76-150v.).

Powyższe żądanie zapłaty z gwarancji zostało wysłane pozwanemu przez Bank (...) wraz z pismem Banku z dnia 21 maja 2012 r., w którym Bank potwierdził, że zgodnie z posiadanymi dokumentami podpisy na żądaniu zapłaty są zgodne ze wzorami złożonymi w (...) i należą do osób uprawnionych do składania oświadczeń woli
w zakresie praw i obowiązków majątkowych w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W.. Jednocześnie (...) poinformował, że prowadzi rachunek na rzecz (...) Oddział w W. o numerze wskazanym w piśmie. ( pismo (...)
z 21.05.2012 r. nr (...)064- (...) – tom I, k. 151).

W kolejnym piśmie z dnia 17 maja 2012 r., wystawionym w imieniu Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad i skierowanym do (...) S.A., przedstawiciele Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W. oświadczyli, że Wykonawca nie wykonał zobowiązania wynikającego z Umowy nr (...) z dnia 1 sierpnia 2011 r. „Kontynuacja projektowania i wykonania robót budowlanych
w zakresie Autostrady (...) od S. do K. na odcinku od km 411+465,80 do km 431+500” poprzez niedostarczenie na plac budowy lub magazyn uzgodniony i zaakceptowany przez Beneficjenta w terminie do 30 kwietnia 2012 r. materiałów określonych co do rodzaju
w Przejściowym Świadectwie Płatności nr 8 wystawionym w okresie obowiązywania gwarancji. Jednocześnie zażądali na podstawie Gwarancji należytego wykonania umowy
Nr (...) z dnia 23 grudnia 2011 r. zapłaty kwoty 1.488.027,52 zł, w terminie 14 dni od doręczenia żądania zapłaty na wskazany w treści pisma rachunek bankowy prowadzony przez Bank (...). Do pisma dołączono kopię Przejściowego Świadectwa Płatności nr 8, na podstawie którego Wykonawca otrzymał płatność za materiały znajdujące się poza terenem placu budowy lub magazynem uzgodnionym i zaakceptowanym przez Beneficjenta, a także kopię pisma Inżyniera Rezydenta datowanego na dzień 9 maja 2012 r. wraz z zestawieniem materiałów zgromadzonych na kopalniach objętych gwarancją, które zostały poświadczone przy Inżyniera w dotychczas wystawionych (...). Dwa podpisy znajdujące się pod żądaniem zapłaty z dnia 17 maja 2012 r. były nieczytelne a pod nimi znajdowała się pieczęć o treści „Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział
w W.”. ( pismo z 17.05.2012 r. nr (...)/Wa-R.1/A2/C,D, (...) wraz
z dołączonym pismem Inżyniera Rezydenta z 09.05.2012 r. i (...) nr 8 – tom I, k. 53-74v.).

Powyższe żądanie zapłaty z gwarancji zostało wysłane pozwanemu przez Bank (...) wraz z pismem Banku z dnia 21 maja 2012 r., w którym Bank potwierdził, że zgodnie z posiadanymi dokumentami podpisy na żądaniu zapłaty są zgodne ze wzorami złożonymi w (...) i należą do osób uprawnionych do składania oświadczeń woli
w zakresie praw i obowiązków majątkowych w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W.. Jednocześnie (...) poinformował, że prowadzi rachunek na rzecz (...) Oddział w W. o numerze wskazanym w piśmie. ( pismo (...)
z 21.05.2012 r. nr (...)064- (...) – tom I, k. 75).

Do obydwu żądań zapłaty z gwarancji dołączono pismo Inżyniera Rezydenta z dnia
9 maja 2012 r. wraz z zestawieniem materiałów na kopalniach objętych gwarancją, które zostały poświadczone przez Inżyniera w dotychczas wystawionych (...), na kwotę łączną 12.591.892,25 zł netto, tj. 15.488.027,52 zł brutto. ( pismo Inżyniera Rezydenta wraz
z Zestawieniem materiałów przeznaczonych do robót K..14.5 – tom I, k. 55-56 i 78-79).

W odpowiedzi na żądania zapłaty z gwarancji (...) S.A. pismem z dnia 30 maja 2012 r. poinformowała Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad,
że podstawy tych żądań budzą poważne wątpliwości i wezwała do natychmiastowego wycofania złożonych żądań zapłaty z gwarancji. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, że nie ma żadnego związku pomiędzy wartością materiału zgromadzonego na terenie kopalń należących do (...) S.A. i jej spółek zależnych a kwotami roszczeń z tytułu niedostarczonych materiałów, w sytuacji gdy z treści gwarancji wynika, że odpowiedzialność gwaranta powstaje w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przez Wykonawcę przedmiotu dostawy. Podniesiono, że dostaw materiałów mógł dokonywać również B. a (...) Sp. z o.o. i B. a K. k.s. korzystając z innych dostawców kruszywa niż (...), a zgodnie z informacjami zwartymi na stronie internetowej (...) całość kruszywa musiała zostać dostarczona, albowiem budowa autostrady (...) na odcinku S. K. znajdowała się w końcowym etapie (układanie warstwy ścieralnej). Gwarant podniósł także zarzuty odnośnie kwot wynikających z (...) wskazując, że (...) nr 8 wskazana jest ujemna wartość bieżącej płatności, w (...) nr 5
i 8 znalazło się potwierdzenie, że kwoty wydatków są należne Wykonawcy, co oznacza że dostawy materiałów wynikających z tych (...) zostały dokonane i nie były objęte przedmiotem gwarancji. ( pismo Hestii z 30.05.2012 r. – k. 152-153).

W piśmie z dnia 1 czerwca 2012 r. skierowanym do pozwanego towarzystwa ubezpieczeń, podpisanym z upoważnienia Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad przez D. Z. (1) D. Oddziału w W.
i E. D. Oddziału w W., przedstawiciele (...) oświadczyli, że podtrzymują żądania zapłaty z gwarancji nr (...) i nr (...). W treści pisma wskazano, że żądania zapłaty zostały doręczone zgodnie z postanowieniami gwarancji a oświadczenia zawarte w treści żądań zapłaty są zgodne z prawdą. ( pismo (...)
z 01.06.2012 r. – k. 154-155).

Pismem z dnia 5 czerwca 2012 r. (...) S.A. poinformowała Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, że odmawia spełnienia żądań zapłaty zawartych
w pismach z dnia 17 maja 2012 r. W piśmie wskazano, że żądania zapłaty nie spełniają wymogów przewidzianych w gwarancji i nie są kompletne. Nie dołączono do nich właściwych kopii (...), z których wynikałoby, że dokonano zapłaty za materiały znajdujące się poza terenem budowy autostrady. Zgodnie z treścią gwarancji żądania zapłaty miały być podpisane przez osoby umocowane w imieniu Beneficjenta, które to podpisy miały być potwierdzone przez bank (...) jako podpisy osób upoważnionych do działania
w imieniu Beneficjenta. Zgodnie z załączonymi do żądań pismami (...) podpisy na żądaniach zapłaty zostały złożone przez osoby reprezentujące Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W., podczas gdy Beneficjentem gwarancji jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. Ponadto pozwany ubezpieczyciel powołał się na stanowisko Syndyka masy upadłości (...) S.A., który stwierdził, że żądania zapłaty są bezpodstawne i według jego ustaleń zobowiązania wynikające z umowy zostały w całości wykonane. ( pismo Hestii z 05.06.2012 r. –
k. 156-157).

