Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 maja 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa W. G.

przeciwko Telewizji (...) Spółce Akcyjnej w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 15 listopada 2016 roku sygn. akt VII P 223/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala i zasądza od W. G. na rzecz Telewizji (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

II.  zasądza od W. G. na rzecz Telewizji (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej, w tym kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej;

III.  nakazuje W. G. zwrot Telewizji (...) Spółce Akcyjnej w W. kwoty 2.400,55 (dwa tysiące czterysta 55/100) złotych tytułem zwrotu spełnionego świadczenia.

Dorota Czyżewska Grzegorz Kochan Monika Sawa

Sygn. akt XXI Pa 32/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie z powództwa W. G. przeciwko Telewizji (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o odszkodowanie:

1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.400 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę;

2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 60 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

3. nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 270 zł tytułem opłaty od pozwu, od wniesienia której powód był zwolniony z mocy ustawy;

4. wyrokowi w pkt 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 2.400,55 zł.

Pozwem z dnia 12 lutego 2015 r. skierowanym przeciwko Telewizji (...) S.A. z siedzibą w W. powód W. G. wystąpił o odszkodowanie za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę z winy pracodawcy, ewentualnie o przywrócenie do pracy. Argumentując na rzecz powództwa powód wskazał, iż złożone mu wypowiedzenie umowy o pracę nie stanowiło zwolnienia indywidualnego. Według powoda, pracodawca przeprowadzał proces zwolnień grupowych, i jak podkreślił powód w miesiącu lutym wypowiedzenia ma otrzyma ponad 60 osób.

W odpowiedzi na pozew pozwany Telewizja (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przewidzianych

Na rozprawie w dniu 13 października 2015 r. pełnomocnik powoda sprecyzował żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 6.000 zł tytułem odszkodowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód W. G. był zatrudniony w Telewizji (...) S.A. z siedzibą w W. w okresie od 1 marca 2009 r. do 31 marca 2015 r., ostatnio na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku starszego wartownika konwojenta w Wydziale Ochrony Ośrodka Administracji (świadectwo pracy k. 9 część C akt osobowych, umowa o pracę k.10, zeznania powoda W. G. k. 190-191v).

Służba ochrony wewnętrznej liczyła 76 pracowników na stanowiskach: wartownik-konwojent, starszy wartownik-konwojent, zastępca szefa ochrony, szef ochrony i dowódca zmian (zeznania świadka W. L. k. 89-101, zapis audio-video k. 103).

Powód był członkiem organizacji związkowej (...) S.A. (okoliczność bezsporna).

Restrukturyzacja służb ochrony pozwanej była prowadzona od 2007 r. W tym czasie przeprowadzono ją w 16 oddziałach terenowych, w rezultacie czego w głównej siedzibie pozwanej funkcjonował system mieszany: na zewnątrz posterunki chronił zewnętrzny podmiot, w obiekcie ochronę zapewniali pracownicy pozwanej – wewnętrzna służba ochrony (zeznania świadków: W. L. k. 89-101, zapis audio-video k. 103, J. W. k. 112-114, zapis audio-video k. 116).

W listopadzie 2014 r. zarząd Telewizji (...) S.A. podjął decyzję o dokonaniu restrukturyzacji służb ochrony polegającym na zastąpieniu wewnętrznej służby ochrony podmiotem zewnętrznym. W związku z tym ogłoszony został przetarg. Do czasu zakończenia przetargu niezbędnego do wyłonienia firmy zewnętrznej postanowiono, że ochrona będzie miała charakter mieszany, a więc składać się zarówno z pracowników Telewizji jak i firmy zewnętrznej (zeznania świadków: W. L. k. 89-101, zapis audio-video k. 103, J. W. k. 112-114, zapis audio-video k. 116).

W styczniu 2015 r. zostało zorganizowane spotkanie z pracownikami objętymi wypowiedzeniami. Na spotkaniu tym poinformowano pracowników o rozwiązaniu wewnętrznej służby ochrony i likwidacji wszystkich stanowisk tj. starszego wartownika konwojenta, zastępcy szefa ochrony, szefa ochrony, jak również dyspozytorów. Powód w tym zebraniu nie uczestniczył (zeznania świadków: W. L.
k. 89-101, zapis audio-video k. 103, J. W. k. 112-114, zapis audio-video k. 116, zeznania powoda- k 190-190v).

