Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2013 r. w Gdańsku

sprawy Polskiego Czerwonego Krzyża (...) Zarządu Okręgowego w G.

z udziałem osoby zainteresowanej: K. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o zwrot nienależnie wypłaconych świadczeń

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 stycznia 2013 r., sygn. akt VII U 2298/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 573/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 lipca 2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zobowiązał Polski Czerwony Krzyż Zarząd Okręgowy w G. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od dnia 1 lutego 2001 r. do dnia 31 stycznia 2004 r. w kwocie
8.600 zł powiększonej o odsetki za okres od dnia 21 lutego 2001 r. do dnia 12 lipca 2004 r. w kwocie 2.462,29 zł – łącznie kwoty 11.062,29 zł. Pozwany wskazał, że według jego ustaleń ubezpieczona K. B. otrzymała bezpodstawnie zawyżone świadczenie emerytalne w okresie od dnia
5 lutego 1990 r. do dnia 31 stycznia 2001 r. w łącznej kwocie 38.894,32 zł, bowiem zarobki przyjęte przy przyznaniu świadczenia emerytalnego zostały zawyżone (druk Rp-7 z dnia 20 sierpnia 1990 r.)
i zobowiązał pracodawcę Polski Czerwony Krzyż w G. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń w terminie 1 miesiąca.

Odwołanie od decyzji wniósł Zarząd Okręgowy w G. (...) Czerwonego Krzyża, zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej uchylenie oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Powyższym decyzjom zarzucono:

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez wydanie decyzji, która nie zawiera uzasadnienia prawnego, ani faktycznego, nie odnosi się w ogóle do zebranego w sprawie materiału dowodowego, który został przyjęty przez organ rentowy za podstawę rozstrzygnięcia,
co uniemożliwia jej sądową kontrolę i ustosunkowanie się do niej,

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 77 § 1 k.p.a. poprzez zaniechanie wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego niezbędnego do wydania rozstrzygnięcia w sprawie,
w szczególności zaniechanie wyjaśnienia podstawy naliczenia świadczenia rentowego o oparcie rozstrzygnięcia na jednym z zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, bez wskazania uzasadnienia dlaczego zaświadczenie to zostało przyjęte do ustaleń organu ubezpieczeniowego,

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 80 k.p.a. poprzez uznanie za decydujący dowód jednego z zaświadczeń bez jego porównania ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym,

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.a. poprzez zaniechanie podjęcia czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a w szczególności nie przesłuchanie uprawnionego do świadczeń oraz przedstawiciela płatnika,

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 84 ust. 1 i 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie z uwagi na brak podstaw do stwierdzenia,
że świadczenie wypłacane ubezpieczonej jest nienależne oraz, iż nastąpiło to wskutek podania nieprawidłowych danych przez płatnika,

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 84 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i żądanie od odwołującego zwrotu składek
za okres, który nie obejmuje trzech ostatnich lat przed wydaniem decyzji,

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 84 ust. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez żądanie zwrotu świadczenia rentowego pomimo faktu, iż roszczenie jest przedawnione,

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 138 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie i nie zażądanie zwrotu świadczenia od ubezpieczonej.

W uzasadnieniu wskazano, iż zaskarżona decyzja nie posiada uzasadnienia prawnego
i faktycznego pozwalającego stwierdzić, w oparciu o jakie dokumenty pozwany stwierdził,
iż ubezpieczona otrzymała zawyżone świadczenie w wyniku podania przez odwołującego zawyżonej kwoty na zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Decyzja nie wskazuje również konkretnych kwot i okresów, za które świadczenia na rzecz ubezpieczonej zdaniem pozwanego były zawyżone, nie przedstawiono wyliczeń świadczenia na rzecz ubezpieczonej, nie wyjaśniono ewentualnych rozbieżności. Tym samym w ocenie skarżącego organ nie mógł stwierdzić, iż udowodniona jest przyjęta przez niego wartość wynagrodzenia. Powołano się również na przepis art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zm.), dale: ustawa, wskazując, iż to osoba, która nienależnie pobrała świadczenie na podstawie fałszywych zeznań i dokumentów powinna zwrócić te świadczenia, z czego wynika,
iż roszczenia pozwanego winny zostać skierowane nie do skarżącego, a do ubezpieczonej K. B., o ile rzeczywiście świadczenia jej wypłacone spełniają znamiona świadczeń nienależnych. Skarżący podkreślił również, iż decyzja w przedmiocie zwrotu nienależnego świadczenia winna być doręczana po wydaniu – zaś w przedmiotowej sprawie nastąpiło to po 8 latach od jej wydania, w dniu 04 czerwca 2012 r., co dodatkowo utrudnia postępowanie dowodowe w sprawie.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gdańsku - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia
22 stycznia 2013 r. w sprawie VII U 2298/12 zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, iż Polski Czerwony Krzyż (...) Zarząd Okręgowy w G. nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 1 lutego 2001 r. do 31 stycznia 2004 r. w kwocie 8.600 złotych
i odsetek za okres od 21 lutego 2001 r. do 12 lipca 2004 r. w kwocie 2.462,29 złotych.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji:

Ubezpieczona K. B., urodzona w dniu (...), w okresie od dnia
1 czerwca 1979 r. do dnia 4 lutego 1990 r. była zatrudniona w Zarządzie Wojewódzkim Polskiego Czerwonego Krzyża w G. jako kierownik Punktu (...) w Ż.. Do wniosku dołączyła zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1989-1990, wystawione przez PCK
w dniu 10 stycznia 1990 r. Z zaświadczenia wynika, iż ubezpieczona od miesiąca lutego 1989 r.
do miesiąca stycznia 1990 r. (okres objęty zaświadczeniem) otrzymywała zarobki w wysokości
po 398.000 zł miesięcznie, tj. w sumie 4.776.000 zł.

