Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 10 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Małgorzata Małecka

Protokolant:protokolant sądowy K. M.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2016 r. w P.

sprawy z powództwa E. P., R. P.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez (...)

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 267.348,04 zł (dwieście sześćdziesiąt siedem tysięcy trzysta czterdzieści osiem złotych i cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami:

a.  od kwoty 177.300 zł od dnia 6 czerwca 2011 roku;

b.  od kwoty 90.048,04 zł od dnia 8 kwietnia 2015 roku;

do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  kosztami procesu obciąża pozwanego i w związku z tym:

a.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 8.167 zł w tym kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

b.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w Poznaniu) kwotę 5.746,65 zł tytułem części wynagrodzenia biegłego;

c.  nieuiszczonymi kosztami sądowymi w zakresie opłat sądowych obciąża Skarb Państwa.

/-/ SSO Małgorzata Małecka

UZASADNIENIE

Powodowie małżonkowie E. i R. P., pozwem z dnia 6 czerwca 2014 r. wniesionym do Sądu Rejonowego Poznań –Stare Miasto w Poznaniu, domagali się zasądzenia od Skarbu Państwa – reprezentowanego przez (...)kwoty 51.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 3-6).

Uzasadniając zgłoszone roszczenie powodowie podali, że są- na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej- współwłaścicielami nieruchomości:

⚫

położonej w P. przy ul. (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym, działka nr (...), obręb S., dla której Sąd Rejonowy Poznań- Stare Miasto w Poznaniu (...) prowadzi księgę wieczystą KW nr (...);

⚫

niezabudowanej, położonej w P., przy ul. (...), działka nr (...), obręb S., dla której Sąd Rejonowy Poznań- Stare Miasto w Poznaniu (...) prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Wojewoda (...) na podstawie art. 135 Prawa ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r., Nr 62, poz. 627) wydał w dniu 17 grudnia 2003 r. rozporządzenie nr 82/03 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego P. – K. w P., w związku z czym ww. nieruchomości powodów znalazły się
w strefie (...) oraz A i (...) obszaru ograniczonego użytkowania. Obszar ograniczonego użytkowania został utworzony z uwagi na brak możliwości dotrzymania standardów jakości środowiska w zakresie hałasu na przedmiotowym terenie. Powyższe rozporządzenie zostało zmienione przez Wojewodę (...) rozporządzeniem nr 40/07 z dnia 31 grudnia 2007 r. W wyniku noweli uległy zmianie oznaczenia, granice stref oraz ograniczenia
w poszczególnych strefach. Na postawie noweli z dnia 31 grudnia 2007 r. wprowadzono następujące strefy: I, II i III, zaś nieruchomości powodów znalazły się w strefie I obszaru ograniczonego użytkowania. Powodowie podnieśli, że wobec powyższego ponieśli szkodę majątkową w wysokości co najmniej 51.000 zł, na którą składają się następujące roszczenia: kwota 40.000 zł tytułem zmniejszenia wartości przedmiotowej nieruchomości i kwota 11.000 zł z tytułu kosztów (nakładów) koniecznych dla zapewnienia
właściwego klimatu akustycznego na nieruchomości. Zdaniem powodów, szkodą jest zmniejszenie wartości nieruchomości na skutek przekroczenia standardów jakości środowiska w zakresie hałasu emitowanego przez pozwanego, co zostało potwierdzone przez wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania. Nadto powodowie dochodzą również roszczenia z tytułu nakładów akustycznych budynku na postawie art. 129 ust. 2 Prawa ochrony środowiska w związku z art. 136 ust. 3 Prawa ochrony środowiska (dalej jako „p.o.ś.”).

Zmniejszenia wartości nieruchomości powodowie upatrują w związku
z ograniczeniami w sposobie korzystania z nieruchomości, wprowadzonymi rozporządzeniami Wojewody, jednakże może ono dotyczyć nieruchomości, które nie są dotknięte żadnymi ograniczeniami i wynikać z samego faktu objęcia ich obszarem ograniczonego użytkowania. Zmniejszenie wartości nieruchomości pozostaje również
w związku z sąsiedztwem wojskowego lotniska, emitującego hałas, niepozwalający utrzymać standardów środowiska. Poza tym powodowie podnieśli że art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest jedyną podstawą prawną ich żądania, wskazując również na art. 435 k.c. W dalszej kolejności powodowie wskazali, że dla zasądzenia odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości nie ma znaczenia, czy ograniczenia w sposobie korzystania
z nieruchomości wynikają z przedmiotowego rozporządzenia, czy z innych przepisów prawa, w szczególności ograniczenia dotyczące uprawnień właściciela wynikających z art. 140 k.c. Powodowie ograniczenie dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości upatrują w zmuszaniu strony powodowej do znoszenia uciążliwości, w tym w szczególności immisji w postaci hałasu, na poziomie wykluczającym zamieszkiwanie w warunkach, które powinny panować na terenach zabudowy mieszkaniowej, zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami w zakresie norm dla zabudowy jednorodzinnej oraz w odniesieniu do prawa rozporządzenia nieruchomością, której cena spadła. Nadto powodowie wskazali, że ograniczenia te wynikają wprost z rozporządzenia Wojewody
i uniemożliwiają rozwój zaplecza usługowego jak szpitale, domy pomocy, szkoły. W ocenie powodów, ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, bowiem w wyniku jego wprowadzenia dochodzi do zawężenia granic własności wynikających z art. 140 k.c. Nadto podnieśli, że dla budynków mieszkalnych na terenie, na którym znajdują się nieruchomości powodów, ustanowiono dodatkowe wymogi (ograniczenia) w postaci stosowania przegród akustycznych zabezpieczających przed hałasem występującym na tym terenie. Wobec powyższego, żądanie w zakresie nakładów na zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym powodów jest konieczne i uzasadnione.

Uzasadniając żądanie zasądzenia odsetek ustawowych powodowie wyjaśnili, że pozwany otrzymał wezwanie do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem w 2005 r. Strona powodowa domaga się natomiast ich zasądzenia od dnia 6 czerwca 2011 r. z uwagi na trzyletni okres przedawnienia - trzy lata przed wytoczeniem powództwa (k. 6-17a).

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 lipca 2014 r. pozwany – Skarb Państwa reprezentowany przez (...)wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 117 verte).

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podniósł zarzut przedawnienia , ewentualnie prekluzji roszczeń powodów. Uzasadniając powyższe pozwany podał, że w tej sprawie zastosowanie znajduje 3-letni termin przedawnienia, wskazując nadto, że termin zgłaszania roszczeń, o których mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś., jest terminem zawitym i że jego niedochowanie skutkuje wygaśnięciem roszczenia. Pozwany podniósł również, że z uwagi na zmianę art. 135 ust. 2 p.o.ś., wydane na jego podstawie rozporządzenia o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania utraciły moc. W dalszej kolejności pozwany wyjaśnił, że roszczenie powodów nie znajduje oparcia w przepisach ustawy p.o.ś. Zdaniem pozwanego roszczenie, o którym mowa w art. 129 wyżej cytowanej ustawy przysługuje w związku z wystąpieniem ograniczeń opisanych w rozdziałach 2-4 działy IX ustawy, gdzie enumeratywnie wyliczono te ograniczenia, w tym m.in. poddanie ochronie obszarów lub obiektów na podstawie przepisów o ochronie przyrody czy ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W ocenie pozwanego, gdy korzystanie z nieruchomości po utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania w sposób normatywnie określony nie uległo zmianie, nie otwiera się droga do dochodzenia odszkodowania. Odnosząc się do kwestii obniżenia wartości nieruchomości pozwany podał, że nie można negować, iż położenie w sąsiedztwie lotnisk nieruchomości może powodować obniżenie ich wartości w stosunku do stanu, jaki by je kształtował, gdyby sąsiedztwo takie nie istniało, ale można również zakładać, że takie położenie powoduje, iż nieruchomość staje się bardziej atrakcyjna - w zależności od przeznaczenia danej nieruchomości. W ocenie pozwanego tego rodzaju, stanowiące zawsze hipotezę, obniżenie potencjalnej wartości nieruchomości nie mieści się jednak w granicach szkody, ani jako rzeczywista strata, ani jako utracona korzyść (k. 117-120 verte).

W piśmie procesowym z dnia 12 września 2014 r. powodowie podali, że dotrzymali 2- letniego terminu do zgłoszenia roszczeń, o którym mowa w art. 129 p.o.ś., bowiem w terminie 2 lat od dnia utworzenia o.o.u. dla lotniska P.- K., tj., przed końcem 2005 r. wystąpili ze swoim żądaniem w stosunku do pozwanego Zdaniem powodów, ich roszczenie nie uległo również przedawnieniu, bowiem termin ten wynosi 10 lat, a nie jak twierdzi pozwany- 3 lata. Powodowie ponieśli nadto, że rozporządzenia Wojewody (...) nr 82/03 i nr 40/07 nadal obowiązują. (k. 207-211).

W dniu 23 lutego 2015 r. biegły sądowy w dziedzinie szacowania nieruchomości J. W. złożył do sprawy opinie z dnia 19 lutego 2015 r., w treści których ustalił, że:

1.  aktualna wartość rynkowa nieruchomości gruntowej niezabudowanej położonej przy ul. (...) (działka nr (...)) wg stanu na dzień 22 lutego 2008 r.:

a.  wykorzystanej jako potencjalnej uzupełnienie dla działki przylegającej, położonej w I strefie ograniczonego użytkowania, w związku z wejściem w życie przepisów rozporządzenia Wojewody W.., wynosi 148,335 zł.

b.  traktowanej jak pod zabudowę mieszkaniową, przy uwzględnieniu braku strefy ograniczonego użytkowania, wynosi 232.474 zł (k. 256-278);

2.  zmniejszenie wartości rynkowej ww. nieruchomości niezabudowanej położonej przy ul. (...) (działka nr (...)) w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, wyniosło 84.139 zł (k. 256-278);

3.  aktualna wartość rynkowa nieruchomości zabudowanej położonej przy ul. (...) (działka nr (...)), podlegającej spadkowi wartości ze względu na utworzony obszar ograniczonego użytkowania, wg stanu na dzień 1 stycznia 2004 r., wynosi 565.099 zł (k. 327-359);

4.  utrata wartości rynkowej przedmiotowej nieruchomości zabudowanej położonej przy ul. (...) (działka nr (...)), w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, wynosi 82.674 zł (k. 360-379).

Jednocześnie biegły przedłożył opinię z dnia 20 lutego 2015 r., określającą wartość nakładów dla nieruchomości zabudowanej położonej w P. przy ul. (...) w wysokości 100.535,04 zł. (k. 312-326).

Pismem procesowym z dnia 11 marca 2015 r. powodowie rozszerzyli powództwo
w ten sposób, że wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego kwoty 267.348,04 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 177.300 zł od dnia 6 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty, natomiast od kwoty 90.048,04 zł od dnia doręczenia niniejszego pisma stronie pozwanej do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Jednocześnie powodowie wyjaśnili, że w ramach dochodzonych kwot domagają się zasądzenia:

⚫

kwoty 82.674 zł tytułem odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości przy ul. (...) w P.;

⚫

kwoty 84.139 zł tytułem odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości przy ul. (...) w P.;

⚫

kwoty 100.535,04 zł tytułem odszkodowania za nakłady konieczne do poniesienia dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym położonym na nieruchomości przy ul. (...) w P..

