Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 marca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2017 r. w Gdańsku

sprawy H. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 sierpnia 2016 r., sygn. akt VI U 1346/16

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

SSA Małgorzata Gerszewska SSA Michał Bober SSA Jerzy Andrzejewski

Sygn. akt III AUa 1788/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 grudnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił przyznania H. M. (1) prawa do emerytury, albowiem ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczony złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej uchylenie i przyznanie mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie 1 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał H. M. (1) prawo do emerytury począwszy od 1 grudnia 2015 r. oraz stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, wskazując następujące motywy rozstrzygnięcia: Ubezpieczony urodzony (...), dnia 3 grudnia 2015 r. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury.

Wnioskodawca do 31 grudnia 1998 r. osiągnął ogólny staż pracy przekraczający 25 lat, a nadto nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Sporną pozostawała okoliczność, czy ubezpieczony przez okres, co najmniej 15 lat był zatrudniony w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w okresie od 1 września 1970 r. do 30 czerwca 1992 r. był zatrudniony w P. T. B. w B. na stanowisku mechanika samochodowego lub kierowcy, na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. 12 grudnia 1983 r. zakwalifikowano ubezpieczonego do 1 kategorii zatrudnienia, jako wykonującego pracę przy naprawie pojazdów samochodowych w kanałach remontowych od 29 października 1976 r. Praca ubezpieczonego jako kierowcy, polegała na transportowaniu samochodem ciężarowym (...) materiałów budowlanych na przykład kamienia, żwiru lub wapna. W okresie od czerwca 1984 r. do 30 czerwca 1985 r., wnioskodawca był zatrudniony na tzw. budowie eksportowej w Iraku, w charakterze mechanika samochodowego w kanałach remontowych i w tym czasie korzystał z urlopu bezpłatnego w P. T..

W okresie od 3 sierpnia 1992 r. do 30 kwietnia 1998 r. ubezpieczony był zatrudniony przez W. K. przy transporcie popiołu z Elektrociepłowni, natomiast od 1 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. - na stanowisku kierowcy przez J. S. (...) przy transporcie na budowach.

Mając na uwadze poczynione ustalenia - oparte m.in. o zeznania świadków J. G. i L. P. oraz ubezpieczonego - Sąd uznał, że wnioskodawca przez ponad 15 lat wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3 i pół tony, tj. prace wymienione w wykazie A, Dział VIII, pozycja 2 lub prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, wskazane w wykazie A, Dziale XIV pozycja 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a tym samym spełnił kumulatywnie wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania mu prawa do emerytury, o których mowa w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887).

Mając na uwadze powyższe, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł, jak w punkcie 1 sentencji.

W punkcie 2 Sąd - zgodnie z art. 118 ust. la ustawy emerytalno-rentowej - orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany zaskarżając go w punkcie 1 i zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez uznanie, że ubezpieczony spełnia wszystkie warunki niezbędne do przyznania mu prawa do świadczenia,

2.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. polegające na nieprzeprowadzeniu wystarczającego postępowania dowodowego w sprawie i niewyjaśnienie wszystkich wątpliwości w zakresie stanu faktycznego.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 i oddalenie odwołania, względnie o jego uchylenie w pkt 1 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznana Sądowi I instancji oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, że jak wynika z dołączonego do wniosku świadectwa pracy z dnia 29 czerwca 1992 r. z (...) B. w B. wnioskodawca w okresie od 1 września 1970 r. do 30 czerwca 1992 r. był zatrudniony na różnych stanowiskach pracy: jako uczeń, mechanik samochodowy, pomocnik kierowcy, kierowca od dnia 11 sierpnia 1985 r., a ostatnio jako kierowca samochodu ciężarowego. Sąd prowadząc postępowanie dowodowe nie wyjaśnił szczegółowo, od kiedy do kiedy wnioskodawca był zatrudniony na wskazanych wyżej stanowiskach i jaką pracę na nich wykonywał oraz nie ustalił, czy praca jaką wykonywał była pracą w warunkach szczególnych. Pozwany podkreślił, że z dokumentu, na jaki powołuje się Sad, tj. z ewidencji przebiegu pracy ubezpieczonego, zakwalifikowanego do I kategorii zatrudnienia z dnia 12 grudnia 1983 r. wynika, iż wnioskodawcę zakwalifikowano, jako pracownika wykonującego pracę w warunkach szczególnych - przy naprawie pojazdów samochodowych w kanałach remontowych, od dnia 29 października 1976 r.