Na podstawie wniosku z dnia 10 stycznia 1990 r. ubezpieczona decyzją pozwanego z dnia
20 lutego 1990 r. uzyskała od dnia 05 lutego 1990 r. rentę inwalidzką.

Na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za rok 1989, wystawionego przez PCK w dniu 14 maja 1990 r., świadczenie rentowe pozwanej zostało podwyższone decyzją
z dnia 20 lipca 1990 r. Z zaświadczenia wynika, iż ubezpieczona w 1989 r. otrzymywała zarobki
w wysokości: styczeń 1989 – 57.070 zł, luty 1989 r. – 57.070 zł, marzec 1989 – 92.560 zł, kwiecień 1989 – 92.560 zł, maj 1989 – 92.560 zł, czerwiec 1989 – 92.560 zł, lipiec 1989 – 190.320 zł, sierpień 1989 – 190.320 zł, wrzesień 1989 - 190.320 zł, październik 1989 - 190.320 zł, listopad 1989 –
335.400 zł, grudzień 1989 – 335.400 zł.

Na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1987-1989, wystawionego przez PCK w dniu 20 sierpnia 1990 r., świadczenie rentowe pozwanej zostało podwyższone decyzją z dnia 27 listopada 1990 r. Z zaświadczenia wynika, iż ubezpieczona otrzymywała zarobki w wysokości: 1987 – 419.528 zł, 1988 – 823.900 zł, 1989 – 3.128.200 zł.

W dniu 17 lutego 1995 r. ubezpieczona K. B. wystąpiła do pozwanego z wnioskiem o emeryturę. Decyzją z dnia 25 października 1996 r. pozwany organ przyznał ubezpieczonej emeryturę od dnia 1 czerwca 1996 r.

W dniu 31 października 2000 r. ubezpieczona do protokołu u pozwanego złożyła wniosek
o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia. Do wniosku dołączyła zaświadczenie o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu za lata 1976-1990 z dnia 8 sierpnia 2000 r. Z zaświadczenia tego wynikało,
iż w latach 1976-1990 ubezpieczona otrzymywała następujące wynagrodzenie: 1976 – 12.000 zł,
1977 – 14.400 zł, 1978 – 15.460 zł, 1979 – 35.173 zł, 1980 – 58.795 zł, 1981 – 48.950 zł, 1982 – 60.000 zł, 1983 – 117.093 zł, 1984 – 148.100 zł, 1985 – 187.980 zł, 1986 – 208.979 zł, 1987 – 262.687 zł, 1988 – 410.870 zł, 1989 – 1.684.400 zł, 1990 – 520.400 zł.

W drodze kontroli, przeprowadzonej przez pozwanego w PCK w dniach
od 5 do 26 września 2003 r. w zakresie ustalenia prawidłowości wystawiania zaświadczeń
o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, sporządzanych przez PCK dla ustalenia podstawy wymiaru świadczenia dla ubezpieczonej K. B. oraz sprawdzenia, czy za lata 1987-1988 brakuje list płac dotyczących wynagrodzenia ubezpieczonej, pozwany organ rentowy ustalił, iż brak jest pełnej dokumentacji księgowo-płacowej dotyczącej faktycznie osiąganych przez ubezpieczoną wynagrodzeń w okresie jej zatrudnienia na stanowisku kierownik Punktu (...) w Ż.. W związku
z powyższym w ocenie pozwanego nie można w sposób jednoznaczny stwierdzić, czy dane zawarte
w zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu w 1990 r. były niezgodne ze stanem faktycznym, natomiast zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 8 sierpnia 2000 r. sporządzone zostało w oparciu o istniejącą dokumentację, pozostającą w zasobach archiwalnych (...) Zarządu Okręgowego PCK w G..

Decyzją z dnia 19 marca 2004 r. pozwany organ emerytalny dokonał z urzędu przeliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej wobec stwierdzenia błędu w wysokości dotychczasowego świadczenia. Na skutek odwołania ubezpieczonej Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Gdyni wyrokiem z dnia 28 lutego 2005 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VIII U 4447/04 oddalił odwołanie ubezpieczonej. Na skutek apelacji ubezpieczonej Sąd Apelacyjny w Gdańsku prawomocnym wyrokiem z dnia 27 września 2006 r. wydanym w sprawie
o sygn. akt III AUa 1404/05 oddalił apelację.

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 12 lipca 2004 r. pozwany organ rentowy zobowiązał Polski Czerwony Krzyż Zarząd Okręgowy w G. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od dnia 1 lutego 2001 r. do dnia 31 stycznia 2004 r. w kwocie
8.600 zł powiększonej o odsetki za okres od dnia 21 lutego 2001 r. do dnia 12 lipca 2004 r. w kwocie 2.462,29 zł – łącznie kwoty 11.062,29 zł. Pozwany wskazał, iż według jego ustaleń ubezpieczona K. B. otrzymała bezpodstawnie zawyżone świadczenie emerytalne w okresie od dnia
5 lutego 1990 r. do dnia 31 stycznia 2001 r. w łącznej kwocie 38.894,32 zł – bowiem zarobki przyjęte przy przyznaniu świadczenia emerytalnego zostały zawyżone (druk Rp-7 z dnia 20 sierpnia 1990 r.)
i zobowiązał pracodawcę Polski Czerwony Krzyż w G. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń w terminie 1 miesiąca. Przedmiotowa decyzja została skarżącemu PCK doręczona dopiero w dniu 4 czerwca 2012 r., zatem w 8 lat po jej wydaniu.