W przedsądowym wezwaniu do zapłaty z dnia 18 czerwca 2012 r. przedstawiciele Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddziału w W. D. Z. (2)
i E. B., działając z upoważnienia Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad, podtrzymali swoje stanowisko, że żądanie zapłaty zostały doręczone zgodnie
z postanowieniami gwarancji i wezwali do wypłaty kwot ujętych w żądaniach zapłaty
w terminie trzech dni od daty otrzymania pisma. ( pismo (...) z 18.06.2012 r. – k. 158).

E. B. i A. G. w czasie składania żądań wypłaty z gwarancji były pracownikami Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W.. E. B. pełniła funkcję D. Oddziału a A. Z. D. Oddziału ds. (...). Obydwie posiadały pełnomocnictwa ogólne,
w których Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad na podstawie art. 18a ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych upoważnił je do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad, związanych z działalnością Oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych
i Autostrad w W., zgodnie ze statutem i regulaminem organizacyjnym. ( pełnomocnictwo dla A. G. z 30.09.2008 r. – k. 249, pełnomocnictwo dla E. B. z 01.12.2009 r. – k. 250, zeznania świadków: E. B. na rozprawie z dnia
23 maja 2013 r. – tom XXXI, k. 6134-6135, A. G. na rozprawie z dnia 23 maja 2013 r. – tom XXXI, k. 6136-6137, D. S. na rozprawie z dnia 3 września 2013 r., tom XXXI, k. 6134-6135).

Przedpłacony przez Skarb Państwa materiał budowlany w postaci kruszywa, które miało pochodzić z kopalni (...) i kopalni (...) (miało być zgromadzone na placach składowych tych kopalń) i którego dostawy zabezpieczone były przedmiotowymi gwarancjami, nie zostały dostarczony w terminie do 30 kwietnia 2012 r. na plac budowy przez (...) S.A. Surowiec w postaci kruszywa potrzebnego do budowy drogi został natomiast dostarczony na plac budowy – do końca czerwca 2012 r. –
i wbudowany w powstającą autostradę przez B. a (...) Sp. z o.o. i B. a K. k.s., które kontynuowały prace na budowie po wycofaniu się z kontraktu przez spółkę (...). Materiał ten był zgodny z warunkami kontraktu głównego i pochodził w części z kopalni (...), gdzie był kupowany odpłatnie przez B. a K. k.s. od (...) S.A. W trakcie realizacji dostaw materiałów nie potrącano Wykonawcy z bieżących płatności za wykonane roboty żadnych sum z tytułu zaliczek wypłaconych wcześniej spółce (...) na poczet dostaw kruszywa zabezpieczonych gwarancjami. Przedmiotowy odcinek autostrady został wybudowany przez Wykonawcę.
W listopadzie 2013 r. wydane zostało Świadectwo Przejęcia (...). ( zamówienia na materiały nr (...) z 21.03.2012 r. i nr (...) z 30.03.2012 r. – tom XXXII, k. 6301 i 6305, faktury za zakup materiałów z 16.04.2012 r. i z 12.04.2012 r. – tom XXXII, k. 6302-6304
i (...), kopie dzienników budowy – tomy XXIX-XXX, k. 5621-5947 zeznania świadków: E. B. na rozprawie z dnia 23 maja 2013 r. – tom XXXI, k. 6134-6135, A. G. na rozprawie z dnia 23 maja 2013 r. – tom XXXI, k. 6136-6137, T. K. na rozprawie z dnia 3 września 2013 r. – tom XXXI, k. 6183-6184, K. M. na rozprawie z dnia 15 listopada 2013 r. – tom XXXII, k. 6332-6334, L. S. (2) na rozprawie z dnia 15 listopada 2013 r. – tom XXXII, k. 6334-6336, J. K. na rozprawie z dnia 18 stycznia 2016 r. – tom XXXV, k. 6983-6984, zeznania przedstawiciela powoda A. Ł. na rozprawie z dnia 4 maja 2016 r. – tom XXXVI,
k. 7045-7048).

Zgodnie z Przejściowym Świadectwem Płatności nr 36 z dnia 11 października 2013 r., na dzień 31 sierpnia 2013 r. nadal nierozliczone pozostały należności z tytułu przedpłaconego materiału w postaci kruszyw na placach składowych kopalń (...)
o wartości łącznej 12.591.892,30 zł netto. ( (...) nr 8 z 11.10.2013 r. wraz z załącznikami – tom XXXII, k. 6358-6293, zestawienie do (...) nr 36 za okres od 01.08.2013 r. do
31.08.2013 r. – k. 6390-6392).

Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad pomniejszył należności konsorcjum wykonawcy i B. a K. k.s. i B. a (...) Sp. z o.o.
z tytułu wynagrodzenia za roboty wykonane na przedmiotowej inwestycji w czterech ostatnich Świadectwach Płatności ( (...) nr 38, 39, 40 i Końcowym Świadectwie Płatności)
o kwotę łączną 9.776.644,94 zł brutto z tytułu potrącenia zaliczek na poczet dostawy kruszywa z kopalń (...) wypłaconych (...) S.A. W związku z tym spółki (...) a K. k.s. i B. a (...) Sp. z o.o. (po zmianie nazwy (...) Sp. z o.o.) złożyły do Sądu Okręgowego w Warszawie pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad
o zapłatę w/w kwoty 9.776.644,94 zł brutto. Sprawa o zapłatę tej kwoty została zarejestrowana w XXV Wydziale Cywilnym tutejszego Sądu pod sygnaturą akt
XXV C 1192/15. Postępowanie jest w toku. ( zeznania przedstawiciela powoda A. Ł. na rozprawie z dnia 4 maja 2016 r. – tom XXXVI, k. 7045-7048, okoliczności znane Sądowi z urzędu na podstawie akt sprawy sygn. XXV C 1192/15).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd dał wiarę obiektywnym dowodom z wymienionych dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania.

