Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 lutego 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że B. B. (1) od 22 stycznia 2018 r. nie podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że od
16 listopada 2007 r. B. B. (1) została zgłoszona przez ww. płatnika składek do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownik i płatnik ten, do dnia wydania decyzji, przekazywał do ZUS miesięczne imienne raporty rozliczeniowe za B. B. (1) jako pracownika. Niemniej jednak, we wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 22 stycznia 2018 r. B. B. (1) została wskazana jako jedyny wspólnik ww. spółki. Tym samym zdaniem organu rentowego począwszy od dnia 22 stycznia 2018 r. czynności wykonywanych przez B. B. (1) nie można zakwalifikować jako pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy tj. na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, bowiem jest ona jednocześnie wspólnikiem posiadającym udział całościowy ww. spółki. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w niniejszej sytuacji nie sposób uznać, aby pomiędzy płatnikiem, a B. B. (1) istniał stosunek pracy, a co za tym idzie brak było podstaw do objęcia jej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi od ww. daty.

/decyzja k.24 – 25 akt ZUS/

W dniu 18 marca 2019 r. pełnomocnik B. B. (1) złożył odwołanie od ww. decyzji wnosząc o jej uchylenie, ewentualnie o zmianę poprzez stwierdzenie, że B. B. (1) od dnia 22 stycznia 2018 r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w związku z zatrudnieniem u płatnika składek (...) Sp. z o.o. Jednocześnie pełnomocnik B. B. (1) wniósł o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych. W treści uzasadnienia wskazano, że B. B. (1) została zatrudniona na długo przed objęciem przez nią wszystkich udziałów w spółce tj. z dniem 16 listopada
2007 r., zaś zakres jej obowiązków koncentruje się w chwili obecnej na prowadzeniu spraw związanych z dokumentacją finansową oraz księgową spółki. Pełnomocnik B. B. (1) podkreślił, że w związku z realizacją powierzonych obowiązków podlega ona nadzorowi ze strony pracodawcy oraz jest obowiązana stosować się do poleceń prezesa zarządu spółki, zaś jej praca spełnia wszystkie warunki określone w art. 22 § 1 kodeksu pracy.

/odwołanie k.3 – 7/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy przytoczył argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.12 – 13 odwrót/

Na rozprawie w dniu 18 listopada 2019 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie, a reprezentujący (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. prezes zarządu przyłączył się do stanowiska wnioskodawczyni.

/oświadczenia stron - protokół rozprawy z dnia 18 listopada 2019 r. , płyta CD k.185/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. funkcjonuje w obrocie gospodarczym od 2007 r. W początkowym okresie działalności jej udziałowcami byli: R. B., M. B. ( tj. dzieci B. B. (1)) oraz B. B. (1), która jednocześnie pełniła funkcję prezesa zarządu (od 30 marca 2007 r. do 30 lipca 2008 r. oraz od 12 października 2009 r. do 22 stycznia 2018 r.). W zakresie prowadzonej działalności spółka zajmuje się świadczeniem usług budowlanych. W związku z prowadzoną działalnością spółka zatrudnia pracowników budowlanych.

/wypis z KRS k.9 – 14 akt ZUS , dokumentacja k.66 – 84/

W dniu 16 listopada 2007 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o., a B. B. (1) została zawarta umowa o pracę, na mocy której B. B. (1) powierzono obowiązki prezesa zarządu w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 2 500,00 zł.

/umowa o pracę – dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.28/

W związku z zawartą umową o pracę, B. B. (1) została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego.

/okoliczność bezsporna/

Na mocy porozumienia zmieniającego warunki pracy, od dnia 1 lutego 2008 r. B. B. (1) powierzono obowiązki pracownicze: kierownika do spraw kadr i zarządzania. Pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian.

/porozumienie z dnia 1 lutego 2008 r. – dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.28/

Na mocy porozumienia zmieniającego warunki pracy, od dnia 1 sierpnia 2009 r. B. B. (1) powierzono obowiązki pracownicze: menadżera z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 2 700,00 zł. Pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian.

/porozumienie z dnia 31 lipca 2009 r. – dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.28/

Aneksem do umowy z dnia 1 lutego 2013 r. ustalono, że wynagrodzenie miesięczne wnioskodawczyni wynosi 3.000,00 zł, pozostałe warunki umowy pozostały bez zmian.