W kwietniu 2015 r. przetarg został zakończony i została wyłoniona firma (...), której przekazano obowiązki ochrony mienia i ochrony przeciwpożarowej (zeznania świadków: W. L. k. 89-101, zapis audio-video k. 103, J. W. k. 112-114, zapis audio-video k. 116).

Pracodawca opracował harmonogram zwolnień i dokonywał zwolnień w taki sposób, aby w miesiącu nie przekroczyć 30 osób. Wręczanie wypowiedzeń zostało rozłożone na 3 miesiące. Pracodawca zwalniał pracowników ochrony grupami. Wypowiedzenia wręczano pracownikom sukcesywnie, ponieważ chciano przejść płynnie na zmianę obsługi. W międzyczasie pracodawca zawarł umowę z firmą (...) do czasu zakończenia przetargu celem zapewnienia ochrony, która miała mieszany charakter- złożony z pracowników pozwanego i pracowników firmy zewnętrznej. Pracodawca nie informował pracowników, jakie były kryteria doboru pracowników do zwolnienia. Szef i zastępca szefa ochrony decydowali, które osoby mają mieć wypowiedzianą umowę o pracę w pierwszej kolejności. Nie było ściśle określonych kryteriów kogo zwalnia się w pierwszej kolejności (zeznania świadków: W. L. k. 89-101, zapis audio-video k. 103, J. W. k. 112-114, zapis audio-video k. 116, A. S. k. 164v-165, zapis audio-video k. 166, zeznania powoda W. G. k. 190-191v,)

Pismem z dnia 8 lutego 2015r. pracodawca poinformował reprezentującą powoda organizację związkową o zamiarze wypowiedzenia m. in. powodowi umowy o pracę (pismo k. 4b akt osobowych).

Pismem z dnia 8 lutego 2015r. organizacja związkowa nie wyraziła zgody na rozwiązanie umowy o pracę z powodem wskazując, że powód jest wykwalifikowanym i bardzo dobrym pracownikiem (pismo k. 9).

Oświadczeniem z dnia 10 lutego 2015 r. Telewizja (...) S.A. rozwiązała z powodem umowę o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia, który wynosił 1 miesiąc i upłynął w dniu 31 marca 2015 r. Jako wyłączną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca wskazał na restrukturyzację służby ochrony w Telewizji (...) S.A., polegającą na likwidacji stanowisk starszego wartownika–konwojenta w Wydziale Ochrony Ośrodka Administracji oraz planowane powierzenie wykonywania zadań ochrony zewnętrznemu kontrahentowi. Zgodnie z treścią oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę na zasadzie art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.) powodowi miała zostać wypłacona odprawa pieniężna w wysokości
2-miesięcznego wynagrodzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia k. 3).

Analogicznej treści wypowiedzenia otrzymali pracownicy zatrudnieni na stanowiskach dyspozytorów.

Ostatecznie zostały zlikwidowane wszystkie stanowiska wchodzące w skład wewnętrznej służy ochrony. W (...) S.A. nie było innych stanowisk pracy, które mogłyby być zaproponowane dla pracowników wewnętrznej służby ochrony. Na miejsce powoda nie została zatrudniona żadna osoba (zeznania świadków: W. L., k. 89-101, zapis audio-video k. 103, J. W. k. 112-114, zapis audio-video k. 116).

W dniu 18 lutego 2015 r. Telewizja (...) S.A. podpisała dokument Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia ( (...)), na podstawie której to specyfikacji miał zostać przeprowadzony przetarg na świadczenie usługi ochrony osób i mienia oraz obsługi recepcji w obiektach Telewizji (...) S.A. w W. i Oddziałach (...) S.A. na okres 36 miesięcy od dnia zawarcia umowy (specyfikacja istotnych warunków zamówienia k.42-70).

Na mocy uchwały nr (...)z dnia 7 maja 2015 r. odwołano wewnętrzną służbę ochrony w (...) S.A. Od 21 kwietnia 2015 r. zadania przez nią realizowane miały być wykonywane przez podmiot zewnętrzny, tj. podmiot wyłoniony wskutek przetargu: firmę (...) (okoliczność bezsporna, zeznania świadków: W. L. k. 89-101, zapis audio-video k. 103, J. W. k. 112-114, zapis audio-video k. 116).