Dokonując ustaleń faktycznych w zakresie celu udzielenia przez pozwane towarzystwo ubezpieczeń gwarancji ubezpieczeniowych będących przedmiotem sporu
w rozpatrywanej sprawie Sąd oparł się na zeznaniach świadków E. B., A. G., T. K., L. S. (1) i przedstawiciela powoda A. Ł.. Zeznania tych osób pozostawały w zgodzie wzajemnie ze sobą i z treścią przedmiotowych gwarancji, zatem były wiarygodne. Nie budziły też wątpliwości zeznania E. B. i A. G. co do funkcji pełnionych przez nie w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W., posiadania pełnomocnictw udzielonych przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad i okoliczności wystąpienia do pozwanego z żądaniami wypłaty z gwarancji, gdyż i w tym zakresie znajdowały one potwierdzenie w treści dokumentów (pełnomocnictw, żądań zapłaty) stanowiących materiał dowodowy sprawy. Z tych samych przyczyn wiarygodne były zeznania świadka D. S., w których zeznała ona, że jako pracownik Banku (...) dokonywała potwierdzenia podpisów osób podpisujących żądania wypłaty z gwarancji oraz określiła rodzaj pełnomocnictw tych osób.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków L. S. (1) i D. G., w których wskazali oni, że treść przedmiotowych gwarancji była przedmiotem ustaleń pomiędzy (...) S.A., (...) S.A. i (...), gdyż taki sposób postępowania przy dokonywaniu czynności kreujących zobowiązania finansowe o znacznej wartości jest logiczny i zgodny z doświadczeniem życiowym. Sąd nie dokonał natomiast ustaleń w tym zakresie na podstawie zeznań świadków D. P. (złożonych na rozprawie z dnia 19 października 2015 r.) i R. R. (złożonych na rozprawie z dnia 18 stycznia 2016 r.). D. P. nie brał bowiem udziału w czynnościach związanych z wystawieniem przedmiotowych gwarancji, lecz zajmował się sprawą gwarancji, jako pracownik brokera ubezpieczeniowego obsługującego spółkę (...), dopiero po wpłynięciu żądań zapłaty sum gwarancji. R. R., zatrudniony w tej samej firmie brokerskiej (jak sam zeznał) nie pamiętał rozmów z klientem na temat jak gwarancja ma funkcjonować i nie brał udziału w takich ustaleniach. Świadkowie ci nie posiadali zatem wiedzy w zakresie objętym tezą dowodową, na którą dowody z ich zeznań zostały dopuszczone.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne zeznania świadków T. K., K. M., L. S. (2), J. K.’a i zeznania przedstawiciela powoda A. Ł., w których przekazali oni informacje o wypłacie na rzecz spółki (...) przez zmawiającego zaliczek na poczet dostaw kruszywa w trybie subklauzuli 14.5 Warunków Kontraktu, braku dostawy przez spółkę (...) przedpłaconego kruszywa na plac budowy
w uzgodnionym terminie do 30 kwietnia 2012 r., a także co do dostarczenia kruszywa potrzebnego do budowy autostrady przez B. a K. k.s. i B. a (...) Sp. z o.o., po przejęciu przez te spółki realizacji wszystkich prac kontraktowych. Zeznaniach tych świadków i przedstawiciela powoda były wzajemnie zgodne, korespondowały z dowodami
z dokumentów w postaci Przejściowych Świadectw Płatności przywołanych wyżej
w uzasadnieniu i składały się wraz z nimi na spójną i logiczną całość tworząca opisany wyżej w uzasadnieniu stan faktyczny w tym zakresie.

Jeśli chodzi o zeznania świadka M. T., to Sąd dał im wiarę jedynie w tej części, w której świadek przyznała, że spółka (...) otrzymała przedpłatę na kruszywo. Sąd uznał natomiast te zeznania za niewiarygodne w części, w której świadek wskazywała,
że (...) wykonała dostawy kruszywa zabezpieczone gwarancjami na plac budowy.
Te zeznania świadka były odosobnione w sprawie – pozostawały w sprzeczności
z zeznaniami wskazanych wyżej świadków i przedstawiciela powoda i nie znalazły odzwierciedlenia w żadnym z dokumentów stanowiących materiał dowodowy sprawy, zatem nie zasługiwały na wiarę. W szczególności faktu tego nie dowodzą złożone do akt Protokoły Zaawansowania (...) (k. 310-1031), gdyż nie wynika z nich, że na plac budowy zostało dostarczone kruszywo przedpłacone przez zamawiającego na podstawie (...) nr 3, 5, 6 i 8, ani tym bardziej Zestawienia dostaw kruszywa (k. 1188-1195) sporządzonych i podpisanych jednostronnie przez przedstawicieli (...), które z tej przyczyny nie mogą stanowić wiarygodnego dowodu co do powyższych spornych faktów. Takich informacji nie zawierają też złożone do akt dzienniki budowy.

Sąd nie dokonał ustaleń faktycznych na podstawie zeznań świadka P. G. (tom XXXI, k. 6184-6185), ponieważ odmówił on odpowiedzi na zadawane pytania powołując się na wiążącą go tajemnicę bankową.

Sąd na podstawie art. 242 k.p.c. pominął dowód z zeznań świadka G. P., ponieważ pomimo kilkakrotnych prób nie udało się doręczyć temu świadkowi wezwania do stawienia się w Sądzie na adres wskazany przez interwenienta ubocznego. Jak się okazało świadek pod tym adresem nie zamieszkiwał. Na terminie rozprawy z dnia 4 maja 2016 r. wskazano kolejny adres tego świadka, jednak wskazanie innego adresu świadka dopiero wtedy było już spóźnione, gdyż termin z dnia 4 maja 2016 r. był ostatnim termin przed zamknięciem rozprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Instytucja gwarancji ubezpieczeniowej – w przeciwieństwie do gwarancji bankowej zdefiniowanej w art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 128) – nie została w ogóle uregulowana w prawie polskim. Przywołany przepis Prawa bankowego stanowi, iż gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku – gwaranta, że po spełnieniu przez uprawniony podmiot (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. W odniesieniu do gwarancji ubezpieczeniowej ustawa z dnia 22 maja 2013 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r., nr 11, poz. 66), obowiązująca w dacie udzielenia gwarancji będących przedmiotem pozwu, w art. 3 ust. 3 pkt. 1 przewidywała jedynie, że czynnościami ubezpieczeniowymi jest zawieranie umów gwarancji ubezpieczeniowych. Zastrzegając dla zakładów ubezpieczeń uprawnienie do udzielania gwarancji ubezpieczeniowych ustawa
o działalności ubezpieczeniowej nie określała jednak treści gwarancji. Wobec tego treść gwarancji ubezpieczeniowych kształtowana jest na zasadzie swobodnej woli jej stron, wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. Podkreślić przy tym należy, że gwarancja ubezpieczeniowa jest umową zawieraną pomiędzy zakładem ubezpieczeń (gwarantem) a uprawnionym z gwarancji (beneficjentem). (vide orz. SN: z dnia 16.04.1993 r., III CZP 16/93, OSNC 1993/10/166,
z dnia 20.12.1996 r., I CKU 30/96, LEX nr 095807, z dnia 20.09.2013 r., II CSK 670/12, OSNC 2014/5/53). Zawarcie umowy gwarancji następuje poprzez dorozumianą akceptację przez beneficjenta gwarancji listu gwarancyjnego z chwilą jego otrzymania, a najpóźniej
z momentem wystosowania przez beneficjenta żądania zapłaty sumy gwarancyjnej ( tak Sąd Apelacyjny w Białymstoku z dnia 06.02.2013 r., I ACa 751/12, LEX nr 1289362).
W rozpatrywanej sprawie oznacza to, że zawarcie pomiędzy powodem a pozwanym towarzystwem ubezpieczeń umów gwarancji na warunkach określonych w treści dokumentów gwarancyjnych nastąpiło najpóźniej 28 października 2011 r., gdyż w tym dniu zostało wydane Przejściowe Świadectwo Płatności nr 3, w której poświadczono Wykonawcy kontraktu na budowę odcinka autostrady (...) wypłatę zaliczek na poczet dostaw materiałów, zatem zamawiający wówczas musiał już być w posiadania dokumentów gwarancji.
W ostateczności zawarcie umów gwarancji nastąpiło w wyniku skierowania przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad do pozwanego pisemnych wezwań do zapłaty sum gwarancyjnych, czyli w dniu 17 maja 2012 r. Zaznaczyć trzeba, że przyjęcie zawarcia umowy w tej drugiej dacie nie zmieniałoby w żaden sposób sytuacji stron niniejszego postępowania.