/aneks – k.18 dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.28/

Na mocy porozumienia zmieniającego warunki pracy, od dnia 1 września 2014 r. wynagrodzenie B. B. (1) zostało ustalone na kwotę 6 000,00 zł. Pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian.

/porozumienie z dnia 28 sierpnia 2014 r. – dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.28/

Orzeczeniem lekarskim z dnia 12 lipca 2017 roku uznano, że odwołująca jest zdolna do pracy u płatnika na stanowisku menagera –pracownika biurowego na okres 3 lat.

/orzeczenie lekarskie – k.24 – dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.28/

Od dnia 8 sierpnia 2017 r. B. B. (1) obowiązywał ruchomy czas pracy.

/wniosek – dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.28/

Po odkupieniu udziałów, B. B. (1) stała się jedynym wspólnikiem ww. spółki. Od 22 stycznia 2018 r. prezesem zarządu spółki został B. B. (2). Jednocześnie w związku ze sprzedażą udziałów, R. B. oraz M. B. przestali pełnić jakiekolwiek obowiązki w spółce.

/umowa sprzedaży udziałów k.86 – 88 , umowa sprzedaży udziałów k.89 – 91 , wypis z KRS k.15 – 17 akt ZUS , zeznania wnioskodawczyni min.00:04:33 – 00:05:03 rozprawy z dnia 18 listopada 2019 r. , płyta CD k.185 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami k.36 odwrót – 37 odwrót/

B. B. (1) pracowała w różnych godzinach, przy czym nie podpisywała list obecności , jak również nie otrzymała pisemnego zakresu obowiązków.

/zeznania B. B. (2) min.00:05:03 – 00:05:24 rozprawy z dnia 18 listopada 2019 r. , płyta CD k.185 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami k.37 odwrót – 38, zeznania wnioskodawczyni min.00:04:33 – 00:05:03 rozprawy z dnia 18 listopada 2019 r. , płyta CD k.185 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami k.36 odwrót – 37 odwrót /

Umowa o pracę zawarta z B. B. (1) została rozwiązana w dniu 25 lipca 2019 r. Od dnia 26 lipca 2019 r. B. B. (1) zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

/okoliczności bezsporne/

W dniu 21 lutego 2007 roku (...)e Biuro (...) w Z. zawarło z (...) Sp. z o.o. umowę, na mocy której zobowiązało się do wykonywania następujących czynności na rzecz spółki: prowadzenia księgi handlowej, prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, prowadzenia ewidencji przychodów, rejestrowania wszystkich faktur i rachunków zakupu i sprzedaży niezbędnych do sporządzania: deklaracji p. VAT, deklaracji podatku dochodowego, dostarczania deklaracji do Urzędu Skarbowego w ustawowych terminach, sporządzania sprawozdań finansowych miesięcznych i rocznych, zestawienia obrotów i sald, rozliczania amortyzacji środków trwałych, doradztwa i porad finansowych na żądanie Zamawiającego, comiesięcznego sporządzania deklaracji rozliczeniowej ZUS właściciela, współwłaścicieli oraz/lub osób współpracujących, prowadzenia obsługi kadrowo – płacowej pracowników.

/umowa – k.177-178/

W dniu 17 lipca 2019 roku płatnik zawarł z Biurem (...) umowę zlecenie na prowadzenie ksiąg rachunkowych.

/umowa zlecenie – k.62-66/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie opierając się na dokumentach złożonych do akt, w tym akt rentowych oraz częściowo w oparciu o zeznania wnioskodawczyni oraz reprezentującego (...) Sp. z o.o. prezesa Zarządu B. B. (2).

