Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2023 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy W. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o wysokość emerytury górniczej

na skutek apelacji W. T. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział

w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 29 kwietnia 2021 r. sygn. akt III U 68/21

1.  oddala apelację W. T.,

2.  oddala apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.,

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. na rzecz W. T. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.11.2020r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. wznowił wypłatę emerytury przysługującej W. T. i ponownie ustalił jej wysokość od dnia 01.10.2020r. Okres pracy górniczej obliczono według przeliczników: 339 miesięcy z przelicznikiem 1,2. Wysokość świadczenia wyniosła od dnia 01.10.2020 r. 3724.90 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył W. T., zaskarżył decyzję w całości oraz domagał się zastosowania przelicznika 1,8 do okresów pracy górniczej: od 01.06.1991r. do 30.11.2020r. Odwołujący wskazał, że tym czasie wykonywał prace na stanowisku ślusarz, ślusarza – spawacza, a pracę wykonywał w przodku.

Wyrokiem z 29.04.2021 r. sygn. akt III U 68/21 Sąd Okręgowy w Koninie zmienił zaskarżoną decyzje w ten sposób, że przyznał W. T. prawo do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy od 1.01.1995 r. do 30.11.2020 r. na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne, przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, zgodnie z wykazem dniówek załączonych do świadectwa pracy górniczej z dnia 29.06.2020 r. (pkt 1 wyroku), w pozostałym zakresie odwołanie oddalił (pkt 2 wyroku), zasądził od pozwanego na rzecz odwołującego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3 wyroku) oraz w pkt 4 wyroku nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie istnienia okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

W. T. ur. (...), złożył w dniu 03.07.2020r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Do wniosku dołączył świadectwo wykonywania pracy górniczej i równorzędnej z pracą górniczą z dnia 29.06.2020r. wystawione przez (...) Sp. z.o.o. w K., w którym pracodawca potwierdził, że W. T. jest zatrudniony od 15.07.1988r. do nadal, przejęty z (...) Sp. z o.o., od 1.08.2017r. z (...) K. w trybie art. 23 ¹ k.p., gdzie był zatrudniony od dnia od 01.06.2014r. W tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą określoną w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na stanowiskach według rozporządzenia MP i PS dnia 23.12.1994 r.:

- od 15.07.1988 r. do 23.04.1991r. - rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy, wulkanizatorzy, automatycy, cieśle - zał. 2 pkt 32;

- od 01.06.1991r. do 31.12.1994r. - rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy, wulkanizatorzy, automatycy, cieśle - zał. 2 pkt 32;

- od 01.01.1995r. do nadal rzemieślnicy zatrudnieni na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, zał. 3 pkt III/7

Pozostałe okresy pracy w kopalni:

- od 24.04.1991 r. do 14.05.1991 r. służba wojskowa

- od 15.05.1991 r. do 31.05.1991r. ustawowa przerwa po wojsku.

Ponadto wnioskodawca dołączył załącznik do karty ewidencyjnej pracownika obejmującej ewidencję dniówek półtorakrotnych za okres od stycznia 1995r. do maja 2020 r. oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wraz z wykazem ilości dni zasiłku chorobowego i opiekuńczego.

Pismem z dnia 01.12.2016 r. organ rentowy zwrócił się do (...) Sp. z.o.o. o podanie miejsc wykonywania pracy przez wnioskodawcę, rodzaju tej pracy, oraz przy jakich maszynach i urządzeniach wnioskodawca pracował, oddziałów na których pracował. W odpowiedzi na to wezwanie pracodawca pismem z dnia 10.08.2020r. poinformował pozwanego, że wnioskodawca pracował na stanowiskach ślusarz – spawacz, mistrz ślusarz spawacz, mistrz ślusarz spawacz na odkrywce, rzemieślnik wykonujący pracę w przodku – spawacz i starszy rzemieślnik wykonujący pracę mechaniczne w przodku – spawacz. Pracodawca wskazał również okresy pracy na poszczególnych stanowiskach, ponadto wymieniono oddziały (...), (...), na których pracował wnioskodawca. Doręczono także charakterystykę pracy na stanowisku rzemieślnika wykonującego prace mechaniczne w przodku – spawacz. Dołączono także oświadczenie głównego mechanika, który wskazał gdzie pracował i jakie czynności wykonywał wnioskodawca (k. 18-21 akt).