Z uwagi na brak ustawowej regulacji gwarancji ubezpieczeniowej, strony stosunku prawnego gwarancji mogą ukształtować jego treść według swego uznania – w sposób odpowiadający ich interesom – byle jego treść nie lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie lub zasadom współżycia społecznego (art. 353 ¹ k.c.). Swoboda kontraktowania obejmuje także możliwość kreowania czynności abstrakcyjnych, niezależnych od istniejącego stosunku prawnego. W odniesieniu do gwarancji oznacza to,
że w ramach swobody umów strony mogą ukształtować umowę gwarancji jako umowę
o charakterze kauzalnym bądź abstrakcyjnym. Wykształcona w praktyce obrotu gospodarczego gwarancja samoistna, nazywana tak w piśmiennictwie fachowym w celu wyraźnego odróżnienia jej od pozostałych rodzajów gwarancji (chociażby od gwarancji przy sprzedaży, przy umowie o dzieło lub umowie o roboty budowlane) oraz od wszystkich innych postaci rękojmstwa, a także sposobów umacniania nienaruszalności i wykonalności zobowiązań, została ukształtowana jako gwarancja nieodwołalna, bezwarunkowa, płatna na pierwsze żądanie, a więc jako umowa stabilna, pozbawiona ryzyka kontraktowego, nie pozwalająca na uzależnienie odpowiedzialności gwaranta od jakiegokolwiek zdarzenia przyszłego i niepewnego oraz zapewniająca wypłatę umówionej sumy od razu, bezzwłocznie po wezwaniu przez gwarantariusza (beneficjenta). Podstawową cechą charakterystyczną gwarancji samoistnej pozostaje samodzielność zobowiązania gwaranta oraz oderwanie tego zobowiązania od stosunku podstawowego, będącego przyczyną udzielenia gwarancji. Zobowiązanie gwaranta jest więc abstrakcyjne w stosunku do gwarantariusza i niezależnie od relacji zachodzących między gwarantem a zleceniodawcą oraz między zleceniodawcą
a gwarantariuszem. ( orz. SN z 16.04.1996 r., II CRN 38/96, OSNC 1996/9/122). Z faktu,
że gwarancja ma samodzielny i nieakcesoryjny charakter, wynika niemożność podniesienia przez gwaranta przeciwko beneficjentowi zarzutów przysługujących dłużnikowi, którego świadczenie objęto gwarancją. Samoistność gwarancji wyklucza zarzut, że umowa główna nie doszła do skutku, została unieważniona lub wygasła. Ważność zobowiązania gwaranta nie zależy bowiem od ważności zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego. Jeżeli nawet dłużnik uchylił się od skutków prawnych swego oświadczenia woli, np. z powodu wady tego oświadczenia, to okoliczność ta nie będzie miała wpływu na treść i zakres zobowiązania gwaranta. Gwarant płaci bowiem nie cudzy, ale własny dług.

Umowa gwarancji opatrzona klauzulami „nieodwołalnie i bezwarunkowo” oraz „na pierwsze żądanie” jest umową samodzielną, nieakcesoryjną i nadto abstrakcyjną. Zakład ubezpieczeń udzielający gwarancji opatrzonej takimi klauzulami nie może skutecznie powoływać się – w celu wyłączenia lub ograniczenia przyjętego na siebie obowiązku zapłaty na zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego, w związku z którym gwarancja została wystawiona. Klauzula „na pierwsze żądanie” oznacza zaostrzenie odpowiedzialności gwaranta, ponieważ obciążający go obowiązek zapłaty powstaje z chwilą powiadomienia go
o niewykonaniu świadczenia przez dłużnika. (...) charakter odpowiedzialności gwaranta wyłącza możliwość uzależnienia jej od warunku. Uprawnienie beneficjenta gwarancji „bezwarunkowej” i „na pierwsze żądanie” realizuje się w żądaniu zapłaty sumy gwarancyjnej ze wskazaniem, że okoliczność uprawniająca do takiego żądania wystąpiła, bez konieczności spełnienia dodatkowych przesłanek, w szczególności przedstawiania określonych dowodów (dokumentów). Istotą „nieodwołalności” gwarancji jest jej trwałość skutkująca stabilizacją stosunku gwarancji od momentu zawarcia umowy do chwili upływu terminu jej ważności. Umowa gwarancji ubezpieczeniowej opatrzona wskazanymi klauzulami kreuje abstrakcyjne zobowiązanie zakładu ubezpieczeń wobec beneficjenta, niezależne od stosunków wewnętrznych łączących zakład ubezpieczeń z dłużnikiem oraz dłużnika
z wierzycielem. ( vide orz. SN z 16.04.1993 r., III CZP 16/93, OSNC 1993/10/166
i z 28.04.1995 r., OSNC 1995/10/135, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21.08.2013 r.,
VI ACa 1661/12, LEX nr 1386280).

Przypomnieć potrzeba, że w dokumentach przedmiotowych gwarancji z dnia
28 października 2011 r. i z dnia 23 grudnia 2011 r. pozwane towarzystwo ubezpieczeń zagwarantowało Beneficjentowi nieodwołalnie i bezwarunkowo, na zasadach przewidzianych w gwarancjach, zapłatę za powstałe w okresie ważności gwarancji zobowiązania Wykonawcy w zakresie przedmiotu dostawy, do wysokości kwot wskazanych w gwarancjach, na pierwsze pisemne żądanie zapłaty (w terminie 14 dni od otrzymania kompletnego żądania zapłaty) zawierające kwotę roszczenia, pod warunkiem dostarczenia gwarantowi żądania zapłaty podpisanego przez osoby umocowane do działania w imieniu Beneficjenta, które to podpisy zostaną potwierdzone przez bank (...) lub notariusza jako podpisy osób upoważnionych do działania w imieniu Beneficjenta. W gwarancjach zapisano jednocześnie, że żądanie zapłaty będzie zawierać oświadczenie Beneficjenta o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przedmiotu dostawy przez Wykonawcę oraz zostaną do niego załączone kopie Przejściowych Świadectw Płatności, na podstawie których Beneficjent dokonał płatności za materiały znajdujące się w dniu ich wystawiania poza terenem placu budowy lub magazynem uzgodnionym i zaakceptowanym przez Beneficjenta. Przywołane zapisy wskazują jednoznacznie, że gwarancje udzielone powodowi przez pozwanego były zobowiązaniami samodzielnymi, nieakcesoryjnymi i abstrakcyjnymi w opisanym wyżej znaczeniu. Wbrew twierdzeniom interwenienta ubocznego po stronie pozwanego, takiego charakteru zobowiązań gwaranta nie podważają znajdujące się w treści obu gwarancji zapisy o proporcjonalnym zmniejszaniu kwoty gwarancji w miarę wykonywania przedmiotu dostawy na podstawie protokołu odbioru przedmiotu dostawy zatwierdzonego przez umocowanego przedstawiciela Beneficjenta. Zapisy te odnoszą się wyłącznie do redukcji wysokości kwoty gwarancji – podobnie jak postanowienia dotyczące zmniejszania odpowiedzialności gwaranta w przypadku dokonania wypłaty z gwarancji – ale nie uzależniają odpowiedzialności gwaranta od istnienia i zasadności roszczeń Beneficjenta
na gruncie stosunku podstawowego, w związku z którym gwarancje zostały wystawione i nie naruszają samodzielnego i nieakcesoryjnego charakteru zobowiązań gwaranta. Nie zostało też wykazane w niniejszej sprawie, żeby przywołane wyżej protokoły odbioru przedmiotu dostawy zostały sporządzone i żeby doszło w ten sposób do zmniejszenia kwot gwarancji. Dokumentów takowych nie ma wśród materiału dowodowego sprawy.