Nie ustalonym pozostaje zatem, do kiedy wnioskodawca pracował w tym charakterze oraz od kiedy rozpoczął pracę w charakterze kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. Sąd w uzasadnieniu wskazał, iż w tym okresie wnioskodawca wykonywał prace mechanika w kanałach remontowych lub kierowcy samochodu ciężarowego, nie precyzując czy praca była świadczona równocześnie na obu stanowiskach, zamiennie czy kolejno. Z uzasadnienia Sądu nie wynika również, w jakim okresie i w jakim zakładzie pracy pracowali z wnioskodawcą powołani świadkowie J. G. i L. P..

Do stażu pracy w warunkach szczególnych Sąd I instancji zaliczył również wnioskodawcy okres zatrudnienia od 3 sierpnia 1992 r. do 30 kwietnia 1998 r. (5 lat, 8 m-cy i 29 dni) oraz od 1 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. (7 m-cy i 30 dni), jako pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, podczas gdy na okoliczność wskazanych okresów wnioskodawca nie przedłożył do ZUS żadnego dokument potwierdzającego charakteru jego pracy. W aktach ZUS znajdują się jedynie zaświadczenia o odprowadzonych składach na ubezpieczenie społeczne

Wobec powyższego apelacja, zdaniem pozwanego jest zasadna i winna skutkować zmianą zaskarżonego orzeczenia.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego skutkowała uchyleniem zaskarżonego orzeczenia.

Prawidłowe rozstrzygnięcie każdej sprawy uzależnione jest od spełnienia przez sąd orzekający dwóch naczelnych obowiązków procesowych, tj. przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób określony przepisami kodeksu postępowania cywilnego oraz dokonania wszechstronnej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Rozstrzygnięcie to winno również znajdować poparcie w przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia ma natomiast na celu ustalenie, czy w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania sąd pierwszej instancji sprostał w/w wymogom. Jednocześnie nie jest możliwe zweryfikowanie poprawności zastosowania przepisów prawa materialnego, bez prawidłowego ustalenia stanu faktycznego (wyroki Sądu Najwyższego z: 7 sierpnia 1997 r., I CKN 261/97, LEX nr 1439372; 26 czerwca 2001 r., III CKN 400/00, LEX nr 52360; 28 lutego 2006 r., III CSK 135/05, LEX nr 201033; 11 kwietnia 2006 r., I PK 164/05, Monitor Prawa Pracy 2006 nr 10, s. 541; 9 lutego 2007 r., I PK 222/06, OSNP 2008 nr 11-12, poz. 159; 19 marca 2008 r., I PK 256/07, OSNP 2009 nr 15-16, poz. 192; 9 maja 2008 r., II PK 316/07, OSNP 2009 nr 19-20, poz. 250; 4 listopada 2008 r., II PK 100/08, OSNP 2010 nr 9-10, poz. 108; 10 marca 2011 r., II PK 241/10, LEX nr 81752; 16 czerwca 2011 r., I PK 272/10, LEX nr 1001283; 4 kwietnia 2013 r., II PK 237/12, LEX nr 1350016; 19 lutego 2014 r., II PK 130/13, LEX nr 1460978). Wymóg ten jest aktualny w przypadku weryfikacji uprawnienia wnioskodawcy do świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym, pod kątem spełnienia przesłanek warunkujących jego przyznanie, w tym przesłanki legitymowania się 15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Rolą sądu rozpoznawczego jest prowadzenie postępowania dowodowego zgodnie z regułami wyrażonymi w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Istotne naruszenie zasad procedowania, jeżeli mogło mieć wpływ na wynik sprawy, stanowi ważna wadę, nad którą nie można przejść obojętnie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 sierpnia 2015 r., III AUa 50/15, LEX nr 1794349).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, iż w zasadzie nie jest możliwym dokonanie oceny zasadności wyprowadzonych przez Sąd I instancji wniosków, w konsekwencji których uznał on żądanie wnioskodawcy za uprawnione, albowiem sporządzone przez ten Sąd uzasadnienie nie spełnia wymogów z art. 328 § 2 , a tym samym nie poddaje się kontroli instancyjnej.

