Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawca M. M. w pozwie z dnia 8 sierpnia 2016 roku wniósł o ustanowienie na prawie własności wnioskodawcy stanowiącej działkę gruntu nr (...) obręb Ż., gmina G. na rzecz uczestnika postępowania – służebności przesyłu polegającej na:

a)  prowadzeniu przez przedmiotową nieruchomość odcinka gazociągu wysokiego ciśnienia DN 800 M. (...),4 MPa relacji Ś. – S., zgodnie z załączoną mapą,

b)  dostępie uczestnika do urządzeń przemysłowych w celu przeprowadzenia inspekcji ich stanu technicznego, usunięcia wszelkich awarii, usterek, konserwacji i remontów, w tym wymiany zniszczonych i zużytych elementów urządzeń, jak również ich odbudowy,

c)  prawie przejazdu przez nieruchomość wraz z niezbędnym sprzętem, celem dostępu do urządzeń,

d)  ograniczenie uprawnień uczestnika w pasie eksploatacyjnym o szerokości 7m w obie strony od sieci poprzez zakazanie mu wznoszenia w tym obszarze jakichkolwiek budynków i budowli, prowadzenia prac ziemnych, istotnej zmiany ukształtowania oraz przeznaczenia terenu jak też i dokonywania nasadzeń

a to na czas nieokreślony, za rocznym wynagrodzeniem w kwocie 6.000 zł waloryzowanym co rok, płatnym na rachunek wnioskodawcy, z góry do 30 czerwca każdego roku za dany rok.

Wnioskodawca wniósł nadto o zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów niniejszego postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że wnioskodawca jest właścicielem przedmiotowej działki, uczestnik zaś w latach 1997-2013 realizował inwestycję polegającą na ułożeniu gazociągu wysokiego ciśnienia na trasie Ś. – S.. Jednym z etapów układania nitek gazociągu był teren nalężący do wnioskodawcy. Wnioskodawca w kwietniu 2012 r. udostępnił teren pod realizację inwestycji, uczestnik gazociąg wykonał, a gazociąg jest aktualnie eksploatowany całorocznie. Wnioskodawca zwracał się z wnioskiem do uczestnika o uregulowanie kwestii formalno-prawnych i ustalenie okresowego wynagrodzenia należnego wnioskodawcy.

Wnioskodawca swoje żądania oparł na podstawie art. 305 ² § 2 k.c., co zawarł w swoim wezwaniu. Uczestnik pomimo wezwań nie reagował i nie reaguje na nie, korzysta z nieruchomości wnioskodawcy i nie uiszcza należnego odpowiedniego wynagrodzenia na rzecz wnioskodawcy, tj. właściciela nieruchomości. Tym samym uregulowanie tej sprawy na drodze sądowej jest uzasadnione i konieczne i ważne z punktu widzenia interesów właściciela nieruchomości - wnioskodawcy - / k. 2-5 akt sprawy/.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w odpowiedzi na wniosek wniósł o oddalenie wniosku jako bezzasadnego oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu uczestnik wskazał, że gazociąg został wybudowany zgodnie z przepisami na podstawie decyzji administracyjnych, a w tym o ustaleniu lokalizacji inwestycji, na mocy której nastąpiło ograniczenie sposobu korzystania z przedmiotowej nieruchomości, co wynika z art. 24 ust. 1 ustawy o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu. Do ww. ograniczenia odpowiednie zastosowanie maja przepisy art. 124 ust. 2 i 4-8 ustawy o gospodarce nieruchomościami. W odniesieniu zatem do nieruchomości wnioskodawcy zostało wydane rozstrzygniecie o charakterze wywłaszczeniowym, mające również charakter quasi służebności w postaci ograniczenia korzystania z nieruchomości na wzór art. 124 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Ustanowienie służebności przesyłu jest zatem w przedmiotowej sprawie zbędne, gdyż tworzyłoby dodatkowy tytuł prawny. Uczestnik posiada tytuł prawny do nieruchomości wnioskodawcy, co czyni wniosek w niniejszej sprawie bezprzedmiotowym. Nadto, wnioskodawca w związku z ww. decyzja administracyjną otrzymał odszkodowanie z tytułu ograniczenia prawa własności, wnioskodawca otrzymał już zatem stosowne wynagrodzenie i domaganie się dodatkowego w oparciu o wniosek złożony w niniejszej sprawie staje się całkowicie niezasadne - / k. 21-23/.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. jest właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę o nr (...), położonej w Ż., gmina G. z oznaczonym sposobem korzystania: łąki, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Goleniowie, Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...).