Decyzją z dnia 13.10.2020r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę na podstawie art. 50a ustawy z dnia 17.12.1998 r. od dnia 3.07.2020r. Obliczenie wysokości emerytury nastąpiło z uwzględnieniem okresów pracy górniczej do których zastosowano przelicznik 1,2 (335 miesięcy x 1,2).

W załączniku do tej decyzji organ rentowy wyjaśnił, że nie uwzględnił do ustalenia prawa do emerytury w wymiarze półtorakrotnym okresów od 01.01.1995r. do 29.06.2020r., bowiem z dokumentacji wynika, że w tym czasie ubezpieczony był zatrudniony na stanowiskach mistrz ślusarz – spawacz, mistrz ślusarz – spawacz na odkrywce, rzemieślnik pracujący w przodku i starszy rzemieślnik pracujący w przodku, a te stanowiska są wymienione w załączniku nr 2 do rozporządzenia (...) z 23.12.1994 r. Wypłata emerytury podlegała zawieszeniu bowiem wnioskodawca kontynuował zatrudnienie.

W dniu 29.10.2020r. wpłynęło do organu rentowego pismo ubezpieczonego, w którym wniósł o podjęcie wypłaty emerytury w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Do pisma odwołujący dołączył świadectwo pracy z dnia 29.10.2020r. z którego wynika, że stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron z dniem 29.10.2020r. Ponadto załączył zaświadczenie o ilości dniówek półtorakrotnych za okres od czerwca 2020r. do października 2020r. W związku z powyższym wnioskiem organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, dokonując przeliczenia jej wysokości.

Odwołujący podjął pracę w Kopalni (...) w K. od dnia 15.07.1988r., początkowo odwołujący został zatrudniony na stanowisku ślusarz-spawacz na oddziale (...)(oddział urządzeń maszynowych). Od 1.06.1991r. wnioskodawca został przeniesiony na oddział (...) (oddział urządzeń mechanicznych na odkrywce J.) i wykonywał pracę ślusarza spawacza. Oddział (...) zajmował się wykonywaniem remontów bieżących i usuwaniem awarii, a także konserwacją, przeglądem technicznym na koparkach i zwałowarkach. Odwołujący jako ślusarz – spawacz, później jako mistrz ślusarz spawacz wykonywał prace przy remontach maszyn podstawowych na odkrywce J.. W okresie od 01.06.1991r. do 31.12.1994r. pracodawca nie prowadził ewidencji dniówek półtorakrotnych dla wnioskodawcy.

Od dnia 01.12.1994r. stanowisko odwołującego zostało określone jako mistrz ślusarz spawacz, a od 1.01.1995r. zaczęto prowadzić ewidencję dniówek półtorakrotnych. Do obowiązków wnioskodawcy na tym stanowisku należały takie prace jak: bieżąca kontrola stanu technicznego urządzeń mechanicznych na koparkach i zwałowarkach, regulacja mechanizmów koparek i zwałowarek w razie ich nieprawidłowej pracy, wymiana części zamiennych szybko zużywających się oraz materiałów gwarantujących ciągłość pracy koparek i zwałowarek, dbałość o właściwy stan techniczny i eksploatację urządzeń na koparkach i zwałowarkach, codzienna kontrola stanu konstrukcji, regulacja sprzęgieł przeciążeniowych i układów hamulcowych zgodnie z instrukcją, kontrola zużycia poszczególnych mechanizmów koparek i zwałowarek, usuwanie na czas zauważonych usterek (k. 21 akt).

Od dnia 01.05.2008 r. pracodawca powierzył odwołującemu stanowisko: mistrza ślusarza-spawacza na odkrywce. Zakres obowiązków nie uległ zmianie. Od 1.01.2009r. wnioskodawca został rzemieślnikiem wykonującym prace mechaniczne w przodku - spawacz. Ostatnio wykonywał prace na oddziale (...) (oddział urządzeń mechanicznych na odkrywce).