W okresie od 26 stycznia 2015r. do 31 lipca 2015r. pracodawca rozwiązał umowy o pracę z 71 osobami w trybie art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w tym z 13 osobami za porozumieniem stron (zestawienie k. 121-122).

W wyniku przeprowadzonej restrukturyzacji pozostali w pracy jedynie pracownicy podlegający szczególnej ochronie lub nieobecni w pracy z powody choroby (zestawienie k.119-120, zeznania świadków: W. L. k. 89-101, zapis audio-video k. 103, J. W. k. 112-114, zapis audio-video k. 116).

Zgodnie z zaświadczeniem pozwanego pracodawcy miesięczne wynagrodzenie brutto powoda obliczone według zasad ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy wynosiło 2.400,55 zł (zaświadczenie k. 20).

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu ciężar dowodu w zakresie wykazania zasadności i prawidłowości rozwiązania z powodem umowy o pracę spoczywał na pozwanym, który powinien był wykazać, że wskazane przyczyny są prawdziwe i uzasadniające rozwiązanie z powodem umowy o pracę w tym trybie.

W treści oświadczenia pracodawca jako przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę powoda wskazał restrukturyzację służby ochrony w Telewizji (...) S.A. polegającą na likwidacji stanowisk starszego wartownika-konwojenta w Wydziale Ochrony Ośrodka Administracji oraz planowanym powierzeniu wykonywania zadań ochrony zewnętrznemu kontrahentowi. Pozwany pracodawca jako podstawę rozwiązania umowy o pracę wskazał m.in. art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych.

Powód kwestionował konkretność przyczyny wypowiedzenia a także fakt, iż pracodawca w drodze wypowiedzeń indywidualnych dokonał zwolnienia grupy pracowników, co wskazuje na obejście art. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowniczych.

Sąd Rejonowy uznał powyższy zarzut za zasadny. Sąd uznał bowiem, że pomimo faktu że wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązania stosunku pracy to nie może być ono dowolne. Ogranicza je treść przepisów prawa pracy zapobiegając dowolnym czy dyskryminującym zwolnieniom. Przyczyna wypowiedzenia powinna być zaś dla pracownika zrozumiała.

Formułując treść wypowiedzenia pracodawca nie wykazał, w jakim sposób restrukturyzacja służby ochrony wiązała się z likwidacją stanowiska powoda i nie wykazał, aby okoliczność tak była powodowi wiadoma. Zdaniem Sądu wystąpienie po stronie zakładu pracy okoliczności, które obiektywnie uzasadniają przeprowadzenie procedury z ustawy o zwolnieniach grupowych, nie zwalnia pracodawcy z obowiązku sformułowania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę w taki sposób, który pozwala pracownikowi na stwierdzenie, jakie konkretnie czynniki zadecydowały o rozwiązaniu z nim stosunku pracy. Temu obowiązkowi pracodawca nie zadośćuczynił.

Sąd I instancji wskazał również, że pracodawca nie wykazał kryteriów doboru powoda do zwolnienia. W oświadczeniu o wypowiedzeniu stosunku pracy powoda pracodawca mimo ciążącego na nim obowiązku nie wskazał kryteriów, które zdecydowały o doborze do zwolnienia powoda spośród grona innych pracowników zajmujących to samo stanowisko. Wręczając pracownikom wypowiedzenia umowy o pracę w związku z planowanym powierzeniem zdań firmie zewnętrznej pracodawca nie zdecydował się na przeprowadzenie procesu zwolnień grupowych, zaś wręczane co miesiąc wypowiedzenia kierowane były do określonej liczbowo grupy pracowników. Podejmując decyzję co „rozłożenia procesu zwolnień na raty” pracodawca winien wskazać kryteria doboru pracowników do zwolnienia. Okoliczność bowiem, czy pracownik otrzymuje wypowiedzenie w pierwszym miesiącu czy też w ostatnim - może być dla niego istotną okolicznością, a decyzja pracodawcy w tym względzie powinna być oparta na obiektywnych kryteriach.