Niesporne, nadto odpis zwykły księgi wieczystej – k. 6-7

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. jest przedsiębiorstwem energetycznym, do którego zadań należy transport paliwa gazowego, który jest realizowany siecią gazociągów przesyłowych. (...) osiada status operatora sieci przesyłowego, o którym mowa w art. 3 pkt 24 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (DZ. U. 2012. poz. 1059, tj. z późniejszymi zmianami), nadany przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, realizując obowiązki określone m.in. w art. 9c ust. 1 powyższej ustawy.

Niesporne,

Przez działkę o nr (...) należącą do M. M., o której mowa powyżej, przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 800 relacji Ś. – S., który został wybudowany przez (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w 2013 roku.

Przebieg gazociągu jest zobrazowany na mapce k. 8.

Gazociąg ten wchodzi w skład przedsiębiorstwa (...) Spółka Akcyjna. Gazociąg wykorzystywany jest przez ww. spółkę do wykonywania jej statutowej działalności, polegającej na transporcie rurociągami paliwa gazowego.

Niesporne, nadto mapka k. 8.

Gazociąg wysokiego ciśnienia DN 800 relacji Ś. – S., którego odcinek znajduje się na w/w nieruchomości, został wybudowany na podstawie decyzji administracyjnych, a w szczególności decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 20 grudnia 2010 roku o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Ś. uchyloną i zmienioną w części, a w pozostałej utrzymaną w mocy decyzją Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 29 lutego 20l2 roku znak (...)/BP-772-23-332/11/12.

M. M. w ramach wykonania ww. decyzji oraz decyzji o pozwoleniu na budowę z dnia 12 kwietnia 2011 r., udostępnił inwestorowi nieruchomość stanowiącą działkę nr (...) w Ż. na potrzeby realizacji inwestycji.

Przedmiotowa decyzja wydana została w oparciu o przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 roku o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu i przewiduje lokalizacje inwestycji w zakresie terminal, polegającej na budowie gazociągu wysokiego ciśnienia DN 800 relacji Ś. - S. zlokalizowanego na nieruchomościach, bądź ich częściach położonych w powiecie (...), w tym na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) w Żółwie] Błoci.

Niesporne, nadto decyzja z 29.02.2012 r. – k. 33-43, protokół udostępnienia nieruchomości –k. 9-9v.

M. M. pismem z dnia 31 maja 2012 r. złożył wniosek do (...) S.A. O/P. o uregulowanie stanu prawnego gazociągu położonego w latach 80-tych na jego działce nr (...) obręb Ż. i planowanego nowego gazociągu wysokiego ciśnienia.

Spółka wskazała, że stan prawny jest już uregulowany opisując stan sprawy.

Niesporne, wniosek wnioskodawcy z dnia 31.05.2012 r. i odpowiedź – k. 11 i 10.

Decyzją z dnia 29 lipca 2014 r. znak: GN-II-7570.200.2014.2.M., Wojewoda (...) ustalił odszkodowanie na rzecz M. M. w wysokości 7.498,00 zł z tytułu ograniczenia prawa własności oraz z tytułu powstałych szkód na części nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), obręb Ż., gmina G., w związku z realizacją – na podstawie decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 20 grudnia 2010 r., uchylonej i zmienionej w części, a w pozostałej utrzymanej w mocy decyzją Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 29 lutego 2012 r. – inwestycji pn.: „Gazociąg przesyłowy wysokiego ciśnienia DN 800, M. (...),4 MPa relacji Ś. – (...) na terenie woj. (...). Odszkodowanie wypłacał (...) S.A.