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzje w ten sposób, że przyznał W. T. prawo do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy od 1.01.1995 r. do 30.11.2020 r. na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne, przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, zgodnie z wykazem dniówek załączonych do świadectwa pracy górniczej z dnia 29.06.2020 r. (pkt 1 wyroku), w pozostałym zakresie odwołanie oddalił (pkt 2 wyroku), zasądził od pozwanego na rzecz odwołującego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3 wyroku) oraz w pkt 4 wyroku nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie istnienia okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy podkreślił, że odwołanie W. T. w zasadniczej części okazało się zasadne.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy podał, że przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się stosownie do treści art. 51 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Z powyższego wynika, że przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej przelicznik 1,8 za każdy rok pracy stosuje się wyłącznie do pracy, o której mowa wart. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pracami, do których stosuje się przelicznik 1,8, zgodnie z art. 50d ust. 1 ustawy są okresy pracy w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Należy przy tym mieć na względzie, że praca „na odkrywce” w kopalniach węgla brunatnego jest odpowiednikiem pracy „w przodkach” pod ziemią i polega na zatrudnieniu przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z wydobywaniem kopalin, pozyskiwaniu złóż węgla brunatnego.

Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w wymiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3 ustawy emerytalnej. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23.12.1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 r. Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1.02.1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 r. Nr 30, poz. 154).

Sąd I instancji podał, że należy mieć przy tym na względzie utrwalone orzecznictwo, że przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, a dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia ani zakładowe wykazy stanowisk, ani protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą. Zatem zastosowanie przelicznika 1,8 do pracy odwołującego na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do rozporządzenia wymaga, by praca ta odpowiadała treści art. 50d ust. 1 pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że odwołujący niewątpliwie przedłożył świadectwo wykonywania pracy górniczej za sporny okres od 1.01.1995r. do 20.10.2020r., w którym zakwalifikowano jego pracę jako pracę wymienioną w art. 50c pkt. 4 ustawy emerytalnej w Załączniku nr 3/III pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. Przedłożył także wykazy dniówek, prowadzonych przez pracodawcę przez ww. lata na bieżąco i bez udziału Komisji Weryfikacyjnej.

Samo stwierdzenie przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, że odwołujący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 7 tj. jako rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace elektryczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ust. 1 pkt. 1 ustawy.

W ocenie Sądu Okręgowego stosowane nazewnictwo zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w całym spornym okresie, potwierdził odwołujący oraz świadkowie, a wyniki postępowania dowodowego wskazują, że w spornym okresie odwołujący wykonywał taką samą, niezmienną pracę – ślusarza – spawacza w przodku.

Jak wskazano wyżej wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50d ust. 1 pkt. 1 ustawy.

Załącznik nr 3/III wymienia stanowiska:

1) górnik kopalni odkrywkowej,

2) górnik strzałowy kopalni odkrywkowej,

3) operator koparek jednonaczyniowych na odkrywce,

4) operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce,

5) operator koparek wielonaczyniowych i zwałowarek na odkrywce,

6) operator pomp i sprężarek na odkrywce zatrudniony w przodku bezpośrednio w

procesie urabiania,

7) rzemieślnicy zatrudnieni na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń,

8) ratownicy kopalnianych drużyn ratowniczych, ratownicy zatrudnieni w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego lub okręgowych stacjach ratownictwa górniczego i mechanicy sprzętu ratowniczego drużyn kopalnianych, wykonujący pracę górniczą na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 2.

W ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzone postępowanie potwierdziło dane zawarte w świadectwie pracy górniczej, że odwołujący przez w okresie od 1.01.1995r. do 20.10.2020r. zatrudniony był jako spawacz wykonujący prace mechaniczne na koparkach i zwałowarkach, a więc przy bezpośrednim wydobywaniu, urabianiu węgla w przodku, o której mowa w art. 50d powołanej powyżej ustawy - w ilości dniówek wykazanej w przedłożonych kartach ewidencyjnych (wykazach dniówek).

Zdaniem Sądu I instancji, nie ulega wątpliwości, że wykazane przez pracodawcę odwołującego dniówki powinny zostać uwzględnione przy ustalaniu wysokości emerytury wnioskodawcy z zastosowaniem przelicznika 1,8 i wobec powyższego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Co do żądania przeliczenia przelicznikiem 1,8 okresu pracy górniczej od 1.06.1991r. do 31.12.1994r. to Sąd Okręgowy uznał je za nieuzasadnione. Ciężar dowodu w tym zakresie obciążał odwołującego. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że odwołujący nie przedstawił jednak żadnych dowodów, nie potwierdził tej okoliczności pracodawca w świadectwie pracy górniczej, pracodawca nie sporządził wykazu dniówek za te okresy, a świadkowie pracowali z wnioskodawcą jeden od 2004r., a drugi od czerwca 1995r., natomiast świadek T. S. był głównym mechanikiem, ale nie pracował z wnioskodawcą stale, nadzorował pracę na wszystkich odkrywkach, podał bardzo ogólne wiadomości, które nie mogły stanowić podstawy dokonania stanowczych ustaleń, czy odwołujący wykonywał pracę górnicza przodkową i po ile godzin miesięcznie. Z powyższych względów Sąd I instancji orzekł jak w pkt 2 wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (pkt 3 wyroku).