Z okresu zatrudnienia ubezpieczonej K. B. w PCK za sporny okres lat 1987-1989 kartoteka wynagrodzeń zachowała się jedynie za 1989 r., zaś za lata 1987-1988 zachowały się listy płac i angaże.

Okoliczności bezsporne Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej
w aktach sprawy, w aktach ubezpieczeniowych pozwanego organu rentowego oraz dokumentacji kadrowo-płacowej PCK dotyczącej spornego okresu, których prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. W związku z czym Sąd również nie znalazł podstaw
do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była odpowiedzialność Polskiego Czerwonego Krzyża (...) Zarządu Okręgowego w G. za zwrot nienależnie pobranego przez ubezpieczoną K. B. świadczenia rentowego, a w powiązaniu z tym stan faktyczny w zakresie tego, które zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu złożone do akt rentowych wystawione przez Polski Czerwony Krzyż zawierało dane nieprawdziwe oraz to, czy w ogóle w istocie ubezpieczona K. B. otrzymała świadczenie w zawyżonej wysokości.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r., nr 205 poz. 1585 ze zm.), dalej: ustawa systemowa, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz
z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

Celem regulacji wynikającej z art. 84 ust. 6 ustawy systemowej jest umożliwienie organowi rentowemu odzyskania świadczeń, które bez jego winy zostały wypłacone bądź zawyżone, a nie ma przy tym podstaw, aby uznać, że pobierająca je osoba zobowiązana byłaby do ich zwrotu w myśl zasad wynikających z art. 84 ust. 1 i 2 ustawy systemowej. Organ rentowy ma w takiej sytuacji podstawy do żądania zwrotu nadpłaconych kwot od odpowiedzialnego za zaistnienie takiej sytuacji płatnika, pochodzące od którego nieprawdziwe informacje doprowadziły do wypłacenia nienależnych świadczeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2008 roku, I UK 376/07).

Na zasadzie art. 84 ust. 5 ustawy systemowej przepisów ust. 2-4 i 8 nie stosuje się, jeżeli przepisy szczególne określające zasady przyznawania i wypłacania świadczeń stanowią inaczej.
W przypadku zatem nienależnie pobranej renty z tytułu niezdolności do pracy, uwzględnić należy także regulację ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zm.), dalej: ustawa emerytalna. Stosowna regulacja dotycząca omawianego zagadnienia znajduje się w art. 138 ustawy emerytalnej. Jednakże, analizując unormowanie art. 138 ustawy, należy uwzględniać również regulacje zawarte w art.
84 ustawy systemowej. Zasady wynikające z art. 84 ustawy systemowej, o ile nie są odmiennie uregulowane w art. 138 ustawy, znajdą pełne zastosowanie w stosunku do osób, które pobrały nienależnie świadczenia, nawet jeśli będzie to oznaczało pogorszenie ich sytuacji. Oznacza to zatem, iż do zwrotu nienależnie pobranej renty z tytułu niezdolności do pracy może znaleźć zastosowanie przepis art. 84 ust. 6 ustawy systemowej (Komentarz do art. 138 ustawy [w:] K. Antonów,
M. Bartnicki, Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, ABC, 2007, wyd. II).

W myśl art. 138 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia w uważa się:

1. świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2. świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo
w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Z kolei ust. 5 tego przepisu wskazuje, iż kwoty nienależnie pobranych świadczeń w związku
z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1, podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychodu, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji.

Sąd Okręgowy zgodził się z zarzutami skarżącego Polskiego Czerwonego Krzyża (...) Zarządu Okręgowego w G., iż na etapie postępowania przed organem rentowym organ ten nie wyjaśnił w sposób wystarczający wszystkich okoliczności przedmiotowej sprawy,
a ponadto nad wyraz lakonicznie uzasadnił zaskarżoną decyzję. Zabrakło w nim uzasadnienia faktycznego i prawnego, w oparciu o które pozwany stwierdził, iż ubezpieczona K. B. otrzymywała zawyżone świadczenie. Nie zostały w żaden sposób wskazane konkretne okresy oraz związane z nimi kwoty rzekomego zawyżonego świadczenia. Dopiero w odpowiedzi na odwołanie,
po podniesieniu powyższych zarzutów przez skarżącego, pozwany powołał się na ustalenia wynikające z kontroli przeprowadzonej w dniach od 5 do 26 września 2003 r. u skarżącego. Znamienne jest jednak, co dokładnie ustalono w ramach przedmiotowej kontroli, mianowicie iż:

1. brak jest pełnej dokumentacji księgowo-płacowej dotyczącej faktycznie osiąganych przez ubezpieczoną wynagrodzeń w okresie jej zatrudnienia na stanowisku kierownika Punktu (...) w Ż.,

2. z uwagi na brak pełnej dokumentacji nie można w obecnej chwili w sposób jednoznaczny stwierdzić, czy dane zawarte w zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 10 stycznia
1990 r., 14 maja 1990 r. (błąd w dacie w protokole kontroli) oraz 20 sierpnia 1990 r. były niezgodne ze stanem faktyczny,

3. zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 8 sierpnia 2000 r. sporządzone zostało
w oparciu o istniejącą [w tej dacie] dokumentację, dostępną w zasobach archiwalnych skarżącego.