W uzasadnieniu tejże decyzji wskazano, że na mocy decyzji z 20 grudnia 2010 r., następnie zmienionej, w celu zapewnienia prawa do wejścia na teren nieruchomości dla potrzeb budowy gazociągu został ustalony pas terenu, który wynosi 26 m oraz strefa kontrolowana o szerokości 12 m, w której nie wolno wznosić budynków, urządzać stałych składów i magazynów, sadzić drzew oraz nie powinna być podejmowana żadna działalność mogąca zagrozić trwałości gazociągu podczas jego eksploatacji. Ustalono w oparciu o posiadaną dokumentację, że powierzchnia pasa montażowego wynosiła 1.448m ², natomiast powierzchnia strefy kontrolowanej na terenie stanowi 680m ². Powierzchnia strefy kontrolowanej stanowi obszar trwałego ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości oraz strefę ochronną posadowionego urządzenia. W ww. przypadku wartość ograniczenia prawa rzeczowego w strefie kontrolowanej gazociągu, związana z posadowieniem na nieruchomości gazociągu, określono na kwotę 5.450 zł, co stanowiło sumę wartości szkody trwałej i wartości odszkodowania za dalsze korzystanie. Określono także wartość szkód fizycznych, w tym utraconych korzyści w okresie budowy na kwotę 2.042,00 zł. Łącznie 7.498,00 zł.

Niesporne, nadto decyzja z dnia 29 lipca 2014 r. – k. 44-46.

Pismem z dnia 20 września 2014 r. M. M. wezwał Operatora Gazociągów (...) do uregulowania stanu prawnego inwestycji polegającej na ułożeniu gazociągu na działce nr (...). Wskazał, że w maju zwracał się z pismem, jednak do chwili obecnej nie otrzymał odpowiedzi. Nadto zażądał wynagrodzenia w zamian za ustanowienia służebności przesyłu na jego ziemi i merytorycznej odpowiedzi do 15 października 2014 r.

Niesporne, nadto wezwanie z dowodem nadania – k. 12.

Sąd I instancji zważył, co następuje:

W ocenie Sądu I instancji, wniosek o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem, okazał się bezpodstawny.

Wnioskodawca M. M. domagał się w przedmiotowej sprawie ustanowienia służebności przesyłu przez obciążenie nieruchomości stanowiącej jego własność na rzecz uczestnika, którego własność stanowią urządzenia przesyłowe w postaci gazociągu wysokiego ciśnienia, przechodzące przez jego nieruchomość.

Z dniem 3 sierpnia 2008 r. zostały wprowadzone do kodeksu cywilnego przepisy regulujące służebność przesyłu, polegającej zgodnie z art. 305 ² k.c. na możliwości obciążenia nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy zamierzającego wybudować lub mającego urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. (...)

Zgodnie z treścią art. 305 ² § 1 i 2 k.c., jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

W myśl art. 49 § 1 k.c., urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

W przedmiotowej sprawie poza sporem było, że przez działkę wnioskodawcy o nr 18/21, przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 800 relacji Ś. – S., który został wybudowany przez (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w 2013 roku, który wchodzi w skład przedsiębiorstwa ww. Operatora i jest wykorzystywany przez ww. spółkę do wykonywania jej statutowej działalności, polegającej na transporcie rurociągami paliwa gazowego. Uczestnik jest bowiem przedsiębiorstwem energetycznym, do którego zadań należy transport paliwa gazowego, który jest realizowany siecią gazociągów przesyłowych. (...) osiada status operatora sieci przesyłowych, o którym mowa w art. 3 pkt 24 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (DZ. U. 2012. poz. 1059, tj. z późniejszymi zmianami), nadany przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, realizując obowiązki określone m.in. w art. 9c ust. 1 powyższej ustawy.