Skoro wyjaśnienie wszystkich wątpliwości umożliwiających podjęcie rozstrzygnięcia w sprawie nastąpiło na etapie postępowania przed Sądem I instancji, nie można było stwierdzić – w ocenie Sądu Okręgowego - odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie istnienia okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej (pkt 4 wyroku).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń
Społecznych II Oddział w P. zaskarżając go w części tj. w zakresie pkt 1, 3 i 4 wyroku.

Powyższemu wyrokowi zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że odwołujący W. T. w okresie od dnia 1.01.1995 r. do dnia 20.10.2020 r. wykonywał pracę górniczą przy bezpośrednim wydobywaniu, urabianiu węgla w przodku, o której mowa w art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. ze zm.), co miało wpływ na wynik postępowania poprzez przyznanie odwołującemu prawa do ustalenia wysokości emerytury górniczej do okresów pracy górniczej od dnia 1.01.1995 r. do dnia 30.11.2020 r. zgodnie z wykazem dniówek załączonym do świadectwa pracy górniczej z dnia 29.06.2020 r., pomimo, że z ustalonego przez Sąd charakteru czynności wykonywanych przez odwołującego w okresie od dnia 1.01.1995 r. do dnia 20.10.2020 r. (a także do 29.10.2019 r.) wynika, że nie była to praca przodkowa, a ponadto odwołujący rozwiązał stosunek pracy z (...) Spółka z o.o. z dniem 29.10.2020 r.,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że praca odwołującego w okresie od dnia 1.01.1995 r. do dnia 20.10.2020 r. była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w ww. okresie (a także do dnia 29.10.2020 r.) odwołujący pracował także na zwałowarkach, a więc nie pracował tylko w przodku, co miało wpływ na wynik sprawy poprzez przyznanie odwołującemu prawa do przeliczenia całego okresu pracy od dnia 1.01.1995 r. do dnia 30.11.2020 r. z zastosowaniem przelicznika 1,8 zgodnie z ewidencją dniówek półtorakrotnych z dnia 29.06.2020 r.,

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 51 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez ich zastosowanie w niniejszej sprawie i przyznanie odwołującemu prawa do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy górniczej od dnia 1.01.1995 r. do 30.11.2020 r. na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, zgodnie z wykazem dniówek załączonym do świadectwa pracy górniczej z dnia 29.06.2020 r., pomimo, że praca odwołującego w ww. okresie nie odpowiadała pracy przodkowej, o której mowa w art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, a ponadto odwołujący rozwiązał stosunek pracy z (...) Spółka z o.o. z dniem 29.10.2020r.

Nadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. zarzucił, że Sąd Okręgowy w Koninie niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy ustalił, że:

⚫

odwołujący w okresie od dnia 1.01.1995 r. do dnia 20.10.2020 r. wykonywał pracę górniczą przodkową, o której mowa w art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

⚫

odwołujący przez cały czas w okresie od dnia od dnia 1.01.1995 r. do dnia 20.10.2020 r. wykonywał pracę górniczą w przodku w rozumieniu art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej.

Wskazując na powyższe wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, ewentualnie

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

3.  zasądzenie od odwołującego na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w P. odwołujący W. T. wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz kosztów procesu w tym kosztów postępowania według norm przepisanych.

Apelację od powyższego wyroku złożył również odwołujący W. T. zaskarżając go w części tj. zakresie pkt 2 wyroku.

Wskazując na powyższe odwołujący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 227 k.p.c. na skutek niepodjęcia czynności zmierzających do wyjaśnienia okoliczności, mających znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności na skutek nierozpoznania istoty sprawy w zakresie twierdzeń odwołującego dotyczących wykonywania pracy górniczej w okresie od 1.06.1991 r.;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zaskarżonej części wyroku poprzez nie rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób wszechstronny oraz prawidłowy, z pominięciem faktycznego charakteru pracy ubezpieczonego, potwierdzonego zeznaniami odwołującego.

