Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SA Adam Czerwiński

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 27 czerwca 2023 roku w L.

sprawy z powództwa N. B.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S.

o zapłatę, rentę i ustalenie

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie
z dnia 18 października 2022 roku, wydanego w sprawie (...)

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w S. na rzecz powódki N. B. kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1143/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 października 2022 Sąd Okręgowy w Lublinie w sprawie z powództwa N. B. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S. o zapłatę, rentę i ustalenie orzekł, że:

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki N. B. kwotę 1.193.813 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki N. B. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 21.153 zł za okres od dnia 27 sierpnia 2017 roku do dnia 6 listopada 2017 r.;

3.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki N. B. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 46.284 zł za okres od dnia 27 sierpnia 2017 roku do dnia 2 grudnia 2019 r.;

4.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki N. B. miesięczną rentę w wysokości po 3.000 zł, płatną do 10-ego dnia każdego miesiąca poczynając od dnia 1 czerwca 2018 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie płatności którejkolwiek z rat liczonymi począwszy od dnia 11 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty;

5.  ustala odpowiedzialność pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. za dalsze skutki wypadku z dnia 12 maja 2017 roku, które mogą ujawnić się u powódki N. B. w przyszłości;

6.  oddala powództwo o zapłatę w pozostałej części;

7.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki N. B. kwotę 12.042 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

8.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Lublinie: od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 55.566 zł (oraz od powódki N. B. – z zasądzonego na jej rzecz w pkt 1 wyroku świadczenia kwotę 16.597 zł tytułem nieuiszczonej części opłaty od pozwu;

9.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Lublinie: od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę zł 3.132 zł oraz od powódki N. B. kwotę 935 zł tytułem wydatków.

Uzasadnienie zaskrzonego wyroku zamieszono na kartach 1261 – 1273 akt sprawy.

Pozwana zaskarżyła powyższy wyrok w części, tj. w zakresie:

1.  zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki kwotę ponad 293.813 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty - tj. co do kwoty 900.000 zł (częściowo pkt I wyroku),

2.  zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w okresie od czerwca 2018 r. do sierpnia 2018 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie którejkolwiek z rat - w całości;

3.  zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb za wrzesień 2018 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie którejkolwiek z rat – w wysokości ponad kwotę 1458 zł (tj. co do kwoty 1542 zł),

4.  zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb za październik 2018 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie którejkolwiek z rat - w wysokości ponad kwotę 2247 zł (tj. co do kwoty 753 zł),

5.  zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w okresie od listopada 2018 r. do października 2019 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie którejkolwiek z rat - w wysokości ponad kwotę 2215,58 zł miesięcznie (tj. co do kwoty 784,42 zł miesięcznie),

6.  zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w okresie od listopada 2019 r. do grudnia 2020 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie którejkolwiek z rat - w wysokości ponad kwotę 2184,16 zł miesięcznie (tj. co do kwoty 815,84 zł miesięcznie),

7.  zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w okresie od listopada 2019 r. do grudnia 2020 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie którejkolwiek z rat - w wysokości ponad kwotę 2184,16 zł miesięcznie (tj. co do kwoty 815,84 zł miesięcznie),

8.  zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w okresie od stycznia 2021 r. do października 2022 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie którejkolwiek z rat - w wysokości ponad kwotę 1284,16 zł miesięcznie (tj. co do kwoty 1715,84 zł miesięcznie),

a także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu (pkt 7 - 9 wyroku). Pozwana zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 445 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że kwota zadośćuczynienia w łącznej wysokości 1.500.000 zł jest adekwatna do doznanej przez powódkę krzywdy w rozumieniu tego przepisu, podczas gdy z orzecznictwa w analogicznych rodzajowo sprawach wynika, iż kwoty zadośćuczynień w takiej wysokości są przyznawane jedynie w przypadkach, gdy poszkodowany znajduje się wskutek wypadku w stanie wegetatywnym,

b)  art. 444 § 2 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwot renty na zwiększone potrzeby w kwotach przekraczających wysokość szkody z tego tytułu;

c)  art. 361 § 2 k.c. poprzez nieuwzględnienie w kosztach opieki, że powódka otrzymuje z ZUS zasiłek pielęgnacyjny,

d)  art. 361 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, że powódce należne są koszty leczenia
psychologicznego, podczas gdy koszty te ponosi pozwany, który objął powódkę opieką w ramach Centrum Pomocy Osobom (...);

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów polegające na:

⚫

przyjęciu, że zakres niezbędnej opieki był większy niż wskazywany przez powódkę,

⚫

przyjęciu, że powódka wymagała opieki przez zaprotezowaniem w zakresie większym niż 4 godziny dziennie ponad opiekę standardową dla dziecka w tym wieku,

⚫

przyjęcie, że powódka wymagała opieki po zaprotezowaniu w zakresie większym niż 2 godziny dziennie ponad opiekę standardową dla dziecka w tym wieku,

b) art. 100 zda. 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powódka wygrała proces w 77%, podczas gdy uwzględniając oddalenie roszczenia o rentę z tytułu zmniejszonych widoków powodzenia na przyszłość wygrana powódki wynosi 75%.