Co do zasady zatem istniały opisane w ww. przepisach prawa cywilnego przesłanki do ustanowienia przez Sąd służebności przesyłu za wynagrodzeniem dla wnioskodawcy.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w odpowiedzi na wniosek sprzeciwił się ustanowieniu służebności wskazując, że w odniesieniu do nieruchomości wnioskodawcy zostało wydane już rozstrzygniecie o charakterze wywłaszczeniowym, z tym że w postaci decyzji administracyjnej o ustaleniu lokalizacji inwestycji, mające również charakter quasi służebności w postaci ograniczenia korzystania z nieruchomości na wzór art. 124 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Ustanowienie służebności przesyłu, zdaniem uczestnika, jest zatem w przedmiotowej sprawie zbędne, gdyż tworzyłoby dodatkowy tytuł prawny. Nadto, wnioskodawca w związku z ww. decyzja administracyjną otrzymał odszkodowanie z tytułu ograniczenia prawa własności, wnioskodawca otrzymał już zatem stosowne wynagrodzenie i domaganie się dodatkowego w oparciu o wniosek złożony w niniejszej sprawie staje się całkowicie niezasadne.

Z ustalonego przez Sąd w niniejszej sprawie i będącego poza sporem, stanu faktycznego wynika, że istotnie przez nieruchomość wnioskodawcy przebiega nitka gazociągu wysokiego ciśnienia DN 800 relacji Ś. – S., wybudowanego na podstawie decyzji administracyjnych, a w szczególności decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 20 grudnia 2010 roku o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Ś. uchyloną i zmienioną w części, a w pozostałej utrzymaną w mocy decyzją Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 29 lutego 20l2 roku znak (...)/BP-772-23-332/11/12.

Decyzja ta, jak wynika z uzasadnienia decyzji z dnia 29 lutego 2012 r. i z dnia 29 lipca 2014 r. została wydana przez Wojewodę w oparciu o przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 roku o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu i przewiduje lokalizacje inwestycji w zakresie terminalu, polegającej na budowie gazociągu wysokiego ciśnienia DN 800 relacji Ś. - S. zlokalizowanego na nieruchomościach, bądź ich częściach położonych w powiecie (...), w tym na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) w Żółwie] Błoci.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 14 ww. ustawy, z dniem wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu inwestor uzyskuje prawo do dysponowania nieruchomościami, o których mowa w ust. 3 i 12 oraz w art. 24 ust. 1, na cele budowlane niezbędne do realizacji i eksploatacji inwestycji w zakresie terminalu.

Zgodnie zaś z treścią art. 24 ust. 1 ww. ustawy, w odniesieniu do nieruchomości objętych decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu, wskazanych zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8, w celu zapewnienia prawa do wejścia na teren nieruchomości dla prowadzenia na nich budowy inwestycji w zakresie terminalu, a także prac związanych z konserwacją lub usuwaniem awarii, wojewoda w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu ograniczy, za odszkodowaniem, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Przepisy art. 124 ust. 2 i 4-7 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami stosuje się odpowiednio, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

Zgodnie z treścią art. 124 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami Starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, udziela zezwolenia z urzędu albo na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, innej osoby lub jednostki organizacyjnej. Na osobie lub jednostce organizacyjnej występującej o zezwolenie ciąży obowiązek przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego, niezwłocznie po założeniu lub przeprowadzeniu ciągów, przewodów i urządzeń, o których mowa w ust. 1. Jeżeli przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego jest niemożliwe albo powoduje nadmierne trudności lub koszty, stosuje się odpowiednio przepis art. 128 ust. 4. Jeżeli założenie lub przeprowadzenie ciągów, przewodów i urządzeń, o których mowa w ust. 1, uniemożliwia właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu dalsze prawidłowe korzystanie z nieruchomości w sposób dotychczasowy albo w sposób zgodny z jej dotychczasowym przeznaczeniem, właściciel lub użytkownik wieczysty może żądać, aby odpowiednio starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, lub występujący z wnioskiem o zezwolenie, o którym mowa w ust. 2, nabył od niego na rzecz Skarbu Państwa, w drodze umowy, własność albo użytkowanie wieczyste nieruchomości. Właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości jest obowiązany udostępnić nieruchomość w celu wykonania czynności związanych z konserwacją oraz usuwaniem awarii ciągów, przewodów i urządzeń, o których mowa w ust. 1. Obowiązek udostępnienia nieruchomości podlega egzekucji administracyjnej. Przepisy ust. 4 stosuje się odpowiednio. Decyzja ostateczna, o której mowa w ust. 1, stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na wniosek starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, lub organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli zezwolenie było udzielone na wniosek tej jednostki.