W przeciwnym razie pracodawca naraża się na zarzut obejścia art. 1 ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych. Albo bowiem istniały obiektywne przesłanki do zwalniania w każdym miesiącu tylko grupy pracowników, a wówczas te kryteria powinny być wskazane w treści wypowiedzenia, albo pracodawca był zobligowany do zastosowania procesu zwolnień grupowych ze wszystkimi konsekwencjami.

Przesłanki doboru do zwolnienia powoda nie były mu wskazane w treści wypowiedzenia, nie były mu też znane w momencie złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę z jakiegokolwiek innego źródła. Brak wskazania kryteriów oznaczał zdaniem Sądu Rejonowego powód został pozbawiony obrony swoich praw i możliwości oceny, czy pracodawca typując go do zwolnienia, zastosował obiektywne i sprawiedliwe kryteria doboru pracownika do zwolnienia. Powyższe uchybienie sprawia, że pracodawca dokonał wypowiedzenia umowy o pracę w sposób niezgodny z prawem naruszając art.30§4 k.p, co skutkowało uwzględnieniem roszczenie powoda co do zasady. Z powyższych względów Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.400 zł tytułem odszkodowania uznając, że nie przekracza ona maksymalnej kwoty odszkodowania wynikającej z treści art. 47 ¹ k.p..

Jednocześnie zgodnie z treścią art. 193 § 21 k.p.c. Sąd uznał dokonane w dniu 13 października 2015 r. rozszerzenia powództwa za niedopuszczalne.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z
§ 12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W oparciu o art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd ustalił opłatę od pozwu na kwotę 270 zł i na mocy art. 97 i 113 tej ustawy Sąd obciążył tą opłatą pozwanego.

Na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 2.400,55 zł odpowiadającej jednomiesięcznemu wynagrodzeniu powoda zgodnie z zaświadczeniem o zarobkach.

Apelację od powyższego wyroku złożył pełnomocnik pozwanego, zaskarżając go całości. Strona zarzuciła:

1. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędną sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę materiału dowodowego, polegającą na błędnym uznaniu, że pozwana formułując treść wypowiedzenia nie wykazała, w jaki sposób restrukturyzacja służby ochrony wiązała się z likwidacją stanowisk pracy powoda i nie wykazała, że okoliczność ta była powodowi wiadoma, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (w szczególności z zeznań świadków: W. L., J. W. i A. S., dowodu z treści dokumentu SIWZ i treści wypowiedzenia wręczonego Powodowi) wynika, że stanowisko pracy powoda jak i wszystkie pozostałe stanowiska z jego grupy zawodowej -wewnętrznej służby ochrony, zostały objęte procesem restrukturyzacji i likwidacji wobec powierzenia zadań ochrony podmiotowi zewnętrznemu oraz że powodowi ww. przyczyna wypowiedzenia była znana z treści wypowiedzenia oraz spotkania, na które przed rozpoczęciem restrukturyzacji zostali zaproszeni wszyscy pracownicy grupy zawodowej, do której należał powód;

b) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę materiału dowodowego, polegającą na błędnym uznaniu, że pozwana nie wykazała, jakie konkretnie czynniki zadecydowały o rozwiązaniu z powodem stosunku pracy, podczas gdy treść zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (w szczególności z zeznań świadków: W. L., J. W. i A. S., dowodu z treści dokumentu SIWZ) wskazuje, że wyłączną przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy o pracę była likwidacja jego stanowiska pracy w ramach restrukturyzacji służby ochrony pozwanej, której konsekwencją była likwidacja całej grupy zawodowej, do której należał powód;

2. wywiedzenie z materiału dowodowego okoliczności z niego nie wynikających i przyjęcie, że analogicznej treści wypowiedzenia co powód (starszy wartownik - konwojent), otrzymali od pozwanej pracownicy zatrudnieni na stanowiskach dyspozytorów, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego takie okoliczności nie wynikają i nie mają one znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie;

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

a) przepisu art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 30 § 4 k.p. w zw. z art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, poprzez niewłaściwe zastosowanie, na skutek błędnego uznania, iż pozwana była zobowiązana do wskazania powodowi, jakim kryterium kierowała się rozwiązując z nim umowę o pracę w drodze wypowiedzenia, podczas gdy pozwana dokonując likwidacji całej grupy zawodowej -wewnętrznej służby ochrony, takiego obowiązku nie miała;

b) przepisu art. 45 § 1 k.p. poprzez niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania za niezasadne rozwiązanie umowy o pracę w wysokości 5.400 zł, podczas gdy brak było podstaw do zasądzenia na rzecz powoda odszkodowania, wypowiedzenie powodowi umowy o pracę było uzasadnione a pozwana nie naruszyła przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.

