Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 września 2016 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 23 marca 2016 roku sygn. akt VII P 175/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. M. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Bogumił Patulski Monika Sawa Grzegorz Kochan

Sygn. akt XXI Pa 388/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 stycznia 2014 r. (data oddania pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe) skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. powódka M. M. wniosła o zasądzenie odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę, tj. w kwocie 27 000 zł, tytułem niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu pozwanemu oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu powódka podniosła, że podane przez pozwanego w treści wypowiedzenia przyczyny rozwiązania umowy o pracę są nieprawdziwe. Powódka podniosła także, że pozwana spółka nie znajduje się wcale w trudnej sytuacji finansowej, która uzasadniałaby konieczność redukcji zatrudnienia.

W odpowiedzi na pozew z dnia 31 marca 2014 r. (data prezentaty) pozwany – (...) S.A. z siedzibą w W. – wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 8 maja 2014 r. (data prezentaty) pełnomocnik powódki zmodyfikował powództwo, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę do kwoty wskazanej przez pozwanego w zaświadczeniu o zarobkach, tj. do kwoty 24 640,08 zł, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu pozwanemu.

W dalszym toku procesu obie strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 marca 2016 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki M. M. kwotę 24 640,08 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę (pkt I wyroku), nadając wyrokowi w tym zakresie rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 8213,36 zł (pkt V wyroku). Rozstrzygając o kosztach procesu, Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II wyroku), w pozostałym zakresie wniosek pełnomocnika powódki o zwrot kosztów zastępstwa procesowego oddalając (pkt III wyroku). Ponadto, Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie kwotę 1232 zł tytułem opłaty od pozwu, od której uiszczenia powódka była zwolniona z mocy ustawy (pkt IV wyroku).

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Powódka M. M. została zatrudniona początkowo w (...) sp. z o.o. (poprzednik prawny pozwanej spółki (...) S.A.) na podstawie umowy o pracę z dnia 31 października 2007 r. Umowa została zawarta na czas nie określony, a stanowisko powódki oznaczono jako Specjalista ds. (...) i (...). Następnie, strony kilkukrotnie modyfikowały treść zawartej umowy (aneks nr (...) z dnia 1 września 2008 r. oraz porozumienie zmieniające z dnia 30 lipca 2010 r.), w wyniku czego dnia 29 października 2010 r. strony zawarły nową umowę o pracę na czas nie określony. Na podstawie tej umowy, M. M. zatrudniona została na 4/5 etatu na stanowisku I Oficera samolotu S. (...). Z dniem 13 października 2011 r., na skutek zawartego między stronami porozumienia zmieniającego, M. M. zatrudniona została w pełnym wymiarze czasu pracy, co wiązało się także z podwyższeniem jej wynagrodzenia zasadniczego oraz przewidzianego dodatku za każdą godzinę wykonanego nalotu. Z dniem 30 grudnia 2011 nastąpiło ponowne podwyższenie M. M. dodatku za każdą godzinę wykonanego nalotu. M. M. została skierowana na badania profilaktyczne, w związku z przyjęciem do pracy na wskazanym stanowisku. Zaświadczeniem lekarskim z dnia 20 kwietnia 2011 r. uznano, że wobec braku przeciwwskazań lekarskich M. M. jest zdolna do pracy na stanowisku pilota samolotu typu S. (...). Badania później zostały powtórzone i powódka ponownie oceniona została jako zdolna do wykonywania pracy na stanowisku I oficera samolotu. Do zakresu obowiązków M. M. należało wykonywanie czynności pilota statku powietrznego S. (...), wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa oraz (...) S.A. Praca miała być wykonywana zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zgodnie z ustalonym przez pracodawcę comiesięcznym grafikiem. Miesięczne wynagrodzenie brutto powódki obliczone jako ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosiło 8213,36 zł.

Przed wypowiedzeniem umowy o pracę nie pojawiały się zastrzeżenia co do wykonywania obowiązków pracowniczych przez powódkę i jej kompetencji jako pilota. Postrzegana była ona jako profesjonalny i wykwalifikowany pracownik, zaangażowany w wykonywanie obowiązków. Powódka nie była osobą o najmniejszej liczbie tzw. nalotów – liczbie godzin odbytych lotów w 2013 r. Gorsze wyniki w stosunku do niej osiągnęło trzech pilotów.

Powódka w okresie zatrudnienia korzystała ze zwolnień lekarskich wystawionych przez lekarza psychiatrę w następujących okresach: od dnia 1 kwietnia 2012 r. do dnia 6 kwietnia 2012 r., od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia 9 grudnia 2012 r. oraz od dnia 26 września 2013 r. do dnia 13 października 2013 r. Pracodawca nie kierował do powódki uwag odnośnie korzystania ze wskazanych zwolnień. Po ostatnim zwolnieniu skierowano powódkę na badania, w wyniku czego nie stwierdzono przeciwwskazań do pracy. Powódka przebywała na wymienionych zwolnieniach z powodu zmęczenia spowodowanego nieprzestrzeganiem przez pracodawcę zasad odpoczynku załogi, w wyniku czego powódka po 2 latach pracy była wyczerpana. Ze zwolnień lekarskich korzystali również: J. C., Ł. M. czy też D. B., który złamał rękę.

Pilot M. K. miał mniejszą dyspozycyjność od powódki, gdyż w 2013 r. nie otrzymał przepustki portowej, w wyniku czego nie latał przez miesiąc. Powodem tego było nieprzejście przez pilota testów na symulatorze, co wiązało się z koniecznością ich powtórzenia i wstrzymania się do tego czasu z wykonywaniem lotów. W tym czasie niektóre loty powódka wykonywała w zastępstwie za M. K..

Powódka zastępowała w czynnościach oficera R. M. – kiedy była taka potrzeba, nie było żadnego problemu co do dyspozycyjności powódki w tym zakresie.

Powódka korzystała z możliwości stworzonej przez pracodawcę zgłaszania próśb w ramach tzw. requestów zgłaszanych do planistki K. K. odnośnie ustalania grafików pracy, tj. miejsc preferowanych lotów, dni wolnych, składu załogi.

Powódka, będąc jedyną kobietą w zespole, w ramach tzw. requestów prosiła o układanie grafików tak, by mogła latać z następującymi osobami pełniącymi funkcje kapitanów: J. I., T. M., M. J. (1) i M. P.. Powodem kierowanych przez powódkę próśb była okoliczność, że niekiedy tydzień lub więcej spędzała z wyznaczonym kapitanem w służbowo wynajmowanym mieszkaniu, oczekując na obowiązki w innym mieście niż W. i zależało jej, by była to osoba, z którą dobrze się czuje. W przeszłości zdarzył się powódce przykry incydent na wyjeździe służbowym, podczas którego w stosunku do powódki okazał się wulgarny pilot S., w związku z czym powódka unikała lotów w tym składzie. W przypadku nieuwzględnienia prośby powódki nigdy nie odmówiła wykonania lotu w innym składzie osobowym niż preferowany.

W 2013 r. powódka zaczęła zgłaszać uwagi odnośnie pracy niezgodnej z przepisami z uwagi na uchybienia co do czasu wypoczynku przez przekraczanie norm czasu pracy. Po tym zdarzeniu jej prośby w ramach tzw. requestów były rzadko uwzględniane. W 2013 r. powódka odbyła 172 loty, z czego w 99 lotach z powódką w załodze nie byli kapitanowie: J. I., T. M., M. J. (2) i M. P.. Powódka prosiła niekiedy kapitanów o zgłoszenie przez nich prośby o uwzględnienie lotu z jej osobą, dotyczyło to, m.in., M. J. (1), który nie miał nic przeciwko temu, bowiem cenił profesjonalizm powódki.

Poza powódką z instytucji zgłaszania próśb w ramach tzw. requestów korzystali również inni piloci. M. P. prosił, aby w przypadku lotów do G. lub S. w załodze z nim były osoby, które dzieliły z nim wspólne zainteresowania, tj. pływanie czy bieganie. J. P. również zgłosił prośbę tego rodzaju o lot z konkretną osobą. M. G. prosił o loty z G.. J. S. (1) prosił o lot z kolegą, z którym żeglował.