Na podstawie ww. przepisu Wojewoda wydał przedmiotową decyzję z 20 grudnia 2010 r. o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu dla inwestycji „Gazociąg przemysłowy wysokiego ciśnienia, która jak już wyżej wskazano, została zmieniona decyzją z dnia 29 lutego 2012 r. Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Z uzasadnienia decyzji zmieniającej wynika, iż inwestycja objęła część działki wnioskodawcy nr (...) ze skutkiem, o którym mowa w art. 24 ust. 1 ww. ustawy, przy czym powierzchnia do czasowego ograniczenia prawa własności na okres budowy to: 0,0768 ha, a powierzchnia działki do stałego ograniczenia prawa własności, tzw. strefa kontrolowania, to: 0,0680 ha.

W związku z wydaniem ww. decyzji, na podstawie art. 24 ust. 2 ww. ustawy Wojewoda (...) wydal decyzję o ustaleniu odszkodowania. Zgodnie bowiem z ww. przepisem, decyzje w zakresie odszkodowania wydaje wojewoda. Obowiązek zapłaty odszkodowania obciąża inwestora. Inwestor, na podstawie odrębnego porozumienia zawartego z wojewodą, pokrywa koszty ustalenia wysokości odszkodowań. W uzasadnieniu tejże decyzji wskazano, że na mocy decyzji z dnia 20 grudnia 2010 r., następnie zmienionej, w celu zapewnienia prawa do wejścia na teren nieruchomości wnioskodawcy dla potrzeb budowy gazociągu został ustalony pas terenu, który wynosi 26 m oraz strefa kontrolowana o szerokości 12 m, w której nie wolno wznosić budynków, urządzać stałych składów i magazynów, sadzić drzew oraz nie powinna być podejmowana żadna działalność mogąca zagrozić trwałości gazociągu podczas jego eksploatacji. Wskazano, ze wojewoda ograniczył w swej decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji sposób korzystania z nieruchomości w sposób wskazany w ww. przepisie. Nadto, ustalono w oparciu o posiadaną dokumentację, że udostępnienie przedmiotowej działki na potrzeby realizacji inwestycji nastąpiło 26 kwietnia 2012 r., natomiast koniec zajęcia działki do celu budowy nastąpił w dniu 10 października 2013 r. Powierzchnia pasa montażowego wynosiła 1.448m ², natomiast powierzchnia strefy kontrolowanej na terenie stanowi 680m ². Powierzchnia strefy kontrolowanej stanowi obszar trwałego ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości oraz strefę ochronną posadowionego urządzenia. W ww. przypadku wartość ograniczenia prawa rzeczowego w strefie kontrolowanej gazociągu, związane z posadowieniem na nieruchomości gazociągu, określono na kwotę 5.450 zł, co stanowiło sumę wartości szkody trwałej i wartości odszkodowania za dalsze korzystanie. Określono także wartość szkód fizycznych, w tym utraconych korzyści w okresie budowy na kwotę 2.042,00 zł. Łącznie 7.498,00 zł.

Z powyższego wynika zatem, że istotnie w odniesieniu do nieruchomości wnioskodawcy zostało wydane już rozstrzygniecie o charakterze wywłaszczeniowym, z tym że w postaci decyzji administracyjnej o ustaleniu lokalizacji inwestycji, mające również charakter quasi służebności w postaci ograniczenia korzystania z nieruchomości, skoro na jej podstawie uczestnik otrzymał prawo nie tylko posadowienia urządzeń przesyłowych na nieruchomości wnioskodawcy, ale także i prawo nieograniczone w czasie polegające na korzystaniu z tych urządzeń, wnioskodawca zaś został ograniczony na czas nieokreślony w korzystaniu ze swojego prawa własności, za co otrzymał odszkodowanie. Należy podkreślić bowiem, że niczym innym jak ograniczeniem prawa własności jest ww. powierzchnia strefy kontrolowanej, która na działce wnioskodawcy stanowi 680m ². Powierzchnia strefy kontrolowanej stanowi bowiem obszar trwałego ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości przez wnioskodawcę oraz strefę ochronną posadowionego urządzenia. Dlatego też w ww. przypadku wartość ograniczenia prawa rzeczowego określono z uwzględnieniem wartości szkody trwałej i wartości odszkodowania za dalsze korzystanie, które sprowadza się do treści prawa służebności przesyłu, tj. wykorzystywania urządzeń przez przedsiębiorstwo i dostępie do nich w razie zaistnienia takiej potrzeby. Wnioskodawca jednocześnie został ograniczony w swobodzie podejmowania czynności na swoim terenie, co także stanowi treść prawa służebności przesyłu albowiem został ustalony pas terenu oraz strefa kontrolowana o szerokości 12 m, w której nie wolno mu wznosić budynków, urządzać stałych składów i magazynów, sadzić drzew oraz nie powinna być podejmowana żadna działalność mogąca zagrozić trwałości gazociągu podczas jego eksploatacji.