Nadto ze względu na to, że wysokość poszczególnych odszkodowań została ustalona według cen aktualnych, strona powodowa podniosła, że ma prawo domagać się odsetek ustawowych od daty orzekania w sprawie. Z uwagi na okoliczność, że kwota odszkodowania jest zasądzana w oparciu o opinię biegłego, powodowie wskazali, iż domagają się zasądzenia odsetek od dnia następnego po dniu w którym przyjęto wartość szkody. Zatem, kierując się powyższymi zasadami, powodowie zażądali zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 177.300 zł od dnia 6 czerwca 2011 r., gdyż opinie biegłego zostały sporządzone według poziomu cen aktualnych, a nadto biegły potwierdził, iż wartość szkody na dzień 6 czerwca 2011 r. jest nie-mniejsza niż według poziomu cen aktualnych i o tę kwotę pozwany był już dotychczas wezwany wnioskiem o zawezwane do próby ugodowej (k. 399-401).

Uzasadniając powyższe powodowie podnieśli, że biegły w opinii określił zmniejszenie wartości nieruchomości położonych w P. przy ul. (...) na kwotę 82.674 zł, a nieruchomości położonej przy ul. (...) na kwotę 84.139 zł, wiążąc to zmniejszenie zarówno z faktem wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego, jak i ograniczeniami wynikającymi wprost z rozporządzenia Wojewody tworzącym obszar ograniczonego użytkowania. Ponadto biegły określił kwotę nakładów koniecznych na zapewnienie właściwego klimatu akustycznego na nieruchomości położonej przy ul. (...) w wysokości 100.535,04 zł. W ocenie powodów, zasadne jest zatem żądanie zasądzenia na ich rzecz łącznej kwoty ujętej w ww. opiniach biegłego (k. 401-402).

Postanowieniem z dnia 27 marca 2015 r. Sąd Rejonowy Poznań –Stare Miasto
w Poznaniu stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Poznaniu jako rzeczowo i miejscowo właściwemu. (k. 415).

Pismem procesowym z dnia 16 lipca 2015 r. Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, realizując obowiązek wynikający z art. 8b ust. 4 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz.U. z 2005 r., Nr 169, poz. 1417 z późn. zm.), poinformowała tutejszy Sąd, że przekazała do prowadzenia niniejszą sprawę (...) (k. 433).

Na rozprawie w dniu 10 października 2016 r. pełnomocnik powodów wskazał, że wnosi o zasądzenie odsetek od kwoty 90.048,04 zł od dnia 1 kwietnia 2015 r. (k. 470).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Powodowie są - na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej- współwłaścicielami nieruchomości:

⚫

zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonej w P. przy ul. (...), działka nr (...), obręb S., dla której Sąd Rejonowy Poznań- Stare Miasto w Poznaniu (...) prowadzi księgę wieczystą KW nr (...);

⚫

niezabudowanej, położonej w P., przy ul. (...), działka nr (...), obręb S., dla której Sąd Rejonowy Poznań- Stare Miasto w Poznaniu (...)prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Wojewoda (...) wydał 17 grudnia 2003 roku rozporządzenie nr 82/03 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego P. – K. w P.. Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art.135 ust.1 i 2 p.o.ś.

Rozporządzenie utworzyło obszar ograniczonego użytkowania (dalej jako „o.o.u.), podzielony na pięć stref oznaczonych literami A-E w zależności od odległości od lotniska K. i w zależności od poziomu hałasu. (...) powodów znalazły się odpowiednio w strefie (...) oraz w strefach A i (...) o.o.u. Powołane wyżej Rozporządzenie Wojewody weszło w życie 1 stycznia 2004 r. (ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z 17 grudnia 2003 r., Nr 200). Obszar ograniczonego użytkowania stanowił teren ograniczony linią, na której długotrwały poziom hałasu w porze nocnej jest równy 45dB (granica obszaru ograniczonego użytkowania).

W załączniku nr 3 do rozporządzenia Wojewoda określił ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenów, wymagania techniczne dotyczące budynków oraz sposób korzystania z terenów na obszarze ograniczonego użytkowania. Dla strefy A ograniczył przeznaczenie terenu przez zakaz budowy szpitali, domów opieki i zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, takich jak internaty, domy dziecka itp., zakaz tworzenia obszarów A ochrony uzdrowiskowej. W strefie tej zalecono, aby w istniejących budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej zapewnić właściwy klimat akustyczny poprzez stosowanie przegród zewnętrznych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Natomiast dla strefy (...) ograniczył przeznaczenie terenu przez zakaz tworzenia nowych terenów zabudowy mieszkaniowej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, zakaz budowy szpitali, domów opieki i zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, takich jak internaty, domy dziecka itp., zakaz tworzenia obszarów A ochrony uzdrowiskowej, dopuszczono możliwość lokalizowania nowych obiektów nie wymagających ochrony akustycznej i nie powodujących zwiększenia hałasu dla istniejącej zabudowy mieszkaniowej. W strefie tej zalecono, aby w nowopowstających i istniejących budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej zapewnić właściwy klimat akustyczny poprzez stosowanie przegród zewnętrznych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Okoliczności bezsporne, a nadto dowody: odpis z księgi wieczystej o nr (...)- stan na dzień 6 czerwca 2014 r. (k. 20-27), odpis z księgi wieczystej o nr (...)- stan na dzień 6 czerwca 2014 r.(k. 28-35), opinie biegłego J. W. z dnia 19 lutego 2015 r. (k. 256-278, 360-379)

Lotnisko w K. istnieje od II wojny światowej. Użytkowane jest jako miejsce startów i lądowań samolotów odrzutowych od lat 60-tych. Do końca 2003 roku stacjonowały tam samoloty MIG 21, od 2004 roku stacjonują i latają samoloty I.. Od listopada 2006 roku stacjonują na tym lotnisku, startują i lądują samoloty F-16.

Okoliczność bezsporna - fakt powszechnie znany .

W dniach 1 i 7 października 2005 r. sporządzone zostały operaty szacunkowe przez rzeczoznawcę majątkowego L. D., z których treści wynika, że spadek wartości nieruchomości powodów:

⚫

położonej przy ul. (...) w P. (działka nr (...)), zabudowanej budynkiem mieszkalnym i gospodarczym, wyniósł 68.544 zł; zaś wysokość nakładów niezbędnych do zapewnienia właściwej ochrony akustycznej budynku wynosi 49.082 zł;

⚫

położonej przy ul. (...) w P. (działka nr (...)) wyniósł 29.837 zł.

Dowód: operat szacunkowy z dnia 1 października 2005 r. (k. 66-88), operat szacunkowy z dnia 7 października 2005 r. (k. 38-65)

W dniu 18 października 2005 r. powodowie, reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wystąpili do (...)(dalej (...)) z przedsądowym wezwaniem do zapłaty odszkodowania z tytułu szkody polegającej na ograniczeniu sposobu korzystania ze stanowiących współwłasność powodów nieruchomości położonych w P. przy ul. (...), działka nr (...) (dalej jako nieruchomość nr 1) oraz przy ul. (...), działka nr (...) (dalej jako nieruchomość nr 2), a w tym na zmniejszeniu wartości w/w nieruchomości oraz roszczenie o zapłatę kosztów niezbędnych w celu wypełnienia określonych na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych budynku posadowionego na jednej z ww. nieruchomości. Powodowie powyższym pismem wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 265.101,73 zł. Na powyższą kwotę składały się kwota 98.891 zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości nr 1, kwota 29.837 zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości nr 2 oraz kwota 59.880,04 zł (49.082 zł + 22% podatku VAT) tytułem kosztów niezbędnych w celu wypełnienia określonych na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych budynku posadowionego na nieruchomości nr 2, będącej współwłasnością powodów.

Jednocześnie powodowie wystąpili do Sądu Rejonowego w Poznaniu z wnioskiem o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej w sprawie o zapłatę odszkodowania w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego P.- K.. Wniosek powodów wpłynął do ww. Sądu w dniu 20 października 2005 r. Pismem z dnia 30 listopada 2005 r. przeciwnik wniosku (pozwany) wskazał, że nie wyraża zgody na zawarcie ugody. Na rozprawie w dniu 13 grudnia 2005 r. Sąd stwierdził, że do ugody nie doszło.

Dowody: wezwanie do zapłaty z 18 października 2005 r. (k. 113-114) wraz z dowodem doręczenia pozwanej w dniu 21 października 2005- dziennik korespondencji pozwanej (k. 147); dokumenty zgromadzone w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Poznaniu o sygn. (...), w szczególności wniosek z dnia 18 października 2005 r. (k. 2-3 ww. akt), pismo procesowe przeciwnika wniosku z dnia 30 listopad 2005 r. (k. 7 ww. akt), protokół posiedzenia jawnego z dnia 13 grudnia 2005 r. (k. 8)

W dniu 31 grudnia 2007r. Wojewoda (...) wydał rozporządzenie nr 40/07 zmieniające rozporządzenie o wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania. Zmiany dotyczyły granic obszaru ograniczonego użytkowania, podziału na strefy, dopuszczalnych poziomów hałasu w strefach oraz sposobu korzystania z poszczególnych terenów i wymagań technicznych dotyczących budynków. Według zmienionego rozporządzenia obszar ograniczonego użytkowania stanowi teren ograniczony linią, na której długotrwały poziom hałasu od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych jest równy 55 dB w porze dziennej (LAeq D) i 45dB w porze nocnej (LAeq N) - granica obszaru ograniczonego użytkowania.

Rozporządzenie utworzyło obszar ograniczonego użytkowania podzielony na trzy strefy oznaczone cyframi: I, II, III w zależności od odległości od lotniska K.
i w zależności od poziomu hałasu. (...) powodów znalazły się w strefie I.
Strefę I wyznaczają: linia biegnąca wzdłuż granicy terenu lotniska, stanowiąca wewnętrzną granicę strefy I oraz obwiednia złożona z linii, na której dopuszczalny, długookresowy średni poziom dźwięku A ( (...)), od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych jest równy 60dB i linia, na której dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A ( (...)) od operacji naziemnych i pozostałych źródeł hałasu związanych z funkcjonowaniem lotniska równy jest 55dB.

W strefie I wprowadzono zakaz przeznaczenia terenu pod budowę budynków mieszkalnych, szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, takich, jak szkoły, przedszkola, internaty, domy dziecka itp., zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowiska. W zakresie sposobu korzystania z terenu wprowadzono zakaz budowy budynków mieszkalnych, szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, takich jak szkoły, przedszkola, internaty, domy dziecka itp., zakaz tworzenia stref ochronnych, A uzdrowiska, zakaz zmiany funkcji istniejących obiektów niewymagających ochrony akustycznej na podlegające ochronie akustycznej. W strefie tej, w zalecanym sposobie korzystania z terenu, dopuszczono lokalizowanie nowych obiektów niewymienionych w pkt. 1 nie powodujących znaczącego zwiększenia emisji hałasu do środowiska. Jako wymagania techniczne dotyczące budynków wskazano zmianę funkcji istniejących budynków na nie podlegające ochronie akustycznej lub zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród zewnętrznych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Powołane wyżej rozporządzenie weszło w życie 22 lutego 2008 r. (ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z 22 stycznia 2008 r., Nr 1, poz. 1).