W dniu 23 stycznia 2014 r. M. M. przedstawiono dwa pisma stanowiące dwa warianty zakończenia z nią stosunku pracy z prośbą o dokonanie wyboru któregoś z nich. Jedno z nich stanowiło propozycję rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron, na co powódka się nie zgodziła. Porozumienie to zakładało rozwiązanie stosunku pracy z dniem 28 lutego 2014 r. oraz zawierało zobowiązanie pracodawcy, że w razie poprawy sytuacji ekonomicznej spółki i powstania dodatkowego zapotrzebowania na pracowników na stanowisku zajmowanym dotychczas przez powódkę pracodawca przedstawi powódce nową ofertę pracy. W związku z odmową podpisania porozumienia stron pracodawca złożył powódce w dniu 23 stycznia 2014 r. oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy za wypowiedzeniem. W piśmie tym, jako podstawę wypowiedzenia, wskazano art. 30 § 1 pkt 2 k.p. w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wypowiedzenie to przewidywało 3-miesięczny okres wypowiedzenia (upływający dnia 30 kwietnia 2014 r.) oraz zgodnie z przepisami ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, informację o wypłacie odprawy pieniężnej w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia. Jako przyczynę wypowiedzenia pracodawca wskazał trudną sytuację ekonomiczno-finansową spółki i konieczność redukcji kosztów prowadzonej działalności, uzasadniające ograniczenie zatrudnienia. Ponadto, wskazano, że osoba M. M. została zakwalifikowana do zwolnienia, po dokonaniu analizy takich kryteriów, jak: dyspozycyjność, postawa pracownicza i zaangażowanie w pracę. W ocenie pracodawcy, M. M. cechowała się najmniejszą dyspozycyjnością i zaangażowaniem w wykonywane obowiązki, co przejawiało się w szczególności licznymi zwolnieniami lekarskimi, uznaniowym dobieraniem sobie współpracowników (kapitanów samolotów), z którymi chciała wykonywać loty i próbie narzucenia tej decyzji pracodawcy podczas układania harmonogramów lotów. Po przeczytaniu obydwu wersji, powódka opuściła budynek, nie wybierając żadnego dokumentu i nie podpisując żadnego z nich. W dniu 23 stycznia 2014 r. doszło do skutecznego złożenia przez pracodawcę oświadczenia o rozwiązaniu powódce umowy o pracę za wypowiedzeniem. Dnia 24 stycznia 2014 r. M. M., po stawieniu się do pracy w dziale kadr, odebrała swój egzemplarz rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem.

W związku z ograniczeniem współpracy z jednym z kontrahentów w pozwanej spółce doszło do spadku dochodów oraz do konieczności redukcji zatrudniania.

Powyższy stan faktyczny w zakresie koniecznym do rozstrzygnięcia żądań pozwu Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów i ich kserokopii złożonych w sprawie, w tym akt osobowych powódki. Prawdziwości i wiarygodności tychże dokumentów nie kwestionowała żadna ze stron, wobec powyższego Sąd Rejonowy również nie znalazł podstaw do ich podważania. Ponadto, Sąd Rejonowy oparł się na zeznaniach świadków: M. S., M. J. (1), J. I., M. P., K. K., J. S. (2), D. S., R. M. oraz na wyjaśnieniach powódki, które były logiczne, spójne i wzajemnie ze sobą korespondujące. W ograniczonym zakresie Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne zeznania świadka J. S. (1), albowiem był on w konflikcie z powódką i miał on interes w negatywnym przedstawieniu jej wizerunku. Sąd Rejonowy uznał za niewiarygodne zeznania tego świadka odnośnie zaprzeczenia jego niestosownemu zachowaniu w stosunku do powódki, jak również nieodbierania przez nią telefonów od pracodawcy, albowiem pozostałe środki dowodowe tego nie wykazały, a powódka wskazała że tylko raz zdarzyła się taka sytuacja, gdy była na basenie w czasie wolnym od pracy, jednakże niezwłocznie po tym fakcie oddzwoniła.

Przechodząc do oceny tak ustalonego stanu faktycznego, Sąd Rejonowy wskazał, że pozwana spółka, uzasadniając wypowiedzenie, jako przyczyny rozwiązania stosunku pracy wskazała: trudną sytuację ekonomiczną pracodawcy i konieczność redukcji kosztów prowadzonej działalności uzasadniającą ograniczenie zatrudniania. Pozwany, składając powódce oświadczenie o wypowiedzeniu stosunku pracy, oparł się na dyspozycji art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników oraz podał, że jako kryterium zwolnienia zastosowano dyspozycyjność, postawę pracowniczą i zaangażowanie w pracę. Głównym problemem stała się zatem ocena podanych przez pracodawcę przyczyn, co do konkretności, prawdziwości oraz zasadności.

Sąd Rejonowy zauważył, że przyczyna wskazana przez pracodawcę w oświadczeniu o wypowiedzeniu powódce stosunku pracy była konkretna, albowiem polegała na konieczności redukcji kosztów prowadzonej działalności i redukcji zatrudnienia.

Pozwany pracodawca, składając powódce oświadczenie o wypowiedzeniu, uczynił to, opierając się na art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Rozwiązanie z powódką stosunku pracy nastąpiło więc z przyczyn niedotyczących powódki, zaś przyczyna wskazana przez pozwanego pracodawcę w oświadczeniu o wypowiedzeniu stanowiła wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy. Istotne jest, że w niniejszej sprawie pracodawca, redukując liczbę pracowników i podejmując decyzję o wypowiedzeniu umowy o pracę, musiał dokonać doboru pracownika do zwolnienia. W ocenie Sądu Rejonowego, zastosowane przez pracodawcę kryteria: dyspozycyjności, postawy pracowniczej i zaangażowania w pracę podane zostały zbyt ogólnie.

Sąd Rejonowy zauważył, że niewątpliwie doszło u pozwanego do redukcji zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych. Jednakże, w ocenie Sądu Rejonowego, w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem przyczyny, które zadecydowały o zakwalifikowaniu powódki do zwolnienia podane zostały zbyt ogólnie i nie dość precyzyjnie dla powódki. Rozwiązany z powódką stosunek pracy dotyczył jednego z kilku analogicznych stanowisk, jakie istniały w strukturze zatrudnienia pozwanego, wobec czego M. M. mogła oczekiwać od pracodawcy wskazania jasnych, konkretnych uzasadnionych kryteriów doboru jej osoby do zwolnienia z pracy, czego pozwany nie uczynił. Przyczyna wyboru tego konkretnego pracownika do zwolnienia z pracy, co wykazało postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie nie była oczywista. Sąd Rejonowy stwierdził również, że pozwany pracodawca nie tylko nie wskazał jasnych kryteriów doboru powódki do zwolnienia w oświadczeniu o wypowiedzeniu, ale także postępowanie dowodowe nie wykazało, aby powódka w istocie cechowała się najmniejszą dyspozycyjnością, negatywną postawą pracowniczą czy zaangażowaniem w wykonywane obowiązki w porównaniu z pracownikami zatrudnionymi na takich samych stanowiskach. Po pierwsze, postępowanie dowodowe nie wykazało jakoby powódka cechowała się najmniejszą dyspozycyjnością czy zaangażowaniem w pracę. Spośród 14 pilotów zatrudnionych na analogicznym stanowisku powódka w 2013 r. zajmowała 11 miejsce pod względem liczby wykonanych nalotów, co oznacza, że poza nią było jeszcze 3 pilotów, którzy wykonali mniej nalotów niż powódka. Również z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków: M. J. (1) oraz K. K. wynika, że powódka nie była postrzegana jako mniej dyspozycyjna od innych pracowników. Na uwagę, w ocenie Sądu Rejonowego, zasługiwała również sytuacja, w jakiej znalazł się pilot M. K., który przez miesiąc nie wykonywał obowiązków z uwagi na niezaliczenie przez niego testów, w wyniku czego konieczne było zastępowanie go w czynnościach. Również ilość dni na zwolnieniu lekarskim powódki była symboliczna, a postępowanie dowodowe wykazało, że inni pracownicy również korzystali ze zwolnień lekarskich – tutaj pozwany nie sprostał wymogowi wykazania, że to właśnie powódka korzystała ze zwolnień lekarskich w największym zakresie.

Odnosząc się do aspektu uznaniowego dobierania sobie współpracowników, w toku postępowania dowodowego wykazano, że zarzut ten był całkowicie nieuzasadniony. W pozwanej spółce przyjętą praktyką była tzw. „instytucja requestów”. Polegała ona na prawie pilotów do zgłaszania próśb o możliwość uczestniczenia w lotach odbywających się w konkretnych terminach, na określonych trasach, a także z udziałem konkretnych osób w składzie załogi. Niekwestionowane jest, że powódka zgłaszała dość często podobne prośby o przedzielenie jej lotów z udziałem wskazanych przez nią imiennie kapitanów lotów. Po pierwsze jednak, nie była ona jedynym pracownikiem korzystającym z instytucji tzw. „requestów”. Zeznania powołanych w sprawie świadków nie wykazały także, aby w istocie zgłaszała ich znacznie więcej niż inni piloci – tutaj za kluczowe Sąd Rejonowy uznał zostały zeznania planistki K. K., która jako osoba przyjmująca te prośby miała największą w tym zakresie wiedzę w sprawie. Świadek wskazał, że prośby zgłaszali wszyscy oraz że byli piloci, którzy składali często prośby, inni rzadziej, natomiast powódka była w połowie. Ponadto, składanie przez powódkę wskazanych próśb nigdy nie spotkało się negatywną reakcją pracodawcy. Powódka nigdy nie otrzymała informacji pozwalającej sądzić, że korzystnie przez nią z instytucji „requestów” było źle widziane przez pracodawcę i mogło stanowić przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie jej umowy o pracę. Sąd Rejonowy nadmienił też, że prośby zgłaszane przez pilotów miały charakter raczej nieformalny i niejednokrotnie nie były uwzględniane. Powódka z tego tytułu nie odmawiała jednak wypełniania jej obowiązków pracowniczych i wykonywania lotów, nawet jeżeli musiała pracować z innymi osobami niż przez nią wnioskowane. W związku z powyższym trudno było uznać za uzasadniony zarzut dezorganizacji przez powódkę pracy w pozwanej spółce.