Z opisanych przyczyn w rozpatrywanej sprawie towarzystwo ubezpieczeń – gwarant, a także interwenient uboczny po stronie pozwanego, nie mogli wobec powoda – beneficjenta gwarancji wysuwać skutecznie zarzutów ze stosunku podstawowego, który legł
u podstaw zawarcia umów przedmiotowych gwarancji ubezpieczeniowych, tj. z Umowy
z dnia 1 sierpnia 2012 r., w ramach której wypłacone zostały przedpłaty na poczet dostaw materiałów budowlanych zabezpieczonych spornymi gwarancji. W szczególności niedopuszczalne było badanie, czy na gruncie stosunku podstawowego zaistniały przyczyny uzasadniające realizację zobowiązań gwaranta, tj. czy miało miejsce niewykonanie lub nienależyte wykonanie Umowy przez Wykonawcę (zleceniodawcę gwarancji). Skoro pozwane towarzystwo ubezpieczeń w niniejszym procesie o zapłatę kwot wynikających
z gwarancji nie mogło powoływać się na zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego,
to również interwenient uboczny po stronie pozwanego – Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. (a wcześniej sama ta spółka znajdująca się
w upadłości układowej i jej nadzorca sądowy), jako „pomocnik” strony, do której przystąpił, będąc ograniczony zakresem zarzutów przysługujących tej stronie w procesie, nie może również powoływać się na zarzuty merytoryczne wynikające ze stosunku będącego podstawą wystawienia gwarancji. ( vide orz. Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21.08.2013 r., VI ACa 1661/12, LEX nr 1386280). Podnoszone przez pozwanego i interwenienta ubocznego twierdzenia o wykonaniu przez Wykonawcę zobowiązania w zakresie dostaw na plac budowy materiałów zabezpieczonych gwarancjami – nawet gdyby były zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy – nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia, do czego Sąd odniesie się jeszcze
w dalszej części uzasadnienia.

Gwarant może powoływać się natomiast na wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności wynikające z samej gwarancji. Może podnosić np. zarzut, że wysokość świadczenia żądanego przez beneficjenta przewyższa sumę gwarancyjną lub zarzut niewypełnienia przez beneficjenta określonych w gwarancji obowiązków. Gwarancja ubezpieczeniowa może zawierać klauzule wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność gwaranta, zamieszczanie takich klauzul mieści się bowiem w przyznanej stronom swobodzie kontraktowej, w granicach określonych a art. 353 ¹ k.c. W umowie bezwarunkowej gwarancji ubezpieczeniowej można w szczególności zastrzec wymóg złożenia przez beneficjenta gwarancji żądania zapłaty o odpowiedniej treści i z odpowiednimi dokumentami,
w przewidzianym w umowie gwarancji czasie, oraz że skuteczne żądanie zapłaty beneficjenta gwarancji kierowane wobec gwaranta powinno nastąpić za pośrednictwem innego podmiotu
i po odpowiednim potwierdzeniu przez ten podmiot uprawnień osób reprezentujących beneficjenta będącego osobą prawną. Wówczas spełnienie tych wymogów jest niezbędne do powstania odpowiedzialności gwaranta. ( vide orz. SN: z 13.01.2005 r., III CSK 155/04, LEX nr 371487, z 29.03.2006 r., IV CSK 112/05, Pr.Bankowe (...) i z 20.09.2013 r., II CSK 670/12, OSNC 2014/5/53).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, w kontekście zarzutów podniesionych przez pozwanego i interwenienta ubocznego występującego po stronie pozwanego, wskazać należy raz jeszcze, że postanowienia ust. 6 obu gwarancji stanowiły,
że wypłata z gwarancji nastąpi na „żądanie zapłaty zawierające kwotę roszczenia, pod warunkiem dostarczenia Gwarantowi żądania zapłaty podpisanego przez osoby umocowane do działania w imieniu Beneficjenta, które to podpisy zostaną potwierdzone przez bank (...) lub notariusza jako podpisy osób upoważnionych do działania w imieniu Beneficjenta. Żądanie zapłaty będzie zawierać oświadczenie Beneficjenta o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przedmiotu dostawy przez Wykonawcę oraz zostaną do niego załączone kopie Przejściowych Świadectw Płatności, na podstawie których Beneficjent dokonał płatności za materiały znajdujące się w dniu ich wystawiania poza terenem placu budowy lub magazynem uzgodnionym i zaakceptowanym przez Beneficjenta.” Skoro w treści przedmiotowych gwarancji ubezpieczeniowych strony przewidziały warunki, których spełnienie przez beneficjenta aktualizowało obowiązek zapłaty gwaranta, to ich spełnienie było niezbędne do powstania odpowiedzialności gwaranta. Forma i treść żądania zapłaty powinna ściśle odpowiadać wymogom przewidzianym w gwarancjach a do żądania zapłaty należy dołączyć określone w gwarancjach dokumenty i potwierdzenia. Rygorystyczne stanowisko w tym zakresie podyktowane jest charakterem surowej odpowiedzialności gwaranta w ramach abstrakcyjnego zobowiązania wynikającego z gwarancji, który nie może badać zasadności gwarantowanego świadczenia w odniesieniu do stosunku podstawowego ani podnosić zarzutów merytorycznych dotyczących stosunku podstawowego, lecz na swą obronę podnosić może tylko zarzuty wynikające ze stosunku gwarancji.