Z powyższego wynika zatem, że doszło już do ograniczenia prawa własności wnioskodawcy na mocy ww. decyzji administracyjnych w sposób odpowiadający zasadniczo treści służebności przesyłu, o której to instytucji mowa w art. 305 ² k.c.

Należy dodać, że ograniczenie prawa własności jest dopuszczalne, zgodnie z art. 140 k.c., przez ustawy, zasady współżycia społecznego oraz jego społeczno-gospodarcze przeznaczenie. Dochodzi do niego zarówno regulacjami z zakresu prawa cywilnego, jak i o charakterze publicznoprawnym. Wkraczanie w prawo własności metodami przewidzianymi w prawie publicznym jest dokonywane przez przyznanie organom administracji publicznej kompetencji do kształtowania treści stosunków prawnych. Tytuł do jednorazowego wykorzystania nieruchomości w określonym celu lub wykorzystywania jej przez dłuższy czas może wynikać z ustawy lub z umowy z jej właścicielem oraz z aktu administracyjnego. Wydanie aktu administracyjnego może stanowić przesłankę, od której zależy możliwość dokonania czynności cywilnoprawnej albo zastępować tę czynność, powodując wprost powstanie praw i obowiązków, bez potrzeby składania oświadczeń woli przez podmioty stosunku prawnego. Do tej kategorii należą ustawy regulujące wywłaszczenie, polegające na pozbawieniu lub ograniczeniu prawa własności w celu nabycia go przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego w celu zrealizowania celów publicznych, objęte obecnie również przez art. 21 ust. 2 Konstytucji.

Budowa przedmiotowej inwestycji terminalu jest tego typu inwestycją, a art. 20 ust. 14 i 24 ust. 1 ustawy z 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu (...) tego typu przepisem.