Z art. 328 § 2 k.p.c. wynika, że uzasadnienie powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Na wskazanie podstawy faktycznej składa się ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. W praktyce w uzasadnieniach wyroków dają się zazwyczaj wyróżnić trzy zasadnicze części (zob. K. Piasecki (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., t. 1, red. K. Piasecki, s. 1540 i n.). Pierwsza, tzw. część historyczna (wstępna, opisowa) zawiera przedstawienie żądań stron, nie wyłączając ewentualnych zmian w tym zakresie, oraz opis dotychczasowego przebiegu postępowania. Część druga, rozpoczynająca się z reguły od zwrotu „sąd ustalił, co następuje”, obejmuje przedstawienie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy faktów ustalonych przez sąd w postępowaniu oraz część trzecia –uzasadnienie prawne. W części drugiej sąd wskazuje dowody, na podstawie których dokonał ustaleń, oraz rozprawia się z dowodami, którym odmówił wiarygodności, wyjaśniając przyczyny takiego podejścia. Uzasadnienie w tym zakresie powinno dawać podstawy do kontroli, czy oceniając wiarygodność i moc dowodów sąd nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów (art. 233). Jeśli ustalenia zostały dokonane w oparciu o uprawdopodobnienie (art. 243) albo o przyznanie okoliczności faktycznych przez stronę przeciwną (art. 229, a także art. 230), w uzasadnieniu wyroku powinno być to zaznaczone.

Konkludując, Sąd jest zobowiązany do wyjaśnienia motywów podjętego rozstrzygnięcia w sposób umożliwiający przeprowadzenie kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia, albowiem jeśli uzasadnienie nie zawiera wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia poprzez ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej lub wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, wówczas podlega ono uchyleniu, zaś sprawa zostaje przekazana do ponownego rozpoznania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2007 r., V CSK 115/07, M.Praw. 2007, nr 17, s. 930), co bezsprzecznie miało miejsce w analizowanej sprawie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, sporządzone przez Sąd Okręgowy uzasadnienie wyroku nie odpowiada wymogom z art. 328 § 2 k.p.c., a tym samym nie jest możliwy ustalenie, na jakich dowodach Sąd się oparł, którym dowodom odmówił wiarygodności oraz jakie de facto poczynił ustalenia, w oparciu o które wydał zaskarżone rozstrzygnięcie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zgromadzony w przedmiotowej sprawie przez Sąd Okręgowy materiał dowodowy nie był miarodajny ani wystarczający do wyprowadzenia kategorycznego wniosku, że okres zatrudnienia ubezpieczonego od 1 września 1970 r. do 30 czerwca 1992 r. PTS w T. w B. w charakterze mechanika w kanałach remontowych i kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze powyżej 3,5 tony, okres zatrudnienia na budowie w Iraku od 30 czerwca 1984 r. do 30 czerwca 1985 r. w charakterze mechanika samochodowego w kanałach, okres zatrudnienia od 3 sierpnia 1992 r. do 30 kwietnia 1998 r. u W. K. przy transporcie popiołu z elektrociepłowni oraz okres zatrudnienia od 1 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. u J. S. na stanowisku kierowcy przy transporcie na budowach, winien zostać uznany za okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, co czyniło - w ocenie Sądu I instancji - trafnym twierdzenie, że wnioskodawca jest uprawniony do emerytury, o której mowa w art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887, ze zm.).