Wskazując na powyższe strona wniosła o zmianę skarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania za I instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; nakazanie powodowi zwrotu na rzecz pozwanej kwoty 2.400,55 zł wypłaconej w wykonaniu pkt. 4 skarżonego wyroku (rygor natychmiastowej wykonalności); zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji pozwanej i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jest zasadna i zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 382 k.p.c. Sąd II instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Sąd ten jako sąd orzekający merytorycznie władny jest samodzielnie dokonać ustaleń faktycznych bez potrzeby uzupełniania materiału dowodowego zebranego przed sądem I instancji o ile taka potrzeba faktycznie nie zachodzi (por wyr. SN 2010.11.04, II PK 110/10, Lex nr 678013) oraz dokonać odmiennej oceny dowodów bez ponowienia lub uzupełnienia postępowania dowodowego pod warunkiem ponownego i dokładnego rozważenia dowodów zebranych we wcześniejszych stadiach postępowania wskazania dlaczego ich ocena przyjęta wcześniej przez sąd była błędna oraz przekonującego wyjaśnienia motywów zmiany oceny tych dowodów i dokonania na ich podstawie nowych ustaleń faktycznych (por.: wyrok SN 2010.10.27, III PK 21/10, wyr. SN 2010.09.24, IV CSK 72/10, Lex nr 622212, post. SN 2010.07.22 I CSK 313/09, Lex nr 686078, wyr. SN 2010.02.23 II UK 194/09, Lex nr 590239).

Postępowanie apelacyjne jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, to jednak zachowuje charakter postępowania rozpoznawczego. Oznacza to, że sąd II instancji ma pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia. W konsekwencji może a jeżeli je dostrzeże powinien naprawić wszystkie naruszenia prawa materialnego niezależnie od tego czy zostały wytknięte w apelacji pod warunkiem, że mieszczą się w granicach zaskarżenia (por. post. SN z dn. 4.10.2002 r., III CZP 62/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 7)

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji co do zasady prawidłowo ustalił stan faktyczny przedmiotowej sprawy, jednakże dokonał wadliwej oceny dowodów oraz dokonał błędnej wykładni przepisów prawa materialnego, co czyniło zasadnym zrzuty podnoszone przez pozwaną w apelacji.

Zgodnie z art. 30 § 4 k.p. w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca to wypowiedzenie. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przyczyna ta powinna być sformułowana w sposób konkretny, dostatecznie sprecyzowany, powinna być rzeczywista i powinna stanowić dostateczne uzasadnienie dla decyzji pracodawcy (por. np. wyr. SN z 13 maja 1998 r., I PKN 105/98, OSNAP 1999, nr 10, poz. 335; wyr. SN z 1 października 1997r., I PKN 315/97, OSNAP 1998, nr 14, poz. 427, wyr. SN z 4 grudnia 1997 r. I PKN 419/97, OSNAP 1998, nr 20, poz. 598). Konstrukcja taka ma na celu ochronę pracownika przed arbitralnym zachowaniem się pracodawcy oraz umożliwienie pracownikowi oceny słuszności wypowiedzenia i w tym kontekście rozważenie celowości kwestionowania wypowiedzenia w postępowaniu sądowym.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy pracodawca oświadczeniem z dnia 10 lutego 2015 r. rozwiązał z powodem umowę o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia, który wynosił 1 miesiąc i upłynął w dniu 31 marca 2015 r. Jako wyłączną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca wskazał na restrukturyzację służby ochrony w Telewizji (...) S.A., polegającą na likwidacji stanowisk starszego wartownika–konwojenta w Wydziale Ochrony Ośrodka Administracji oraz planowane powierzenie wykonywania zadań ochrony zewnętrznemu kontrahentowi. Zgodnie z treścią oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę na zasadzie art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.) powodowi miała zostać wypłacona odprawa pieniężna w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia.