Powyższe rozporządzenie Wojewody (...) nakłada na właścicieli
i administratorów budynków obowiązek zapewnienia odpowiedniego komfortu akustycznego określonego poziomem dźwięków w pomieszczeniach zgodnie z polską normą PN-87/B- (...).02 „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń
w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach” . Natomiast uzyskanie odpowiedniego komfortu akustycznego realizowane jest poprzez zastosowanie przegród zewnętrznych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej zgodnie z polskimi normami PN –EN ISO 717-1:1999 „Akustyka. Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Izolacyjność od dźwięków powietrznych.” oraz PN-EN ISO 140-5:1999 „ Akustyka. Pomiar izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności od dźwięków powietrznych ściany zewnętrznej i jej elementów”. Dopuszczalne normy hałasu w środowisku dla zabudowy mieszkaniowej na poziomie wyznaczonym rozporządzeniem Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007/120/826) powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych wynoszą L AeqD = 60 dB ( 16 h), L AeqN = 50 db (8h), L dwn = 60 dB ( wszystkie doby w roku) i Ln = 50 dB (wszystkie pory nocy). Natomiast zgodnie z polska normą PN-B-02151-3 „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród
w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych” dla miarodajnego poziomu dźwięku do 60 dB w dzień i do 50 dB w nocy na zewnątrz budynku – minimalne wymagania dla ścian z oknami w zakresie wskaźnika wypadkowej izolacyjności akustycznej właściwej (...) są następujące: dla pokoi 23 dB i dla kuchni 20 dB. Wprowadzone rozporządzeniem Wojewody (...) obszary ograniczonego użytkowania podzielone na strefy I, II i III charakteryzują się podwyższonym miarodajnym poziomem hałasu zewnętrznego. Stan ten zgodnie ze stosowaną normą odnośnie wymaganej izolacyjności przegród wymusza podniesienie wskaźników oceny wypadkowej izolacyjności akustycznej właściwej przybliżonej.

W rozporządzeniu Wojewody (...) z dnia 31 grudnia 2007 r. dla określenia poziomu hałasu w strefach używa się tylko parametru L. dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych, a jedynie dla określenia granic strefy użyto wskaźników L aeqD i L aeqN nazywając je uśrednionymi w czasie obserwacji poziomami hałasu nieustalonego inaczej równoważny poziom dźwięku A. Ustalono, że w pobliżu przedmiotowych nieruchomości znajdowały się punkty pomiarowe PP 3 i PP 1, ale bardziej adekwatny jest punkt PP 1 przy ul. (...), dla którego określono parametry: LaeqD = 78,8 dB i LaeqN = 79,2 dB. W wyniku interpolacji liniowej ustalono dla nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) następujące parametry: LaeqD = 72,8 dB i LaeqN = 73 dB, zatem przekroczenia normy hałasu w środowisku dotyczą wszystkich wskaźników. Zgodnie z normą PN-B-02151-3 dla najbardziej niekorzystnej sytuacji tj. dla LaeqN = 73 dB wymagana wypadkowa izolacyjność akustyczna ścian z oknami wyniesie min. 48 dB i 43 dB dla kuchni. Tym samym zachodzi konieczność podjęcia działań zmierzających do zapewnienia właściwej izolacyjności akustycznej przegród budowlanych dla budynku powodów, położonego w strefie I tego obszaru, w celu przywrócenia właściwego klimatu akustycznego w tym budynku. Wobec powyższego w budynku powodów należy wymienić okna na nowe o lepszej izolacyjności akustycznej, dokonać dodatkowego odizolowania stropodachu i części ścian zewnętrznych oraz zapewnić odpowiednią wymianę powietrza w pomieszczeniach. Szczegółowy zakres prac obejmuje: zamontowanie nawiewników okiennych higrosterowanych; założenie miejscowo wełny mineralnej o grubości 5 cm i płyty (...)3 oraz tynku zewnętrznego, założenie dodatkowo wełny mineralnej o grubości minimum po 8 cm oraz 3 płyt (...)3 wraz z papą, założenie wełny mineralnej o grubości min. 50 mm, płytą (...)3 i papą przy pozostawieniu pustki pow. 50 mm. Nadto należy wymienić okna na okno o wsk. (...) min. 38 dB, 44 db oraz jednego okna na dwa o łącznym wsk. (...) min. 49 db. Ogółem koszt nakładów, które należy ponieść na budynek powodów posadowiony na nieruchomości przy ul. (...) wynosi 100.535,04 zł (kwota uwzględnia podatek VAT). Powodowie dotychczas nie ponieśli żadnych nakładów, by zmniejszyć uciążliwość hałasów.

Dowody: opinia biegłego J. W. z dnia 20 lutego 2015 r. w przedmiocie określenia wartości nakładów dla nieruchomości zabudowanej położonej ul. (...) w P. (k. 312-326)

Wartość nieruchomości powodów uległa zmniejszeniu na skutek ograniczeń
w zakresie korzystania z nieruchomości wprowadzonych rozporządzeniem Wojewody (...) z 17 grudnia 2003 r. oraz rozporządzeniem Wojewody (...) z 31 grudnia 2007 r. Ograniczenia te związane są między innymi z hałasem lotniczym. Hałas ten jest postrzegany negatywnie przez nabywców nieruchomości, a wprowadzenie strefy ograniczonego użytkowania jest przez nich wiązany właśnie z hałasem. Ponadto, uczestnicy rynku mają świadomość podwyższonego ryzyka zamieszkiwania w pobliżu lotnisk związanego m.in. z prawdopodobieństwem katastrof lotniczych. Nadto zauważalne są zakłócenia fal radiowych i telewizyjnych oraz sygnałów w sprzęcie elektronicznym i AGD. Dlatego potencjalni nabywcy są skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania ( (...)), ale za odpowiednio niższą cenę. Nadto, potencjalni nabywcy nieruchomości obawiają się ograniczeń co do zabudowy nieruchomości położonych w (...). Po 2004 r. relatywnie zaczęły spadać ceny dla rynku mieszkaniowego jak i dla rynku domów jednorodzinnych położnych w (...).

Dlatego też na skutek położenia nieruchomości powodów w strefie I obszaru ograniczonego użytkowania doszło do zmniejszenia wartości rynkowej nieruchomości zabudowanej położonej ul. (...) w P., według stanu na datę 22 lutego 2008 r. i poziomu cen aktualnych, o 14,63 %. tj. o kwotę 82.674 zł, natomiast w przypadku nieruchomości niezabudowanej położonej ul. (...) w P.- o kwotę 84.139 zł.

Dowody: opinie biegłego J. W. z dnia 19 lutego 2015 r. w przedmiocie zmniejszeniu wartości rynkowej przedmiotowych nieruchomości (k. 256-278, 360-379), opinie biegłego J. W. z dnia 19 lutego 2015 r.- operaty szacunkowe przedmiotowych nieruchomości (k. 279-311, 327-359).

Sąd ocenił dowody, jak następuje :

Bezsporne w przedmiotowej sprawie były okoliczności związane z historią lotniska K. i jego użytkowania przez samoloty odrzutowe, w tym aktualnie od jesieni 2006 r. przez samoloty typu F-16. Nie było sporu co do tego, że nieruchomości powodów początkowo położone byłe w strefie (...) oraz A i (...), a obecnie znajdują się w strefie I oraz co do ograniczeń użytkowania ustalonych w rozporządzeniu Wojewody (...) dla stref (...) oraz A i (...), a następnie dla strefy I.

Za stanowiące jedynie element twierdzeń stron Sąd uznał dołączone przez powodów operaty szacunkowe nieruchomości sporządzone przez rzeczoznawcę majątkowego L. D.. Strona przeciwna zakwestionowała bowiem wartość dowodową powyższego dokumentu. Podzielić należy przy tym stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 29 września 1959 r. (3 Cr 121/56, opubl. OSN 1958, Nr l, poz. 16), że prywatne ekspertyzy opracowane na zlecenie stron, zarówno w toku procesu jak i przed jego wszczęciem, należy traktować w razie przyjęcia ich przez sąd orzekający, jako wyjaśnienie stanowiące poparcie, z uwzględnieniem wiadomości specjalnych, stanowiska stron. W takiej sytuacji, jeżeli istotnie zachodzi potrzeba wyjaśnienia okoliczności sprawy z punktu widzenia wymagającego wiadomości specjalnych, sąd powinien według zasad unormowanych w kodeksie dopuścić dowód z opinii biegłego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 1974 r., II Cr 260/74, niepubl. [w:] „Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze” pod red. T. Erecińskiego, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2002, str. 557). Sąd oceniając powyższy dokument prywatny miał jeszcze na uwadze to, że wobec zmiany rozporządzenia Wojewody wyliczenia zawarte w dokumentach, jeżeli nawet uznać je za wiarygodne, zdezaktualizowały się. Już choćby z tej przyczyny nie miały one wartości dla rozstrzygnięcia, chociaż pozwoliły powodom na szacunkowe określenie wartości ich roszczenia.

Fakt zmniejszenia się wartości nieruchomości nr 1 i 2 powodów na skutek ograniczeń w korzystaniu z tych nieruchomości wprowadzonych rozporządzeniem Wojewody (...) z 31 grudnia 2007 r. (obowiązujące w dacie orzekania) na kwoty odpowiednio - 82.674 zł (nieruchomość przy ul. (...)) oraz 84.139 zł (nieruchomość niezabudowana położonej ul. (...)), Sąd ustalił na podstawie pisemnych opinii biegłego z dziedziny szacowania nieruchomości J. W. (k. 256-278, 360-379)

Opinia biegłego J. W. była w pełni wiarygodna jako sporządzona przez osobę kompetentną, dysponującą odpowiednim zasobem wiedzy (biegły jest rzeczoznawcą majątkowym). Opinia jest konsekwentna, jednoznaczna i stanowcza, a nadto została wydana z uwzględnieniem całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i badań własnych biegłego. Biegły w sposób szczegółowy przedstawił w swojej opinii przesłanki, na których się oparł formułując końcowe wnioski. Zaprezentowane w niej ustalenia poparte zostały rzeczową, logiczną i zgodną z zasadami poprawnego wnioskowania argumentacją, co pozwala stwierdzić, że ich autor dysponuje rzetelną wiedzą specjalistyczną w swojej dziedzinie i pozwala ją uznać za pełną i kompletną. Szczególny walor tej opinii przejawia się w tym, że opiera się ona na przeprowadzonej osobiście przez biegłego pogłębionej analizie rynku obrotu nieruchomościami na terenach objętych obszarem ograniczonego użytkowania i terenach położonych poza tym obszarem. Analiza trendów w obrocie nieruchomościami przed dniem ustanowienia tego obszaru i po jego ustanowieniu i to zarówno na terenach objętych następnie rozporządzeniem Wojewody, jak i nim nie objętych, jest niezwykle przydatna dla odtworzenia mechanizmu rządzącego tym rynkiem, świadomości uczestników tego rynku i związku przyczynowego między potencjalnym hałasem emitowanym przez lotnisko w K., a wartością nieruchomości położonych na obszarze ograniczonego użytkowania.