Jak wynika z ugruntowanego stanowiska doktryny i judykatury, dla zaliczenia wnioskodawcy danej pracy, jako świadczonej w warunkach, o jakich mowa w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016, poz. 887) nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152 z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10 LEX nr 950426).

Najistotniejszego zatem znaczenia nabiera ustalenie faktyczne w zakresie rzeczywistego charakteru zatrudnienia wnioskodawcy, wykonywanych przez niego zadań i czynności pracowniczych, tak aby było możliwe dokonanie oceny świadczonej przez ubezpieczonego w poszczególnych zakładach pracy przez pryzmat prac wymienionych w załączniku do przedmiotowego rozporządzenia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji nie przeprowadził we wskazanym wyżej zakresie należytego postępowania dowodowego.

I tak, dokonując oceny zatrudnienia ubezpieczonego w P. T. w B., Sąd Okręgowy pomimo, że dysponował kompletnymi aktami osobowymi wnioskodawcy, z których wynikało, że w okresie od 1 września 1970 r. do 30 czerwca 1992 r. był zatrudniony w P. T. w B. nie przeanalizował ich celem ustalenia, w jakich okresach pracował on na poszczególnych stanowiskach, jakie zadania wykonywał oraz czy powierzone obowiązki na stanowiskach mechanika oraz kierowcy wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd podał jedynie, że we wskazanym przedsiębiorstwie wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy i mechanika, jednak w żadnej mierze nie odniósł się do rodzaju wykonywanych przez wnioskodawcę obowiązków, tj. nie dokonał oceny czy praca na wskazanych stanowiskach była wykonywana jednocześnie, czy też może w pewnym okresie (jakim?) ubezpieczony był zatrudniony jako mechanik, a w innym (jakim?), jako kierowca. Jak wynika z pisma z dnia 23 czerwca 1973 r. H. M. (2) został zatrudniony w P. T. 22 czerwca 1973 r. na stanowisku montera samochodowego, przy czym już w dniu 11 sierpnia 1975 r. został przeniesiony ze stanowiska pomocnika kierowcy, którym był od 11 marca 1974 r., na stanowisko kierowcy. Powyższe wynika również z pisma z dnia 8 sierpnia 1975 r., w którym wyraził on zgodę na dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia – z informacji w nim zawartych wynika, że ubezpieczonemu powierzono wykonywanie obowiązków kierowcy. Następnie w dniu 28 października 1976 r. wnioskodawcy zostały powierzone obowiązki mechanika, które wykonywał również w dniu 17 stycznia 1984 r., w dniu 21 sierpnia 1985 r., w dniu 1 czerwca 1988 r. oraz w dniu 1 lipca 1989 r. Jednocześnie w dniu 21 sierpnia 1985 r. ubezpieczony otrzymał dodatek za obsługę urządzeń pogotowia technicznego (prowadzenie pojazdu pogotowia technicznego S. (...)), przy czym Sąd nie ustalił, jak te dodatkowe obowiązki wpłynęły na rodzaj powierzonej mu pracy na stanowisku mechanika. Przedmiotowy dodatek został mu również przyznany w dniu 29 października 1988 r. Jeśli zatem ubezpieczony obsługiwał urządzenia pogotowania technicznego, to czy mógł jednocześnie świadczyć - stale i w pełnym wymiarze godzin - pracę na stanowisku mechanika samochodowego w kanałach remontowych. A może wówczas zostały mu powierzone obowiązki kierowcy?. Z akt osobowych wynika, że obowiązki kierowcy ubezpieczony wykonywał ponownie od dnia 1 września 1990 r., aż do daty wypowiedzenia umowy o pracę, przy czym nie jest wiadomym, czy były to obowiązki kierowcy samochodów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony, czy też samochodów osobowych. Nadto Sąd nie badał również, czy w okresie zatrudnienia na stanowisku mechanika H. M. (1) pracował w kanałach remontowych, czy też jego praca sprowadzała się do wykonywania innego rodzaju czynności, nie związanych z koniecznością przebywania w kanałach. Powyższa kwestia jest o tyle istotna, że tylko zatrudnienie – wskazane w wykazie A, dziale XIV, poz. 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – uznawane jest za zatrudnienie w warunkach szczególnych. Jak wynika z zeznań powołanych w sprawie świadków, a w szczególności świadka L. P., ubezpieczony w okresie zatrudnienia w T. pracował m.in. w silnikowni, gdzie naprawiał silniki samochodów ciężarowych, przy czym jak powszechnie wiadomo praca związana z naprawą silnika wykonywana jest poza kanałem, a skoro tak to Sąd winien wyjaśnić jakiego rodzaju czynności wnioskodawca wówczas wykonywał, na czym polegała praca w silnikowni oraz w jakim okresie zatrudnienia wnioskodawca świadczył w niej swoje obowiązki pracownicze. Nadto winien również zbadać, czy w tejże silnikowni ubezpieczony przebywał w kanałach, a jeśli tak, to ile godzin dziennie zajmowała mu praca w kanale a ile przy stanowisku, na którym rozbierany i naprawiany był silnik. Sąd nie wyjaśnił również kwestii tego, w jaki sposób na rodzaj świadczonej przez wnioskodawcę pracy wpłynął fakt powierzenia mu dodatkowych obowiązków związanych z obsługą urządzeń pogotowania technicznego – Sąd nie zbadał, kiedy dokładnie ubezpieczony wykonywał powyższe czynności, jaki miały one charakter, czy były wykonywane obok, czy zamiast podstawowego zatrudnienia oraz na jakim stanowisku był wówczas zatrudniony, podczas gdy bez tych informacji nie jest możliwym dokonanie jednoznacznej oceny charakteru zatrudnienia ubezpieczonego. Zauważyć należy, że H. M. (1) był pracownikiem pogotowia technicznego i naprawiał sprzęt (kaparki, samochody ) w terenie – na budowach. Z ustaleń Sądu nie wynika, w jakim okresie prace te wykonywał, czy przez cały ten czas był kierowcą w tym pogotowiu.