W ocenie Sądu Okręgowego tak sformułowaną przyczynę należało uznać za dostatecznie konkretną i zrozumiałą dla pracownika. Wskazanie, że likwidacji ulega stanowisko pracy, na którym pracownik jest zatrudniony w oczywisty sposób pozwala mu się zorientować, jaka przyczyna legła u podstaw decyzji pracodawcy.

Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd I instancji wadliwie ocenił, że w przedmiotowej sprawie pozwana była zobowiązana do wskazania kryteriów doboru do zwolnienia powoda.
Z treści dokumentu wypowiedzenia umowy o pracę wręczonego powodowi wynika jednoznacznie, iż wyłączną przyczyną wypowiedzenia była restrukturyzacja służby ochrony u pozwanej polegająca na likwidacji stanowisk starszego wartownika konwojenta w Wydziale Ochrony Ośrodka Administracji oraz planowanym powierzeniu wykonywania zadań ochrony zewnętrznemu kontrahentowi. W judykaturze słusznie podnosi się, że zasadniczo likwidacja konkretnego (jedynego danego rodzaju) stanowiska pracy, w której wyniku następuje zmiana struktury zakładu pracy powodująca zmniejszenie zatrudnienia, uzasadnia zwolnienie pracownika, który był zatrudniony na tym stanowisku pracy, bez potrzeby oceny przez pracodawcę kwalifikacji, stażu pracy itp. zwalnianego pracownika i porównywania go z pracownikami zatrudnionymi na stanowiskach innego rodzaju. Potrzeba porównania z innymi pracownikami powstaje wówczas, gdy następuje likwidacja jednego lub kilku spośród większej liczby jednakowych stanowisk i konieczne jest dokonanie wyboru pracowników, z którymi zostanie zakończony stosunek pracy (por. wyr. SN z dnia 3 listopada 2010 r., I PK 93/10, LEX nr 707852).

W przedmiotowej sprawie pozwana zmierzała do likwidacji wszystkich stanowisk wartownika-konwojenta (oraz wszystkich pracowników wewnętrznej ochrony). W rezultacie rozwiązano umowy ze wszystkimi pracownikami zajmującymi takie stanowiska, z wyjątkiem osób objętych szczególną ochroną przed zwolnieniem. Fakt, że nie ze wszystkimi pracownikami rozwiązano umowy o pracę w tym samym czasie nie powodował zdaniem Sądu odwoławczego konieczności bieżącego porównywania sytuacji poszczególnych pracowników przy zastosowaniu kryteriów doboru do zwolnienia, skoro likwidacji miały ulec wszystkie stanowiska, a kolejne zwolnienia następowały w nieznacznych odstępach czasu. Ponadto stopniowa likwidacja przedmiotowych stanowisk wynikała z zamiaru zachowania bezpieczeństwa zakładu pracy, który podlega obowiązkowi ochrony. W tych okolicznościach pracodawca nie był zobowiązany do wskazywania w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę kryteriów doboru do zwolnienia.

Z kolei zasadność wypowiedzenia umowy o pracę w świetle art. 45 § 1 k.p. należy ujmować w dwóch aspektach. W rozumieniu tego przepisu wypowiedzenie jest nieuzasadnione zarówno wtedy, gdy wskazana w nim przez pracodawcę przyczyna okazała się pozorna (fikcyjna, nierzeczywista, nieprawdziwa, nieistniejąca), jak i wówczas, gdy przyczyna ta faktycznie zaistniała i w ocenie pracodawcy uzasadniała wypowiedzenie, lecz — ze względu na jej wagę lub charakter — była niewystarczająca dla rozwiązania stosunku pracy (por. wyr. SN: z 25 stycznia 2012 r., II PK 102/11, OSNP 2012 r., nr 23-24, poz. 289, z 9 lipca 2008 r., I PK 2/08 OSNP 2009 r., nr 23-24, poz. 311 i z 6 kwietnia 2007 r., II PK 265/06, LEX nr 737264). Nie ulega wątpliwości, że likwidacja stanowiska pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Wynika to z ugruntowanego już orzecznictwa Sądu Najwyższego, w tym m.in. z uchwały pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 27 czerwca 1985 r. (III PZP 10/85, OSNC 1985, nr 11, poz. 164), zgodnie z którą zmniejszenie stanu zatrudnienia w zakładzie pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia. Organ rozpatrujący spory pracownicze nie jest powołany do badania zasadności i celowości zmniejszenia stanu zatrudnienia. Okoliczności jednak przemawiające za ochroną pracownika mogą powodować, że wypowiedzenie umowy konkretnemu pracownikowi jest nieuzasadnione lub sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przy czym konieczne jest również zbadanie istnienia związku przyczynowego pomiędzy likwidacją a dokonanym wypowiedzeniem. Należy przyjąć, że wykazanie związku przyczynowego miedzy likwidacją a wypowiedzeniem umowy jest dokonane wówczas, gdy pracownik był zatrudniony na likwidowanym stanowisku pracy. Likwidacja stanowiska pracy pracownika wywołuje bowiem prawno-materialny skutek w postaci niecelowości dalszego jego zatrudniania (por. post. SN z 2 lutego 2012 r., II PK 252/11, niepubl.).