Sąd w całości dał również wiarę opinii sporządzonej przez biegłego J. W. biegłego na okoliczność określenia nakładów dla nieruchomości powodów położonej przy ul. (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym (k. 312-326). Opinia została sporządzona w oparciu o metodykę ochrony akustycznej i wentylacji mechanicznej przygotowaną przez P. B. – akustyka i J. S.- specjalistę ds. wentylacji. Biegły w jednoznaczny sposób stwierdził, że działalność lotniska powoduje przekroczenia dopuszczalnych wartości poziomu równoważnego hałasu określonych normą PN-B-02151-3 wewnątrz budynku mieszkalnego powodów. Biegły powyższe stanowisko zajął na podstawie pomiarów hałasu związanego z oddziaływaniem akustycznym lotniska wojskowego w K. przeprowadzonych w punkcie pomiarowym położnym najbliżej przedmiotowej nieruchomości i dokonanych analiz oceny uciążliwości akustycznych. Zdaniem biegłego, zapewnienie właściwych warunków akustycznych w budynku wymaga podjęcia działań zwiększających izolacyjność akustyczną przegród zewnętrznych. Biegły J. W. koszt adaptacji akustycznej budynku powodów przy ul. (...) w P. ustalił na kwotę 100.535,04 zł (k. 326).

Pismem procesowym z dnia 16 marca 2015 r. pozwany zgłosił szereg zarzutów do sporządzonych przez biegłego opinii, kwestionując je w całości oraz wnosząc o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłej B. H. zawartej w aktach sprawy (...) tutejszego Sądu oraz o przesłuchanie ww. biegłej na okoliczność spadku wartości nieruchomości powodów sąsiadujących z lotniskiem pozwanego bez uwzględnienia czynnika jakim jest utworzenie o.o.u. (k. 407-410).

Z uwagi na zarzuty do sporządzonych opinii oraz wnioski dowodowe pozwanego zgłoszone w piśmie procesowym z dnia 16 marca 2015 r., Sąd zlecił doręczenie go biegłemu J. W., zobowiązując jednocześnie biegłego do ustosunkowania się do podniesionych w treści ww. pisma zarzutów.

W odpowiedzi na wezwanie Sądu, w zakreślonym terminie, pismem z dnia 20 lipca 2015 r., biegły ustosunkował się do wszelkich podniesionych zarzutów, wskazując, że wbrew twierdzeniom pozwanego, sporządzone opinie o spadku wartości nieruchomości powodów bazują tylko i wyłącznie na badaniach przeprowadzonych na rynku (...), a wprowadzenie strefy o.o.u. skutkuje znacznym zwiększeniem obciążeń dla nieruchomości w otoczeniu lotniska, bowiem ilość dopuszczalnych operacji zwiększyła się ok. trzykrotnie, a obszar skażony hałasem zwiększył się ok. dwukrotnie. Nadto biegły zwrócił uwagę na okoliczność, że fakt wcześniejszego funkcjonowania lotniska został w jego opinii uwzględniony (k. 435-436).

Wskazać w tym miejscu należy, że odpis pisma biegłego z dnia 20 lipca 2015 r. został skutecznie doręczony pełnomocnikom stron procesu, a nadto zarządzeniem z dnia 28 sierpnia 2015 r. Sąd wezwał pozwanego do podania, czy w związku z treścią ww. pisma biegłego, wnosi o jego wysłuchanie na rozprawie- w terminie 7 dni pod rygorem uznania, że pozwany o to nie wnosi. W odpowiedzi na powyższe zobowiązanie Sądu, pozwany w piśmie procesowym z dnia 8 września 2015 r., wskazał, że nie wnosi o wysłuchanie biegłego na rozprawie w związku z treścią pisma biegłego z dnia 20 lipca 2015 r. (k. 448-449). Z powyższego wynika zatem, że pozwany nie miał dalszych zarzutów do opinii biegłego.

Powodowie nie kwestionowali opinii biegłego.

Na rozprawie w dniu 10 października 2016 r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłej B. H. (2) sporządzonej w sprawie (...) oraz o przeprowadzenie dowodu z wysłuchania biegłej (k. 470). Takie rozstrzygnięcie Sądu wynikało z okoliczności, że w niniejszej sprawie zostało przeprowadzone kompleksowe postępowanie dowodowe, w tym dowód z opinii biegłego J. W., które w ocenie Sądu były logiczne, spójne i wystarczające dla wydania orzeczenia w przedmiocie sporu. Nadto zdaniem Sądu brak jest podstaw, w sytuacji wymagających wiadomości specjalnych, uzasadniających korzystanie z opinii biegłych sądowych sporządzanych w innych sprawach. Skoro zatem pozwany twierdził, iż opinie biegłego sądowego J. W. nie są wystarczające bądź zawierają jakiekolwiek niespójności, winien zawnioskować o wysłuchanie biegłego na rozprawie, ewentualnie o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z dziedziny szacowania nieruchomości. Tymczasem pozwany, w odpowiedzi na zobowiązanie Sądu, wprost wskazał, że nie wnosi o wysłuchanie biegłego J. W. na rozprawie, nie zgłaszając przy tym żadnych nowych wniosków dowodowych poza wyżej wskazanymi. Natomiast w ocenie Sądu, sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłego sądowego J. W. były wystarczające i miarodajne do podjęcia rozstrzygnięcia w niniejszym procesie.

Sąd zważył, co następuje:

Powodowie wywodzili swoje roszczenia z faktu utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego P. – K. w P. rozporządzeniem nr 82/03 Wojewody (...) z 17 grudnia 2003 r., zmienionym rozporządzeniem Wojewody (...) z 31 grudnia 2007r., na mocy którego należące do nich nieruchomości położone przy ul. (...) znalazły się najpierw odpowiednio- w strefie A oraz A i B tego obszaru, a następnie w strefie I.

Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł zarzut przedawnienia, ewentualnie zarzut prekluzji roszczeń powodów (k. 117-120 verte). Sąd zarzuty te uznał za bezzasadne
z poniżej wskazanych względów. Po pierwsze znajdujący zastosowanie w tej sprawie art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. stanowi, że z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić
w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Na podkreślenie jednakże zasługuje okoliczność, że termin o którym mowa w art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. należy uznać za termin zawity, a nie termin przedawnienia. Oznacza to, że jego niedochowanie powoduje wygaśnięcie roszczenia, a fakt upływu tego terminu sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu. Ponadto termin ten dotyczy jedynie zgłoszenia żądań określonych w art. 129 ust. 1-3 obowiązanemu do ich realizacji w celu zachowania prawa dochodzenia tych roszczeń przed sądem, a nie terminu wniesienia sprawy do sądu. Nadto zauważyć należy, że zgłoszenie żądań - ze względu na ich charakter i trudności ze stanowczym i ostatecznym określeniem wielkości szkody, zwłaszcza przy uwzględnieniu zasady orzekania według stanu, a więc i wielkości szkody istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy - powoduje, że roszczenie dochodzone na drodze sądowej nie musi odpowiadać kwotowo pierwotnie zgłoszonemu, lecz może być od niego wyższe. Nie ma przy tym przeszkód, aby rozszerzenie żądań nastąpiło w toku procesu, stosownie do wyników postępowania dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12; wyrok SN z dnia
10 października 2008 r., II CSK 216/08, nie publ.)

W rozpatrywanej sprawie powodowie zgłosili pozwanemu roszczenie w terminie, wykazując ten fakt kopią przedsądowego wezwania do zapłaty z dnia 18 października 2005 r., które jak wynika z dziennika korespondencji pozwanego, zostało mu skutecznie doręczone w dniu 21 października 2005 r. (k. 147 w zw. z k. 113).

Wobec powyższego mając na uwadze, że rozporządzenie nr 82/03 Wojewody (...) z 17 grudnia 2003 r. weszło w życie w dniu 1 stycznia 2004 r. (Dziennik Urzędowy Województwa (...) z dnia 17 grudnia 2003 r., Nr 200, poz. 3873), zatem zgłoszenie pozwanemu roszczenia w dniu 18 października 2005 r. nastąpiło w terminie.

Nie ma również racji pozwany podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia objętego pozwem, albowiem termin 3 lat wynikający z treści art. 442(1) par. 1 k.c. nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Podstawę prawną roszczenia objętego pozwem stanowią przepisy ustawy prawo ochrony środowiska, w której brak jest przepisów regulujących kwestię przedawnienia. Skoro tak, to znajdują w tej sytuacji zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego regulujące kwestię przedawnienia, a przewidujące 10-letni termin na dochodzenie roszczeń ( art. 118 k.c.) .

W dalszej kolejności zauważyć należy, że nie ma racji pozwany twierdząc, iż rozporządzenie Wojewody w sprawie utworzenia (...) lotniska wojskowego P. – K. utraciło moc obowiązującą z uwagi na zmianę treści art. 135 ust. 2 p.o.ś. i przekazanie kompetencji tworzenia obszarów ograniczonego użytkowania sejmikowi województwa w formie uchwały. Zdaniem pozwanego, doszło do zmiany przepisu upoważniającego do wydania rozporządzenia w sprawie utworzenia (...). Pozwany swoje stanowisko poparł postanowieniem NSA z dnia 29 września 2009r., sygn. akt II OSK 445/09.

Zauważyć należy, że zgodnie z treścią art. 19 pkt 5 cyt. wyżej ustawy
art. 135 ust. 2 p.o.ś. otrzymał następujące brzmienie: „obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały." Artykuł 47 ust. 2 tej ustawy stanowi jednak, iż akty prawa miejscowego, (którym jest niewątpliwie rozporządzenie Wojewody (...) nr 40/07) wydane na podstawie przepisów zmienianych niniejszą ustawą z zakresu zadań i kompetencji podlegających przekazaniu niniejszą ustawą zachowują moc do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez organy przejmujące zadania i kompetencje. Mając zatem powyższe na względzie do czasu wydania przez Sejmik Województwa (...) uchwały w sprawie utworzenia względnie zniesienia (...) dla lotniska wojskowego P. – K. rozporządzenie Wojewody nr 40/07 nadal zachowuje swoją moc, albowiem zostało wydane w czasie obowiązywania art. 135 ust. 2 p.o.ś. w poprzednim brzmieniu (ustawa z dnia 29 lipca 2005r. weszła w życie z dniem 1 stycznia 2006 r., z wyjątkiem m.in. art. 19, który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.)

Nie ulega wątpliwości Sądu, że rozporządzenie Wojewody nr 40/07 jest aktem prawa miejscowego z uwagi na brzmienie art. 94 Konstytucji RP (Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.).

Reasumując, Sąd uznał, iż rozporządzenie Wojewody (...) nr 40/07 z dnia 31 grudnia 2007 r. nadal obowiązuje.

Ustawodawca wskazał w art. 129 ust.2 i 136 ust.3 p.o.ś., że szkoda może polegać na zmniejszeniu wartości nieruchomości oraz na konieczności poniesienia nakładów w celu dostosowania istniejących budynków do wymogów technicznych określonych w (...). Zatem wolą ustawodawcy było, aby oba wymienione typy szkody zostały naprawione na podstawie tych właśnie przepisów, bez konieczności sięgania do innych norm prawnych. Oczywiście przy spełnieniu pozostałych przesłanek, od których zależy obowiązek dłużnika naprawienia szkody.

Zauważyć również należy, że stanowisko Sądu Najwyższego w kwestii podstawy prawnej, pod którą należy dokonywać subsumcji opisanego wyżej faktu spadku wartości nieruchomości w związku z położeniem jej w granicach obszaru utworzonego przez Wojewodę nie jest jednolite – Sąd Najwyższy prezentuje dwa odmienne poglądy w tej kwestii.