Dodatkowo, z notatki kierownika inspektoratu pozwanego z dnia 9 stycznia 2004 r. wynika
w sposób jednoznaczny, iż pozwany przyznał, iż to zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu
z 1990 r., pierwotnie wzięte pod uwagę przy ustalaniu wysokości świadczeń należnych ubezpieczonej K. B., sporządzone były w oparciu o dostępną w tamtym okresie (tuż po rozwiązaniu przez nią stosunku pracy) pełną dokumentację księgowo-płacową ubezpieczonej.

Także sama ubezpieczona K. B. przyznała, iż w 1990 r. przedłożyła u pozwanego organu rentowego 3 różne zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, zaś pozwany przeliczył jej należne świadczenie w oparciu o najnowszy z nich, datowany na dzień 20 sierpnia 1990 r., jak również wskazała, iż – wobec istnienia rozbieżności – celowym i zasadnym było wyjaśnienie ich przez pracowników pozwanego wówczas, w 1990 r.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż organ rentowy w żaden sposób nie wykazał prawidłowości podjętej i zaskarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji, szczególnie w zakresie tego, iż wypłata zawyżonych świadczeń na rzecz ubezpieczonej wynikała z podania błędnej wysokości osiąganego przez nią wynagrodzenia w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 20 sierpnia 1990 r. Dowody na powyższe nie zostały przedstawione ani w zaskarżonej decyzji, ani też w odpowiedzi na odwołanie czy też przytaczanych przez pozwanego w toku postępowania sądowo-odwoławczego dokumentach. Stanowisko pozwanego sprowadzało się do stwierdzenia, iż brak jest kompletnej dokumentacji kadrowo-płacowej dotyczącej ubezpieczonej w spornym okresie z lat 1987-1989, istnieją rozbieżności między poszczególnymi zaświadczeniami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 1990 r., zaś zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 8 sierpnia 2000 r. „nie wykazuje błędów rachunkowych” (jak to wskazano w protokole kontroli u skarżącego w 2003 r.), zatem – pomimo oczywistego i podnoszonego konsekwentnie przez odwołującego się zarzutu, iż wydane zostało
na podstawie niepełnej dokumentacji – właśnie to zaświadczenie przyjął jako podstawę wydania zaskarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji. Nie powołał się przy tym na żadne wyliczenia, nie przedstawiono jakichkolwiek dowodów w postaci odpowiedniej dokumentacji. Powyższe w sposób jednoznaczny świadczy o całkowitej uznaniowości i braku dochowania należytej staranności przez pozwanego w przedmiotowej sprawie, co prowadzi do konieczności wyeliminowania w takich okolicznościach powstałej decyzji z obrotu prawnego.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż jedynie z faktu, iż zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 8 sierpnia 2000 r. zostało – jak podnosi pozwany – wystawione prawidłowo, nie wynika
w żaden sposób, iż zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 1990 r. zostały wystawione błędnie i nieprawidłowo. Jak już wskazano, sam pozwany przyznał, iż zaświadczenie z 2000 r. zostało wystawione w oparciu o istniejącą w 2000 r. (niekompletną już – bez kartoteki zarobkowej) dokumentację, w przeciwieństwie do zaświadczeń z 1990 r., wystawianych z pewnością w oparciu
o całościową dokumentację kadrowo-płacową za sporny okres lat 1987-1989 (a więc chronologicznie bezpośrednio poprzedzający rok wydania zaświadczeń z 1990 r.). Jednocześnie ponownie należy podkreślić, iż pozwany w żaden sposób nie wykazał i nie udowodnił błędności i wadliwości zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ubezpieczonej wystawionych w 1990 r., ani nie udowodnił, w jakim zakresie i na jakiej podstawie nie miało odpowiadać stanowi faktycznemu.

Na marginesie jedynie należy wskazać, iż całkowicie niezrozumiałym jest, dlaczego badana
w sprawie decyzja pozwanego z dnia 12 lipca 2004 r. została wydana z jednej strony po blisko
4 latach od złożenia stosownych wyjaśnień przez Polski Czerwony Krzyż (...) Zarząd Okręgowy w G. pismem z dnia 14 listopada 2000 r., oraz blisko rok czasu po przeprowadzeniu kontroli
we wrześniu 2003 r., na którą powołuję się pozwany – a jednocześnie, w toku sądowego postępowania odwoławczego, które ubezpieczona K. B. wszczęła w związku z decyzją pozwanego z dnia 19 marca 2004 r. o przeliczeniu jej świadczenia emerytalnego, które toczyło się od miesiąca lutego 2004 r. do września 2006 r.

Za nieprawidłową zaś uznać należy okoliczność, w której skarżący do dnia 4 czerwca 2012 r. – zatem blisko przez 8 lat od jej wydania – jako adresat decyzji pozwanego organu rentowego nie uzyskał doręczenia tejże decyzji, pomimo iż w zakresie tego doręczenia monitował choćby pismem z dnia 26 lipca 2011 r. Decyzję – w formie kopii – skarżący otrzymał wraz z pismem pozwanego z dnia 30 stycznia 2012 r. (pół roku po monicie), natomiast na doręczenie której zgodnie z przepisami – jako adresat – musiał czekać dalsze pół roku.

W ocenie Sądu Okręgowego, brak jest zatem przyczyn dla uznania prawidłowości zaskarżonej decyzji pozwanego oraz uwzględnienia kierowanego do Polskiego Czerwonego Krzyża (...) Zarządu Okręgowego w G. żądania w zakresie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz powołanych wyżej przepisów, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję pozwanego z dnia 12 lipca 2004 r. i stwierdził, iż Polski Czerwony Krzyż (...) Zarząd Okręgowy w G. nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconych ubezpieczonej K. B. świadczeń za okres od dnia 1 lutego 2001 r. do dnia 31 stycznia 2004 r. w kwocie 8.600 zł oraz odsetek za okres od dnia 21 lutego 2001 r. do dnia 12 lipca 2004 r. w kwocie 2.462,29 zł.