W wypowiedzeniu umowy o pracę, jako przyczyna uzasadniająca wybór powódki do złożenia jej wypowiedzenia, wskazano także liczne zwolnienia lekarskie, jednakże postępowanie dowodowe wykazało, że od 2012 r. do 2014 r. były to zaledwie trzy zwolnienia wystawione na kilkudniowe okresy niedyspozycji zdrowotnej. W toku postępowania ustalone zostało, że główne zastrzeżenia do przynoszonych przez powódkę zwolnień tkwiły nie w ich aspekcie ilościowym, ale jakościowym. Powódka w okresie zatrudniania u pracodawcy niejednokrotnie przynosiła zwolnienia pochodzące od lekarza psychiatry. Zarówno ze stanowiska strony pozwanej, jak i w szczególności z zeznań świadka J. S. (2) wynikało, że aspekt ten miał decydujące znaczenie dla podjęcia decyzji o wypowiedzeniu. Zdaniem strony pozwanej, specyfika pracy powódki, szczególnie uzasadniała konieczność dbania o zachowanie norm bezpieczeństwa i nie można było dopuścić do ryzyka wystąpienia objawów schorzeń podczas wykonywanych przez nią lotów. Jednakże, Sąd Rejonowy wskazał, że powódka w związku z powtarzającymi się zwolnieniami wysłana została na konsultacje, w wyniku których otrzymała zaświadczenie lekarskie, na którym wskazano, że nie istnieją przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania przez nią pracy na stanowisku I oficera samolotu. Jak wskazał świadek J. S. (2), brak stosownego zaświadczenia lekarskiego nie pozwalał na formalne wpisanie złego stanu psychicznego powódki w wypowiedzenie umowy o pracę. W ocenie Sądu Rejonowego, nie jest dopuszczalne, aby w toku procesu modyfikować przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę. Leczenie psychiatryczne nie zostało podane powódce jako przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie jej umowy o pracę, a co więcej, nie przeprowadzono żadnych badań lekarskich, które potwierdziłyby niezdolność powódki do wykonywania pracy pilota czy nawet istnienie zwiększonego ryzyka w związku z wykonywaniem przez nią zawodu. Również pracodawca nie wykazał, aby inni pracownicy nie korzystali ze zwolnień wystawionych przez lekarzy psychiatrów czy tez mieli niedyspozycje zdrowotne wynikające ze stanu psychicznego, a wystawione przez lekarzy internistów, gdyż nie było praktyki sprawdzania symboli choroby na wystawionych zwolnieniach.

Tym samym, w ocenie Sądu Rejonowego, pozwany nie wykazał, aby kryteria uzasadniające wytypowanie powódki do zwolnienia, były konkretne i rzeczywiste. W toku postępowania nie udowodniono jakoby powódka była mniej dyspozycyjna i zaangażowana w pracę od pozostałych pracowników zatrudnionych na analogicznych stanowiskach. Z powyższych względów Sąd Rejonowy uznał, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony było niezgodne z prawem i zgodnie z żądaniem zgłoszonym w pozwie przyznał powódce wynagrodzenie we wskazanej wysokości, tj. w kwocie 24 640,08 zł., albowiem powódka miała trzymiesięczny okres wypowiedzenia.

W myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w 98 § 1 k.p.c., Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powódki od pozwanego zwrot kosztów procesu związanych z zastępstwem procesowym w kwocie 360 zł, stosownie do § 11 ust. 1 pkt 1 oraz § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, mających zastosowanie do spraw wszczętych przed styczniem 2016 r. Sąd Rejonowy uwzględnił okoliczność, że procedowanie w sprawie wymagało przesłuchania wielu świadków, co wiązało się z kilkoma terminami rozpraw. Pełnomocnik powódki w toku procesu składał również szereg pism wymagających jego zaangażowania, co uzasadniało zastosowanie sześciokrotnej stawki. W pozostałym zakresie wniosek, jako niezasadny, podlegał oddaleniu.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd Rejonowy nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1232 zł tytułem opłaty stosunkowej od pozwu, której zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, powódka, jako pracownik wnoszący powództwo do sądu pracy, nie miała obowiązku uiszczać. Wysokość opłaty stanowiła 5% wartości przedmiotu sporu.

Na mocy art. 477 ² § 1 k.p.c., Sąd Rejonowy nadał rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Dnia 29 kwietnia 2016 r. (data oddania pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe) pozwany zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów: z dokumentu w postaci wypowiedzenia umowy o pracę powódki oraz wyjaśnień powódki, przejawiającą się w uznaniu, że zastosowane przez pozwaną kryteria doboru powódki do zwolnienia zostały wskazane zbyt ogólnie, podczas gdy z treści tego dokumentu jednoznacznie wynika, jakie okoliczności zostały przez pozwanego uznane za podstawę wypowiedzenia umowy o pracę powódki, a powódka w swoich wyjaśnieniach potwierdziła, że przyczyny wskazane w wypowiedzeniu były dla niej jasne;

2.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, przejawiającą się w uznaniu, że powódka nie cechowała się najmniejszą dyspozycyjnością, negatywną postawą pracowniczą i zaangażowaniem, podczas gdy z zeznań świadków: J. S. (2), D. S., J. S. (1) i innych świadków oraz z dokumentacji zgromadzonej w sprawie wynika, że:

a)  powódka dobierała sobie kapitanów, z którymi chciała wykonywać loty, a okoliczność ta dezorganizowała pracę w zakładzie pracy;

b)  wnioski o loty z wybranymi osobami powódka składała znacznie częściej od innych pilotów;

c)  powódka, jako jedyna, korzystała ze zwolnień lekarskich wystawianych przez lekarza psychiatrę, co stwarzało zagrożenie dla bezpieczeństwa lotu i świadczyło o braku jej dyspozycyjności;

d)  powódka posiadała jeden z najmniejszych nalotów w pozwanej spółce oraz nie wykazywała zainteresowania wykonywaniem dodatkowych lotów, co łącznie z pozostałymi okolicznościami dotyczącymi korzystania ze zwolnień lekarskich i uznaniowego dobierania współpracowników świadczyło o braku należytej dyspozycyjności, negatywnej postawie pracowniczej i braku wystarczającego zaangażowania;

3.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów w postaci wyjaśnień powódki i zeznań świadków, przejawiającą się w uznaniu, że powódka była dyspozycyjna w równym stopniu z innymi pracownikami, gdyż ze zwolnień lekarskich korzystali także inni pracownicy, podczas gdy:

- z zeznań świadków: J. S. (2) i D. S. oraz pośrednio z zeznań pozostałych świadków wynika, że powódka była jedynym pracownikiem pozwanej, który korzystał ze zwolnień lekarskich wystawionych przez lekarza psychiatrę;

- z zeznań świadków: J. S. (2) i D. S. wynika, że przy ocenie realizacji przez powódkę kryterium dyspozycyjności brano pod uwagę nie tylko ilość, ale też rodzaj zwolnień lekarskich;

- z zestawienia dołączonego do apelacji wynika, że inne osoby korzystające ze zwolnień lekarskich wskazane przez powódkę podczas jej wyjaśnień przebywały na zwolnieniu rzadziej od powódki;

4.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodu z wyjaśnień powódki, przejawiającą się w uznaniu, że pracodawca nie kierował do powódki uwag odnośnie korzystania przez nią ze zwolnień lekarskich, podczas gdy z wyjaśnień powódki wynika, że przełożony zwracał powódce uwagę na fakt korzystania przez nią ze zwolnień lekarskich od lekarza psychiatry i przeprowadzał z nią na ten temat rozmowy;

5.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów, przejawiającą się w uznaniu, że pozwany nie wykazał braku korzystania przez innych pracowników ze zwolnień lekarskich wystawionych przez lekarza psychiatrę, podczas gdy okoliczność ta została udowodniona poprzez dowody z zeznań świadków: D. S. i J. S. (2);

6.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodu w postaci wyjaśnień powódki, przejawiającą się w uznaniu przez Sąd Rejonowy, że przyczyną korzystania przez powódkę ze zwolnień lekarskich wystawionych przez lekarza psychiatrę było zmęczenie spowodowane nieprzestrzeganiem przez pozwanego zasad odpoczynku, podczas gdy z dowodów zgromadzonych w sprawie nie wynika, aby pozwany ponosił jakąkolwiek odpowiedzialność za niedyspozycje zdrowotne powódki, a wyjaśnienia powódki nie mogą być wystarczającym dowodem na tę okoliczność;