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni oraz prezesa Zarządu, że do obowiązków wnioskodawczyni w spornym okresie należało wyłącznie wykonywanie czynności biurowych, tj. zajmowanie się sprawozdaniami finansowymi, otwieraniem rachunków bankowych, czy kontakt z biurem rachunkowym. Przede wszystkim wskazać należy, że z dokumentacji osobowej odwołującej nie wynika, że w spornym okresie zajmowała stanowisko pracownika biurowego. Wręcz przeciwnie dokumentacja osobowa wskazuje, że ostatnio zajmowane przez nią stanowisko to stanowisko menadżera. Orzeczeniem lekarskim z dnia 12 lipca 2017 roku uznano także, że odwołująca jest zdolna do pracy u płatnika na stanowisku menadżera –pracownika biurowego na okres 3 lat. Stanowisko pracownika biurowego pojawiło się zatem po raz pierwszy i jedyny w tym orzeczeniu. Wnioskodawczyni oraz płatnik poza ogólnymi stwierdzeniami co do tego jakie dokumenty skarżąca przygotowywała i jakie czynności wykonywała (m.in. przygotowywanie odpowiedzi na pisma komornicze, księgowanie faktur, przygotowywanie wezwań do zapłaty, zajmowanie się sprawozdaniami finansowymi, otwieranie rachunków bankowych, czy kontakt z biurem rachunkowym) nie przedstawili żadnych dowodów na tą okoliczność. Nie przedłożyli żadnych dokumentów potwierdzających, że te czynności należały do obowiązków wnioskodawczyni, nie zgłosili także wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków – chociażby na okoliczność, że do obowiązków wnioskodawczyni należało kontaktowanie się z biurem rachunkowym. Poza tym należy mieć na uwadze, że od 21 lutego 2007 roku płatnika wiązała umowa z biurem (...)-e, na mocy której biuro zobowiązało się do wykonywania na rzecz spółki m.in. takich czynności jak: prowadzenie księgi handlowej, prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, prowadzenie ewidencji przychodów, rejestrowanie wszystkich faktur i rachunków zakupu i sprzedaży niezbędnych do sporządzania: deklaracji p. VAT, deklaracji podatku dochodowego, dostarczanie deklaracji do Urzędu Skarbowego w ustawowych terminach, sporządzanie sprawozdań finansowych miesięcznych i rocznych, comiesięcznego sporządzania deklaracji rozliczeniowej ZUS właściciela, współwłaścicieli oraz/lub osób współpracujących, prowadzenia obsługi kadrowo – płacowej pracowników. A zatem czynności, które według oświadczeń stron należały m.in. do obowiązków wnioskodawczyni.

W niniejszej sprawie brak jest podstaw, by w sposób jednoznaczny ustalić, jakie konkretne obowiązki należały do odwołującej - jako podporządkowanego Prezesowi pracownika, w jakich godzinach je wykonywała i czy pracowała rzeczywiście w pełnym wymiarze czasu pracy, kto nadzorował jej pracę i rozliczał z jej efektów.

Powyższe okoliczności dały zatem podstawę na zdyskredytowanie zeznań wnioskodawczyni i płatnika oraz odmowę przyznania im wiarygodności.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 300) obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu - podlegają pracownicy, czyli osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Od dnia 1 stycznia 2003 r. w myśl art. 8 ust. 6 pkt 4 za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Zgodnie z art. 18 ust. 8 podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy.

Na mocy art. 12 ust. 1 obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

W oparciu o ust. 2 przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1.

Dla rozstrzygnięcia sporu istotna jest ocena ważności zawartej z wnioskodawczynią przez spółkę umowy o pracę, która nieustająco łączy strony, niezależnie od zmian właścicielskich.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przyjęło jednolicie, że o zakwalifikowaniu zatrudnienia jako czynności pracowniczych nie rozstrzygają przepisy prawa handlowego, lecz przepisy charakteryzujące stosunek pracy (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 17.12.1996 r., II UKN 37/96, OSNAPiUS 1997 nr 17, poz. 320 oraz z dn. 5.02.1997 r., II UKN 86/96, OSNAPiUS 1997 nr 20, poz. 404). Generalnie stwierdzić należy, że sam fakt wykonywania czynności i pobierania za nie wynagrodzenia nie przesądza o charakterze umowy łączącej członka zarządu ze spółką. W wyroku z dnia 6 października 2004 roku, sygn. akt I PK 488/03 (OSNP 2006 nr 1, poz. 7) Sąd Najwyższy zawarł pogląd, iż ocena, czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania, zależy od okoliczności konkretnej sprawy w zakresie dotyczącym celów, do jakich zmierzały strony (czy zawarcie umowy nie stanowiło obejścia prawa) oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy.

