Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 lutego 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że I. K. jako pracownik u płatnika składek M. N. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 27 lipca 2015 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w L. przeprowadził postępowanie kontrolne w zakresie zgłoszenia I. K. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia u płatnika M. N..

Umowa o pracę z I. K. została podpisana w Ł. w dniu 27 lipca 2015 r. na okres próbny od dnia 27 lipca 2015 r. do dnia 26 sierpnia 2015 r., a następna umowa została zawarta na czas określony od dnia 27 sierpnia 2015 r. do 31 sierpnia 2018 r. obydwie mowy zostały zawarte na stanowisko pracownik biurowy, w pełnym wymiarze czasy pracy, z wynagrodzeniem 2.774,96 zł brutto miesięczni. Wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy od 8 września 2015 r. z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. W dniu 29 grudnia 2015 r. ubezpieczona urodziła syna i wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa do zasiłku macierzyńskiego od 29 grudnia 2015 r. do 26 grudnia 2016 r.

Organ rentowy dodał, że analizując całokształt dokumentów zgromadzonych w sprawie stwierdził, że ubezpieczona nie świadczyła pracy na rzecz płatnika składek ze względu na fakt, że pracodawca nie przedstawił wiarygodnych dokumentów potwierdzających wykonywanie przez wnioskodawczynię pracy. Brak wystarczających dowodów świadczenia pracy, „krótkotrwałość” zatrudnienia przed dniem powstania niezdolności do pracy, nie zatrudnienie nikogo na zastępstwo i wykonywanie pracy przez płatnika składek oraz innego pracownika zatrudnionego u płatnika składek, świadczy o chęci świadomego osiągnięcia nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych oraz o pozornym charakterze umowy o pracę.

W ocenie organu rentowego umowa o pracę zawarta między płatnikiem składek a I. K. jako zawarta dla pozoru jest nieważna, a zatem ubezpieczona z tytułu zawartej umowy o pracę nie podlega ubezpieczeniom społecznym od 27 lipca 2015 r.

/decyzja – k. 56 – 59 akt ZUS/

I. K. reprezentowana przez adwokata w dniu 18 marca 2016 r. złożyła odwołanie od w/w decyzji i zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie prawa materialnego to jest art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń w zw. z art. 22 §1 k.p. i art. 83 §1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez błędne uznanie umowy zawartej przez I. K. za pozorną i w konsekwencji zanegowanie skutecznego nawiązania stosunku prawnego ubezpieczenia społecznego.

W oparciu o powyższe wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 27 lipca 2015 r. oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 2 – 5/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 15 kwietnia 2016 r. organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

/odpowiedź na odwołanie – k. 8 – 10/

Na rozprawie w dniu 26 października 2017 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, zainteresowany przyłączył się do stanowiska wnioskodawczyni, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, liczonych od wartości przedmiotu sporu w kwocie 1.278,98 zł tj. w kwocie po 360 zł od wnioskodawczyni i zainteresowanego.

/protokół rozprawy z dnia 26 października 2017 r. – 00:01:41 – 00:03:26 – płyta CD – l62/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona I. K. posiada wykształcenie wyższe. Ukończyła w 2010 r. studia na Politechnice (...) na kierunku (...) i uzyskała tytuł licencjata., następnie ukończyła studia na Politechnice (...) na kierunku zarządzanie i uzyskała tytuł magistra.

/kwestionariusz osobowy – k. 35 akt ZUS, dyplom – k. 17 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162, zaświadczenie – k. 121/

Wnioskodawczyni w dniu 7 lutego 2014 r. zdała egzamin i posiada tytuł Auditora Wewnętrznego Zintegrowanego Systemu (...) zgodnego z wymaganiami norm ISO 9001:2008, ISO 14001:2004, PN-N- (...):2004.

/certyfikat – k. 16 akt ZUS/

Wnioskodawczyni posiada następujące doświadczenie zawodowe:

- w okresie od sierpnia 2010 r. do września 2010 r. pracowała w Urzędzie Gminy C. jako praktykantka,

- okresie od lipca 2011 r. do sierpnia 2011 r. pracowała w Odlewni (...) Sp. z o.o. O. jako praktykantka,

- w okresie od grudnia 2009 r. do grudnia 2012 r. pracowała w agencjach reklamowych: D., V., T., V. jako hostessa,

- w okresie od października 2012 r. do sierpnia 2013 r. w (...) sp. z o.o. (...) jako analityk,

- okresie od sierpnia 2013 r. do września 2013 r. w A. (...) M. S. jako praktykantka,

- Od grudnia 2012 r. do chwili obecnej jest udziałowcem w spółce (...) sp. z o.o., (...) Sp. z o.o.