7.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez wybiórczą i dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie w postaci zestawienia nalotów oraz zeznań świadków, co przejawiało się w uznaniu przez Sąd Rejonowy, że liczba godzin nalotu uwidoczniona w zestawieniu za rok 2013 świadczy o nienależytym dobraniu powódki do zwolnienia, podczas gdy:

- z zeznań świadków: J. S. (2) i D. S. wynika, że sam nalot nie jest wystarczającą przesłanką do oceny dyspozycyjności pilota;

- z zeznań świadków: J. S. (2) i D. S. wynika, że pracownicy o mniejszym nalocie od powódki wymienieni w tym wykazie cechowali się większą dyspozycyjnością w pozostałych aspektach uwzględnianych przez pracodawcę przy dobieraniu pracowników do zwolnienia;

8.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez wybiórczą i dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, przejawiającą się w pominięciu dowodów z zeznań przełożonych powódki, tj. J. S. (2) i D. S. oraz J. S. (1) – w zakresie, w jakim wskazują one na mniejszą dyspozycyjność powódki od innych pracowników – i dokonaniu oceny kwestii dyspozycyjności powódki w oparciu o zeznania jedynie świadków: K. K. i M. J. (3), którzy mają mniejszą wiedzę o dyspozycyjności powódki od jej przełożonych;

9.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez bezzasadną odmowę przyznania waloru wiarygodności zeznaniom świadka J. S. (1) w zakresie, w jakim wskazują one na nieodbieranie przez powódkę telefonów od pracodawcy oraz brak niestosownych zachowań względem powódki, podczas gdy materiał dowodowy nie daje podstaw do kwestionowania wiarygodności tego świadka, a jego zeznania są spójne z zeznaniami świadków: J. S. (2) i D. S., a tym samym powinny one były zostać uwzględnione przez Sąd Rejonowy;

10.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów z zeznań świadków dokonaną z pominięciem zeznań świadków: J. S. (2) i D. S., przejawiającą się w uznaniu przez Sąd Rejonowy, że pilot M. K. był mniej dyspozycyjny od powódki, podczas gdy z zeznań wskazanych świadków wynika, że pracownik ten był uważany za pracownika bardziej dyspozycyjnego od powódki;

11.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów z zeznań świadków dokonaną z pominięciem zeznań świadków: J. S. (2) i D. S., przejawiającą się w bezzasadnym przyjęciu (sprzecznym z zeznaniami świadków), że powodem braku otrzymania przepustki i mniejszego nalotu M. K. było niezaliczenie testów, podczas gdy z zeznań wskazanych świadków wynika, że przyczyną braku przepustki oraz mniejszego nalotu były okoliczności niezależne od tego pracownika (niezwiązane z niezaliczeniem testów), co wyłączało możliwość zakwalifikowania tej osoby do zwolnienia;

12.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów z dokumentów i zeznań świadków polegającą na przyjęciu, że powódka nie dopuszczała się zachowań polegających na uznaniowym dobieraniu współpracowników, gdyż zachowanie to było rzekomo dopuszczalne w ramach instytucji tzw. „requestów”, podczas gdy z załączonych przez powódkę do akt sprawy wiadomości e-mailowych oraz zeznań świadków: J. S. (2), D. S., J. S. (1) oraz innych świadków wynika, że instytucja tzw. „requestów” nie obejmowała próśb o skład załogi, a życzenia pracowników dotyczące wykonywania lotów z konkretnymi osobami miały charakter wyjątkowy i incydentalny;

13.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów w postaci zeznań świadków poprzez przyjęcie, że powódka nie zgłaszała żądań dotyczących składu załogi częściej niż inni pracownicy i oparcie tej oceny wyłącznie na zeznaniach świadka K. K. z pominięciem innych dowodów, podczas gdy z zeznań świadków: J. S. (2), D. S., J. S. (1) oraz innych świadków wynika, że powódka znacznie częściej zgłaszała żądania dotyczące składu osobowego załogi, a tego typu prośby innych pracowników miały charakter incydentalny;

14.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów w postaci zeznań świadka K. K. poprzez przyznanie jej zeznaniom pełnego waloru wiarygodności i oparciu wyłącznie na jej zeznaniach oceny dotyczącej częstotliwości zgłaszania przez powódkę żądań dotyczących składu załogi, podczas gdy świadek ten pozostawał w konflikcie z pozwaną, co podważa jego wiarygodność i wyklucza dokonywanie ustaleń stanu faktycznego wyłącznie w oparciu o jego zeznania;

15.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów z pominięciem zeznań świadka D. S., przejawiającą się w uznaniu, że częste zgłaszanie przez powódkę żądań co do określonego składu załogi nigdy nie spotkało się z negatywną reakcją pracodawcy, podczas gdy z zeznań świadka D. S. wynika, że zwracał on powódce uwagę na zbyt częste zgłaszanie tego typu wniosków, na ich problematyczność oraz na brak ich obiektywnego uzasadnienia;

16.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów, przejawiającą się w pominięciu zeznań świadków: D. S., J. S. (2) i J. S. (1) oraz w konsekwencji przyjęciu, że zgłaszanie przez powódkę żądań dotyczących składu osobowego załogi nie dezorganizowało pracy w zakładzie pracy, podczas gdy z zeznań wskazanych świadków wynika, że uznaniowe dobieranie przez powódkę współpracowników dezorganizowało pracę i wpływało negatywnie na atmosferę w zakładzie pracy;

17.  naruszenie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 1 pkt 1 oraz § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu poprzez zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego sześciokrotnej stawki kosztów zastępstwa procesowego, podczas gdy rodzaj i stopień zawiłości sprawy oraz wymagany nakład pracy radcy prawnego nie uzasadniał przyznania sześciokrotności stawki minimalnej, a powódka ani jej pełnomocnik nie wnosili o przyznanie kosztów w takim wymiarze.

18.  naruszenie art. 30 § 4 k.p. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu przez Sąd Rejonowy, że powtarzające się korzystanie z przez powódkę ze zwolnień lekarskich wystawianych przez lekarza psychiatrę nie stanowiło wystarczającej podstawy do wytypowania powódki do zwolnienia, gdyż powódka pozytywnie przechodziła badana lekarskie, podczas gdy obawa przed możliwością powtórzenia się niedyspozycji powódki podczas wykonywania czynności lotniczych uzasadnia decyzję pracodawcy o wytypowaniu powódki do zwolnienia w ramach redukcji zatrudnienia;

19.  naruszenie art. 30 § 4 k.p. poprzez jego błędną wykładnię, przejawiającą się w uznaniu, że korzystanie przez powódkę ze zwolnień lekarskich wystawionych przez lekarza psychiatrę oraz bardzo częste narzucanie przez powódkę pracodawcy składu załogi nie stanowiły podstawy do wypowiedzenia umowy o pracę, podczas gdy przepis art. 30 § 4 k.p. nie wymaga, aby przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę cechowała się szczególną doniosłością;

20.  naruszenie art. 45 § 1 k.p. poprzez jego zastosowanie w niniejszej sprawie na skutek błędnego przyjęcia, że przyczyny wskazane w wypowiedzeniu są nierzeczywiste i nieuzasadnione, podczas gdy z prawidłowej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie, w szczególności z zeznań świadków, wynika, że powódka znacznie częściej od innych pilotów próbowała narzucać pracodawcy skład załogi oraz korzystała z licznych zwolnień lekarskich wystawianych przez lekarza psychiatrę, co świadczyło o jej mniejszej dyspozycyjności i negatywnej postawie pracowniczej oraz co potwierdza zasadność wytypowania jej do zwolnienia, a w konsekwencji wyklucza zastosowanie art. 45 k.p.

Jednocześnie, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za I i II instancję, w tym o kosztach zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W przypadku zmiany zaskarżonego wyroku lub jego uchylenia pozwany wniósł o zasądzenie od powódki na jego rzecz tytułem zwrotu spełnionego przez pozwanego na rzecz powódki świadczenia w zakresie, w jakim Sąd Rejonowy nadał zaskarżonemu wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, tj. sumy 8213,36 zł.