Oceniając na tym tle żądania zapłaty z obydwu gwarancji zawarte w pismach powoda z dnia 17 maja 2012 r. należy uznać je za niepoprawne, bowiem nie zostały one podpisane
w sposób określony w gwarancjach i nie dołączono do nich prawidłowych potwierdzeń podpisów osób składających żądania w imieniu beneficjenta. Obydwa żądania zapłaty podpisane zostały przez osoby reprezentujące Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych
i Autostrad Oddział w W. – E. B. (dyrektora Oddziału) i A. G. (zastępcę dyrektora Oddziału ds. (...)), na co wskazuje umieszczona na obydwu żądaniach pieczęć o treści „Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych
i Autostrad Oddział w W.” i pieczątki imienne przy nieczytelnych podpisach tych osób umieszczone na żądaniu zapłaty dotyczącym Gwarancji Nr (...) z dnia
28 października 2011 r. Pieczątek imiennych nie umieszczono natomiast na żądaniu zapłaty dotyczącym Gwarancji Nr (...) z dnia 23 grudnia 2011 r., mimo że podpisy osób składających to żądanie są nieczytelne. Zgodnie z treścią ust. 1 przedmiotowych gwarancji, beneficjentem jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. Tymczasem w treści żądań zapłaty nie powołano się na umocowanie osób składających żądania do działania
w imieniu Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Nie dołączono też do żądań żadnych pełnomocnictw, które – choć niewymagane przez gwarancje – mogłyby wskazywać na takie umocowanie. Na dodatek Bank (...) ( bank (...)), przesyłając żądania zapłaty, w pismach z dnia 21 maja 2012 r. wskazał, że podpisy na żądaniach zapłaty należą „do osób uprawnionych do składania oświadczeń woli w zakresie praw i obowiązków majątkowych w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych
i Autostrad Oddział w W.”, że „prowadzi rachunek na rzecz (...) Oddział
w W.” i że przesyła żądania do zapłaty „wystawione przez (...) Oddział
w W.”. Oznacza to, że potwierdzenia (...) również nie odpowiadają ust. 6 obu gwarancji, zgodnie z którymi Bank miał potwierdzić, że na żądaniach zapłaty podpisały się osoby upoważnione do działania w imieniu Beneficjenta, czyli Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Zgodzić należy się z pozwanym, że potwierdzenie podpisów przez Bank (...) odgrywało bardzo istotną rolę, bowiem w ten sposób gwarant miał uzyskać pewność, że żądania zapłaty wypłaty znacznych kwot z gwarancji podpisane zostały przez osoby właściwie umocowane. Wypełnienie tych wymogów pozostawało zatem w związku
z istotą gwarancji i odpowiedzialności gwarancyjnej pozwanego towarzystwa ubezpieczeń
a ich spełnienie nie powinno być trudne dla powoda, który powszechnie korzysta z takiej formy zabezpieczenia przy realizacji umów w trybie zamówień publicznych. Wobec wskazanej wyżej formy i treści żądań zapłaty i pism (...) wskazujących, że osoby podpisane na żądaniach zapłaty działają w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W., pozwany nie mógł stwierdzić, że żądania zapłaty pochodzą od beneficjenta gwarancji. Na podstawie tych dokumentów wysnuć można było wniosek,
że osoby podpisujące żądania działały w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych
i Autostrad Oddział w W. a nie w imieniu Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad. Podmioty te nie są tożsame. Przedstawienie pozwanemu towarzystwu ubezpieczeń w okresie ważności gwarancji (przed upływem 31 maja 2012 r.) żądań do zapłaty w takiej formie, bez zachowania wskazanych wymagań, nie spowodowało aktualizacji obowiązku wypłaty kwot gwarancji, ale dawało pozwanemu prawo do skutecznej odmowy wykonania zobowiązania gwarancyjnego.

Oceny tej w żaden sposób nie zmieniają argumenty powoda, że – zgodnie z art. 18a ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 460) – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad realizuje swoje zadania przy pomocy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (ust. 1), zaś w skład Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad wchodzą oddziały w województwach (ust. 2), że Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad może upoważnić pracowników Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad do załatwiania określonych spraw w jego imieniu w ustalonym zakresie, w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych (ust. 5) oraz że
w niniejszej sprawie Generalny Dyrektor skorzystał z tego uprawnienia, udzielając pełnomocnictw osobom podpisującym żądania zapłaty z gwarancji. Z przepisu art. 18 ust. 1 ustawy o drogach publicznych oraz przywołanych wyżej przepisów art. 18a tejże ustawy wynika, że to Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad jest organem centralnym uprawnionym do działania w imieniu Skarbu Państwa, a Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad jest urzędem przeznaczonym do obsługi Generalnego Dyrektora. Ani Generalna Dyrekcja, ani jej oddziały nie posiadają odrębnej (własnej) podmiotowości prawnej. Nie każdy pracownik Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad jest też uprawniony do składania oświadczeń woli w imieniu Generalnego Dyrektora, lecz tylko ten, któremu Generalny Dyrektor udzielił stosownego pełnomocnictwa. Wobec tego z faktów,
że osoby podpisujące żądanie zapłaty wskazały na swoje zatrudnienie w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W. i że (...) potwierdził ich uprawnienie do składania oświadczeń woli w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W., nie wynikało w żadnym razie, iż osoby te są uprawnione również do składania oświadczeń woli w imieniu Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad.

Wskazanych wad żądań zapłaty kwot gwarancji nie mogło sanować złożenie przez powoda do akt sprawy wraz z pismem procesowym z dnia 6 września 2012 r. pełnomocnictw udzielonych przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad E. B.
i A. G.. Pełnomocnictwa takie nie zostały bowiem dołączone do przedmiotowych żądań zapłaty ani doręczone pozwanemu do 31 maja 2012 r., zatem
w okresie ważności obu gwarancji pozwany nie mógł sprawdzić umocowania tych osób.
Na marginesie już tylko wskazać należy, że z pełnomocnictw tych nie wynika uprawnienie tych osób do zgłoszenia żądań zapłaty z przedmiotowych gwarancji łącznej sumy 15.488.027,52 zł. Przede wszystkim są to pełnomocnictwa ogólne. Zgodnie z art. 98 k.c., pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu.
Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. Powód nie wykazał zaś w rozpatrywanej sprawie, że zażądanie wypłaty wskazanej sumy z gwarancji stanowiło czynność zwykłego zarządu, do której wystarczające były pełnomocnictwa ogólne. Działanie takie, wbrew pozorom, nie stanowi czynności niewiążącej się z żadnymi konsekwencjami finansowymi po stronie powoda. Stanowi ona ogromną dolegliwość dla wykonawcy a w przypadku, gdyby się okazało, że żądanie wypłaty było bezpodstawne na gruncie stosunku podstawowego, rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa. Dlatego pełnomocnictwa do żądania zapłaty kwot przedmiotowych gwarancji powinny być pełnomocnictwami rodzajowymi. Nawet gdyby przyjąć,
że pełnomocnictwa ogólne były wystarczające do wystąpienia z żądaniami zapłaty, to i tak
w analizowanym przypadku były one wadliwe. Przedłożone pełnomocnictwa są bowiem pełnomocnictwami ogólnymi do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad związanych
z działalnością Oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w W.,
zaś sama umowa gwarancji ubezpieczeniowej została udzielona nie na rzecz tego Oddziału, lecz na rzecz urzędu centralnego – Generalnego Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad.
Nie można było przyjąć na gruncie dowodów zgromadzonych w sprawie, że sprawa realizacji tych gwarancji była sprawą związaną z działalnością Oddziału (...) w W..