Nie inaczej Sąd I instancji ocenił pracę ubezpieczonego na umowie eksportowej w Iraku, gdzie - jak wynika z powiadomienia o gotowości do wyjazdu - od dnia 30 czerwca 1984 r. miał być zatrudniony na stanowisku mechanika samochodowego. Kontrakt zakończył się w dniu 30 czerwca 1985 r., przy czym nie jest wiadomym, czy H. M. (1) we wskazanym okresie wykonywał powierzone mu obowiązki w kanałach remontowych, czy też poza nimi, albowiem nie każda praca na stanowisku mechanika samochodowego wiąże się z koniecznością przebywania w kanałach. Sąd powyższej kwestii nie zbadał, przyjmując odgórnie (?), że zatrudnienie ubezpieczonego w Iraku miało charakter zatrudnienia w warunkach szczególnych, chociaż na okoliczność powyższego ubezpieczony nie przedłożył stosownego dokumentu.

Trudno również ocenić, na jakiej podstawie Sąd Okręgowy uznał zatrudnienie wnioskodawcy u W. K. w okresie od 3 sierpnia 1992 r. do 30 kwietnia 1998 r. przy transporcie popiołu z elektrociepłowni oraz okres zatrudnienia od 1 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. u J. S. na stanowisku kierowcy przy transporcie na budowach, za zatrudnienie „szczególne”, albowiem na okoliczność powyższego ubezpieczony również nie wskazał żadnego materiału dowodowego. Wnioskodawca podał jedynie – w toku składania zeznań na rozprawie pierwszoinstancyjnej w dniu 12 sierpnia 2016 r. – że w okresie zatrudnienia u W. K. woził popiół z elektrociepłowni samochodem marki K., a w trakcie zatrudnienia u J. S. jeździł K. (...) na budowy. Powyższe jednak w żadnej mierze nie może zostać uznane za jednoznaczne z uznaniem, że pracę na stanowisku kierowcy, o której mowa w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 (kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony), świadczył stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albowiem powyższe nie zostało poparte żadnymi dowodami.