Apelację od wyroku wywiódł organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucając mu:
1) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 84 ust 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.), art. 114 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie świadczeń emerytalno - rentowych i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U z 1983 r.,
Nr 10, poz. 49 ze zm.) poprzez orzeczenie, że Polski Czerwony Krzyż (...) Zarząd Okręgowy
w G. nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres
od 1lutego 2001 r. do 31 stycznia 2004 r. w kwocie 8.600,00 zł i odsetek za okres od 21 lutego 2001 r.
do 12 lipca 2004 r. w kwocie 2.462,29 zł.

2) naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. polegającego na braku wszechstronnego rozważenia materiału, co doprowadziło do sprzecznych istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego
w sprawie materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe, pozwany wniósł o uwzględnienie apelacji i zmianę zaskarżonego wyroku, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd
I instancji.

Pozwany wskazał, że sprawa dotycząca wysokości emerytury K. B., której decyzją
z dnia 19 marca 2004 r. ustalił w prawidłowej wysokości od dnia 1 lutego 2004 r. z lat od 1 stycznia 1985 r. do 31 grudnia 1987 r. przyjmując zarobki w oparciu o zaświadczenie z dnia 8 sierpnia 2000 r. wystawionego przez PCK oraz Szpital (...) w K., w wyniku wyliczenia wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wynosił 100,41 %. Poprzedni wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z lat 1987-1989 wynosił 150,62 %. Powyższe ustalenia dokonano w wyniku kontroli przeprowadzonej przez ZUS w (...) Zarządzie Okręgowym PCK. Ustalono,
iż zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 8 sierpnia 2000 r. zostało wystawione zgodnie z posiadaną przez PCK dokumentacją płacowo-finansową. Sąd Okręgowy - Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni wyrokiem z dnia 28 lutego 2005 r., sygn. akt
VIII U 4447/04/F oddalił odwołanie ubezpieczonej od ww. decyzji. Na skutek apelacji K. B. wyrokiem z dnia 27 września 2006 r., sygn. akt III AUa 1404/05 Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił jej apelację. Zdaniem skarżącego kontrola sądowa wykazała prawidłowość decyzji z dnia 19 marca 2004 r. ustalającej wysokość emerytury w prawidłowej wysokości w sprawie K. B..

Pozwany nie podzielił stanowiska Sądu I instancji, że organ rentowy nie wyjaśnił w sposób wystarczający wszystkich okoliczności w sprawie, albowiem Sądy w I i II instancji prawomocnymi wyrokami uznały prawidłowość decyzji ZUS z dnia 19 marca 2004 r. ustalającej wysokość emerytury na podstawie RP - 7 z dnia 8 marca 2000 r., z zatem do tego dnia świadczenie ubezpieczonej K. B. wypłacane było w zawyżonej wysokości na skutek nieprawidłowego zaświadczenia
o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 10 stycznia 1990 r. wystawionego przez PCK. Konsekwencją obniżenia świadczenia była decyzja z dnia 12 lipca 2004 r.

Wnioskodawczyni w odpowiedzi na apelację pozwanego wniosła o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego, w świetle uzupełnionego przez Sąd II instancji materiału dowodowego w trybie art. 382 k.p.c., jest niezasadna.

Sąd Okręgowy przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach
i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z art. 233 § 1 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, uzasadniających ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia.

Mając na uwadze powyższe, wskazać należy, że Sąd Apelacyjny zaakceptował w całości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNP 1999, nr 24, poz. 776).

Skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymagało wykazania, czego nie uczynił apelujący organ rentowy,
że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, lub nie uwzględnił wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, jedynie to bowiem może być przeciwstawione uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
13 października 2004 r., III CK 245/04, LEX 174185).

Sąd Apelacyjny w trybie art. 382 k.p.c. dopuścił dowód z akt sprawy Sądu Okręgowego
w Gdańsku VIII U 4447/04.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się na kwestii, czy zachodzą łącznie wszystkie przesłanki z art. 84 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm., dalej ustawa systemowa) do żądania zwrotu od Polskiego Czerwonego Krzyża (...) Zarządu Okręgowego w G. świadczeń wypłaconych K. B. za okres od dnia 1 lutego 2001 r. do dnia 31 stycznia 2004 r. w kwocie 8.600 zł powiększonej o odsetki za okres od dnia 21 lutego 2001 r. do dnia 12 lipca 2004 r. w kwocie 2.462,29 zł – łącznie kwoty 11.062,29 zł.

Na wstępie odnieść się należy do zarzutu przedawnienia dochodzonego roszczenia, podniesionego przez wnioskodawcę, do którego nie odniósł się Sąd Okręgowy.

Na wstępie należy wskazać, że organ rentowy prawidłowo zakreślił ramy czasowe żądania zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od dnia 1 lutego 2001 r. do dnia 31 stycznia
2004 r., ponieważ decyzją z dnia 19 marca 2004 r. dokonał przeliczenia świadczenia ubezpieczonej
od dnia 1 lutego 2004 r.

Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 16 maja 2012 r., III UZP 1/12, OSNP 2012/23-24/290 wskazał, że trzyletni okres, za który organ rentowy może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń na podstawie art. 138 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), obejmuje okres do ostatniej wypłaty (pobrania) nienależnego świadczenia.