Odnosząc się do tego zagadnienia stwierdzić należy, iż zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. O tym, że strony zawarły umowę o pracę nie decyduje zatem samo formalne jej spisanie, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. Jedną z najważniejszych cech pracy świadczonej w ramach stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika.

Najistotniejszymi elementami stosunku pracy są: dobrowolność zobowiązania, obowiązek pracownika świadczenia pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany poleceniom pracodawcy, który jest obowiązany do wynagrodzenia pracownika za świadczoną na jego rzecz pracę, ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego przez pracodawcę, staranne działanie w procesie pracy (patrz wyroki Sądu Najwyższego z:
17 marca 2016 r., III UK 83/15, LEX nr 2026236; 26 lutego 2013 r., I UK 472/12, LEX nr 1356412; 11 września 2013 r., II UK 36/13, LEX nr 1391783).

Art. 22 § 1 ¹ k.p. wskazuje, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 1999 roku ( I PKN 642/98, OSNAPiUS 2000, nr 11, poz. 417) nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany stosunek pracy ma cechy wskazane w art. 22 § 1 k.p.

Treść oświadczeń woli złożonych przez strony przy zawieraniu umowy o pracę nie ma więc rozstrzygającego znaczenia dla kwalifikacji danego stosunku prawnego służącego pozyskiwaniu "pracy" jako stosunku pracy (wyroki Sądu Najwyższego z: 17 maja 2016 r., I PK 139/15, LEX nr 2057610; 26 lutego 2013 r., I UK 472/12, LEX nr 1356412 17 marca 2016 r., III UK 83/15, LEX nr 2026236). Istotne jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych. Zasadnicze znaczenie w procesie sądowego badania, czy dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy, ma ustalenie faktyczne, czy praca wykonywana w ramach badanego stosunku prawnego rzeczywiście ma cechy wymienione w art. 22 § 1 k.p. W tym celu bada się okoliczności i warunki, w jakich dana osoba wykonuje czynności na rzecz innego podmiotu prawa i dopiero w wyniku tego badania (poczynienia stosownych ustaleń) rozstrzyga się, czy czynności te świadczone są w warunkach wskazujących na stosunek pracy.

Zgodnie z utrwalonymi poglądami orzecznictwa i doktryny, cechą wyróżniającą stosunek pracy spośród innych kategorii stosunków prawnych jest podporządkowanie pracownika (obok osobistego świadczenia pracy). Na podporządkowanie składa się kilka elementów (co do sposobu wykonania pracy, co do czasu oraz co do miejsca), przy czym nie jest konieczne, by w każdym stanie faktycznym elementy te wystąpiły łącznie, z uwagi na potrzebę dostosowania realiów wykonywania stosunku pracy do sposobu działania współczesnej gospodarki, wymagającej w wielu branżach większej samodzielności i niezależności (a przez to kreatywności) pracownika. Istota pracowniczego podporządkowania sprowadza się jednak do tego, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 18 lutego 2016 r., II PK 352/14, LEX nr 2004192).

W doktrynie przyjmuje się, a pogląd ten akceptuje także sąd orzekający, iż jednoosobowa spółka z o.o. jest szczególną formą prowadzenia działalności gospodarczej na "własny" rachunek, nawet gdy jest on przez konstrukcję (fikcję) osoby prawnej oddzielony od osobistego majątku jedynego wspólnika (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09 i powołane tam orzeczenia).

Z tych przyczyn wnioskodawczyni będąc w spornym okresie jedynym wspólnikiem spółki nie może skutecznie pozostawać ze spółką w stosunku pracy. Wiąże się to nie tylko z brakiem podporządkowania pracowniczego w rozumieniu art. 22 § 1 k.p., ale sprzeciwia się temu także zasadnicza sprzeczność pomiędzy właścicielskim, a pracowniczym statusem wnioskodawczyni, jaka pojawia się w takim przypadku. Koncepcja stosunku pracy opiera się na teorii, według której podstawą ustroju pracy jest wymiana świadczeń między dwoma kontrahentami: właścicielem środków produkcji (podmiotem zatrudniającym), a pracownikiem (wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2010 r., II UK 34/10, LEX nr 619639).