Wobec braku ustalenia kluczowej, z punktu widzenia niniejszej sprawy okoliczności, Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, że Sąd Okręgowy de facto nie rozpoznał istoty sprawy, co na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. skutkuje uchyleniem wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Taki bowiem skutek rodzi pozostawienie poza oceną, wskazywanej okoliczności faktycznej, stanowiącej podstawę zastosowania normy prawa materialnego, będącej podstawą zgłoszonego żądania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien przeprowadzić stosowne postępowanie dowodowe zgodnie z regułami postępowania cywilnego, a zgromadzony materiał dowodowy ocenić zgodnie z zasadami określonymi w art. 233 k.p.c., dokonać ustaleń faktycznych istotnych z punktu widzenia przedmiotu sporu i wyjaśnić podstawę prawną wyroku z przytoczeniem przepisów prawa materialnego.

Dla wyjaśnienia wskazanej kwestii konieczne będzie w pierwszej kolejności szczegółowe i precyzyjne przeanalizowanie akt osobowych H. M. (1) z okresu jego zatrudnienia w P. T. w B. pod kątem ustalenia, w jakich okresach ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku mechanika samochodowego, czy jego praca była wykonywana w kanałach remontowych oraz czy była wykonywana stale i w pełnym wymiarze godzin, a w jakich na stanowisku kierowcy i czy zawsze praca na stanowisku kierowcy wiązała się z prowadzeniem pojazdów o ciężarze powyżej 3,5 tony, jaki charakter miała praca w pogotowiu technicznym. Nadto Sąd winien dopuścić dowód z przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony oraz powtórzyć dowód z zeznań wnioskowanych przez skarżącego świadków L. P. i J. G., na okoliczność rodzaju oraz charakteru wykonywanych przez niego w spornych okresach czynności, a następnie skonfrontować zgromadzony w ten sposób materiał dowodowy z dokumentacją osobową oraz z dokumentacją znajdującą się już w aktach emerytalnych oraz w aktach sądowych i dopiero wówczas dokonać jego oceny w kontekście przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.) oraz art. 32 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 887). Nadto Sąd winien również zobowiązać wnioskodawcę do przedłożenia dokumentów, względnie zaoferowania dowodu z zeznań świadków, które potwierdzałyby, że w okresach od 30 czerwca 1984 r. do 30 czerwca 1985 r. (zatrudnienia na umowie eksportowej w Iraku) od 3 sierpnia 1992 r. do 30 kwietnia 1998 r.(u W. K. przy transporcie popiołu z elektrociepłowni) oraz od 1 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. (u J. S. na stanowisku kierowcy przy transporcie na budowach), wykonywał on zatrudnienie, o którym mowa w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 oraz dziale XIV, poz. 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Dopiero bowiem przeprowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego pozwoli Sądowi na pozyskanie informacji na temat rodzaju wykonywanych przez skarżącego w spornych okresach czynności, a następnie dokonanie oceny czy, a jeśli tak to pod który dział i pod którą pozycję załącznika do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. zatrudnienie wykonywane przez wnioskodawcę w wymienionych wyżej okresach można zakwalifikować. Nie przesądzając bowiem o zasadności roszczenia ubezpieczonego Sąd odwoławczy stoi na stanowisku, że przed wydaniem orzeczenia należało przeprowadzić wszelkie możliwe i wiadome Sądowi Okręgowemu dowody na okoliczność tego, czy można przyznać ubezpieczonemu emeryturę w wieku obniżonym przewidzianą w przepisach art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. przywołanej wyżej. Dopiero bowiem taka wszechstronna ocena materiału dowodowego sprawy pozwoli temu Sądowi na prawidłową ocenę merytorycznej zasadności zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Prawidłowe rozpoznanie sprawy wymaga przeprowadzenia przez Sąd pierwszej instancji postępowania dowodowego w całości, co skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Wskazując na powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku, pozostawiając Sądowi Okręgowemu - na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. -rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za drugą instancję.

SSA Michał Bober SSA Jerzy Andrzejewski SSA Małgorzata Gerszewska