Wskazując na powyższe zarzuty odwołujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie W. T. prawa do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy górniczej od dnia 1.06.1991 r. zamiast od dnia 1.01.1995 r.,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (za II instancję),

ewentualnie o:

3.  uchylenie zaskarżonego wyroku, przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarówno apelacja pozwanego organu rentowego jak i odwołującego jako bezzasadne podlegały oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego szczegółowego ich przytaczania. W świetle powyższego zarzuty obu apelacji nie mogły prowadzić do zmiany wyroku.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy przy wyliczeniu wysokości emerytury wnioskodawcy za sporny okres zastosował - na podstawie art. 51 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przelicznik 1,2, a odwołujący domagał się przeliczenia tego ww. okresu według przelicznika 1,8 zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt. 2 ustawy.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny postanowił odnieść się do apelacji organu rentowego. Organ rentowy zaskarżył wyrok Sądu I instancji w części (co do pkt 1,3 i 4 wyroku), zatem należało skontrolować czy Sąd Okręgowy słusznie ustalił, że odwołującemu przysługuje prawo do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy górniczej od dnia 1.01.1995 r. do dnia 30.11.2020r., zgodnie z ewidencją dniówek półtorakrotnych, bowiem tylko ten okres był przez organ rentowy kwestionowany w apelacji.

W tym miejscu Sąd Apelacyjny zaznacza, że rację ma organ rentowy wskazując, iź Sąd I instancji błędnie określił w zaskarżonym wyroku, że odwołujący pracę wykonywał do dnia 30.11.2020 r., albowiem odwołujący w dniu 29.10.2020 r. rozwiązał umowę.

Z kolei w ocenie Sądu Apelacyjnego powyższa omyłka Sądu I instancji pozostaje bez wpływu na zasadność wydanego przez Sąd I instancji wyroku. Zwrócić uwagę należy, że Sąd Okręgowy w pkt 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał W. T. prawo do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy od 1.01.1995 r. do 30.11.2020 r. na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne, przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, zgodnie z wykazem dniówek załączonych do świadectwa pracy górniczej z dnia 29.06.2020 r. Z kolei wykaz dniówek obejmuje za 2020 r. łącznie miesiące od stycznia do maja, nie obejmuje natomiast listopada 2020 r. Zatem powyższa omyłka Sądu I instancji pozostaje bez wpływu na zasadność rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, gdyż przeliczenia dokonać należy zgodnie z wykazem dniówek załączonych do świadectwa pracy górniczej z dnia 29.06.2020r.

Sąd Apelacyjny przypomina, że przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej, stosownie do art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2018, poz. 1270 ze zm.), stosuje się następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Stosownie z kolei do art. 50d ust. 1 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2) w drużynach ratowniczych.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym (ust. 3).

W tym zakresie aktem prawnym nadal obowiązującym jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23.12.1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. 1995, nr 2 poz. 8 – dalej rozporządzenie z dnia 23.12.1994r.). Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia z dnia 23.12.1994 r., za pracę górniczą w kopalniach węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i w innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla tych kopalń, określoną w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz. U. z 1994r., nr 84, poz. 385 – dalej ustawa o zaopatrzeniu em. górników), uważa się okresy zatrudnienia na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia (załącznik nr 2 - wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalni węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą). Z kolei § 3 stanowi, że za okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu em. górników, uważa się okresy pracy na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 3 do rozporządzenia (załącznik nr 3 - wykaz stanowisk pracy, na których okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym). Pod poz. 7 w przedmiotowym wykazie ujęto pracę w kopalni węgla brunatnego rzemieślników zatrudnionych na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń.

Wykaz stanowisk pracy, określony w ww. załączniku nr 3 do rozporządzenia z 1994 r., czyli stanowisk tzw. kwalifikowanej pracy górniczej, odnosi się wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryteria miejsca wykonywania pracy i jej charakteru, określonego zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. Za prace wymienione w załączniku nr 3 mogą więc być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które są związane bezpośrednio z wykonywaniem czynności w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach porządkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z kolei pojęcie „innych prac przodkowych” musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (tak wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11.02.2010 r., I UK 236/09, LEX 585722 i z dnia 21.02.2012 r., I UK 295/11, OSNP 2013/304/38).