Według pierwszego z nich podstawą roszczenia o naprawienie szkody w postaci zmniejszenia się wartości nieruchomości, wynikającej z faktycznego oddziaływania lotniska wojskowego, które emituje hałas nie pozwalający dotrzymać standardów jakości środowiska na terenach leżących w jego sąsiedztwie, w takim stopniu, że zaistniały podstawy do utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego sąsiednie nieruchomości, stanowi art. 435 k.c. w związku z art. 322 p.o.ś. Przepis 129 ust. 2 p.o.ś obejmuje zaś tylko szkodę, którą można ocenić już w momencie opublikowania aktu normatywnego zawierającego ograniczenia lub w krótkim okresie jego obowiązywania. Przemawia za tym powiązanie w tym przepisie wystąpienia szkody z ograniczeniem w korzystaniu z nieruchomości i krótkim, dwuletnim terminem do jej dochodzenia, a także wąskie jej ujęcie. Oznacza to, że pogorszenie warunków korzystania z nieruchomości na skutek dozwolenia emitowania hałasu powyżej dopuszczalnego poziomu, wpływające na pogorszenie komfortu życia oraz obniżenie wartości nieruchomości, nie spełnia przesłanki z art. 129 ust. 2 p.o.ś (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 12 grudnia 2008 r., II CSK 367/08, nie publ., 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08).

Zgodnie jednak z drugim stanowiskiem przewidziana w art. 129 p.o.ś odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje także te szkody, które wynikają z przekroczenia standardów jakości środowiska w zakresie emitowanego hałasu. U podstaw tego poglądu leży odwołanie się do celu regulacji zawartej w prawie ochrony środowiska. Artykuł 135 ust. 1 p.o.ś, przewidujący możliwość ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 144 ust. 1 p.o.ś, zgodnie z którą eksploatacja instalacji w rozumieniu art. 3 pkt 6 p.o.ś, nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska. Wyjątek ten polega na tym, że na terenie obszaru ograniczonego użytkowania eksploatacja instalacji może powodować przekroczenie standardów jakości środowiska. W art. 129- 136 p.o.ś. ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, opierając się na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści. Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., przez którą rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów. Obniżenie wartości nieruchomości stanowi przy tym wymierną stratę, niezależnie od tego, czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym.

Według art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę (w tym zmniejszenie wartości nieruchomości) „w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości”, przy czym ograniczeniem tym jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.), i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. O ile bowiem właściciel przed wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania możliwości takiej został pozbawiony. Inaczej mówiąc, szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 u.p.o.ś., jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas). W ocenie tego nurtu orzecznictwa nie jest uprawniona dostrzegalna w piśmiennictwie i orzecznictwie tendencja do wąskiego ujmowania odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. Za interpretacją szeroką przemawia dążenie do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania w zakresie szkody polegającej na obniżeniu wartości nieruchomości. Rozszczepienie tych skutków na szkody wynikające z ograniczeń przewidzianych wprost w rozporządzeniu o ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania oraz szkody wynikające z emisji hałasu jest sztuczne. Skutkiem wejścia w życie rozporządzenia jest nie tylko konieczność poddania się przewidzianym w nim wprost ograniczeniom- niekiedy mogą być one dla właścicieli nieistotne- ale także konieczność znoszenia immisji przekraczających standard jakości środowiska, którym-w braku rozporządzenia- właściciel mógłby się przeciwstawić jako działaniom bezprawnym w świetle art. 174 ust. 1 u.p.o.ś.. Praktyczną tego konsekwencją jest poddanie roszczeń właścicieli szczególnym ograniczeniom czasowym przewidzianym w art. 129 ust. 4 p.o.ś., w myśl którego z roszczeniem, o którym mowa w art. 129 ust. 2 można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania.

Przedstawiony wyżej drugi z nurtów Sąd Najwyższy zaprezentował w wyroku z dnia 25 lutego 2009 r. (II CSK 546/08, niepubl.) oraz w postanowieniach z dnia 24 lutego 2010 r. (sygn. akt III CZP 128/09, niepubl.) i z dnia 9 kwietnia 2010 r. (sygn. akt III CZP 17/10, niepubl.).

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela stanowisko reprezentowane w drugim powołanym nurcie orzecznictwa Sądu Najwyższego, akceptując w całości argumentację przytoczoną przez tenże Sąd na jego poparcie. Uzupełniająco jedynie zauważyć należy, że owa wskazana przez Sąd Najwyższy idea kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania przemawia za poprzestaniem na językowej wykładni przepisu art. 129 ust. 2 p.o.ś. Literalne brzmienie tego przepisu nie daje podstaw do dokonania rozróżnienia na poszczególne rodzaje ograniczeń sposobu korzystania z nieruchomości. W szczególności nie wynika z jego brzmienia, by przedmiotem jego regulacji były wyłącznie ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości wskazane w treści załącznika nr 3 do rozporządzenia Wojewody. Dzielenie ograniczeń na „prawne” i „faktyczne” nie ma uzasadnienia w brzmieniu tego przepisu, skoro w istocie chodzi o ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości powstałe w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania.

Zgodnie z art.129 § 2 w zw. z art. 135 i 136 p.o.ś. odszkodowanie przysługuje właścicielowi w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z jego nieruchomości. Chodzi o ograniczenie korzystania z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, a więc określonym przy zastosowaniu art. 140 k.c. (tak teza 2 do art. 84 Komentarza do nieobowiązującej już ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska E. Radziszewski Wydawnictwo Prawnicze W-wa 1987 rok, co wobec podobieństwa przepisów co do strefy ochronnej - art. 71 i następne tej ustawy oraz roszczeń w związku z jej utworzeniem - art. 84 ustawy i obszaru ograniczonego użytkowania oraz roszczeń na podstawie ustawy aktualnie obowiązującej należy uznać za uprawnione w aktualnym stanie prawnym). W sytuacji, gdy korzystanie z nieruchomości w dotychczasowy sposób stało się niemożliwe lub istotnie utrudnione (ust.2 w zw. z ust.1 art.129 p.o.ś.) na skutek ograniczeń w sposobie korzystania z nieruchomości powstałych w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części (art.136 ust.1 w zw. z art.135 u.p.o.ś.). Jeżeli natomiast właściciel nieruchomości został ograniczony w sposobie korzystania ze swojej nieruchomości w dotychczasowy sposób na skutek utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, ale to ograniczenie korzystania nie ma charakteru istotnego i jest możliwe korzystanie z nieruchomości, właściciel może domagać się odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości (art.129 ust.2 w zw. z art.136 u.p.o.ś.). Zgodnie z par.3 art.136 u.p.o.ś. szkodą są także koszty poniesione w celu wypełnienia przez budynki wymagań technicznych określonych dla nich na obszarze ograniczonego użytkowania. To, że przepisy art. 129 oraz 135 i 136 należy tak właśnie rozumieć, wynika z wykładni systemowej p.o.ś. Przepisy te znajdują się w Dziale IX zatytułowanym „Ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska”. Rozdział 1 tego działu zatytułowany „Przepisy ogólne” zawiera katalog roszczeń przysługujących właścicielowi nieruchomości w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska. Jednym ze sposobów wprowadzenia takich ograniczeń w związku z ochroną środowiska jest utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania w trybie art.135 p.o.ś. (podobnie E. J. Niektóre cywilnoprawne aspekty ochrony (...)/11/61) W art. 136 ust.1 ustawy mowa co prawda o odszkodowaniu przysługującym w razie ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska (a nie nieruchomości) na skutek utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Jednak ust.3 art. 136 ustawy odwołuje się do odszkodowania z art.129 ust.2 ustawy, a więc przysługującego w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości. Art. 136 ust. 1 ustawy może zatem mieć tylko to znaczenie, że szkoda powstała na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania jest związana z ograniczeniem korzystania z nieruchomości w związku z korzystaniem ze środowiska. Przy tym korzystanie ze środowiska, zgodnie z art.4 ust.1 i 3 ustawy dzieli się na powszechne
i zwykłe. Powszechne służy każdemu z mocy ustawy i obejmuje korzystanie ze środowiska, bez użycia instalacji, w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu, w zakresie wprowadzania do środowiska substancji lub energii (pkt 1) oraz innych (pkt 2), niż wymienione w pkt 1 sposobów korzystania z wód (…). Zwykłe korzystanie ze środowiska to korzystanie wykraczające poza ramy korzystania powszechnego, co do którego ustawa nie wprowadza obowiązku uzyskania pozwolenia (jak w pkt 2), oraz zwykłe korzystanie z wody (…). Mając na uwadze, że art. 129 ust.1 i 3 u.p.o.ś. ogranicza krąg podmiotów, którym przysługuje roszczenie (właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, której przysługuje ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości), należy uznać, że roszczenie z art.136 w zw. z art.129 przysługuje podmiotom wymienionym w art.129 ust.1 i 3 w razie ograniczenia sposobu korzystania z ich nieruchomości (czy praw do nieruchomości, które im przysługują, a które zostały tam wymienione) związanego z korzystaniem ze środowiska.

Znajdujący zastosowanie w tej sprawie art. 129 ust. 4 p.o.ś. stanowi, że z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Rozporządzenie Wojewody (...) z 17 grudnia 2003 r. nr 82/03 weszło w życie 1 stycznia 2004 roku, zaś rozporządzenie zmieniające z 31 grudnia 2007r. weszło w życie 22 lutego 2008r. ( Dz. Urz. Woj. W.. z 22.01.2008r. Nr 1, poz.1). Powodowie wystąpili z roszczeniem w dniu 18 października 2005 r., dochowali więc terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 cyt. ustawy. Nadto trzeba stwierdzić, że rozporządzenie Wojewody (...) z 31 grudnia 2007r. nr 40/07 zmieniające rozporządzenie o wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania wykreowało w istocie nowy obszar ograniczonego użytkowania. Obszar ten został określony w innych granicach, podzielony na inne strefy, wskazano inne ograniczenia co do korzystania
z nieruchomości i wymogi, jakim winny odpowiadać budynki. Zauważyć jednak również należy, że pierwotnie nieruchomości powodów położone były w strefie A oraz A i (...), zaś po zmianie rozporządzenia znajdują się w strefie I. Zakres ograniczeń co do korzystania z nieruchomości, sposobu korzystania z terenu oraz wymagań technicznych dotyczących budynków są zbieżne. Zatem zmiana rozporządzenia na miała wpływu na zasadność dochodzonych przez powodów roszczeń.

Mając powyższe na uwadze należy zaakcentować, że nie chodzi o każde ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości związanego z korzystaniem ze środowiska, ale tylko takie, które wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania i zakresu ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości, które wprowadza akt prawa miejscowego tworzący ten obszar. Zachodzić musi zatem swoisty związek przyczynowy pomiędzy utworzeniem
(w przypadku tej sprawy przez Wojewodę (...) – art.135 ust.2 p.o.ś.) obszaru ograniczonego użytkowania i rodzajami ograniczeń w sposobie korzystania z nieruchomości związanymi z korzystaniem ze środowiska wprowadzonych tym rozporządzeniem,
a szkodą właściciela nieruchomości.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie istnieje związek przyczynowy pomiędzy utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania i ograniczeniami powodów w korzystaniu ze swoich nieruchomości (i w związku z korzystaniem z nich- ze środowiska), wynikających z hałasu związanego z funkcjonowaniem lotniska wojskowego a szkodą powodów w postaci zmniejszenia wartości przedmiotowych nieruchomości.