Na potrzeby interpretacji mocy prawnej decyzji wydanej na podstawie art. 24 ww. ustawy, należy odnieść się do poglądów wyrażonych wobec przepisów o podobnym brzmieniu i celu ich wprowadzenia, tj. art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n., art. 70 ust. 1 u.g.g. i art. 124 ust. 1 u.g.n. wobec których dominowało zapatrywanie, że decyzja wydana na podstawie tych przepisów była aktem kształtującym treść prawa własności, zgodnie z art. 140 k.c. Nie powodowała powstania służebności w ścisłym znaczeniu, ponieważ skutki ograniczenia własności różnią się od skutków wywołanych obciążeniem nieruchomości służebnością, a wspólny jest obowiązek znoszenia przez właściciela zmian w przysługującym mu prawie własności nieruchomości. W orzecznictwie przeważało stanowisko, że decyzje wydane na podstawie wymienionych przepisów prowadziły do trwałego ograniczenia prawa własności nieruchomości, ukształtowanego przebiegiem urządzeń przez obszar, w którym nie mogło być wykonywane to prawo ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09, OSNC-ZD 2010, nr C, poz. 92, oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2007 r., II CSK 457/06, nie publ., z dnia 5 lipca 2007 r., II CSK 156/07, OSNC 2008, nr 9, poz. 103, i z dnia z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 432/07, nie publ.). Wskazane ustawy nie przewidywały czasowego ograniczenia uprawnień właściciela, a pogląd o czasowym charakterze trwałości ograniczeń wyrażony należy uznać za odosobniony ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2006 r., II CSK 139/05, nie publ.). Prawa i obowiązki powstałe w wyniku wydania decyzji są wprawdzie zbliżone do będących konsekwencją obciążenia nieruchomości służebnością gruntową, ale źródłem ich powstania jest ustawa i wydana na jej podstawie decyzja administracyjna, należące do sfery publicznoprawnej. Sąd Najwyższy określił skutki wywołane decyzją administracyjną, wydaną na podstawie art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n., jako swego rodzaju służebność, nazywaną służebnością publiczną lub przesyłową ( por. uchwała z dnia 10 listopada 2005 r., III CZP 80/05, OSNC 2006, nr 9, poz. 146, oraz wyroki z dnia 20 marca 2002 r., V CKN 1863/00, nie publ., z dnia 10 lipca 2002 r., II CKN 1316/00, nie publ., z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 680/04, nie publ., z dnia 9 marca 2007 r., II CSK 457/06, nie publ., i z dnia 21 stycznia 2009 r., II CSK 394/08, nie publ., a także postanowienie z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08, OSNC 2010, nr 1, poz. 15). (...) Trwałość skutków decyzji wydanych na podstawie art. 35 ust.1 u.z.t.w.n., art. 70 ust. 1 u.g.g. i art. 124 ust 1 u.g.n., obejmujących ograniczenie prawa własności nieruchomości w określony w decyzjach sposób, dotyczy zarówno osoby, która była właścicielem w chwili wydania decyzji, jak i każdego kolejnego właściciela. Na uprawnienie objęte tymi decyzjami może powoływać się przedsiębiorca, który w związku z tymi decyzjami zainstalował je, jak też każdy kolejny, który uzyskał tytuł prawny do tych urządzeń i jest odpowiedzialny za ich eksploatację oraz utrzymanie ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2007 r., II CSK 156/07, OSNC 2008, nr 9, poz. 103, i uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09). Wydanie decyzji na podstawie art. 35 u.z.t.w.n. oznaczało, że prawo własności nieruchomości zostało trwale ograniczone, ponieważ właściciel musiał bezterminowo godzić się na zainstalowanie urządzeń przedsiębiorcy przesyłowego na swojej nieruchomości, trwanie tych urządzeń na jego gruncie i podejmowanie przez przedsiębiorcę czynności technicznych koniecznych do utrzymania ich w stanie zdatnym do zaspokajania potrzeb społecznych. Z decyzji tej pośrednio wynikało, w związku z ograniczeniem prawa właściciela, uprawnienie przedsiębiorcy do posadowienia urządzeń przesyłowych na jego gruncie, a upoważnienie do wstępu na ten grunt w celu podjęcia niezbędnych czynności mających na celu utrzymanie urządzeń w należytym stanie miało źródło w ustawie.

Reasumując, Sąd I instancji przyjął, iż rację miał zatem uczestnik postępowania twierdząc, że ustanowienie służebności przesyłu jest w przedmiotowej sprawie zbędne, gdyż tworzyłoby dodatkowy tytuł prawny. Nadto, wnioskodawca w związku z ww. decyzja administracyjną otrzymał odszkodowanie z tytułu ograniczenia prawa własności, wnioskodawca otrzymał już zatem stosowne wynagrodzenie i domaganie się dodatkowego w oparciu o wniosek złożony w niniejszej sprawie staje się całkowicie niezasadne.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony w oparciu o złożone w sprawie przez strony dokumenty, których treść w zasadzie nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Strony z treści tych dokumentów wywodziły jedynie różne skutki zarówno w zakresie ustalenia stanu faktycznego oraz samej zasadności żądania. W związku z tym, że wniosek co do zasady podlegał oddaleniu, Sąd oddalił wniosek o opinię biegłego, który to dowód zmierzał do ustalenia wysokości wynagrodzenia.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. nie znajdując w przedmiotowej sprawie podstaw do odejścia od obowiązującej w postępowaniu nieprocesowym zasady, iż zainteresowani ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie, dlatego Sąd orzekł jak w pkt II postanowienia.