Podkreślić należy, że przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, a do oceny charakteru pracy górniczej, tym bardziej pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, nie mogą służyć ani zakładowe wykazy stanowisk, ani też protokoły komisji weryfikacyjnej, kwalifikujące określone zatrudnienie, jako pracę górniczą zaliczaną w takim wymiarze (por. wyrok SN z dnia 8.01.2014 r., I BU 12/13, wyroki Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28.06.2013 r., III AUa 1127/12, LEX 1369319, z dnia 14.03.2017 r., III AUa 965/16).

W przypadku sporu o kwalifikację danego stanowiska decydujące znaczenie dla uznania okresu zatrudnienia na tym stanowisku za pracę górniczą podlegającą zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym ma nie zatem nazwa stanowiska, lecz rodzaj faktycznie wykonywanej pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych) (tak: wyroki SN z dnia 18.03.2015 r., I UK 280/14, z dnia 2.06.2011 r., I UK 25/10 i z dnia 6.09.2011 r., I UK 70/11). Nie może tym samym o tym decydować wykaz stanowisk pracy sporządzony przez pracodawcę, ani zmiana kwalifikacji zajmowanego stanowiska pracy, dokonana przez komisję weryfikacyjną (tak: m.in. wyroki SN z dnia 22.04.2011 r., I UK 360/10, LEX nr 949021 i z dnia 6.09.2011 r., I UK 70/11, LEX nr 1102258 oraz postanowienie z dnia 19.01.2012 r., I UK 319/11, LEX nr 1215422), ani rozporządzenie wykonawcze, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy, nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień, niż uczynił to ustawodawca, zaś wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia z 1994 r. nie może zmieniać ani rozszerzać ustawowej definicji kwalifikowanej pracy górniczej. Innymi słowy, ocena pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach, tj. pojęciu tej pracy, a nie na samej nazwie stanowiska (tak: uzasadnienie wyroku SN z dnia 5.05.2011 r., I UK 382/10, LEX nr 863949).

Z uwagi na powyższe – ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała ten kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach całego postępowania dowodowego.

Zdaniem Sądu I instancji, zachodzą podstawy do uznania w niniejszej sprawie, iż w okresie 1.01.1995r. do 29.10.2020 r. W. T. wykonywał pracę górniczą kwalifikującą się do zastosowania przy ustalaniu wysokości emerytury przelicznika 1,8, a tut. Sąd nie znajduje podstaw do uznania zasadności zarzutów apelującego w tym zakresie.

Pozwany organ rentowy, kwestionując stanowisko Sądu I instancji podniósł, że błędnie Sąd ten ustalił na podstawie materiału zgromadzonego w sprawie, że odwołujący wykonywał pracę górniczą bezpośrednio przy urabianiu urobku i innych pracach przodkowych, o której mowa w art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. W ocenie organu rentowego ustalony przez Sąd I instancji charakter czynności wykonywanych przez odwołującego w spornym okresie wskazuje, że nie była to praca przodkowa, o której mowa w art. 50d ustawy emerytalnej. Ponadto według pozwanego organu rentowego odwołujący nie udowodnił, że pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku przy urabianiu i ładowaniu urobku czy przy innych pracach przodkowych. Apelujący organ rentowy podał, że W. T. w spornym okresie wykonywał zwykłą pracę górniczą, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej. Charakter tych czynności wskazuje - w ocenie pozwanego organu rentowego, że były to czynności przy bieżącej konserwacji urządzeń wydobywczych, o których mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustaw, a nie praca przodkowa. W ocenie organu rentowego Sąd I instancji błędnie zaliczył odwołującemu sporny okres zatrudnienia do pracy przodkowej w rozumieniu ustawy emerytalno-rentowej.

Zauważyć należy, że rację ma pozwany tylko w takim zakresie, iż przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej pracownikom kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej na przodku tylko wówczas, gdy spełnia się łącznie następujące przesłanki: co do miejsca wykonywania pracy, co do rodzaju czynności i co do obsługi wskazanych w ustawie maszyn i urządzeń. Zdaniem Sądu Odwoławczego odwołujący właśnie spełnia wszystkie te przesłanki.