Po pierwsze wskazać należy, że nadmierny hałas przekraczający dopuszczalne normy wytwarzany przez samoloty stacjonujące na lotnisku wojskowym w K. był podstawą wprowadzenia przez Wojewodę (...) strefy ograniczonego użytkowania. Przepis art. 135 ust. 1 u.p.o.ś. stanowi, że jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy się obszar ograniczonego użytkowania. Wymieniony obszar dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko lub dla zakładów lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały (a wojewoda w drodze rozporządzenia przed nowelizacją przytoczonego przepisu), zaś dla zakładów lub innych obiektów, nie wymienionych w art. 135 ust. 2 p.o.ś., rada powiatu, w drodze uchwały (art. 135 ust. 3 p.o.ś). Tworząc obszar ograniczonego użytkowania, wskazane organy określają granice obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne budynków oraz sposób korzystania z terenów wynikające z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko lub analizy porealizacyjnej albo przeglądu ekologicznego (art. 135 ust. 3a p.o.ś.). Pojęcie standardów jakości środowiska zostało wyjaśnione w art.3 pkt 34 p.o.ś. jako wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy przyrodnicze. Ta ogólna definicja sprowadza się, w przypadku obiektu lotniska i wchodzących w grę przekroczeń emisji hałasu, do przekraczania tzw. standardów emisyjnych, przez co zgodnie z art.3 pkt 33 p.o.ś. rozumie się dopuszczalne wielkości emisji. Dopuszczalne poziomy hałasu
w środowisku reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. nr 120, poz. 826), które obowiązywało także w dniu wejścia w życie Rozporządzenia Wojewody (...) z 31 grudnia 2007r. W dacie wejścia w życie rozporządzenia Wojewody (...)
z 17 grudnia 2003r. o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania obowiązywało rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 13 maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. nr 66 poz. 436), następnie rozporządzenie z 29 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku (Dz.U. nr 178 poz. 1841). Według rozporządzenia Ministra Środowiska
14 czerwca 2007 r. dopuszczalny poziom hałasu powodowanego przez starty, lądowania
i przeloty statków powietrznych (wg tabl.2 i 4) dla budownictwa jednorodzinnego wynosi
w dzień 60 dB i w nocy 55 dB (mierzone wskaźnikami LAeq D, LAeq N, (...) i LN). Samo rozporządzenie Wojewody z 2007 r. ustalając zewnętrzną granicę strefy I jako linię, gdzie (...) równy jest 60 dB, przesądza o tym, że wewnątrz tej strefy hałas będzie wyższy, ponieważ im bliżej lotniska, tym poziom hałasu rośnie. Podkreślić nadto należy, że (...) wprowadza się w takich sytuacjach, gdy nie można dotrzymać standardów jakości środowiska, a więc wielkości emisji, w przypadku lotniska - norm hałasu.

Zgodnie z art. 129 ust. 2 w zw. z art. 129 ust. 1 u.p.o.ś. odszkodowanie przysługuje, jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości (i w zw. z art.136 ust.1 ustawy) korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się ograniczone. Zatem kluczowe znaczenie ma w sprawie ustalenie zakresu pojęcia korzystania z nieruchomości oraz pojęcia ograniczenie. W tym celu należy odwołać się do przepisów kodeksu cywilnego księgi drugiej o własności i innych prawach rzeczowych oraz do znaczenia takich pojęć, jak korzystanie z nieruchomości oraz przeciętna miara zakłóceń, wypracowanych na gruncie tych przepisów. Postulat racjonalności ustawodawcy i tworzenia norm wzajemnie niesprzecznych i logicznych nakazuje tak samo pojmować znaczenia podstawowych pojęć prawa cywilnego, jeśli nic innego nie wynika z ustaw szczególnych.

Prawo własności jest naczelnym prawem rzeczowym. Z tej przyczyny obejmuje zasadniczo „pełnię władzy" właściciela nad jego rzeczą. Prawo własności obejmuje szeroki kompleks uprawnień. Wskazano je najogólniej w art. 140 k.c. Wyraźnie zaznaczonym w normie art. 140 k.c. uprawnieniem właściciela jest przysługujące mu uprawnienie do korzystania z rzeczy. Według powołanego przepisu właściciel może korzystać z rzeczy, w szczególności może pobierać pożytki oraz inne dochody z rzeczy. Nie definiuje tu ustawodawca pojęcia korzystania z rzeczy. Nie wymienia też wyczerpująco różnych postaci korzystania z rzeczy, posługuje się zaś enumeracją przykładową. Tym celowym zabiegiem tworzy otwarty model normatywny prawa własności, a równocześnie unika niebezpieczeństwa przeoczeń, możliwych wobec zróżnicowanego przeznaczenia różnorodnych rzeczy. Do uprawnień obejmowanych mianem korzystania z rzeczy zalicza się prawo do używania rzeczy ( ius utendi), do pobierania pożytków ( ius fruendi), do pobierania innych dochodów z rzeczy, do przyrostu ( accessio), do zużycia ( ius abutendi) i przetworzenia rzeczy. Niewątpliwym uprawnieniem właściciela, choć pominiętym w enumeracji z art. 140 k.c., jest uprawnienie do używania rzeczy. Nie można tu bowiem powątpiewać, że stanowi ono postać korzystania z rzeczy. Chodzi oczywiście o takie korzystanie z rzeczy, które nie polega na czerpaniu pożytków (ani innych dochodów). Opisu tego pojęcia można dokonywać jedynie w kontekście rodzaju rzeczy i jej przeznaczenia. Przykładowo można tu wskazywać korzystanie z nieruchomości rolnej poprzez prowadzenie produkcji roślinnej, używanie pojazdu podczas jazdy, noszenie garnituru itp. W przypadku nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, a zatem przeznaczonym na stały pobyt ludzi, korzystanie obejmuje nie tylko samo przebywanie w budynku, ale przede wszystkim zaspokojenie takich potrzeb jak wypoczynek i to nie tylko wewnątrz budynku, ale również na zewnątrz, np. w przydomowym ogródku. Nadmierny hałas jest czynnikiem, który zakłóca wypoczynek, utrudnia, a czasami wręcz uniemożliwia korzystanie z nieruchomości w pełnym zakresie. Korzystanie z nieruchomości to także wolność od zakłóceń w postaci nadmiernego hałasu.

Przepisem, który nakazuje właścicielowi nieruchomości powstrzymywanie się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych, jest art. 144 k.c. Jakkolwiek w tej sprawie nie stosujemy tego przepisu, to jednak z uwagi na podobieństwo instytucji (art.144 k.c. i art.129 i 136 u.p.o.ś.) ustalenie sposobu wykładni tego przepisu pozwoli na wyłożenie pojęcia „ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości”, o którym mowa w art.129 ust.1 i 2 i art.136 ust.1 i 3 u.p.o.ś. Ustawodawca wprowadzając możliwość ustanowienia (...) dla lotnisk wyłączył bowiem stosowanie art.144 k.c. i możliwość domagania się zaniechania immisji. Wojewoda tworząc (...) nakazał znosić nie tylko ograniczenia w postaci np. zakazu wznoszenia określonych budynków, ale również nakazał znosić przekroczenia norm hałasu. Taka jest istota utworzenia (...). Zatem zostały ustawowo wyłączone roszczenia z art. 222§2 k.c. w zw. z art. 144 k.c., ale w zamian ustawodawca przyznał właścicielowi prawo domagania się wykupu nieruchomości albo odszkodowania na podstawie art. 129 ust. 1 i 2 u.p.o.ś. Dlatego, aby ustalić, kiedy mamy do czynienia z ograniczeniem korzystania z nieruchomości, o którym mowa w art.129 ust.1 i 2 1 art.136 ust.1 i 3 p.o.ś, należy odwołać się do znaczenia nadanego przez ustawodawcę pojęciom zawartym w art.144 k.c.

Oddziaływanie hałasu na nieruchomości sąsiednie nazywa się w literaturze immisją. I. objęte normą art. 144 k.c. doktryna określa mianem immisji pośrednich. I. pośrednie są ubocznym, choć kłopotliwym dla sąsiadów skutkiem działania właściciela, nie stanowią zaś rodzaju zamierzonego oddziaływania na nieruchomości sąsiednie. Tutaj właściciel koncentruje się na wykonywaniu swego prawa własności, lecz jego działanie zakłóca sąsiadom korzystanie z ich nieruchomości. I. pośrednie mają różnorodny charakter. W pierwszym rzędzie wyróżnia się immisje materialne oraz niematerialne. Pierwsze polegają na przenikaniu na nieruchomości sąsiednie cząstek materii (pyły, gazy, dym) lub pewnych sił (wstrząsy, hałasy , fale elektromagnetyczne). Natomiast immisje niematerialne polegają na oddziaływaniu na sferę psychiki właściciela nieruchomości sąsiedniej (poczucie bezpieczeństwa, estetyki itp.) i w literaturze dominuje stanowisko, że nie są objęte hipotezą art. 144 k.c. lecz art. 23 i 24 k.c.

Wyróżnia się również - według innego kryterium - immisje pozytywne oraz negatywne. Immisje pozytywne oddziałują wprost, aktywnie na sąsiednie nieruchomości poprzez przenikanie różnorodnych cząsteczek materii, energii, promieniowania, drgań, hałasu itp. Natomiast immisje negatywne polegają na przeszkadzaniu w przenikaniu pewnych dóbr z otoczenia, np. światła, powietrza, widoku.

Normą art. 144 k.c. chroni ustawodawca własność nieruchomości sąsiednich. Nie chodzi tutaj wyłącznie o nieruchomości graniczące (bezpośrednio sąsiadujące), lecz również dalej położone, w granicach ujemnego oddziaływania cudzych immisji.

Art.144 k.c. posługuje się terminem „przeciętnej miary zakłóceń”. Nakazuje właścicielowi nieruchomości, aby przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywał się od działań, które by zakłócały korzystanie z innych nieruchomości „ponad przeciętną miarę”. Przy ustalaniu przeciętnej miary należy uwzględniać społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości emitującej zakłócenia, jak też nieruchomości doznającej zakłóceń. Trzeba więc przyznać, że „dopuszczalne są tylko takie zakłócenia, które: a) wynikają z normalnej eksploatacji nieruchomości, na której umiejscowione jest źródło zakłóceń, zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, i b) nie naruszają normalnej eksploatacji nieruchomości doznającej zakłóceń zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem". Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości wynika z jej charakteru. Równocześnie przeciętną miarę dopuszczalnych zakłóceń wyznaczają stosunki miejscowe. To elastyczne kryterium pozwala brać pod uwagę wiele różnorodnych okoliczności towarzyszących immisjom, z uwzględnieniem funkcji miejsca i czasu następujących zakłóceń. W pierwszym rzędzie trzeba też uwzględniać miejsce położenia nieruchomości, tak nieruchomości emitującej zakłócenia, jak też nieruchomości doznających zakłóceń. Należy w związku z tym rozpatrywać problem rodzaju miejscowości i gęstości zaludnienia (miasto, określona dzielnica miasta, wieś, tereny rekreacyjne, miejscowość uzdrowiskowa), stopnia degradacji środowiska i skażenia przyrody itp. (zob. Gniewek Edward, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze, 2001, komentarz do art.144 kodeksu cywilnego).