Pozwany wniósł także o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zestawienia liczby dni zwolnień lekarskich powódki oraz D. B., Ł. M. i J. C. na okoliczność częstszego korzystania przez powódkę ze zwolnień lekarskich i mniejszej dyspozycyjności powódki od wskazanych osób, jednocześnie wyjaśniając, że potrzeba powołania tego dowodu wynikła dopiera na obecnym etapie postępowania.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powódka wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą, według norm przepisanych, w tym zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym, a także o oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o przeprowadzenie dowodu z zestawienia liczby dni zwolnień powódki oraz D. B., Ł. M. i J. C. na okoliczność częstszego korzystania przez powódkę ze zwolnień lekarskich i mniejszej dyspozycyjności powódki od wskazanych osób ze względu na możliwość powołania tego dowodu przez pozwanego w postępowaniu przed Sądem Rejonowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i jako taka nie zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się na wstępie do wystosowanego przez pozwanego w apelacji wniosku dowodowego, należy wskazać, że zgodnie z dyspozycją art. 381 k.p.c., Sąd II instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed Sądem I instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. W przedmiotowej sprawie pozwany w apelacji wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie w postępowaniu odwoławczym dowodu z zestawienia liczby dni zwolnień lekarskich powódki oraz D. B., Ł. M. i J. C. na okoliczność częstszego korzystania przez powódkę ze zwolnień lekarskich i mniejszej dyspozycyjności powódki od wskazanych osób, jednocześnie wyjaśniając, że potrzeba powołania tego dowodu wynikła dopiera na obecnym etapie postępowania, tj. po złożeniu przez powódkę wyjaśnień. Pozwany stwierdził, że powódka w swoich wyjaśnieniach (bezpośrednio poprzedzających zamknięcie rozprawy) zarzuciła pozwanemu, że tacy pracownicy, jak: D. B., Ł. M. i J. C. również korzystali ze zwolnień lekarskich. Zasadnym okazało się zatem przedstawienie dowodu w postaci załączonego do apelacji zestawienia. Z dokumentu tego wynika, że osoby wymienione przez powódkę korzystały ze zwolnień lekarskich rzadziej od powódki. Okoliczność ta przeczy stanowisku powódki, aby była ona dyspozycyjna w równym stopniu z tymi pracownikami. Zdaniem pozwanego, ponieważ powódka przedstawiła swój zarzut dotyczący korzystania przez wskazane osoby ze zwolnień lekarskich bezpośrednio przed zamknięciem rozprawy, to niemożliwe było przedłożenie tego dowodu przez pozwanego w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. W ocenie Sądu Okręgowego, norma zawarta w art. 381 k.p.c. powinna być interpretowana ściśle. Dokonując oceny zgłoszonego w apelacji wniosku dowodowego, należy mieć na uwadze, że pozwany przed Sądem I instancji składał wnioski dowodowe, wobec czego nie wykraczało to poza zakres jego możliwości w działaniu jako strony postępowania, aby zgłosić wszystkie stosowne wnioski dowodowe w postępowaniu przed Sądem I instancji i zakreślić tezy dowodowe, tj. okoliczności, które chciał tymi dowodami wykazać. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 października 2001 r. orzekł, że w świetle uregulowań art. 381 k.p.c. strona, która powołuje w postępowaniu apelacyjnym nowe fakty lub dowody powinna wykazać, że nie mogła ich powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji lub, że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Strona powinna zatem przynajmniej uprawdopodobnić wystąpienie okoliczności, o których mowa w art. 381 k.p.c. Natomiast obowiązkiem sądu drugiej instancji jest dokonanie wszechstronnej oceny wykazanych przez stronę okoliczności z punktu widzenia zasad omawianego przepisu, podjęcie decyzji o dopuszczaniu bądź pominięciu nowych faktów czy dowodów oraz uzasadnienie swojej decyzji w tym przedmiocie (por. postanowienie z dnia 18 października 2001 r., IV CKN 481/00). Z kolei, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1998 r., strona składająca wniosek o przeprowadzenie dowodu w postępowaniu apelacyjnym powinna wykazać istnienie przyczyn określonych w art. 381 k.p.c., usprawiedliwiających jego powołanie dopiero przed Sądem II instancji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1998 r., I CKN 678/97). Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na pozwanym. Rozpoznając złożony w apelacji wniosek dowodowy, Sąd Okręgowy uznał, że pozwany mógł wnioskować o przeprowadzenie dowodu z zestawienia liczby dni zwolnień lekarskich powódki oraz D. B., Ł. M. i J. C. na okoliczność częstszego korzystania przez powódkę ze zwolnień lekarskich i mniejszej dyspozycyjności powódki od wskazanych osób już w toku postępowania przed Sądem I instancji, wobec czego oddalił je jako spóźnione. Wskazać bowiem należy, że powódka już w pozwie odniosła się do zarzuconego jej przez pozwanego pracodawcę w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia braku dyspozycyjności na skutek częstego przebywania na zwolnieniach lekarskich, zaprzeczając temu zarzutowi. Wskazać również należy, że to na pozwanym zakładzie pracy spoczywał ciężar udowodnienia, że kryteria doboru powódki do zwolnienia – wskazane przez niego powódce – były rzeczywiste (prawdziwe), odpowiednio skonkretyzowane oraz uzasadnione. Jako jedno z kryteriów pozwany wskazał dyspozycyjność, zaznaczając, że powódkę cechowała najmniejsza dyspozycyjność, co przejawiało się w szczególności, m.in., licznymi zwolnieniami lekarskimi. To pozwany pracodawca powinien był wykazać, że powódka faktycznie była najmniej dyspozycyjnym pracownikiem na skutek częstego korzystania ze zwolnień lekarskich spośród wszystkich pracowników zatrudnionych na analogicznym stanowisku do stanowiska pracy powódki. Bez znaczenia jest, że powódka dopiero na rozprawie w dniu 16 marca 2016 r., składając wyjaśnienia, wskazała, że D. B., Ł. M. i J. C. również korzystali ze zwolnień lekarskich. Na marginesie zwrócić należy przy tym uwagę, że powódka nie twierdziła, że wskazani piloci korzystali ze zwolnień lekarskich częściej od powódki, lecz wskazała jedynie, że oni również ze zwolnień lekarskich korzystali. Okoliczność, że powódka częściej korzystała ze zwolnień lekarskich od innych pracowników i przez to była mniej od nich dyspozycyjna powinna była zostać wykazana przez pozwanego pracodawcę. Pozwany natomiast jedynie ogólnikowo w treści oświadczenia woli o rozwiązaniu z powódką umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia wskazał, że była ona mniej dyspozycyjna od innych pracowników w związku, m.in., z licznymi zwolnieniami lekarskimi. Na powódce, jako na pracowniku, któremu wypowiedziano stosunek pracy, nie ciążył zaś obowiązek wykazywania, że wskazane przez pozwanego kryterium doboru do zwolnienia (dyspozycyjność w związku ze zwolnieniami lekarskimi) było nierzeczywiste (nieprawdziwe), niekonkretne lub nieuzasadnione. To pozwany powinien był wyczerpać swój potencjał dowodowy w tym aspekcie. Fakt kontrargumentacji i powołania przez powódkę w jej wyjaśnieniach, złożonych na rozprawie w dniu 16 marca 2016 r., że również inni piloci korzystali ze zwolnień lekarskich, co przekładało się na ich dyspozycyjność w świadczeniu pracy na rzecz pozwanego pracodawcy, w ocenie Sądu Okręgowego, nie wymagał repliki pozwanego, szczególnie przedstawionej dopiero w apelacji. Pozwany, pomimo spoczywającego na nim ciężaru dowodowego, nie zgłosił wniosku dowodowego o dopuszczenie i przeprowadzenie w postępowaniu pierwszoinstancyjnym dowodu z zestawienia liczby dni zwolnień lekarskich powódki oraz D. B., Ł. M. i J. C. na okoliczność częstszego korzystania przez powódkę ze zwolnień lekarskich i mniejszej dyspozycyjności powódki od wskazanych osób ani też nie zgłosił kontrargumentacji w tej kwestii bezpośrednio po odebraniu przez Sąd I instancji wyjaśnień od powódki. Powód mógł również wnieść o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zestawienia liczby dni zwolnień lekarskich wybranych pracowników od początku trwania przedmiotowego postępowanie, gdyż zestawienie to istniało już w chwili wytoczenia powództwa przez M. M.. Należy zatem uznać, że pozwany nie wykazał istnienia niezbędnej dla dopuszczenia tego dowodu przesłanki w postaci powstania konieczności zawnioskowania o jego przeprowadzenie dopiero na etapie postępowania odwoławczego. Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, na etapie postępowania odwoławczego dowód ten uznać należy za nieistotny dla rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu, ponieważ na obecnym etapie spór dotyczy, przede wszystkim, uchybienia pozwanego pracodawcy, polegającego na nieprecyzyjnym wskazaniu powódce w oświadczeniu w przedmiocie wypowiedzenia jej umowy o pracę kryteriów doboru do zwolnienia. Wskazać więc należy, że dowód ten nie dotyczy okoliczności istotnych dla rozpoznania i rozstrzygnięcia sporu. Nawet, gdyby Sąd Okręgowy dopuścił i przeprowadził ten dowód w postępowaniu apelacyjnym, to nie wpłynąłby on na uwzględnienie stanowiska pozwanego i oddalenie powództwa M. M. w całości lub w części. Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy wniosek dowodowy pozwanego oddalił.