Wobec braku zgłoszenia prawidłowych żądań zapłaty z gwarancji, a w rezultacie niepowstania obowiązku zapłaty po stronie pozwanego (gwaranta), nie miały już większego znaczenia pozostałe zarzuty przeciwko żądaniu pozwu podniesione przez pozwanego lub interwenienta ubocznego działającego po stronie pozwanego. Mimo tego, należy się jednak do nich odnieść pokrótce.

Wbrew podnoszonym zarzutom, do żądań zapłaty dołączono prawidłowo te tylko Przejściowe Świadectwa Płatności, na podstawie których powód dokonał przedpłat
na dostawy kruszywa zabezpieczone gwarancjami, tj. (...) nr 3, 5, 6 i 8. Nie było potrzeby dołączania innych Przejściowych Świadectw Płatności, skoro wyżej wymienione potwierdzały dokonanie przedpłat na sumę przekraczającą nawet kwotę łączną objętą żądaniami. Pozwany i interwenient uboczny po stronie pozwanego niezasadnie twierdzili,
że z dołączonych do żądań zapłaty Przejściowych Świadectw Płatności wynika,
iż zamawiający (beneficjent gwarancji) zapłacił za materiały objęte gwarancjami jedynie kwotę 5.197.921,22 zł. Przejściowe Świadectwa Płatności należy bowiem czytać łącznie
ze stanowiącymi ich integralną część załącznikami w postaci Zestawień do (...)Urządzenia i (...) przeznaczone do (...), kl. 14.5”. Z zestawień tych wynika – jak wyżej wskazano – że wartość przedpłaconych materiałów na podstawie powyższych (...) wynosiła 13.664.419,22 zł netto, co daje sumę 16.807.235,64 zł brutto. W Przejściowym Świadectwie Płatności nr 10 za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 stycznia 2012 r. dokonano zmniejszenia wartości materiałów znajdujących się na placu składowym kopalni (...) o sumę 1.340.658,67 zł netto. Wobec tego Potwierdzona w (...) nr 10 wartość zapłaconych w trybie S. 14.5 materiałów narastająco znajdujących się na placach składowych kopalń (...) wyniosła łącznie 12.591.892,29 zł netto, co daje kwotę 15.488.027,52 zł brutto, żądaną pozwem. Skoro jednak na podstawie (...) nr 10 nie dokonywano zapłaty za materiały zabezpieczone gwarancjami, lecz dokonano jedynie zmniejszenia należności z tytułu przedpłat, to nie było potrzeby dołączania tego (...) do żądań zapłaty.

Zobowiązanie pozwanego towarzystwa ubezpieczeń z tytułu obu gwarancji nie wygasło na skutek odstąpienia od Umowy z dnia 1 sierpnia 2012 r. przez Syndyka Masy Upadłości (...) S.A., z uwagi na wskazywany już wyżej samodzielny i nieakcesoryjny charakter gwarancji ubezpieczeniowych. Zasada ta znalazła odzwierciedlenie również w postanowieniach ust. 9 obu gwarancji, w których zapisano,
że jakakolwiek zmiana lub modyfikacja umowy zawartej pomiędzy beneficjentem
a wykonawcą nie wpływa na odpowiedzialność gwaranta wynikającą z gwarancji. Z tych samych przyczyn na odpowiedzialność gwaranta nie mógł wywrzeć żadnego wpływu fakt zawarcia Aneksu nr (...) do Umowy. Aneks ten nie stanowił także odnowienia, bowiem jego przedmiotem była tylko zmiana sposobu realizacji płatności i miał on wyłącznie charakter porządkujący w zakresie dostosowania określenia członków konsorcjum wykonawcy do nowej sytuacji, jako nastąpiła po odstąpieniu od Umowy przez Syndyka spółki (...).

Ze względu na awizowaną wyżej niedopuszczalność powoływania w sprawie o zapłatę ze stosunku gwarancji zarzutów wynikających ze stosunku podstawowego nie mógł odnieść zamierzonego skutku zarzut, że umowa w zakresie zabezpieczonym gwarancjami została wykonana. Formułując ten zarzut pozwany i interwenient uboczny po stronie pozwanego podnosili, że wszelki materiał, w tym przedpłacone kruszywo, został dostarczony na plac budowy i wbudowany w przedmiotowy odcinek autostrady przez członków konsorcjum, którzy przejęli realizację całego kontraktu po spółce (...) S.A. Tym niemniej zwrócić należy uwagę, że Skarb Państwa potrącił z wynagrodzenia należnego spółkom (...) a K. k.s. i B. a (...) Sp. z o.o. (pod koniec realizacji kontraktu) kwotę łączną 9.776.644,94 zł brutto z tytułu dokonanych rzecz spółki (...) S.A. przedpłat na poczet dostaw materiałów, zatem potrącenie to nie pokryło całej przedpłaconej sumy. Ponadto spółki te zakwestionowały owe potrącenia i złożyły do tutejszego Sądu pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad o zapłatę kwoty 9.776.644,94 zł, sprawa jest w toku i w chwili obecnej nie wiadomo, w jaki sposób zostanie rozstrzygnięta. Z tych przyczyn nie można było przyjąć, jak twierdzili pozwany i interwenient uboczny, że umowa w zakresie zabezpieczonym gwarancjami została w całości wykonana.