Mając na uwadze powyższe zarzuty pozwany wnosił o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa również co do zaskarżonej części,

2.  stosunkowe rozliczenie kosztów procesu za I instancję oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

W odpowiedzi na apelację powódka wnosiła o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. jest całkowicie chybiony i nieuzasadniony. Aby zarzucić skutecznie naruszenie ww. przepisu skarżący powinien wskazać, jaki konkretnie dowód mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy sąd uznał za wiarygodny i mający moc dowodową albo za niewiarygodny i niemający mocy dowodowej, i w czym przy tej ocenie przejawia się naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2002 roku, sygn. I CKN 132/01). Kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 roku, sygn. II CKN 572/99). Stwierdzić także należy, iż jeżeli z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, sygn. II CKN 817/00). Skuteczny zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów musi prowadzić do podważenia podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2004 roku, IV CK 274/03). Konieczne jest wskazanie przez skarżącego konkretnych przyczyn dyskwalifikujących wywody Sądu I instancji w zakresie tej oceny. W szczególności strona skarżąca powinna wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd analizując materiał dowodowy, uznając brak wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów lub niesłusznie im ją przyznając. Jako zasadnicze kryteria tej oceny wyróżnia się zgodność wniosków sądu z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz komplementarność (spójność) argumentacji polegającą na wyprowadzaniu poprawnych wniosków z całokształtu materiału procesowego. Powiązanie przy tym wynikających z dowodów tych wniosków w zgodzie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wyklucza możliwość skutecznego zdyskwalifikowania dokonanej przez Sąd oceny, tylko z tej przyczyny, że w procesie zgromadzono też dowody, prowadzące do innych, niż wyprowadzone przez Sąd I instancji, wniosków.

Apelacja pozwanego tak wymaganych zarzutów nie przedstawia i nie wykazuje, aby ocena dowodów oraz oparte na niej wnioski były dotknięte powyższymi uchybieniami. Wskazać też należy, iż przepis art. 233 § 1 k.p.c. reguluje jedynie kwestię oceny wiarygodności i mocy (wartości) dowodowej przeprowadzonych w sprawie dowodów, a nie poczynionych ustaleń faktycznych czy wyprowadzonych z materiału dowodowego wniosków. Także naruszeniem tego przepisu nie jest pominięcie przez sąd przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02, nie publ.).

Skarżący podniósł zarzut naruszenia omawianego przepisu poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów. Nie wskazał jednak na czym polegać miało zarzucane naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w szczególności na czym polegała twierdzona sprzeczność oceny dowodów z zasadami logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego. Stawianie zarzutów związanych z czasem niezbędnym, w ocenie Sądu Okręgowego, do opieki nad małoletnią powódką pomija to, że Sąd dysponował stosownym materiałem dowodowym w postaci dokumentacji medycznej i opinii biegłego, pozwalającym na przyjęcie takiego ustalenia. Również wysokość stawki – 15 zł za godzinę opieki, znajduje oparcie w przepisach prawa. Obowiązującym, w tej mierze aktem prawnym jest ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2002 r. nr 200 poz. 1679 z późn. zm.) Jej nowelizacja, która zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2017 roku, wprowadziła minimalną stawkę wynagrodzenia godzinowego dla osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia (art. 734 Kodeksu cywilnego) oraz umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 Kodeksu cywilnego). Kwoty te prezentują się jak w zestawieniu poniżej:

Minimalna stawka godzinowa w wyżej ustalonej wysokości, może znajdować zastosowanie do określenia wysokości kosztów, jakie były niezbędne do pokrycia wynagrodzenia za usługi opiekuńcze także w relacjach pomiędzy osobami fizycznymi, nie prowadzącymi działalności gospodarczej. Jej stosowanie jest jak najbardziej aprobowalne i zasługuje na akceptację, zwłaszcza, że jest określona w wysokości minimalnej, a nie rynkowej, która niejednokrotnie może być wyższa. Nie można więc uznać, iż sąd niewszechstronnie rozważył materiał dowodowy. Przeciwnie ocena dowodów jest właściwa i zasługuje na całkowitą aprobatę.

W konkluzji Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjmuje je za własne (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.).