Przechodząc do merytorycznej oceny zaskarżonego wyroku, wskazać należy, że zgodnie z art. 32 § 1 pkt 3 k.p., każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na czas nie określony. Art. 30 § 4 k.p. stanowi, że w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy, przy czym to zobowiązanie istnieje także wtedy, gdy pracodawca uważa, że przyczyna ta jest znana pracownikowi. Musi ją podać najpóźniej w dacie złożenia wypowiedzenia. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, wskazana w wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyna wypowiedzenia musi być prawdziwa (rzeczywista) i konkretna (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85). Wypowiedzenie jest nieuzasadnione, jeżeli wskazywana przez zakład pracy przyczyna wypowiedzenia jest nieprawdziwa (nierzeczywista). Należy przy tym zaznaczyć, że pojęcie rzeczywistej przyczyny wypowiedzenia odnosi się do faktycznego istnienia okoliczności wskazanej w oświadczeniu o wypowiedzeniu jako powodu wypowiedzenia umowy o pracę. Konkretność przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę również wymaga jej sprecyzowania. Kwestia dostatecznie konkretnego i zrozumiałego dla pracownika wskazania przyczyny jest podlegającą ustaleniu okolicznością faktyczną. Zauważyć jednak należy, przywołując orzecznictwo Sądu Najwyższego, że brak konkretyzacji przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę nie stanowi podstawy roszczenia o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie, jeżeli pracodawca w inny sposób zapoznał pracownika z tą przyczyną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2000 r., I PKN 670/99). Podanie przyczyny oznacza wskazanie konkretnego zdarzenia lub zdarzeń, ewentualnie okoliczności, które – zdaniem pracodawcy – uzasadniają wypowiedzenie umowy o pracę. Opis przyczyny musi umożliwiać jej indywidualizację w miejscu i czasie. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, wskazanie faktów i rzeczowych okoliczności dotyczących osoby pracownika bądź jego zachowania w procesie świadczenia pracy lub zdarzeń, także niezależnych od niego, mających wpływ na decyzję pracodawcy, spełnia warunek podania konkretnej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1999 r., I PKN 47/99). Konkretność wskazania tej przyczyny należy oceniać z uwzględnieniem innych, znanych pracownikowi okoliczności uściślających tę przyczynę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1998 r., I PKN 271/98). Podanie w wypowiedzeniu umowy o pracę zarzutu „niewłaściwego wywiązywania się z obowiązków” nie jest wystarczającym wskazaniem przyczyny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1997 r., I PKN 315/97), natomiast wskazanie jako przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę „braku dyscypliny pracy” nie narusza art. 30 § 4 k.p., jeżeli w okolicznościach sprawy stanowi uogólnienie zarzutów skonkretyzowanych wcześniej w pismach doręczonych pracownikowi i zamieszczonych w jego aktach osobowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 1998 r., I PKN 538/97). Podkreślić także należy, że w razie sporu co do istnienia przyczyn wypowiedzenia ciężar dowodu spoczywa na zakładzie pracy. Pracownika natomiast obciąża dowód istnienia okoliczności przytoczonych przez niego w celu wykazania, że wypowiedzenie jest nieuzasadnione (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1977 r., I PRN 17/77).

Należy również wskazać, że pracodawca w przypadku konieczności wyboru pracownika do zwolnienia spośród większej ilości pracowników o podobnych kwalifikacjach powinien zastosować jasne, precyzyjne i klarowne kryterium doboru do zwolnienia, przy czym kryterium to powinien wskazać w treści jego oświadczenia woli w przedmiocie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem wytypowanym do zwolnienia. Mimo, że wymóg ten nie wynika bezpośrednio z treści art. 30 k.p., to obowiązek ten wynika z ugruntowanego i dominującego orzecznictwa Sądu Najwyższego. W judykaturze przyjmuje się bowiem, że jeżeli racjonalizacja zatrudnienia wymaga dokonania wyboru do zwolnienia z pracy spośród pracowników zatrudnionych na takich samych lub podobnych stanowiskach pracy, to w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę pracodawca powinien w odniesieniu do wskazanych zmian organizacyjnych (redukcji lub reorganizacji zatrudnienia) nawiązać do przyjętych kryteriów wyboru do zwolnienia z pracy pracowników, którym dokonuje wypowiedzeń umów o pracę. Kryteria wyboru do zwolnienia z pracy powinny być zatem wskazane zwalnianemu pracownikowi w piśmie wypowiadającym umowę o pracę (art. 30 § 4 k.p.), a nie dopiero ujawniane lub poznawane w sądowym postępowaniu odwoławczym (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 stycznia 2002 r., I PKN 780/00; z dnia 16 grudnia 2008 r., I PK 86/08; z dnia 1 czerwca 2012 r., II PK 258/11; z dnia 25 stycznia 2013 r., I PK 172/12 i z dnia 10 września 2013 r., I PK 61/13). W argumentacji tego utrwalonego nurtu orzecznictwa podkreślono, że wymóg wskazania przyczyn uzasadniających wypowiedzenie stosunku pracy jest ściśle związany z oceną potencjalnej bezzasadności dokonanego wypowiedzenia i celowością jego zaskarżenia na podstawie art. 45 § 1 k.p. Wskazanie pracownikowi przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę na czas nie określony wytycza bowiem granice sądowego postępowania odwoławczego, co wymaga podania tych przyczyn w sposób konkretny, precyzyjny, a co najmniej dostateczny pracownikowi w oświadczeniu o dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę. Ujawnione w ten sposób przyczyny dokonanego wypowiedzenia nie powinny być następnie zmieniane (inne), modyfikowane lub „uzupełniane” przez pracodawcę ani inaczej ustalane przez sądy pracy. Skarżący pracodawca nie zawarł w apelacji żadnych argumentów, które uzasadniałyby zmianę dominującej linii orzecznictwa o konieczności wskazania kryteriów wyboru do zwolnienia z pracy spośród pracowników zatrudnionych na takich samych lub analogicznych stanowiskach pracy w związku ze zmianami organizacyjnej struktury zatrudnienia wobec trudnej sytuacji ekonomicznej i konieczności redukcji kosztów prowadzonej działalności poprzez ograniczenie zatrudnienia. Wskazać należy, że odosobnionym jest pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2011 r., I PK 238/10, zgodnie z którym zastosowane kryteria wyboru pracownika do zwolnienia nie są objęte obowiązkową treścią oświadczenia woli pracodawcy określoną w art. 30 § 4 k.p., ale podlegają badaniu przez sąd w ramach kontroli zasadności o wypowiedzenia umowy o pracę (art. 45 § 1 k.p.). Podkreślić należy, że w wymienionej sprawie Sąd Najwyższy orzekał o innym zagadnieniu prawnym, tj. czy wiek oraz posiadanie dodatkowego źródła utrzymania stanowiły usprawiedliwione kryteria wyboru pracownika do zwolnienia z pracy, gdyż oficjalna teza publikacyjna tego orzeczenia (OSNP 2012, nr 17-18, poz. 214) doprecyzowała, że pracodawca nie stosuje dyskryminacyjnego kryterium wyboru pracownika do zwolnienia z pracy z uwagi na złą sytuację ekonomiczną, gdy rozwiązuje umowę o pracę z pracownikiem najmłodszym, któremu najłatwiej znaleźć nową pracę, w stanie faktycznym, w którym „przy wyborze pracowników do zwolnienia kierowano się przede wszystkim tym, że pracownicy ci mają inne źródło utrzymania”, a także ustalono, że powód „posiada gospodarstwo rolne i uprawia truskawki i jakieś warzywa” oraz ma dom na wsi, co pozwala mu „jakoś przeżyć”. Orzeczenie z dnia 7 kwietnia 2011 r. (I PK 238/10) odnosi się zatem do innego stanu faktycznego niż istniejący stan faktyczny w przedmiotowej sprawie, wobec czego nie może ono znaleźć zastosowania w tym przypadku. Dominującym poglądem w judykaturze Sądu Najwyższego, który stanowi również podstawę rozstrzygnięcia przez Sąd Okręgowy w przedmiotowej sprawie, jest pogląd, w myśl którego, jeżeli racjonalizacja zatrudnienia wymaga wyboru do zwolnienia z pracy niektórych (wybranych) pracowników zatrudnionych na objętych zwolnieniami stanowiskach pracy, to zastosowane kryteria wyboru do zwolnienia z pracy powinny być wskazane zwalnianym pracownikom już w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę na czas nie określony (art. 30 § 4 k.p.), co oznacza, że inne przyczyny nieznane pracownikowi w dacie wypowiedzenia przeciwnym co do zasady usuwają się spod weryfikacji sądowej w zakresie potencjalnej zasadności niewskazanych pracownikowi kryteriów dokonanego wypowiedzenia (art. 45 § 1 k.p.) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2013 r., II PK 5/13). Z cytowanego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2013 r. (II PK 5/13) wynika zatem, przede wszystkim, że jeśli dokonując redukcji zatrudnienia
z przyczyn organizacyjnych pracodawca stosuje określone zasady (kryteria) doboru pracowników do zwolnienia, powinien
– wskazując przyczynę wypowiedzenia
umowy – nawiązać do kryterium,
jakie zastosował wobec konkretnej osoby
w taki sposób, aby wiedziała ona, w świetle jakiej miary została oceniona i wytypowana
do zakończenia współpracy. W ocenie Sądu Okręgowego, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2013 r., jak i dominująca w tym aspekcie linia orzecznicza Sądu Najwyższego, zasługuje na aprobatę. Sąd Najwyższy podkreślił, że w razie odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę spór przed sądem pracy toczy się, co do zasady, w granicach wskazanych pracownikowi konkretnych przyczyn w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę. W judykaturze istnieje ugruntowana linia orzecznicza sprowadzająca się do poglądu,
że jeżeli racjonalizacja (redukcja) zatrudnienia prowadzi do wyboru pracownika lub grupy pracowników z większej liczby zatrudnionych
w tej samie grupie zawodowej, to w oświadczeniu
o wypowiedzeniu umowy o pracę pracodawca musi wskazać także przyjęte kryteria wyboru do zwolnienia. Oznacza to jednoznacznie, że takie kryteria należy wskazać zwalnianemu pracownikowi w piśmie wypowiadającym umowę o pracę (art. 30 § 4 k.p.), a nie mogą być ujawniane lub poznawane dopiero w postępowaniu sądowym z powództwa pracownika. Można stwierdzić, że w takim przypadku przyczyną wypowiedzenia jest nie tylko redukcja lub racjonalizacja zatrudnienia, ale także na równi określona kryteriami wyboru sytuacja zwolnionego z pracy. W związku z tym należy także ujawnić
w tym piśmie kryteria doboru, według których pracownik został wytypowany do zwolnienia. Przyjęcie innego poglądu oznacza, że zwalniany jest pozbawiony możliwości oceny trafności wyboru i zmuszony do wszczęcia postępowania sądowego w celu poznania konkretnej i rzeczywistej przyczyny. W konsekwencji, spór sądowy dotyczyłby w istocie przyczyny niewskazanej i nieobjętej oświadczeniem o wypowiedzeniu stosunku pracy. Taka sytuacja jest sprzeczna z regułą postępowania
z zakresu prawa pracy, według której spór sądowy powstały w wyniku odwołania pracownika
od wypowiedzenia musi się ograniczać jedynie
do przyczyny wskazanej przez pracodawcę
w tym piśmie.