W ocenie Sądu Okręgowego likwidacja zajmowanego przez powoda stanowiska pracy była rzeczywista. Postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem I instancji jednoznacznie wykazało, że stanowisko wartownika-konwojenta zostało zlikwidowane, zaś obowiązki, które dotychczas wykonywał powód i inni pracownicy zatrudnienie na analogicznych stanowiskach pozwana przekazała podmiotowi zewnętrznemu — firmie (...). W tych okolicznościach nie można mówić o fikcyjności bądź pozorności przyczyny wskazanej w wypowiedzeniu. W wyroku z 12 grudnia 2001 r. (I PKN 733/00, OSNP 2003/23/569) Sąd Najwyższy trafnie zauważył, że likwidacja stanowiska pracy stanowi rzeczywistą przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli jest na tyle zaawansowana, że nie ma wątpliwości co do jej wykonania. Podkreślenia wymaga fakt, że pozwany wręczył powodowi wypowiedzenie umowy o pracę 10 lutego 2015 r.,
zaś 18 lutego 2015 r. rozpoczęto postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na świadczenie usługi ochrony osób i mienia oraz obsługi recepcji w obiektach Telewizji (...) S.A. w W. i Oddziałach (...) S.A. na okres 36 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Powyższe pozwala przyjąć, że w chwili wypowiedzenia umowy o pracę likwidacja stanowisk wartownika-konwojenta była na tyle zaawansowana, że nie było wątpliwości co do jej wykonania. Nie stanowi o fikcyjności przyczyny wypowiedzenia również okoliczność, że zadania wykonywane dotychczas na likwidowanym stanowisku nadal są wykonywane na rzecz pracodawcy przez podmiot zewnętrzny. Jak słusznie podnosi się w judykaturze dopuszczalne, niczym nieograniczone jest prawo pracodawcy do podjęcia decyzji o tym, że czynności wykonywane przez pracownika na likwidowanym stanowisku mogą być powierzane innym pracownikom (na innych stanowiskach pracy), a nawet osobom (podmiotom) nie pozostającym z pracodawcą w stosunku pracy. Dochodzi wówczas do likwidacji stanowiska pracy, mimo że nadal określone zadania są wykonywane na rzecz pracodawcy (por. wyr. SN z 4 grudnia 2013 r., II PK 67/13, niepubl., z 12 lipca 2001 r., I PKN 541/00, OSNP 2003, Nr 11, poz. 269 oraz z 12 grudnia 2001 r., I PKN 733/00, OSNP 2003, Nr 23, poz. 569).

Należało mieć również na względzie to, że w okresie 30 dni, to jest od 26 stycznia 2015 r. do 24 lutego 2015 r. pracodawca rozwiązał umowy o pracę za wypowiedzeniem oraz w drodze porozumienia stron łącznie z 28 pracownikami. Powyższe znajduje potwierdzenie w załączonym przez pozwanego zestawieniu pracowników zwolnionych przez w trybie art. 10 ww. ustawy w 2015 roku oraz w treści pisma z 15 kwietnia 2015 r. Skoro zatem w okresie nieprzekraczającym 30 dni liczba pracowników zwalnianych z przyczyn ich niedotyczących wyniosła mniej niż 30 pracowników, to pracodawca nie był zobowiązany do stosowania przepisów art. 1-6 z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, lecz zastosowanie znajdował art. 10 tej ustawy.