Z tego punktu widzenia, w świetle cech stosunku pracy oraz ustroju prawa pracy, którego podstawą jest wymiana świadczeń między właścicielem środków produkcji, a pracownikiem, jedyny wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje "wchłonięty" przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Jedyny wspólnik w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. Jedyny wspólnik jest od pracodawcy (spółki z o.o.) niezależny ekonomicznie, gdyż - skoro do przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach majątku samego wspólnika - nie zachodzi przesłanka odpłatności pracy, a nadto to on sam (jednoosobowy wspólnik) dyktuje sposób działania jako zgromadzenie wspólników (wyroki Sądu Najwyższego z: 11 września 2013 r., II UK 36/13, LEX nr 1391783; 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09, LEX nr 987623; tak również Z. Hajn, Zatrudnienie (się) we własnym zakładzie pracy w świetle ustrojowych podstaw prawa pracy (w:) Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, pod red. L. Florka i Ł. Pisarczyka, Warszawa 2011, s. 195 i nast.).

Dlatego w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym pracowniczego zatrudnienia jedynego wspólnika na stanowiskach zarządczych, Sąd Najwyższy uznawał, że wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, a nie w ramach tytułu pracowniczego, ponieważ niespełniona jest przesłanka podporządkowania pracowniczego oraz w istocie niespełniona jest przesłanka odpłatności pracy, gdyż do przesunięcia majątkowego dochodzi faktycznie w ramach majątku samego wspólnika (wyroki Sądu Najwyższego z: 11 września 2013 r., II UK 36/13, LEX nr 1391783; 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11, OSNP 2012 nr 17-18, poz. 225; 16 grudnia 2008 r., I UK 162/08, M.P.Pr. 2009 nr 5, s. 268-271).

Jednocześnie w dotychczasowej judykaturze dopuszcza się pracownicze zatrudnianie wspólników wieloosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowiskach członków zarządu (uchwała Sądu Najwyższego z: 8 marca 1995 r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 1995 Nr 18, poz. 227; wyroki Sądu Najwyższego z: 16 grudnia 1998 r., II UKN 394/98, OSNAPiUS 2000 Nr 4, poz. 159; 2 lipca 1998 r.,II UKN 112/98, OSNAPiUS 2000 Nr 2, poz. 66; 14 marca 2001 r., II UKN 268/00,LEX nr 551026; 23 października 2006 r., I PK 113/06, Pr.Pracy 2007 nr 1, s. 35; z 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09, LEX nr 987623; 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11, LEX nr 1043990). Jednakże, gdy udział w kapitale zakładowym spółki innych wspólników pozostaje iluzoryczny, Sąd Najwyższy nie uznaje takiego zatrudnienia za zatrudnienie pracownicze (wyroki Sądu Najwyższego z: 7 kwietnia 2010 r., II UK 177/09, LEX nr 599767; wyrok z dnia 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11, LEX nr 1043990).

Dozwolone jest więc zatrudnianie wspólnika dwuosobowej spółki z o.o., w tym także na stanowiskach zarządczych, pod warunkiem jednakże, że z ustaleń faktycznych wynika, że był on poddany zarówno ekonomicznej zależności od swojego pracodawcy, jak i formalnemu nadzorowi sprawowanemu przez zgromadzenie wspólników, na którym podjęcie uchwał wymagało uzyskania takiej kwalifikowanej większości głosów, że posiadane przez wspólnika-zarządcę udziały własnościowe jako wspólnika większościowego nie dawały mu statusu wspólnika dominującego, który mógłby samodzielnie decydować w sprawach istotnych dla spółki (przywołany wyżej wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 2008 r., I UK 162/08).