Ze zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego bezsprzecznie wynika, że podana przez pozwanego pracodawcę w treści jego oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę z powódką z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia przyczyna tego rozwiązania, jako niedotycząca pracownika, leżała po stronie pracodawcy. Pozwany pracodawca wskazał bowiem, jako przyczynę wypowiedzenia powódce umowy o pracę, trudną sytuację ekonomiczno-finansową spółki i konieczność redukcji kosztów prowadzonej działalności, uzasadniające ograniczenie zatrudnienia. Pozwany poinformował powódkę, że jej stanowisko pracy znalazło się wśród stanowisk, na których występowało mniejsze zapotrzebowanie na dotychczasową liczbę pracowników, co stanowiło powód podjęcia przez pracodawcę decyzji o objęciu tego stanowiska procesem redukcji zatrudnienia. W związku z faktem, że rozwiązanie z powódką umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia stanowiło zwolnienie indywidualne dokonywane na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych, pozwany pracodawca zobowiązany był do wskazania powódce w treści swojego oświadczenia woli w przedmiocie wypowiedzenia jej stosunku pracy kryteriów, którymi kierował się, typując powódkę do zwolnienia. Pozwany wskazał, że osoba M. M. została zakwalifikowana do zwolnienia, po dokonaniu analizy takich kryteriów, jak: dyspozycyjność, postawa pracownicza i zaangażowanie w pracę. W ocenie pracodawcy, spośród pracowników zatrudnionych na stanowisku I oficera samolotu S. (...), M. M. cechowała się najmniejszą dyspozycyjnością i zaangażowaniem w wykonywane obowiązki, co przejawiało się w szczególności licznymi zwolnieniami lekarskimi, uznaniowym dobieraniem sobie współpracowników (kapitanów samolotów), z którymi chciała wykonywać loty i próbie narzucenia tej decyzji pracodawcy podczas układania harmonogramów lotów. O ile pozwany pracodawca wskazał w oświadczeniu woli o rozwiązaniu umowy o pracę z powódką z zachowaniem okresu wypowiedzenia kryteria doboru do zwolnienia – dyspozycyjność, postawa pracownicza i zaangażowanie w pracę – o tyle słusznie Sąd I instancji uznał, że podane one zostały zbyt ogólnie i nie dość precyzyjnie dla powódki. Rozwiązany z powódką stosunek pracy dotyczył jednego z kilku analogicznych stanowisk, jakie istniały w strukturze zatrudnienia pozwanego, wobec czego powódka mogła oczekiwać od pracodawcy wskazania jasnych, konkretnych uzasadnionych kryteriów doboru jej osoby do zwolnienia z pracy, czego pozwany nie uczynił. Przyczyna wyboru tego konkretnego pracownika do zwolnienia z pracy, co wykazało postępowanie dowodowe w przedmiotowej sprawie nie była oczywista. Słusznie Sąd I instancji ocenił również, że pozwany pracodawca nie tylko nie wskazał jasnych kryteriów doboru powódki do zwolnienia w oświadczeniu o wypowiedzeniu, ale także postępowanie dowodowe nie wykazało, aby powódka w istocie cechowała się najmniejszą dyspozycyjnością, negatywną postawą pracowniczą lub zaangażowaniem w wykonywane obowiązki w porównaniu z pracownikami zatrudnionymi na analogicznych stanowiskach. Z treści wypowiedzenia umowy o pracę wynika, że pracownikowi postawiono w istocie trzy zarzuty, które miały konkretyzować jej najmniejszą dyspozycyjność i najmniejsze zaangażowanie w wykonywane obowiązki, tj. liczne zwolnienia lekarskie, uznaniowe dobieranie współpracowników (kapitanów lotów), z którymi powódka chciała wykonywać loty oraz próbę narzucania tej decyzji pracodawcy podczas układania harmonogramów lotów. W treści wypowiedzenia nie wskazano, jakie de facto zwolnienia lekarskie miał na myśli pracodawca. Nie wskazano ich terminów ani długości ich trwania. Pozwany nie wyjaśnił w wypowiedzeniu także, na czym polegało dobieranie sobie współpracowników przez powódkę ani na czym miało polegać narzucanie przez powódkę decyzji pozwanemu pracodawcy podczas układania harmonogramów lotów. Dlatego też Sąd I instancji trafnie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku słusznie zwrócił uwagę, że kryteria doboru do zwolnienia, którymi kierował się pozwany pracodawca, typując powódkę do zwolnienia spośród innych pracowników, podane w uzasadnieniu oświadczenia woli pracodawcy w tym zakresie nie są należycie skonkretyzowane i już chociażby z tych względów powództwo powinno być uwzględnione. Sąd I instancji słusznie wskazał, że w toku procesu wykazano, że w latach 2012 r.-2014 r. powódka korzystała z trzech zwolnień lekarskich, a zastrzeżenia wobec powódki dotyczyły de facto nie ilości zwolnień ale faktu, że pochodziły one od lekarza psychiatry. Świadek strony pozwanej J. S. (2) (dyrektor generalny spółki) na rozprawie w dniu 21 maja 2015 r. wprost zeznał, że ten aspekt miał decydujące znaczenie dla podjęcia decyzji o wypowiedzeniu umowy o pracę – „Szokiem było dla mnie, że powódka ma zwolnienia od psychiatry. Zarząd miał obawy, skierowaliśmy powódkę na badania, ale one nie wskazały na to, że coś jest nie tak. (…) Wszyscy boimy się zatrudniać powódkę, analizując wszystkie zdarzenia, jakie w lotnictwie miały miejsce” (…) Były brane wszystkie okoliczności. Dla mnie najpoważniejszą było zwolnienie od psychiatry, natomiast tego nie można było wpisać w wypowiedzenie. Gdyby wynik badania był jednoznaczny, to byśmy wpisali to w wypowiedzenie.” (k. 187-188). Jednocześnie, świadek ten kilkukrotnie podkreślał, że nie miał żadnych zastrzeżeń do powódki, jeśli chodzi o technikę pilotażu. Dla pozwanego pracodawcy nie miało żadnego znaczenia, że powódka była dopuszczona do wykonywania pracy pilota przez lekarzy-specjalistów z zakresu medycyny pracy ( Zakład (...)). Słusznie wskazał Sąd I instancji, że n ie jest dopuszczalne, aby w toku procesu modyfikować przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę. Leczenie psychiatryczne nie zostało podane powódce jako przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie jej umowy o pracę, a co więcej, nie przeprowadzono żadnych badań lekarskich, które potwierdziłyby niezdolność powódki do wykonywania pracy pilota czy nawet istnienie zwiększonego ryzyka w związku z wykonywaniem przez nią zawodu. Również pracodawca nie wykazał, aby inni pracownicy nie korzystali ze zwolnień wystawionych przez lekarzy psychiatrów czy tez mieli niedyspozycje zdrowotne wynikające ze stanu psychicznego, a wystawione przez lekarzy internistów, gdyż nie było praktyki sprawdzania symboli choroby na wystawionych zwolnieniach. W odniesieniu do uznaniowego dobierania współpracowników (kapitanów lotów), z którymi powódka chciała wykonywać loty oraz próby narzucania tej decyzji pracodawcy podczas układania harmonogramów lotów wskazać należy, że Sąd I instancji trafnie ustalił, że u pozwanego istniała możliwość zgłaszania próśb w ramach instytucji tzw. „requestów” zgłaszanych do planistki K. K.. Z zebranego materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że także inni piloci korzystali z tej instytucji i prosili o loty z konkretnymi osobami. Świadek K. K., o której przesłuchanie wniósł pozwany, na rozprawie w dniu 21 maja 2015 r. zeznała: „Wszyscy piloci mieli możliwość składana próśb o dni wolne i o określone trasy. Zdarzało się, że prosili o skład załogi, wszyscy to robili. Byli piloci, którzy składali bardzo często takie prośby, inni rzadziej i myślę , że powódka była w połowie.” (k. 186verte). Nie sposób uznać zatem, że powódce nie przysługiwało uprawnienie do zwracania się ze wskazanymi prośbami do pracodawcy. Pozwany pracodawca nie udowodnił również, że powódka zgłaszała takie prośby częściej niż inni piloci, zatrudnieni na stanowisku I oficera samolotu S. (...). Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że powódka w 2013 r. odbyła 172 loty, z których 99 z kapitanami, którzy nie byli przez nią wskazani. W trakcie postępowania pozwany pracodawca nie zaprzeczył także twierdzeniom powódki, że nigdy nie odmówiła ona lotu z kapitanem, który nie był przez nią preferowany.