Pozwana w apelacji zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędną sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę materiału dowodowego, polegającą na błędnym uznaniu, że: pozwana formułując treść wypowiedzenia nie wykazała, w jaki sposób restrukturyzacja służby ochrony wiązała się z likwidacją stanowisk pracy powoda i nie wykazała, że okoliczność ta była powodowi wiadoma; jakie konkretnie czynniki zadecydowały o rozwiązaniu z powodem stosunku pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy sprawy potwierdził, że pozwana wykazała, w jaki sposób restrukturyzacja służby ochrony pozwanej wiązała się z likwidacją stanowiska powoda oraz że okoliczność ta była powodowi znana. Sama treść oświadczenia o wypowiedzeniu powodowi umowy o pracę była sformułowana w sposób wyczerpujący i zrozumiały dla pracownika. Zeznania świadków W. L., J. W., A. S. oraz treść dokumentu SIWZ jednoznacznie wskazywały, że stanowisko pracy powoda jak i wszystkie pozostałe stanowiska z jego grupy zawodowej - wewnętrznej służby ochrony, zostały objęte procesem restrukturyzacji i likwidacji wobec powierzenia zadań ochrony podmiotowi zewnętrznemu. Pozwana zaś nie zatrudniła na miejsce zwalnianych pracowników innych osób.

Z treści uzasadnienia rozwiązania umowy wynika wprost, że: „Wyłączną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę jest restrukturyzacja służby ochrony w Telewizji (...) S.A. polegająca na likwidacji stanowisk starszego wartownika-konwojenta w Wydziale Ochrony Ośrodka Administracji oraz planowanym powierzeniu wykonywania zadań ochrony zewnętrznemu kontrahentowi." Zatem w ocenie Sądu odwoławczego sformułowanie przyczyny wypowiedzenia było jasne i konkretne. Powód został zaś poinformowany w sposób maksymalnie szczegółowy o przyczynie zakończenia stosunku pracy. Przyczyna wypowiedzenia została sformułowana w sposób umożliwiający sądowi jego kontrolę. Wszyscy pracownicy pozwanej (w tym powód) byli informowani ze znacznym wyprzedzeniem o planowanym procesie restrukturyzacji, jej skutkach (likwidacji stanowisk, likwidacji całej grupy zawodowej do której należał powód) i rozmiarach.

Pozwana zorganizowała spotkanie dla pracowników, którzy mieli zostać objęci procesem restrukturyzacji i szczegółowo poinformowała ich o planowanych działaniach. Powód, mimo że został poinformowany o dacie i miejscu spotkania, jak sam twierdził nie uczestniczył w nim. Dlatego zdaniem Sądu pracodawca wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku informacyjnego pracowników. Nieobecność powoda na spotkaniu była zaś wyłącznie jego wyborem, za który tylko on ponosi konsekwencje. Nawet jeśli przyjąć, że istniały okoliczności uzasadniające nieobecność powoda na powyższym spotkaniu, to zdaniem Sądu II instancji niemożliwe było, aby powód nie uzyskał informacji odnośnie omawianych kwestii od obecnych na nim pracowników. Działania pracodawcy obejmowały docelowo całą grupę zawodową powoda, dlatego okoliczność ta musiała być tematem rozmów pracowników.

Reasumując należy stwierdzić, że przyczyna wypowiedzenia była prawdziwa, konkretna i uzasadniała podjęcie przez pracodawcę decyzji o zakończeniu stosunku pracy łączącego strony. Wypowiedzenie umowy o pracę nie narusza również przepisów o wypowiadaniu umów w tym trybie.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 §1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo oraz na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I instancji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1, 3 i art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radcowskie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 150 zł w tym 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie art. 338 k.p.c. stosowanie do ostatecznego wyniku procesu Sąd Okręgowy nakazał powodowi zwrot pozwanej kwoty 2.400,55 zł tytułem zwrotu spełnionego świadczenia.

Dorota Czyżewska Grzegorz Kochan Monika Sawa