Z materiału dowodowego ustalonego w niniejszej sprawie przez Sąd I instancji wynika, że od 1.01.1995 r. do rozwiązania umowy ((...).) odwołujący wykonywał faktycznie pracę rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy i obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, tj. wymienionej pod poz. 7, Działu III Załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r. jako zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym, co w konsekwencji daje prawo do zastosowania przelicznika 1,8 do tych okresów.

Odnosząc się z kolei do zarzutu organu rentowego, w tym zakresie że odwołujący pracował także na zwałowarkach, a więc nie pracował tylko na koparkach w przodku wskazać należy, że ustawą z 9.06.2022 r. o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw zmieniono art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych który od 19 października 2022 r. otrzymał brzmienie „1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu, ładowaniu i zwałowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących, transportujących i zwałujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych”.

Nadto dodano definicję przodka, tak do art. 50d ust. 1 ww. ustawy dodano pkt 1a w brzmieniu: „1a) przez przodek rozumie się obszar wyrobiska górniczego, w którym są wykonywane prace bezpośrednio związane z wydobywaniem kopaliny lub drążeniem tego wyrobiska, w tym ścianę, a w odkrywkach również obszar związany bezpośrednio z urabianiem kopaliny, nadkładu lub skał otaczających oraz ze zwałowaniem, w tym formowaniem korpusu zwału, a także strefę przyprzodkowa stanowiąca obszar bezpośrednio przyległy do przodka, ustalony w kopalni na podstawie organizacyjno-technicznych metod wykonywania robót górniczych, w której są wykonywane prace związane z odstawą urobku oraz utrzymaniem wyrobiska.”

Sąd Apelacyjny wskazuje, że z powyższego wynika, że pojęcie przodka zostało poszerzone również o m.in. obszar związany bezpośrednio z urabianiem kopaliny, nadkładu lub skał otaczających oraz ze zwałowaniem, dlatego nawet gdyby stwierdzić, że odwołujący w spornym okresie pracował na zwałowarce, również tę pracę należy uznać za pracę przodkową z zastosowaniem przelicznika 1,8.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny zaznacza, że zgodnie z ww. ustawą art. 9 do postępowań w zakresie ustalania prawa do górniczej emerytury i jej wysokości wszczętych i niezakończonych przez dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. z 9.06.2022r.) – a taką sprawą jest niewątpliwie sprawa z odwołania W. T. - stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 2 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Zatem nawet jeśli odwołujący w spornym okresie od dnia 1.01.1995 r. do dnia 20.10.2020 r. pracował także na zwałowarkach, to zgodnie z definicją „przodka” określoną w art. 50d ust. 1 pkt 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zmienioną ustawą z 9.06.2022r.) odwołujący pracę tę wykonywał w przodku. Nie doszło zatem do błędnego ustalenia stanu faktycznego i jego oceny, nie doszło również do naruszenia przepisów prawa materialnego art. 51 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że odwołujący przedłożył świadectwo wykonywania pracy górniczej za sporny okres od 01.01.1995r. do października 2020r., w którym zakwalifikowano jego pracę jako pracę wymienioną w art. 50c pkt. 4 ustawy emerytalnej w Załączniku nr 3/III pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23.12.1994r., rzedłożył także wykazy dniówek, prowadzonych przez pracodawcę przez ww. lata na bieżąco.

Słusznie zatem, na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie, Sąd I instancji uznał, iż odwołujący w okresie 01.01.1995 r. do rozwiązania umowy tj. 29.10.2020r. – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – prace rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku, zajmując się obsługą, naprawą i konserwacją maszyn znajdujących się w przodku. Odwołujący, zatem - stosownie do art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej - wykonywał pracę odpowiadającą stanowisku w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Rzeczywiście wykonywana przez odwołującego praca w spornym okresie określona jest w treści załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23.12.1994 r. (III pkt 7 załącznika nr 3), tj. praca rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń. Powyższe oznacza, że sporny okres zatrudnienia (zaskarżony w apelacji) odwołującego można zaliczyć zarówno do stażu pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym, a tym samym - do wysokości emerytury z przelicznikiem 1,8.