Mając na uwadze powyższe rozważania, w kontekście zarzutów apelacji dotyczących naruszenia przepisów postępowania cywilnego, wskazać należy, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność zaś decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Należy podkreślić, że oceny wiarygodności i mocy dowodów dokonuje Sąd, który będąc obiektywnym ogniwem procesowym, nie związanym z interesem prawnym żadnej ze stron, analizuje całokształt materiału dowodowego i wyłania czystą substancję tego materiału, którą następnie poddaje ocenie. Strona procesowa kieruje się natomiast swoim interesem prawnym i jej ocena materiału dowodowego jest nacechowana subiektywnie. W ocenie Sądu Okręgowego, na gruncie przedmiotowej sprawy zarzuty pozwanego dotyczące naruszenia procedury stanowią jedynie dyskurs z odmienną oceną dowodów dokonaną przez Sąd I instancji. Postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone przez Sąd I instancji w całości w sposób prawidłowy, a wnioski wyprowadzone z dokonanych ustaleń odpowiadają zasadom logiki i doświadczenia życiowego. Sąd I instancji wyczerpująco i w jasny sposób wyjaśnił motywy, którymi kierował się przy wydawaniu zaskarżonego rozstrzygnięcia. Należy zwrócić uwagę również na treść art. 232 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne oraz art. 6 k.c., w myśl którego ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis art. 233 § l k.p.c. przyznaje zatem Sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut jego naruszenia może być uznany za uzasadniony jedynie w sytuacji, gdy Sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki, zasadami wiedzy lub doświadczeniem życiowym. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, aby Sąd I instancji dokonał oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania, lub też pominął w swojej ocenie istotne dla rozstrzygnięcia dowody. W kontekście zarzutu skarżącego, że Sąd I instancji przekroczył granicę swobodnej oceny dowodów i dokonał niezgodnej z zasadami logiki oceny dowodów z zeznań świadków: D. S., J. S. (2) i J. S. (1) poprzez pominięcie tych zeznań w zakresie wskazanym przez skarżącego w apelacji, wskazać należy, że Sąd I instancji w rzeczywistości nie pominął tych zeznań, a jedynie częściowo odmówił im wiarygodności, a tym samym mocy dowodowej. Sąd I instancji wskazał bowiem, że oparł się na zeznaniach świadków: M. S., M. J. (1), J. I., M. P., K. K., J. S. (2), D. S., R. M. oraz na wyjaśnieniach powódki, które były logiczne, spójne i wzajemnie ze sobą korespondujące. Słusznie Sąd I instancji w ograniczonym zakresie uznał za wiarygodne zeznania świadka J. S. (1), ponieważ świadek ten był w konflikcie z powódką i miał on interes w negatywnym przedstawieniu jej wizerunku. Negatywny stosunek pomiędzy powódką a świadkiem J. S. (1) wynikał zarówno z jej stanowiska, jak i z jego zeznań. Zeznania świadków: D. S. i J. S. (2) były natomiast w przeważającej merze spójne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w przedmiotowej sprawie, w tym z zeznaniami pozostałych przesłuchanych w sprawie świadków, którym Sąd dał wiarę w całości. Zarówno świadek D. S., jak i świadek Jak S. zeznali, że powódka istotnie występowała do pracodawcy o uwzględnienie w miarę możliwości jej próśb w ramach instytucji tzw. „requestów” o możliwość latania z konkretnymi kapitanami samolotów, jednakże nigdy nie odmówiła lotu z innym kapitanem, w tym z J. S. (1). Nie sposób stwierdzić, że prośby powódki skutkowały dezorganizacją pracy, ponieważ w większości przypadków nie były one uwzględniane. Ponadto, decyzja w tym aspekcie nie należała do powódki, lecz do planistki K. K., która układała grafik lotów. Z zeznań tych świadków nie wynika również, jakoby z faktu, że w latach 2012-2014 powódka trzykrotnie przebywała na zwolnieniach lekarskich, przy czym żadne z nich nie było długotrwałe, dochodziło do dezorganizacji pracy. Pozwany pracodawca nie wykazał, że powódka przebywała na zwolnieniach lekarskich dłużej niż inni piloci zatrudnieni na stanowisku pracy analogicznym do jej stanowiska. Nie sposób również odmówić powódce jej uprawnienia do korzystania w miarę potrzeb z instytucji zwolnień lekarskich. Z akt sprawy nie wynika, aby powódka nadużywała tego uprawnienia w okresie jej zatrudnienia w pozwanym zakładzie pracy. Depozycje wskazanych świadków w zakresie, w jakim wskazywali oni na dezorganizację pracy powódki, były w istocie ich oceną dotyczącą sytuacji powódki w pozwanej spółce i w tym zakresie nie zasługiwały na przyznanie im mocy dowodowej. Zgodnie bowiem z art. 258 k.p.c., dowód z zeznań świadka jest źródłem faktów, a nie ocen. W rezultacie, w przekonaniu Sądu Okręgowego, wbrew zarzutom skarżącego, Sąd I instancji wszechstronnie rozważył zebrany w sprawie materiał dowodowy, dokonując prawidłowych ustaleń stanu faktycznego i właściwie je oceniając, co czyni zgłoszone zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. całkowicie nieuzasadnionymi.

Reasumując, w przeświadczeniu Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo ustaliwszy stan faktyczny w przedmiotowej sprawie, po poprawnie przeprowadzonym postępowaniu dowodowym, słusznie uznał, że nie sposób uznać, że wskazane powódce przez pozwanego pracodawcę w jego oświadczeniu woli w przedmiocie rozwiązania stosunku pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia przyczyny tego rozwiązania nie spełniają wymogów rzeczywistości (prawdziwości), konkretności i zasadności, jednakże pozwany niewątpliwie nie sprostał ciążącemu na nim obowiązkowi wskazania w powódce w sposób klarowny i precyzyjny kryteriów doboru do zwolnienia, które przesądziły o wytypowaniu jej do rozwiązania stosunku pracy spośród innych pracowników zatrudnionych u pozwanego na analogicznym stanowiskach pracy. Kryteria te nie zostały przez pozwaną spółkę dostatecznie skonkretyzowane, wobec czego nie sposób uznać zarzuty wskazane przez pozwaną za rzeczywiste (prawdziwe) i w konsekwencji uzasadniające wypowiedzenie powódce umowy o pracę. Pozwany pracodawca nie udźwignął spoczywającego na nim ciężaru dowodu w tym zakresie, wobec czego Sąd I instancji słusznie zasądził od pozwanego na rzecz powódki odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, stosownie do jej żądania, tj. w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu powódki za 3 miesiące pracy. W tym stanie rzeczy wskazać należy, że przedstawione w apelacji pozwanego pracodawcy zarzuty zmierzające do podważenia zaskarżonego wyroku stanowią jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu I instancji, które w całości odpowiada prawu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (50% z 360 zł = 180 zł), jednocześnie zwracając uwagę na orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie, zgodnie z którym stawka minimalna opłat za czynności adwokata lub radcy prawnego powinna być taka sama zarówno w sprawie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne (o przywrócenie do pracy), jak i w sprawie o odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę albo z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia, gdyż w każdej z tych spraw rodzaj i stopień zawiłości sprawy oraz wymagany i niezbędny nakład pracy pełnomocnika jest bowiem taki sam, niezależnie od wybranego przez pracownika lub uwzględnionego przez sąd pracy z urzędu alternatywnego roszczenia (por. uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów – zasada prawna z dnia 24 lutego 2011 r., I PZP 6/10 w zw. z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2010 r., II PZ 20/10).