W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że według dominujących poglądów judykatury
i doktryny prawa ubezpieczeń społecznych, należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń
z ubezpieczeń społecznych nie przedawniają się. Wprawdzie z art. 87 ust. 7 ustawy systemowej wynika, że należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu po upływie
10 lat, licząc od dnia, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności, które
in principio określa jako należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, tyle że twierdzi się,
iż w art. 83 ust. 3 tej ustawy oraz w art. 138 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach nie mamy
do czynienia z instytucją przedawnienia roszczeń majątkowych w tym znaczeniu, że po upływie określonego terminu przedawnienia możliwe jest uchylenie się od zaspokojenia żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Taki wniosek ma uzasadniać analiza
w art. 84 ust. 7 ustawy systemowej, zgodnie z którym dziesięcioletni okres przedawnienia należności
z tytułu nienależnie pobranych świadczeń (obejmujących - zgodnie z art. 84 ust. 4 tej ustawy - kwoty nienależnie pobranych świadczeń ustalone prawomocną decyzją oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia) biegnie od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności, (czyli obejmującej wysokość nienależnie pobranych świadczeń przewidzianych do zwrotu). W art. 84 ust. 7 ustawy systemowej połączono termin przedawnienia należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń
z uprawomocnieniem się decyzji organu rentowego ustalającej wysokości tych kwot (art. 84 ust. 4 tej ustawy). W konsekwencji, przyjmuje się, że okres, za który organ rentowy może żądać zwrotu kwot nienależnie pobranego świadczenia (art. 83 ust. 3 ustawy systemowej), nie jest terminem przedawnienia, gdyż termin ten biegnie od daty wymagalności żądania zwrotu, które staje się wymagalne wraz z uprawomocnieniem się decyzji ustalającej wysokość kwot nienależnie pobranych świadczeń (art. 84 ust. 3 tej ustawy), pomieszczonych w decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. W judykaturze przyjmuje się, że w art. 84 ust.
7 ustawy systemowej „ustalony został okres przedawniania egzekucji należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń” (B. Gudowska (w:) Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, s. 851-852). Taki pogląd koresponduje z instytucją przedawnienia egzekucji (wykonania) roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju (por. art. 125 § 1 k.c. bądź art. 291 § 5 k.p.). Organ rentowy nie wydaje decyzji deklaratywnie ustalających wielkość nienależnie pobranych świadczeń, ale decyzje zobowiązujące
do zwrotu kwoty nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w ograniczonej
do 12 miesięcy lub do 3 lat maksymalnej wielkości żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Tego typu decyzje kształtują, a nie ustalają (nie „deklarują”), obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Żądanie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wymaga zawsze wydania decyzji zobowiązującej do ich zwrotu, co oznacza, że bez wydania wymaganej (koniecznej) decyzji kształtującej zobowiązanie do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, takie zobowiązanie nie jest „wymagalne”. Ustalenie wielkości wymierzonego obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń następuje w konstytutywnej decyzji organu rentowego zobowiązującej do ich zwrotu.
De lege ferenda, po upływie (postulowanego) okresu przedawnienia nienależnie pobranych świadczeń, organ rentowy mógłby wstrzymać dalszą wypłatę nienależnych świadczeń, ale bez możliwości ich odzyskania za okres wsteczny wskutek upływu okresu przedawnienia. W konsekwencji pomiędzy porównywanymi przepisami występuje tylko taka relacja lex specialis (art. 138 ustawy emerytalnej) do lex generalis (art. 83 ustawy systemowej), że w zakresie nieunormowanym w tym pierwszym przepisie znajdują uzupełniające zastosowanie systemowe zasady dotyczące zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych uregulowane w ustawie systemowej (art. 1 tej ustawy), np. dotyczące okresu przedawnienia należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, ich umownego rozkładania na raty i ratalnych spłat, odraczania płatności, czy wymierzania należnych odsetek (art. 84 ust. 7-11 ustawy systemowej).

Zarówno wykładnia językowa, jak i wykładnia funkcjonalno-systemowa, odwołująca się
do ratio legis przepisów niemal tożsamo regulujących obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych (art. 84 ustawy systemowej oraz art. 138 ustawy o emeryturach i rentach), wymagają przyjęcia, że przepisy te nie regulują terminu przedawnienia wymierzonego decyzją organu rentowego obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, ani - de lega lata - nie uzależniają wielkości (rozmiaru) żądanego zwrotu od daty wydania decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, w kwotach ustalonych w tej decyzji, ale wyznaczają maksymalne wielkości (kwoty) nienależnie pobranych świadczeń, których zwrotu domaga się organ rentowy
od osoby, która pobrała nienalane świadczenia z ubezpieczenia społecznego. W celu wyeliminowania sytuacji, w których organ rentowy byłby pozbawiony możliwości skutecznego żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z tej przyczyny, że trzyletni okres, o którym mowa w art. 138 ust.
4 ustawy o emeryturach i rentach, przypadający do dnia wydania decyzji wstrzymującej wypłatę świadczeń rentowych w związku z ustaniem przesłanki niezdolności do pracy, nie dotyczył stwierdzenia ich nienależnego tytułu pobierania świadczeń, (w przedmiotowej sprawie wstrzymanie renty nastąpiło „pierwotnie” z braku dalszej niezdolności do pracy), bądź trzyletni okres, za który organ rentowy może wymierzyć obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, zakończył się (upłynął) do dnia wydania decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, (wskutek jej wydania po upływie trzech lat od wcześniejszego zakończenia pobierania renty z innej przyczyny - ustania przesłanki niezdolności do pracy) (por. uchwałę Sadu Najwyższego z dnia
16 maja 2012 r., II PZ 1/12, M.P.Pr. 2012/6/282).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 124/08, OSNP 2010/13-14/169 wskazał również, że przepis art. 84 ust. 3 ustawy systemowej ustanawia granice dochodzenia nienależnie wypłaconych kwot do wysokości świadczeń pobranych w okresie 12 lub 36 miesięcy; nie wprowadza natomiast terminu przedawnienia dochodzenia nienależnego świadczenia. Przepis ten nie odnosi się do decyzji organu, lecz oznacza, że za podstawę obliczenia roszczenia wynikającego
z nienależnie pobranych kwot należy wziąć ostatnie ze świadczeń wypłaconych bez podstawy prawnej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego podniesiony przez wnioskodawczynię zarzut przedawnienia należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, o którym mowa w art. 84 ust. 7 ustawy systemowej nie zasługiwał na uwzględnienie. 10 – letni okres przedawnienia dotyczy bowiem przedawnienia egzekucji należności z tytułu nienależnie pobranych świadcze, a nie dotyczy wydania przez organ rentowy decyzji w tym zakresie.