Hałas powodowany przez starty, lądowania i przeloty samolotów wojskowych nie jest związany z normalnym funkcjonowaniem miasta, nie jest dla miasta czymś zwykłym. Jest oczywiste, że taki hałas docierając do nieruchomości o przeznaczeniu mieszkalnym i przekraczając normy emisyjne zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 2007 r. zakłóca korzystanie z nieruchomości ponad „przeciętną miarę”. Ogranicza więc korzystanie z nieruchomości o charakterze mieszkalnym (art.129 i 136 u.p.o.ś.). Społeczno – gospodarcze przeznaczenie takiej nieruchomości to zamieszkiwanie w niej, wykonywanie zwykłych czynności związanych z zamieszkiwaniem, jak wypoczynek, sen, przyjmowanie gości, czytanie, pisanie, oglądanie telewizji, słuchanie radia, korzystanie z komputera, telefonu itp. To także korzystanie z terenu przyległego do budynku, przede wszystkim z ogródka w celu jego uprawy i wypoczynku. W przypadku nieruchomości powodów i to korzystanie jest w sposób oczywisty ograniczone. Muszą oni wraz z rodziną znosić hałas samolotowy w natężeniu większym od dopuszczonego przez przepisy powszechnie obowiązujące, zarówno w porze dnia, jak i w nocy. Skala przekroczeń, natężenie lotów oraz rodzaj hałasu każą uznać, że do ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości niewątpliwie doszło.

Obecna działalność lotniska wojskowego w K. jest możliwa tylko i wyłącznie na podstawie rozporządzenia Wojewody W.. Nr 82/03 zmienionego następnie rozporządzeniem nr 40/07. Działalność lotniska przed utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania nie powodowała tak dużego hałasu i można było dotrzymać standardów jakości środowiska poza jego terenem. Świadczy o tym fakt, że wcześniej nie wprowadzono obszaru ograniczonego użytkowania, pomimo, że w świetle obowiązujących wówczas przepisów było to możliwe. Działalność lotniska jest obecnie bardziej intensywna i znacznie bardziej uciążliwa w porównaniu do okresu sprzed wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Z uwagi na to nie ma żadnego znaczenia, że lotnisko wojskowe P. K. funkcjonuje od II wojny światowej.

Nadto, nawet gdyby normy hałasu lotniczego nie były przekraczane, także nie byłoby przeszkód do uznania, że hałas przekracza „przeciętną miarę”. W wyroku z dnia 10 lipca 2003 r. (I CKN 497/01) Sąd Najwyższy uznał, że „przy respektowaniu odrębnego charakteru mierników, akcentuje się jednak, że normy administracyjne stanowią pewien dodatkowy, uzupełniający element oceny stopnia zakłóceń i nie pozostają całkowicie bez znaczenia dla oceny, czy zakłócenia przekraczają przeciętną miarę, o której mowa w art. 144 k.c., zwłaszcza, że najczęściej przy ustalaniu dopuszczalnego poziomu zakłóceń uwzględniane są podobne czynniki. Fakt, iż nie zostały przekroczone administracyjne normy zakłóceń, nie wyłącza możliwości oceny, dokonywanej na gruncie art. 144 k.c., że zakłócenia przekraczają "przeciętną miarę". Zasada ta działa jednak także w sytuacji odwrotnej, to jest nie zawsze, gdy przekroczone zostaną normy emisyjne, dojdzie do zakłóceń przekraczających przeciętną miarę. O tym, czy tak będzie, decydować będzie społeczno – gospodarcze przeznaczenie nieruchomości, w której korzystanie następuje ingerencja oraz stosunki miejscowe. Jednak z reguły udowodnienie przekroczenia dopuszczalnych norm administracyjnych będzie także dowodem przekroczenia "przeciętnej miary" w ujęciu cywilistycznym (art. 144 k.c.)”

Jak wynika z opinii biegłego J. W., potencjalni nabywcy nieruchomości wiążą położenie nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania przede wszystkim
z hałasem. Dla nich strefa wiąże się z uciążliwością zwiększonej emisji hałasu, a to wpływa na decyzje o kupnie nieruchomości położonej w strefie za niższą cenę w porównaniu
z nieruchomościami położonymi na terenach podobnych, a położonych poza strefą.
W związku z tym jest oczywiste, że zmniejszenie wartości nieruchomości powodów wyliczone przez biegłego jest związane z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, a konkretnie z ograniczeniem w korzystaniu z nieruchomości związanym z korzystaniem ze środowiska polegającym na obowiązku znoszenia przekroczeń norm hałasu lotniczego.

(...) wprowadzono, bo nie można było dotrzymać standardów emisji hałasu do środowiska. Hałas natomiast ogranicza sposób korzystania z nieruchomości powoda, bo w związku z utworzeniem (...) musi on znosić przekroczenia norm hałasu na swojej nieruchomości. Utożsamianie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości jedynie do tych wymienionych w załączniku nr 3 w postaci zakazu zabudowy byłoby nieporozumieniem. Tym bardziej, że sam załącznik stanowi o konieczności dostosowania istniejących budynków wymagających ochrony akustycznej do wymagań PN (PN dotyczącej hałasu przenikającego do wnętrza budynków oraz PN dotyczącej przenikalności akustycznej przegród budowlanych). A stanowi o tym dostosowaniu dlatego, że rozporządzenie wprowadza ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości związane z korzystaniem ze środowiska przez nakazanie znoszenia przekroczeń norm hałasu lotniczego. Z tego, a nie innego powodu w załączniku wprowadzono zakaz przeznaczenia terenu położonego w strefie I między innymi pod budowę budynków mieszkalnych, zakazano w tej strefie budowy takich budynków.

Powodowie wykazali, że wartość ich nieruchomości uległa zmniejszeniu z uwagi na fakt wprowadzenia ograniczenia w korzystaniu z ich nieruchomości, a wynikającego z obowiązku znoszenia przekroczeń norm hałasu. Obowiązek znoszenia tych przekroczeń, wynika zaś z wprowadzenia (...). Powodowie nie mogą korzystać ze swoich nieruchomości wolnych od hałasu lotniczego, przekraczającego nadto dopuszczalne przez obowiązujące prawo poziomy emisyjne. Stąd utrudnione jest zamieszkiwanie na terenie nieruchomości, wypoczynek, korzystanie z telewizji, radia, komputera, sen, generalnie korzystanie zarówno z budynku mieszkalnego, jak i ogrodu. Natomiast w przypadku nieruchomości niezabudowanej budynkiem mieszkalnym, powodowie mają problem z jej skuteczną sprzedażą w związku z położeniem na terenie o.o.u.

Utrata wartości nieruchomości powodów nie jest szkodą jedynie hipotetyczną, aktualizującą się dopiero w chwili rozporządzenia prawem. Własność nieruchomości stanowi dobro o charakterze inwestycyjnym, jest lokatą kapitału. Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z 12.10.2001r. (III CZP 57/01, OSNC 2002, nr 5, poz. 57), że anachronizmem jest przyjmowanie różnych sposobów określenia wartości takich samych rzeczy w zależności od tego, czy są przeznaczone do normalnego używania
i korzystania przez właściciela, czy też są przeznaczone do zbycia. W warunkach gospodarki rynkowej każda rzecz mająca wartość majątkową może być w każdym czasie przeznaczona na sprzedaż. Zbycie rzeczy jest takim samym uprawnieniem właściciela, jak korzystanie z niej, wobec czego traci także znaczenie odróżnienie wartości użytkowej rzeczy od jej wartości handlowej. Miernikiem wartości majątkowej rzeczy jest pieniądz, a jej weryfikatorem rynek. Rzecz zawsze ma taką wartość majątkową, jaką może osiągnąć na rynku.

Co do roszczenia o zwrot nakładów potrzebnych na rewitalizację akustyczną budynku, jego podstawa prawna wynika jasno z art. 136 § 1 i 3 i w zw. z art. 129 ust.2 p.o.ś.

Wskazać należy, że wykładnia językowa art. 136 ust. 3 p.o.ś. nie prowadzi do wniosku, że tylko w przypadku poniesienia przedmiotowych nakładów można żądać ich zwrotu. Ustawodawca użył określenia „także koszty poniesione”, co mogłoby wskazywać na koszty już wydatkowane w celu wypełnienia wymagań technicznych w (...). Jednak odwołanie do art. 129 ust. 2 oraz słowo „także” wskazują, że jest to tylko jedna ze szkód, które podlegają naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2. Przy dokonywaniu wykładni wskazanego przepisu należy wziąć pod uwagę, że celem uregulowań art. 129 i 136 p.o.ś. jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Zatem należy przyjąć, że wskazanie na koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody. Art.136 ust. 3 p.o.ś. został wprowadzony z dniem 28 lipca 2005 r., a więc już w czasie, kiedy obowiązywało rozporządzenie Wojewody z 2003 r. o wprowadzeniu (...). Jako element szkody uznano „także koszty poniesione”, a nie „wyłącznie koszty już poniesione”, przepisu art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. nie można traktować jako zawężającego zakres odszkodowania wskazany w art. 129 ust. 2 cyt. ustawy. Ten zaś mówi jedynie ogólnie o obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości. (tak uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 kwietnia 2008 r. I ACa 2/08 ).

Szkoda nie jest ustawowo zdefiniowana. W doktrynie i w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że szkodą jest wszelki uszczerbek dotykający osobę bez prawnego uzasadnienia, wyrażający się w różnicy pomiędzy stanem majątku poszkodowanego jaki istniał i mógłby w normalnej kolei rzeczy istnieć, się wytworzyć, a stanem, jaki powstał skutkiem zdarzenia wywołującego zmianę (tak w szczególności SN w orzeczeniu z dnia 11 lipca 1957 r., 2 CR 304/57 , OSN 1958, nr III, poz. 76). Ogólnie rzecz ujmując, jest to uszczerbek, który następuje w majątku uprawnionego wbrew jego woli. Szkoda może przejawiać się w dwóch postaciach: tzw. szkody rzeczywistej, jak i utraconych korzyści (art. 361 § 2 kc). W orzecznictwie przyjmuje się, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący od chwili wyrządzenia szkody do czasu, gdy zobowiązany wpłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób przewidziany prawem (zob. uchwałę SN z 15.11.2001r. III CZP 68/01, OSNC 2002, z.6, poz. 74). Sąd podziela także stanowisko Sądu Apelacyjnego w Katowicach wyrażone w wyroku z dnia 17 marca 2004r. I ACa 32/2004 (publ. Monitor Prawniczy 2006/17 str. 947, Wokanda 2005/6 str. 49), że „Obowiązek naprawienia szkody przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić”. Brak jest podstaw do uznania, że wolą ustawodawcy było ograniczenie praw właścicieli nieruchomości i wprowadzenie wyjątku od przedstawionej ogólnej zasady, tym bardziej, że ustawa prawo ochrony środowiska miała ułatwić naprawienie szkód, a nie stwarzać dodatkowe bariery w uzyskaniu odszkodowania. Gdyby przyjąć odmienne rozumowanie, oznaczałoby to nieuzasadnione uprzywilejowanie tych właścicieli nieruchomości, których sytuacja majątkowa umożliwia dokonanie nakładów w okresie dwóch lat od wejścia w życie rozporządzenia Wojewody (termin zawity do dochodzenie roszczeń). Tym samym dyskryminowałby tych właścicieli, którzy ze względu na sytuację majątkową takich nakładów dokonać nie są w stanie. Tym samym nie ma zatem znaczenia zdaniem Sądu, że powodowie nie ponieśli kosztów nakładów wygłuszeniowych.