Wykładnia zawartego w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. pojęcia sprzeczności interesów może budzić wątpliwości, skoro jednak przepis ten odnosi się do rozliczenia kosztów pomiędzy uczestnikami, tj. osobami, których praw dotyczy wynik postępowania (art. 510 § 1 k.p.c.), to reguły wykładni systemowej i logicznej pozwalają przyjąć, że sprzeczność interesów zachodzi wtedy, gdy postanowienie kończące postępowanie w sprawie może wywrzeć wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie sfery ich uprawnień, np. w sprawie o ustanowienie służebności pomiędzy występującym z takim wnioskiem właścicielem nieruchomości, która ma zostać obciążona służebnością, a uczestnikiem, który będzie zobligowany do zapłaty wynagrodzenia.

Nie można tracić z pola widzenia tego, że postanowienie wydane w przedmiotowej sprawie wywiera wpływ zarówno dla wnioskodawcy, jak i uczestnika, z tym, że nie jest tak, że dla jednych zainteresowanych wpływa na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie ich praw, skoro wnioskodawca (jako właściciel nieruchomości obciążonej) otrzymałby wynagrodzenie za umniejszenie prawa własności. Dlatego, Sąd nie odszedł od zasady rozliczania kosztów postępowania właściwej dla postępowania nieprocesowego, nie znajdując uzasadnienia dla wyjątku przewidzianego w art. 520 § 2 i 3 k.p.c.

Należy podkreślić, że sytuacja w postępowaniu nieprocesowym jest inna niż w procesie, w którym przegranie sprawy z reguły wywołuje skutek w postaci obowiązku zwrotu kosztów. Wynika to wprost z zawartego w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. wyrażenia "sąd może". W postępowaniu nieprocesowym sąd ma więc możliwość oceny, czy rodzaj sprawy, jej okoliczności, wątpliwość występujących w niej zagadnień prawnych czyniły i w jakim zakresie nietrafność lub nawet oczywistą niesłuszność stanowiska któregoś z uczestników w tym sensie "przegrywającego sprawę" i w zależności od tej oceny odmówić zasądzenia albo zasądzić zwrot kosztów. Rozwiązanie to jest elastyczne i uwzględnia różnorodność spraw rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym. W procesie tymczasem muszą istnieć dopiero "wypadki szczególnie uzasadnione" (art. 102 k.p.c.), a więc występujące sporadycznie, aby stronę przegrywającą sąd mógł zwolnić całkowicie lub częściowo od obciążenia jej zwrotem kosztów. Choć przegrywającym sprawę w rozumieniu art. 520 § 3 k.p.c. jest ten uczestnik, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, to nie w każdym wypadku nieuwzględnienia środka zaskarżenia istnieje podstawa do zasądzenia od występującego z nim na rzecz uczestników wnoszących o jego nieuwzględnienie kosztów postępowania związanych z jego rozpoznaniem.

Zdaniem Sądu wnioskodawca, jako właściciel nieruchomości obciążonej, miał uzasadnione przeświadczenie, że ograniczone prawo własności jego nieruchomości mające swe źródło w decyzji administracyjnej nie powstało skoro nie zostało wpisane do księgi wieczystej i do tej pory nie zostało ujawnione. Mógł sądzić, że otrzymane wynagrodzenie dotyczyło jedynie ograniczenia jego prawa własności w czasie realizacji inwestycji. Skoro tak, wnioskodawca miał prawo nie do końca rozumieć skutku decyzji administracyjnych. Dlatego, w okolicznościach sprawy, zarówno wnioskodawca, jak i uczestnik, byli w podobnej mierze zainteresowani rozstrzygnięciem sprawy, co nie uzasadnia odstąpienia od zasady przewidzianej w tym przepisie.

G., dnia 10 grudnia 2016 roku

SSR Joanna Smalec

Sygn. akt I Ns 752/16

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć:

- pełnomocnikowi wnioskodawcy – bez pouczenia,

3. przedłożyć z apelacją lub za 21 dni.

G., dnia 12 grudnia 2016 r.

SSR Joanna Smalec