Rozważania do rozważań merytorycznych należy odnieść do przepisów art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, dalej ustawa emerytalna), który stanowi, iż osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Analizując unormowanie cytowanego art. 138, należy uwzględniać również regulacje zawarte w art. 84 ustawy systemowej, w szczególności ust. 1, który stanowi, iż osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami,
w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Zasady wynikające z art. 84 cytowanej ustawy, o ile nie są odmiennie uregulowane w art. 138, znajdą pełne zastosowanie w stosunku do osób, które pobrały nienależnie świadczenia, nawet jeśli będzie to oznaczało pogorszenie ich sytuacji.

Art. 84 ust. 1 ustawy systemowej w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o zmianą ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004, Nr 121, poz.1264) stanowił, że osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami,
w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Ust. 2. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa
do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Ust. 3. Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa
do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane,
a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.

Ust. 5. Przepisów art. 84 ust. 2-4 i 8 nie stosuje się, jeżeli przepisy szczególne określające zasady przyznawania i wypłacania świadczeń stanowią inaczej.

Ust. 6. Jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust.
1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 czerwca 2008 r., (I UK 376/07, OSNP 2009/21-22/295) wskazał, iż obowiązek zwrotu wypłaconych nienależnie świadczeń z ubezpieczeń społecznych obciąża płatnika składek w myśl art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych tylko wówczas, gdy ich pobranie spowodowane zostało przekazaniem przez niego nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, a jednocześnie brak jest podstaw do żądania takiego zwrotu od osoby, której faktycznie świadczenia te wypłacono, bowiem nie można uznać, że pobrała je nienależnie w rozumieniu art. 84 ust. 2 tej ustawy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że zaskarżona decyzja podlegała zmianie poprzez uznanie, że Polski Czerwony Krzyż (...) Zarząd Okręgowy w G. nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 1 lutego 2001 r.
do 31 stycznia 2004 r. w kwocie 8.600 zł i odsetek za okres od 21 lutego 2001 r. do 12 lipca 2004 r.
w kwocie 2.462,29 zł.

W ocenie Sądu II instancji organ rentowy nie wykazał - zgodnie z ciążącym na nim ciężarem dowodu - że świadczenia rentowe wypłacone K. B. w wysokości ustalonej na podstawie zaświadczenia z dnia 20 sierpnia 1990 r. zawierało nieprawdziwe dane, a w konsekwencji było świadczeniem nienależnym. Pozwany kwestionując prawidłowość ww. zaświadczenia nie przedstawił na tę okoliczność żadnego dowodu.

Apelujący organ rentowy zasadniczo swoje stanowisko w sprawie opiera jedynie
na okoliczności, że decyzją z dnia 19 marca 2004 r. ustalił w prawidłowej wysokości emeryturę K. B. przyjmując zarobki z lat od 1 stycznia 1985 r. do 31 grudnia 1987 r. w oparciu
o zaświadczenie z dnia 8 sierpnia 2000 r. wystawione przez PCK oraz Szpital (...)
w K.. Sąd Okręgowy - Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni wyrokiem z dnia 28 lutego 2005 r., sygn. akt VIII U 4447/04 oddalił odwołanie ubezpieczonej
od ww. decyzji. Na skutek apelacji K. B. wyrokiem z dnia 27 września 2006 r., sygn. akt III AUa 1404/05 Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił jej apelację.

Z tym stanowiskiem Sąd Odwoławczy się nie zgadza. Sprawa o sygn. akt VIII U 4447/04 dotyczyła wysokości świadczenia K. B. i nie ma charakteru prejudycjalnego dla niniejszej sprawy dotyczącej zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Sąd Okręgowy zasadnie wskazał, że jedynie z faktu, iż zaświadczenie o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu z dnia 8 sierpnia 2000 r. zostało – jak podnosi pozwany – wystawione prawidłowo, nie wynika w żaden sposób, iż zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 20 sierpnia
1990 r. zostały wystawione błędnie i nieprawidłowo. Pozwany przyznał, że zaświadczenie z 2000 r. zostało wystawione w oparciu o istniejącą w 2000 r. (niekompletną już – bez kartoteki zarobkowej) dokumentację, w przeciwieństwie do zaświadczeń z 1990 r., wystawianych z pewnością w oparciu
o całościową dokumentację kadrowo-płacową za sporny okres lat 1987-1989 (a więc chronologicznie bezpośrednio poprzedzający rok wydania zaświadczeń z 1990 r.).