/kwestionariusz osobowy – k. 35 akt ZUS, świadectwo pracy – k. 19 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162/

M. N. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą C. M. N. z siedzibą w B. od 10 marca 2010 r. Przedmiotem działalności jest w przeważającej części sprzedaż hurtowa artykułów alkoholowych.

/wypis z (...) k. 36 akt ZUS/

Wnioskodawczyni I. K. została zatrudniona w C. M. N. na podstawie umowy o pracę na okres próbny od 27 lipca 2015 r. do 26 sierpnia 2015 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego z wynagrodzeniem 2.774,96 zł brutto. Miejsce wykonywania pracy: miejsce prowadzeni działalności pracodawcy, S., (...) C.

/umowa o pracę – k. 33 akt ZUS/

Następnie ubezpieczona została zatrudniona w C. M. N. na podstawie umowy o pracę na czas określony od 27 sierpnia 2015 r. do 31 sierpnia 2018 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego z wynagrodzeniem 2.774,96 zł . Miejsce wykonywania pracy: miejsce prowadzeni działalności pracodawcy, S., (...) C.

/umowa o pracę – k. 34 akt ZUS/

Wnioskodawczyni I. K. o możliwości zatrudnienia w firmie płatnika składek dowiedziała się od znajomego D. P., który polecił ją płatnikowi składek.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162, zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162/

Płatnik składek zatrudnił ubezpieczoną, gdyż w lipcu jest w firmie szczyt sezonu i jest dużo pracy. I. K. miała przejąć część obowiązków M. N..

/zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162 /

Wnioskodawczyni podejmując pracę w firmie (...) poddała się badaniom lekarskim w dniu 30 lipca 2015 r. i lekarz nie stwierdził przeciwwskazań do podjęcia pracy na stanowisku pracownika biurowego.

/zaświadczenie lekarskie – k. 32 akt ZUS/

Do obowiązków ubezpieczonej jako pracownika biurowego należało: wystawianie faktur, rozliczanie tras kierowców i umieszczanie danych w komputerze, sprawdzanie faktur i dokonywanie ich korekt, cen, rozliczanie pieniędzy z utargu, robienie analiz, robienie raportów kasowych, robienie inwentaryzacji. Kierowcy przekazywali ubezpieczonej dane na tarczkach, na których były umieszczone dane kierowcy, ilość kilometrów, przebieg początkowy i końcowy, numer rejestracyjny samochodu.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162, zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162, zeznania świadka A. K. z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:52:54 – 01:14:15 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka M. L. z dnia 6 czerwca 2017 r. – 01:15:25 -01:25:22 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka P. C. z dnia 6 czerwca 2017 r. – 01:25:22 – 01:36:28 – płyta CD – k. 72/

Wnioskodawczyni nie była upoważniona do podpisywania dokumentów.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162/

Wnioskodawczyni swoje obowiązki wykonywała w godzinach od 8.00 do 16.00 w biurze firmy w O.. Do pracy przyjeżdżała samochodem. Biuro mieściło się w niedużym budynku. Oprócz biura była toaleta, pokój socjalny, kuchnia Otrzymała swoje biuro, komputer oraz nadano jej login i hasło by mogła logować do programu A.. Jest to program kalkulacyjny.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00, 00:32:50 – 00:34:24 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162, zeznania świadka A. K. z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:52:54 – 01:14:15 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162, zeznania świadka M. L. z dnia 6 czerwca 2017 r. – 01:15:25 -01:25:22 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka P. C. z dnia 6 czerwca 2017 r. – 01:25:22 – 01:36:28 – płyta CD – k. 72/

Ubezpieczoną do pracy wdrażała A. K., która początkowo kontrolowała jej pracę.

/zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162, zeznania świadka A. K. z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:52:54 – 01:14:15 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162/

Ubezpieczona w firmie podlegała bezpośrednio zainteresowanemu- właścicielowi firmy.

/zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162/

W firmie płatnika składek żaden z pracowników nie podpisywał umowy o odpowiedzialności materialnej.

/zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162/

Wnioskodawczyni jak i pozostali pracownicy podpisywali listy obecności.

/zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162, zeznania świadka A. K. z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:52:54 – 01:14:15 – płyta CD – k. 72, listy obecności – k. 61/

Płatnik składek sporządza listy płac dla swoich pracowników.

/listy płac – k. 49 – 82 akt ZUS/

Wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie przelewem na konto.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162, wyciągi z konta – k. 101 – 117/

Wnioskodawczyni podejmując pracę w firmie płatnika składek była w ciąży.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 kwietnia 2017 r. – 00:07:10 – 00:42:15 – płyta CD – k. 57, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162, dokumentacja medyczna – k. 28 – 32, k. 39, k. 44/

Ubezpieczona podczas zatrudnienia u płatnika składek stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży od 8 września 2015 r. Dziecko urodziła w dniu 29 grudnia 2015 r.

/dokumentacja medyczna – k. 28 – 32, k. 35, k. 39, k. 44, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162/

W czasie choroby ubezpieczonej początkowo nikt nie został zatrudniony na jej miejsce. W na wiosnę 2016 r. zainteresowany zatrudnił nową osobę - S. W., która przejęła część obowiązków ubezpieczonej.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162, zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, /

Wnioskodawczyni po zakończeniu urlopu macierzyńskiego nie wróciła do pracy. Ponownie zaszła w ciąże, ciąża była zagrożona i ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Dziecko urodziła 4 lipca 2017 r. i obecnie przebywa na urlopie macierzyńskim.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:03:35 – 00:32:00 – płyta CD – k. 72, zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 października 2017 r. – 00:5:34 – 00:26:49 – płyta CD – k. 162, dokumentacja medyczna – k. 95/

Zainteresowany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawiera umowy z wieloma kontrahentami. Firma zachowuje płynność finansową.

/lista kontrahentów – k. 124 - 148, wyciąg z konta zainteresowanego – k. 100/

Zainteresowany z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej osiągnął w 2015 r. przychód w wysokości: 30.752.693,07 zł, koszty `uzyskania przychodów w wysokości 29.823.884,26 zł, dochód w wysokości 928.808,81 zł.

/zeznanie PIT – k. 61/

Płatnik składek oprócz ubezpieczonej zatrudnia 7 pracowników:

- P. C. za wynagrodzeniem 2.060 zł miesięcznie,

- R. C. za wynagrodzeniem 1.750 zł miesięcznie,

- A. K. za wynagrodzeniem 2.060 zł miesięcznie,

- B. K. za wynagrodzeniem 1.750 zł miesięcznie,

- T. W. za wynagrodzeniem 2.060 zł miesięcznie,

- S. W. za wynagrodzeniem 2.060 zł miesięcznie,

- A. G. za wynagrodzeniem 2.060 zł miesięcznie.

/listy płac – k. 7 – 11 akt ZUS, zeznania zainteresowanego z dnia 6 czerwca 2017 r. – 00:34:24 – 00:49:33 – płyta CD – k. 72, zeznania zainteresowanego z dnia 26 października 2017 r. – 00:26:49 – 00:35:29 – płyta CD – k. 162, akta osobowe – k. 61, zestawienie pracowników – k. 61/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego oraz w załączonych aktach osobowych ubezpieczonej, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni, zainteresowanego oraz przesłuchanych w sprawie świadków.

Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający do wyjaśnienia spornej okoliczności – a mianowicie czy zawarta przez ubezpieczoną w dniu 27 lipca 2015 r. umowa o pracę, nosi cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z ciążą. Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wskazanych świadków, zainteresowanego oraz wnioskodawczyni, w których wskazali na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawczynię w ramach powyższej umowy o pracę w przedmiotowym okresie.

W ocenie Sądu zeznania te w niniejszej sprawie są jasne, logiczne, niesprzeczne oraz wzajemnie uzupełniają się. Wersję zdarzeń przedstawioną przez wnioskodawczynię potwierdzają świadkowie, osoby obce dla każdej ze stron, a więc niemające interesu w tym by zeznawać na korzyść, którejkolwiek ze stron. Stwierdzić należy, iż wskazane przez wymienione wyżej osoby okoliczności znajdują również potwierdzenie w treści dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a więc w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym powołanym w opisanym stanie faktycznym.

Sąd uznał zeznania wnioskodawczyni, zainteresowanego oraz świadków za wiarygodne, gdyż są konsekwentne, znajdują oparcie w materiale dowodowym w postaci dokumentów świadczących również o faktycznym wykonywaniu pracy przez wnioskodawczynię oraz wzajemnie korespondują ze sobą.