W tym stanie rzeczy Sąd I instancji prawidłowo, zmienił zaskarżoną decyzje w ten sposób, że przyznał W. T. prawo do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne, przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, zgodnie z wykazem dniówek załączonych do świadectwa pracy górniczej z dnia 29.06.2020 r.

Reasumując powyższe rozważania, wskazać należy, iż chybionym okazał się zatem zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 50d ust 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sąd Apelacyjny zaznacza, że zarzuty sformułowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w apelacji są nietrafione i Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do ich uwzględnienia, zarzuty powołane w apelacji w żadnej mierze nie wzruszyły rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd I instancji. Sąd Apelacyjny po ponownym przeanalizowaniu materiału dowodowego zgromadzonego z niniejszej sprawie nie dopatrzył się naruszeń ze strony Sądu I instancji, postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w sposób wyczerpujący, Sąd dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz dokonał prawidłowej analizy zgromadzonego materiału dowodowego, co w konsekwencji przełożyło się na wydanie wyroku z 29.04.2021r.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że skoro wyjaśnienie wszystkich wątpliwości umożliwiających podjęcie rozstrzygnięcia w sprawie nastąpiło na etapie postępowania przed Sądem I instancji, nie można było stwierdzić odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie istnienia okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej. Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego, jako pozbawioną uzasadnionych podstaw – punkt 2 wyroku.

W ocenie Sądu Apelacyjnego bezzasadna okazała się również apelacja odwołującego W. T. w zakresie zaskarżenia pkt 2 wyroku Sądu Okręgowego.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis art. 232 § 1 zd. 1 k.p.c. stanowi natomiast odpowiednio, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Sąd Najwyższy charakteryzując art. 232, stwierdził, że na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Do sądu nie należy przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne - art. 6 k.c. (zob. wyroki SN: z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 5-6, poz. 76, wyrok SA w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2003 r., I ACa 1457/03, OSA 2005, z. 3, poz. 12, wyroki SN: z dnia 11 lipca 2001 r., V CKN 406/00, Lex nr 52321, z dnia 12 kwietnia 2000 r., IV CKN 22/00, Lex nr 52438).

Obowiązek udowodnienia faktów spoczywa na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne (art. 232 k.p.c.), stąd też na odwołującym ciąży obowiązek przedstawienia dowodów dla udowodnienia podnoszonych okoliczności (w tej sprawie przedstawienia dowodów na poparcie swoich twierdzeń, że faktycznie w okresie od 1.06.1991r. do 31.12.1994 r. świadczył pracę w rozumieniu art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Ciężar dowodu wiąże się z obowiązkiem twierdzenia (ciężarem twierdzenia) i obowiązkiem dowodzenia tych wszystkich okoliczności, które mogą być stosownie do treści art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu. Mając na uwadze powyższe, to na odwołującym spoczywał ciężar udowodnienia pracy górniczej określonej w art. 50d ustawy emerytalnej.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że po zapoznaniu się z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków nie sposób wywnioskować, czy odwołujący świadczył pracę w spornym okresie (od 1.06.1991r do 31.12.1994r.) zgodnie z art. 50d ustawy emerytalnej (praca przodkowa). Odwołujący nie przedstawił żadnych dowodów materialnych na poparcie swoich twierdzeń (po za własnymi twierdzeniami), nie potwierdził tej okoliczności pracodawca w świadectwie pracy górniczej, pracodawca nie sporządził wykazu dniówek za te okresy. Powyższej okoliczności nie potwierdzili również wbrew stanowisku odwołującego przesłuchani w sprawie świadkowie, albowiem jak wynika z ustaleń Sądu świadek T. A. pracował z wnioskodawcą, ale dopiero od 2004r., a świadek A. Ć. od czerwca 1995r., natomiast świadek T. S. podał podczas przesłuchania, że był głównym mechanikiem, ale nie pracował z odwołującym stale, gdyż nadzorował pracę na wszystkich odkrywkach, nie posiadał szczegółowej wiedzy na czym polegała w spornym okresie praca odwołującego.

Mając na uwadze powyższe apelację odwołującego jako bezzasadną również zależało oddalić (pkt 1 wyroku).

Sąd Apelacyjny zaznacza, że organ rentowy nie złożył odpowiedzi na apelację odwołującego, nie wniósł też o przyznanie od niego kosztów procesu (w tym kosztów zastępstwa procesowego).

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 240 zł – punkt 3 wyroku.

sędzia Marta Sawińska