Odwołać się należy do wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 marca 2013 r., III AUa 124/13, LEX nr 1289786, który wskazał, że odpowiedzialność płatnika składek na podstawie art.
84 ust. 6 u.s.u.s. wynika z nieprawdziwości przekazanych danych, a nie z ewentualnego przekazania danych niekompletnych. W tym ostatnim przypadku, to na organie rentowym spoczywa obowiązek zgromadzenia dokumentów niezbędnych do wydania decyzji.

Nieprawdziwe dane, to nie tylko te, które są niezgodne z rzeczywistością i podanie ich
ma na celu wprowadzenie w błąd organu rentowego, lecz również niewłaściwe określenie wypłaconych składników wynagrodzenia, niezgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie ustalania podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych, tj. niezgodne, a w konkretnej sytuacji, oczywiście sprzeczne z przepisami prawa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 31 marca 1995 r., III AUr 93/95, OSA 1997/11-12/42, tak też Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 13 listopada 2003 r., III AUa 1142/02, LEX nr 193492).

Ponadto Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 14 maja 2013 r., III AUa 1131/12, LEX nr 1316151 wskazał, że nie każde przekazanie przez płatnika składek nieprawdziwych danych skutkuje zastosowaniem wobec pracodawcy sankcji wynikającej z art. 84 ust. 6 u.s.u.s. w postaci obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przyznanych wskutek przekazania przez płatnika tychże danych.

W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Rp-7) stanowi dla pracowników środek dowodowy stwierdzający wysokość zarobku przyjmowanego do podstawy wymiaru emerytury lub renty, a to zgodnie z treścią § 20 pkt 1 rozporządzenia z 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r.
Nr 10, poz. 49 ze zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako organ uprawniony do przyznania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i ustalania wysokości tych świadczeń ma obowiązek dokonania kontroli przedłożonego zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (Rp-7) stanowiącego nie dokument urzędowy, a prywatny. W każdym przypadku, czyli nawet w przypadku ewentualnego podania przez odwołującego nieprawdziwych danych, pozwany organ rentowy - jako organ administracji publicznej odpowiedzialny za wypłatę świadczeń z ubezpieczeń społecznych - nie jest zwolniony z dokładnego, merytorycznego zbadania kierowanej do niego dokumentacji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w wyroku z dnia 23 lipca 2009 r., III AUa 448/09, Lex numer 628256; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 grudnia 2008 r., III AUa 1227/08, LEX nr 552001).

Przekazanie przez zakład pracy Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych nieprawdziwych danych, na skutek czego zostało pracownikowi wypłacone świadczenie, rodzi w mocy art. 37 ust.
6 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. Nr 25 z 1989 r., poz. 137 [obecnie art. 84 ust. 6 ustawy systemowej]) dla zakładu pracy obowiązek zwrotu tych świadczeń (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 czerwca
1994 r., III AUr 181/94, PS-wkł. 1995/3/31).

Zatem skoro nie można było uznać, że zaświadczenie z dnia 20 sierpnia 1990 r. wystawione przez pracodawcę K. B. zawiera nieprawdziwe dane, to brak było podstaw do żądania zwrotu od Polskiego Czerwonego Krzyża (...) Zarządu Okręgowego w G. świadczeń wypłaconych K. B. za okres od dnia 1 lutego 2001 r. do dnia 31 stycznia 2004 r. w kwocie 8.600 zł powiększonej o odsetki za okres od dnia 21 lutego 2001 r. do dnia 12 lipca 2004 r. w kwocie 2.462,29 zł – łącznie kwoty 11.062,29 zł.

Ponadto, na co zwrócił uwagę Sąd Okręgowy organ rentowy nie potrafił w sposób
przekonywujący wyjaśnić, dlaczego zaskarżona decyzja z dnia 12 lipca 2004 r. została wydana
po blisko 4 latach od złożenia stosownych wyjaśnień przez Polski Czerwony Krzyż (...) Zarząd Okręgowy w G. pismem z dnia 14 listopada 2000 r., oraz blisko rok czasu po przeprowadzeniu kontroli we wrześniu 2003 r., na którą powołuje się pozwany – a jednocześnie, w toku sądowego postępowania odwoławczego, które ubezpieczona K. B. wszczęła w związku z decyzją pozwanego z dnia 19 marca 2004 r. o przeliczeniu jej świadczenia emerytalnego, które toczyło się
od miesiąca lutego 2004 r. do września 2006 r. Sąd I instancji uznał również za nieprawidłową okoliczność, że skarżący do dnia 4 czerwca 2012 r. – zatem blisko przez 8 lat od jej wydania – jako adresat decyzji pozwanego organu rentowego nie uzyskał doręczenia tejże decyzji, pomimo
iż w zakresie tego doręczenia monitował choćby pismem z dnia 26 lipca 2011 r. Decyzję – w formie kopii – skarżący otrzymał wraz z pismem pozwanego z dnia 30 stycznia 2012 r. (pół roku
po monicie), natomiast na doręczenie której zgodnie z przepisami – jako adresat – musiał czekać dalsze pół roku.

Na marginesie wskazać należy, że niedoręczenie wnioskodawcy odpisu decyzji zobowiązującej go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia powoduje, że nie rozpoczyna swojego biegu miesięczny termin do wniesienia odwołania od tej decyzji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2008 r., I UK 352/07, LEX nr 491468).

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c., uznając apelację pozwanego za bezzasadną, orzekł jak w sentencji wyroku.