W niniejszej sprawie okolicznością niesporną w sprawie jest, że do zawarcia umowy o pracę z dnia 16 listopada 2007 r. doszło w sposób prawidłowy, bowiem spółka posiadała wówczas 3 wspólników. Niemniej jednak wobec odkupienia przez wnioskodawczynię udziałów od pozostałych wspólników stała się ona jedynym wspólnikiem, co w istocie – w realiach niniejszej sprawy - wykluczyło możliwość świadczenia przez wnioskodawczynię pracy w ramach stosunku pracy. W tym miejscu wskazać należy, że stosunek pracy oparty na umowie o pracę przede wszystkim dla swojego istnienia wymaga spełnienia przesłanek wynikających z treści przepisu art. 22 § 1 k.p. który stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Podporządkowanie pracownika pracodawcy jest podstawowym elementem każdego stosunku pracy. Oznacza to, że czynności świadczone „na własną rękę”. Gdzie wiążące decyzje są podejmowane beż żadnej faktycznej kontroli nie są wykonywaniem pracy w reżimie pracowniczym, czyli podporządkowania pracowniczego. Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach rozpoznając sprawę o sygnaturze akt III AUa 1208/18, w wyroku z dnia
10 stycznia 2019 roku (LEX nr 2625082) istotą pracy podporządkowanej jest możliwość codziennego konkretyzowania pracownikowi jego obowiązków, a w szczególności określania czynności mieszczących się w zakresie uzgodnionego rodzaju pracy i sposobu ich wykonywania. Charakterystyczna dla stosunku pracy dyspozycyjność pracownika wyraża się właśnie w zobowiązaniu do podejmowania zadań według wskazań pracodawcy, a obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych został wyeksponowany w art. 100 § 1 k.p. W rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia, że wnioskodawczyni wykonywała obowiązki pracownika biurowego i wykonywała polecenia prezesa Zarządu, podlegając mu bezpośrednio. Przede wszystkim brak jest dokumentacji pracowniczej wskazującej, że była zatrudniona na tym stanowisku i jaki był zakres jej obowiązków. W aktach osobowych znajduje się natomiast porozumienie wskazujące, że zajmowała stanowisko menadżera z ostatnio otrzymywanym wynagrodzeniem w wysokości 6.000 zł miesięcznie. Trudno zatem przyjąć - jak żąda wnioskodawczyni, że jej obowiązki sprowadzały się do wystawiania faktur, zamawiania towarów, czy też zajmowania się sprawami kadrowymi – tym bardziej, że częściowo te czynności wykonywało biuro rachunkowe.

W sytuacji posiadania 100% udziałów w spółce nie sposób wobec powyższego przyjąć, aby odwołująca była komukolwiek podporządkowana, w tym prezesowi zarządu tj. osoby, której decyzje jako jedyny właściciel mogła nie tylko podważać, ale również mogła go nawet odwołać z zajmowanego stanowiska. W ocenie Sądu wnioskodawczyni faktycznie nie realizowała zatem niczyich poleceń i nikomu nie podlegała w spółce, a wskazują na to również tak oczywiste kwestie, jak brak pisemnego zakresu obowiązków, czy też brak podpisywania list obecności. Ponadto jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu ww. wyroku - istota pracowniczego podporządkowania sprowadza się do tego, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy. W rozpoznawanej sprawie brak jest dowodów na to, że wnioskodawczyni narzucano godziny pracy oraz decydowano o sposobie jej wykonania. Co ważne, wobec posiadania całości udziałów, nikt nie mógł rozliczyć jej z wykonanych zadań. W stosunku do wnioskodawczyni nie można zatem mówić o jakimkolwiek podporządkowaniu w procesie pracy. To że wnioskodawczyni posiada umowę o pracę zawartą na piśmie, jeszcze w okresie, gdy w spółce było 2 innych wspólników nie oznacza, że okoliczność ta powoduje, że może dalej być ona osobą podlegającą ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę. Stosunek ubezpieczeniowy ma bowiem charakter następczy w stosunku do umowy o pracę. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 4 grudnia 2018 roku w sprawie o sygnaturze akt IIIAUa 246/18 (LEX 2617813) do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał, bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne. W ocenie Sądu organ rentowy trafnie zakwestionował podleganie ubezpieczeniu społecznemu przez wnioskodawczynię z tytułu umowy o pracę od dnia 22 stycznia 2018 r. Tym samym, już od wskazanej powyżej daty wnioskodawczyni powinna zgłosić się do ubezpieczeń jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , zgodnie z treścią przepisu art.8 ust 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych .

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, oddalił odwołanie.

z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni

08.01.2020r.