Szkoda w majątku powodów przejawiająca się utratą wartości ich nieruchomości powstała już w dacie wejścia w życie Rozporządzenia Wojewody (...) z dnia 17 grudnia 2003 r., czyli 1 stycznia 2004 r., a następnie Rozporządzenia Wojewody (...) z dnia 31 grudnia 2007 r. nr 40/07, które zmieniało pierwsze rozporządzenie. Sąd bierze od uwagę stan rzeczy istniejący w dacie orzekania, stąd wobec wejścia w życie rozporządzenia Wojewody z 2007 r. datą powstania szkody będzie data wejścia w życie tego rozporządzenia. Według rozporządzenia z 2007 r. obszar ograniczonego użytkowania został określony w innych granicach, podzielony na inne strefy, wskazano inne ograniczenia co do korzystania z nieruchomości i wymogi, jakim winny odpowiadać budynki. Z dniem wejścia w życie tego rozporządzenia powstał nakaz znoszenia przez powodów zwiększonego hałasu lotniczego (przekroczeń norm hałasu ustalonych przez rozporządzenie Ministra Środowiska z 2007 r.). Uzasadnione było zatem uwzględnienie roszczeń powodów z tytułu spadku wartości nieruchomości położonych przy ul. (...) (działka nr (...)) w kwocie 82.674 zł oraz położonej przy ul. (...) (działka nr (...)) w kwocie 84.139 zł , wynikających z opinii biegłego sądowego z dziedziny szacowania nieruchomości

Rozporządzenie Wojewody (...) z 31 grudnia 2007r. określiło wymagania techniczne dotyczące budynków usytuowanych w strefie ograniczonego użytkowania. W kolumnie 4 załącznika nr 3 nakazano zmianę funkcji budynków na nie podlegające ochronie akustycznej lub zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Budynek przeznaczony na cele mieszkalne wymaga ochrony akustycznej i tym samym podlega ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2004 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Jak wynika z opinii biegłego, zgodnie z polska normą PN/B-02151-3, dla miarodajnego poziomu dźwięku do 60 dB w dzień i do 50 dB w nocy na zewnątrz budynku – minimalne wymagania dla ścian z oknami w zakresie wskaźnika wypadkowej izolacyjności akustycznej właściwej (...) są następujące: dla pokoi (...) dB i dla kuchni 43 dB. Biegły ustalił, że w pobliżu przedmiotowej nieruchomości znajdował się punkt pomiarowy PP1 przy ul. (...), dla którego określono parametry: LaeqD = 78,8 dB i LaeqN = 79,2 dB. W wyniku interpolacji liniowej ustalono dla nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) następujące parametry: LaeqD = 72,8 dB i LaeqN = 73 dB, zatem przekroczenia normy hałasu w środowisku dotyczą wszystkich wskaźników. Budynek powodów spełnia wymogi Polskich Norm z zakresu izolacyjności akustycznej: PN-B-02151-3:1999 oraz PN-87/B-02151.02 przy uwzględnieniu dopuszczalnego poziomu hałasu według rozporządzenia Ministra Środowiska z 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (i poprzedzających je rozporządzeń Ministra Środowiska z 2004 r. i z 1998 r.), ale pod warunkiem, że normy hałasu wskazane w rozporządzeniu Ministra nie będą przekraczane. Nie ma żadnych wątpliwości, że normy dopuszczalnego hałasu będą przekraczane, co omówiono szczegółowo wcześniej. Gdyby budynek powodów nie spełniał wymogów obu PN przy przyjęciu poziomów hałasu według rozporządzenia z 2007 r., w takim przypadku szkoda nie obejmowałaby wartości nakładów dostosowujących budynek do norm hałasu powszechnie dopuszczalnego. Każdy właściciel nieruchomości ma bowiem obowiązek dostosowania budynku do obowiązujących przepisów prawa powszechnego. Wynika to z art. 61 ust.1 w zw. z art. 5 ust.2 prawa budowlanego. Szkodą powodów są jedynie te nakłady, które muszą poczynić, aby dostosować budynek mieszkalny do wymogów obu norm (PN) przy przyjęciu, że hałas z zewnątrz przekracza poziomy dopuszczalne według rozporządzenia z 2007 r. i ponad te przekroczenia.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał za zasadne odszkodowanie z tytułu nakładów na rewitalizację akustyczną budynku mieszkalnego posadowionego na nieruchomości położonej przy ul. (...) w P. do kwoty, jaka wynikała z opinii biegłego sądowego z dnia 20 lutego 2015 r. tj. 100.535,04 zł .

Podkreślić trzeba, że szkoda związana z utratą wartości nieruchomości nie jest tożsama ze szkodą związaną z koniecznością wykonania nakładów rewitalizacyjnych. Jakkolwiek nakłady pozwalają na uniknięcie hałasu przekraczające poziomy normatywne i przyczyniają się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości, to jednak ich wykonanie nie wpływa na podniesienie ceny nieruchomości. Nieruchomość nadal pozostawać będzie w (...), w tym przypadku strefie I, nadal potencjalni nabywcy kojarzyć będą tę nieruchomość z położeniem w (...), a więc z ponadnormatywnym hałasem. Nawet jeśli uzyskają informację, że budynek został dostosowany do wymogów technicznych Rozporządzenia Wojewody i nawet, jeśli zadadzą sobie trud sprawdzenia tego (co wiązać się będzie kosztami rzeczoznawcy budowlanego), to korzystanie z takiego budynku nadal wymagać będzie ograniczeń np. w postaci nie otwierania okien przynajmniej w okresach startów, lądowań i przelotów samolotów, a trudno przecież przewidzieć, kiedy te operacje wystąpią.

Pismem doręczonym w dniu 21 października 2005 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wezwania, łącznej kwoty 265.101,37 zł., na której wysokość składały się:

⚫

kwota 98.891 zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości położonej przy ul. (...);

⚫

kwota 29.837 zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości położonej przy ul. (...);

⚫

kwota 59.880,04 zł (49.082 zł + 22% podatku VAT) tytułem kosztów niezbędnych w celu wypełnienia określonych na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych budynku posadowionego na nieruchomości położonej przy ul. (...), będącej współwłasnością powodów.

W toku postępowania sądowego powodowie pierwotnie domagali się natomiast zasądzenia od pozwanego kwoty 51.000 zł (w tym 40.000 zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości oraz 11.000 zł z tytułu nakładów na rewitalizację akustyczną) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty. Jednakże po zapoznaniu się z opiniami biegłego powodowie, pismem z dnia 11 marca 2015 r., rozszerzyli powództwo w ten sposób, że wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego kwoty 267.348,04 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 177.300 zł od dnia 6 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty, natomiast od kwoty 90.048,04 zł od dnia doręczenia niniejszego pisma stronie pozwanej do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu powodowie podnieśli, że w odniesieniu do kwoty 177.300 zł domagają się zasądzenia odsetek od dnia następnego po dniu, w którym przyjęto wartość szkody. Powodowie domagali się zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 177.300 zł od dnia 6 czerwca 2011 r., uzasadniając to tym, że opinie biegłego zostały sporządzone według poziomu cen aktualnych, a nadto biegły potwierdził, iż wartość szkody na dzień 6 czerwca 2011 r. jest nie-mniejsza niż według poziomu cen aktualnych i o tę kwotę pozwany był już dotychczas wezwany. Natomiast co do odsetek od kwoty 90.048,04 zł żądali ich zasądzenia od dnia doręczenia stronie pozwanej pisma zawierającego rozszerzenie powództwa, tj. od dnia 1 kwietnia 2015 r.

Sąd zasądził odsetki na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. , uznając, że zobowiązany do zapłaty odszkodowania popada w opóźnienie w chwili, kiedy odszkodowanie w zasądzonej wysokości było zasadne ( wyrok SA w Poznaniu z dnia 26 września 2012 r., sygn. akt I ACa 669/12; wyrok SA w Poznaniu z dnia 5 września 2012 r., sygn. akt I ACa 561/12 publ. – (...) SA w P.).

Zauważyć należy, że rację mają powodowie, żądając zasądzenia odsetek od kwoty 177.300 zł od dnia 6 czerwca 2011 r. z uwagi na trzyletni okres przedawnienia - trzy lata przed wytoczeniem powództwa, które zostało wniesione do Sądu Rejonowego Poznań- Stare Miasto w Poznaniu w dniu 6 czerwca 2014 r. (k. 1). Pozwany natomiast otrzymał wezwanie do zapłaty wyższej kwoty niż dochodzona pozwem już 21 października 2005 r. i z tej przyczyny po upływie wyznaczonego 14-dniowego terminu do zapłaty odszkodowania, pozostaje w stosunku do powodów w zwłoce.

Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd w tym zakresie w całości uwzględnił żądanie powoda sformułowane w dniu 11 marca 2015 r. i zasądził odsetki od kwoty 177.300 zł od dnia 6 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty.

Z kolei co do kwoty 90.048,04 zł (stanowiącej różnicę pomiędzy pierwotnie zgłoszonym a rozszerzonym powództwem) Sąd zasądził odsetki od dnia 8 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty. Wynikało to stąd, że pismo powodów z dnia 11 marca 2015 r. zawierające rozszerzone powództwo zostało doręczone pozwanemu w dniu 1 kwietnia 2015 r. Licząc od tej daty, Sąd przyjął 7-dniowy termin na spełnienie żądania w tym zakresie i tym samym zasądził odsetki od kwoty 90.048,04 zł od dnia 8 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie powództwo w odniesieniu do żądania zasądzenia odsetek od kwoty 90.048,04 zł od dnia 1 kwietnia 2015 r. do dnia 7 kwietnia 2015 r. Sąd oddalił.

W punkcie III wyroku Sąd orzekł o kosztach procesu. Powodowie przegrali niniejszy spór jedynie w niewielkim zakresie (do co żądania odsetek), a zatem Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. nałożył na pozwanego obowiązek uiszczenia całości kosztów procesu.

Na koszty procesu poniesione przez powodów złożyły się następujące kwoty: 2.550 zł tytułem opłaty od pozwu (k. 97), 2.000 zł tytułem zaliczki na opinie biegłego (k. 219), 3.617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika powodów i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, łącznie 8.167 zł. W tym stanie rzeczy Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów ww. kwotę 8.167 zł, w tym 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, o czym orzekł w punkcie III lit. a wyroku.

Wynagrodzenia pełnomocnika powodów ustalono na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, (Dz. U. 2002 nr 163 poz. 1349 ze zm.). Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia Sąd wziął również pod uwagę treść § 4 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, zgodnie z którym wysokość stawki minimalnej zależy od wartości przedmiotu sprawy, lecz w razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłat, bierze się pod uwagę wartość zmienioną, poczynając od następnej instancji. Z uwagi na fakt, iż pierwotnie powodowie dochodzili zasądzenia od pozwanego jedynie kwoty 51.000 zł (pozew z dnia 6 czerwca 2014 r.), od tej właśnie kwoty Sąd ustalił wynagrodzenie dla reprezentującego ich pełnomocnika.

Z kolei na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.), Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego Poznań- Stare Miasto w Poznaniu kwotę 5.746,65 zł tytułem tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa kosztów opinii biegłego, stanowiącymi różnicę między przyznanym biegłemu wynagrodzeniem, a wpłaconą przez powodów zaliczką (7.746,65 zł - 2.000 zł = 5.746,65 zł vide: k. 385). Na postawie ust. 4 ww. przepisu, nieuiszczonymi kosztami sądowymi w zakresie opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa (10.818 zł), Sąd obciążył Skarb Państwa (pkt III lit. c sentencji wyroku).

/-/SSO Małgorzata Małecka