Nietrafny był także zarzut, że zgłoszone przez powoda żądanie wypłaty z gwarancji stanowi nadużycie gwarancji lub nadużycie prawa podmiotowego przez powoda. W doktrynie
i orzecznictwie przyznaje się gwarantowi prawo obrony za pomocą zarzutu nadużycia przez wierzyciela gwarancji celu zabezpieczenia uznając, że przesłanki takiego nadużycia muszą być określone w odniesieniu do konkretnego przypadku. Skuteczność tej obrony przyjmowana jest jednak wyjątkowo, gdy nadużycie gwarancji okazuje się ewidentne, np. gdy gwarancja stała się narzędziem uzyskania nienależnych korzyści, albo, gdy jej wykorzystanie jest wynikiem zmowy osób zainteresowanych. W zależności od konkretnych okoliczności sprawy, obrona taka mogłaby wchodzić w rachubę w przypadku braku stosunku podstawowego, którego zabezpieczenie stanowiło cel gwarancji. Istnienie między stronami stosunku podstawowego sporu co do tego, wynikiem działania bądź zaniechania której ze stron tego stosunku było niewykonanie bądź nienależyte wykonanie umowy, powoduje, że nie zachodzi cecha ewidentności, która jest konieczna dla uznania, że wystąpienie z roszczeniem z umowy gwarancji stanowi nadużycie prawa. ( vide orz. SN z 28.04.1995 r., III CZP 166/94, OSNC 1995/10/135, orz. Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21.08.2013 r., VI ACa 1661/12, LEX nr 1386280). Pozwany formułując zarzut nadużycia gwarancji (prawa podmiotowego) przez powoda podnosił, że odcinek autostrady (...) został ukończony, więc kruszywa przeznaczone do jej budowy zostały dostarczone na plac budowy i wbudowane w drogę. Stanowisko takie sprowadzało się więc w istocie to twierdzenia, że żądania zapłaty
z gwarancji nie mają materialnych podstaw. Nie ulega jednak wątpliwości, że powód dochodząc roszczeń z gwarancji wywodził je z istniejących na gruncie stosunku podstawowego zobowiązań wykonawcy do dostawy przedpłaconych materiałów budowlanych. Nie wykraczał zatem poza cel zabezpieczenia gwarancyjnego. Roszczenia powoda z tego tytułu nie zostały w pełni i definitywnie zaspokojone, pomimo ukończenia budowy spornego odcinka autostrady, skoro potrącenie części wynagrodzenia wykonawcy nie pokryło w pełni wypłaconych zaliczek na poczet dostaw kruszywa, a pomiędzy stronami kontraktu toczy się przed tutejszym Sądem spór sądowy, w którym wykonawca żąda od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad zapłaty potrąconego wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane. W tamtym postępowaniu podlegać będzie ocenie kwestia, czy kontrakt na budowę odcinka autostrady (...) w zakresie dostaw kruszywa został należycie wykonany i czy zamawiający uprawniony był do dokonania potrącenia spornej części wynagrodzenia wykonawcy. Okoliczność, że roszczenia Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z tytułu dostaw materiałów są sporne na gruncie kontraktu głównego, nie świadczy o tym, że żądania zapłaty z gwarancji stanowią nadużycie prawa przez powoda, gdyż skorzystanie z gwarancji na ogół wiąże się
z zaistnieniem sporu pomiędzy wykonawcą a zamawiającym. Wykonawca, jeżeli nie zgadza się ze skorzystaniem przez zamawiającego z zabezpieczenia, ma prawa dochodzić zwrotu sumy zabezpieczenia i dopiero wówczas dokonywana jest ocena, czy skorzystanie przez zamawiającego z zabezpieczenia było uzasadnione. ( orz. SN z 10.02.2010 r., V CSK 233/09, OSNC 2010/11/146). Jak już wskazano, dla bytu i zakresu zobowiązania gwaranta wynikającego z umowy gwarancji nieakcesoryjnej nie ma znaczenia istnienie i wysokość zobowiązania wykonawcy z umowy łączącej go z zamawiającym. Takich elementów nie musiał wykazywać powód składając żądania zapłaty. Nadużycie prawa należałoby wiązać
z sytuacją, gdy gwarantariusz zażądał realizacji gwarancji nie mając do tego w ogóle materialnoprawnych podstaw w stosunku prawnym łączącym go z wykonawcą. Sytuacja taka nie miała jednak miejsca w niniejszej sprawie. Dlatego powyższe zarzuty nie mogły odnieść zamierzonego skutku.

Mając jednak na uwadze przywołane wcześniej okoliczności dotyczące niewypełnienia przez powoda wymogów aktualizujących obowiązek wypłaty z gwarancji, Sąd w pkt. I sentencji oddalił powództwo na podstawie powołanych wyżej przepisów.

Orzekając o kosztach postępowania Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności
za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Powód, jako przegrywający sprawę, obowiązany jest zwrócić pozwanemu koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Do kosztów tych należy uiszczona przez pozwanego opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zl i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego reprezentującego pozwanego. Stawka minimalna wynagrodzenie pełnomocnika procesowego wynosiła
w niniejszej sprawie 7.200 zł, zgodnie z § 6 pkt. 7 w zw. z § 2 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 490). W ocenie Sądu kwotę tę należało na podstawie § 2 ust. 1 i 2 w/w Rozporządzenia podwyższyć do dwukrotności stawki minimalnej, tj. do kwoty 14.400 zł ze względu na zwiększony nakład pracy pełnomocnika procesowego pozwanego związany ze skomplikowanym charakterem sprawy, obszernością materiału dowodowego, wielością twierdzeń i zarzutów stron postępowania i interwenientów ubocznych, co wymagało od pełnomocnika pogłębionej
i rozbudowanej analizy dokonywanej w pismach procesowych, a w konsekwencji ponadstandardowego nakładu pracy. Dlatego Sąd w pkt. II sentencji wyroku na podstawie powołanych przepisów zasądził od powoda na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę łączną 14.417 zł.

O kosztach interwencji ubocznej po stronie pozwanego Sąd orzekł natomiast w pkt. III sentencji wyroku na podstawie art. 107 zd. 3 k.p.c. Przystąpienie interwenienta ubocznego Syndyka Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości do sprawy po stronie pozwanego wynikało z rzeczywistej potrzeby obrony jego interesów (wobec uprawnienia pozwanego do dochodzenia roszczeń regresowych przeciwko interwenientowi ubocznemu w razie uwzględnienia roszczeń powoda), a zgłoszone w interwencji zarzuty zmierzały do takiej obrony. Dlatego wniosek interwenienta ubocznego o zasądzenie na jego rzecz od powoda poniesionych kosztów postępowania zasługiwał co do zasady na uwzględnienie. Interwenient uboczny po stronie pozwanego poniósł koszty zastępstwa procesowego w sprawie przez zawodowego pełnomocnika, a stawka minimalna wynagrodzenia pełnomocnika wynosi w niniejszej sprawie 7.200 zł, stosownie do § 6 pkt 7
w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 461). Sąd nie znalazł podstaw do podwyższenia tej stawki, o co wnosił interwenient uboczny. Zwrócić należy bowiem uwagę, że działanie interwenienta ubocznego ma charakter wtórny w stosunku działania strony, do której przystąpił, skoro działa on jako pomocnik tej strony. Z tej przyczyny art. 107 zd. 3 k.p.c. stanowi, że sąd „może” przyznać (a nie przyznaje) interwenientowi koszty interwencji od przeciwnika obowiązanego do zwrotu kosztów. Skoro przyznanie kosztów interwenientowi występującemu po stronie wygrywającej sprawę nie jest obligatoryjne, to tym bardziej należy ostrożnie oceniać wniosek interwenienta o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego odpowiadających wielokrotności stawki minimalnej.
W ocenie Sądu działania pełnomocnika interwenienta ubocznego po stronie pozwanej, choć jak najbardziej uzasadnione z punktu widzenia obrony interesów interwenienta, sprowadzały się w niniejszej sprawie w istocie do przytaczania takich samych argumentów przeciwko żądaniu pozwu, które podnosił wcześniej sam pozwany. Wobec tego Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenia na rzecz interwenienta ubocznego kosztów zastępstwa procesowego
w wysokości wielokrotności stawki minimalnej.

Nieuiszczone przez strony koszty sądowe, wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa na poczet należności tłumacza przysięgłego, wyniosły łącznie 176,54 zł. Ze względu na wynik sprawy, Sąd w pkt. IV sentencji wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r.,
nr 90, poz. 594) nakazał pobrać tę sumę na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w Warszawie od przegrywającego sprawę powoda.