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż złożone do akt dokumenty nie były kwestionowane przez ZUS, a zeznania wnioskodawczyni, zainteresowanego oraz świadków nie zostały zasadnie podważone w toku procesu przez organ rentowy, który nie przedstawił w czasie postępowania przed sądem żadnych dowodów na poparcie swoich racji.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego według przeprowadzonej wyżej oceny dowodów zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 w/w ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 22 §1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosownie do treści § 1 ¹ art. 22 kp, zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Zaś zgodnie z § 1 ² art. 22, nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie odwołująca się – I. K. zawarła z M. N. w dniu 27 lipca 2015 r. umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 27 lipca 2015 r. nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

Stosownie do treści art. 58 §1 kc, czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Zaś w myśl § 2 w/w przepisu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejście przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, iż zachowanie wnioskodawczyni zostało zakwalifikowane jako zgodne z prawem. W tym miejscu należy rozważyć, czy zachowanie to nie narusza zasad współżycia społecznego, gdyż zgodnie z w/w art. 58 § 2 kc nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W wyroku z dnia 18 października 2005 roku (sygn. akt II UK 43/05, opubl. OSN Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 15 – 16, poz. 251) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka i niezdolność do pracy w okresie ciąży) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni zawarła kwestionowaną umowę o pracę na 5 miesięcy przed urodzeniem się dziecka (27 lipca 2015 r.). Trudno uznać, iż jest to krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia, zważywszy że ciąża trwa 9 miesięcy (10 miesięcy księżycowych). Wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę od 27 lipca 2015 r. do 8 września 2015 r. i dopiero wtedy, gdy okazało się, że pogorszył się jej stan zdrowia w związku z ciążą skorzystała ze zwolnienia lekarskiego.

Zgodnie z treścią art. 83 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, okoliczność, na którą Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr 15, poz. 235, str. 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Na uwagę zasługuje także stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z 14 marca 2001 r. (II UKN 258/00, OSNP 2002/21/527), zgodnie z którym nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował i wypłacał z tego tytułu wynagrodzenie za pracę. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04 opublikowanym w OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.

Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i faktycznie ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie co potwierdzają oprócz zeznań świadków i wnioskodawczyni dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, np. listy płac, wyciągi bankowe.

W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawczyni. Zatrudnienie ubezpieczonej było podyktowane rzeczywistymi potrzebami pracodawcy. Potrzebny był pracownik ds. biurowych a firma posiadała realne środki na jego zatrudnienie i związane z tym koszty.

Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny kwestii wynagrodzenia określonego w umowie o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek.

Zgodnie z art. 78 kp wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

Otrzymywana przez skarżącą, we wskazanych wyżej warunkach, kwota wynagrodzenia 2.774,96 zł brutto miesięcznie, zważywszy na szeroki zakres obowiązków ubezpieczonej, nie jest kwotą wygórowaną.

Nadto podkreślenia wymaga ,że z materiału dowodowego wynika, że płatnika składek stać było na zatrudnienie ubezpieczonej.

Sąd Okręgowy podziela w tym miejscu stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w treści wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. w sprawie II UK 309/09, opubl. LEX nr 604210 „Zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu”. Kwestia oceny samej wysokości wynagrodzenia określonego w spornej umowie pod kątem jego zgodności z zasadami współżycia społecznego, czy też z przepisami ustawy może być przedmiotem nowej decyzji ZUS. W decyzji tej organ rentowy może rozstrzygnąć, czy ustalone przez strony wynagrodzenie było faktycznie adekwatne do powierzonych obowiązków oraz uzasadnione zasobami finansowymi pracodawcy.

Zdaniem Sądu, nie można zatem podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Nie była to także umowa pozorna. O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Spółka chciała zatrudnić skarżącą, jako pracownika biurowego i miała ku temu realne powody. Ubezpieczona zaś świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie. A zatem niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne.

Uwzględniając poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, należy uznać, że w sytuacji gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. choroby), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Zawarcie umowy o pracę przez wnioskodawczynię z płatnikiem składek w świetle zebranego materiału dowodowego, w ocenie Sądu Okręgowego nie było też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję jak w pkt 1 sentencji wyroku uznając odwołanie za zasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z §2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz wnioskodawczyni kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu.

K.K.-W.