Przechodząc do oceny zarzutów z zakresu prawa materialnego należy wskazać, że chybiony jest zarzut naruszenia art. 445 § 1 k.c. Pozwany kwestionuje przyznane zadośćuczynienie, uznając je za rażąco wysokie.

W kwestii zawyżenia wysokości zadośćuczynienia Sąd Apelacyjny nie podziela zarzutu pozwanego. Nie ma potrzeby przytaczania niezwykle bogatego orzecznictwa i poglądów doktryny w tej mierze. Zostały przywołane częściowo w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Ugruntowany pogląd pozostawia ustalenie wysokości zadośćuczynienia sędziowskiemu uznaniu. Jest to domena zastrzeżona dla Sądu I instancji. Sąd odwoławczy może ingerować wyłącznie wówczas, gdy zasądzone zadośćuczynienie uzna za rażąco wysokie lub rażąco niskie.

Wskazać trzeba, że zadośćuczynienie ma formę jednorazowego świadczenia pieniężnego, które pełni funkcję kompensacyjną. Ustawodawca stanowi, że suma zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, co oznacza, że powinna odzwierciedlać w pełni rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco (por. m.in. wyroki SN: z 30.01.2004, I CK 131/03, OSNC 2005/2, poz. 40; z 27.02.2004, V CK 282/03, LEX nr 183777). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że wysokość zadośćuczynienia powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne (por. wyroki SN: z 14.02.2008, II CSK 536/07, LEX nr 461725, z glosą K. Ludwichowskiej, OSP 2010/5, poz. 47, s. 339; z 26.02.1962, IV CR 902/61, OSNCP 1963/5, poz. 107; z 24.06.1965, I PR 203/65, OSPiKA 1966/4, poz. 92; z 10.03.2006, IV CSK 80/05, OSNC 2006/10, poz. 175).

Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że zasądzone na rzecz powódki zadośćuczynienie nie jest rażąco wysokie. Nie budzi wątpliwości Sądu, że nasilenie cierpień, oraz trwałość następstw zdarzenia było znaczące i dolegliwe.

Oceny całokształtu tych okoliczności Sąd Okręgowy dokonał z należytą bezstronnością, ale także i wrażliwością, która pozwala na uznanie, iż krzywda została skompensowana właściwie.

Należy w tym miejscu przytoczyć pogląd wyrażony w jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego " O wysokości zadośćuczynienia decyduje rozmiar krzywdy, rodzaj, charakter, intensywność i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych, stopień trwałego kalectwa, rokowania na przyszłość, utrata szans na normalne życie, poczucie bezradności i nieprzydatności społecznej. Istotną okolicznością indywidualizującą rozmiar krzywdy jest wiek poszkodowanego, gdyż utrata szans na prowadzenie normalnego życia jest wtedy szczególnie dotkliwa" (wyrok SN z dnia 30 stycznia 2014 r., III CSK 69/13, LEX nr 1463872).

W wypadku powódki stopień natężenia doznanej krzywdy tj. rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych i ujemnych doznań psychicznych ich intensywność oraz towarzyszące poczucie bezradności spowodowanej koniecznością korzystania z opieki innych osób, są praktycznie trudne do wyobrażenia. Dwuletnia dziewczynka, która traci w wypadku nogę i jest poddawana wielokrotnym i długotrwałym procedurom medycznym będzie już do końca swojego życia ponosiła konsekwencje doznanej szkody. Konsekwencje, co jest oczywiste dramatyczne, bo dotyczące i życia osobistego i zawodowego. Skutki utraty kończyny odnoszą się do wszystkich sfer aktywności ludzkiej i z uwagi na etap życia na jakim to nastąpiło – praktycznie do całego przyszłego życia małoletniej powódki. Sytuacja w niniejszej sprawie jest tego rodzaju, że z jednej strony uderza oczywistością, a z drugiej brakuje słów do opisania tego wszystkiego, co spadło na niczemu niewinne dziecko z rąk pijanego, lekceważącego zasady prawa i przyzwoitości ludzkiej sprawcy wypadku. Sąd Apelacyjny może tylko wyrazić nadzieję, że przyznana kwota w minimalnym stopniu, tak na etapie obecnym i później pozwoli poszkodowanej finansową kompensatę doznanej krzywdy.

W sposób kompletny szkód psychicznych nie da się skompensować w niniejszej sprawie nigdy. Kwota zasądzona przez Sąd I instancji jest bez wątpienia znacząca, niemniej nie można uznać, że tego rodzaju sumy są właściwe wyłącznie w przypadku wystąpienia u poszkodowanych stanu wegetatywnego lub np. porażenia czterokończynowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego zasądzone zadośćuczynienie nie powinno być obniżone, albowiem realizuje cele określone treścią art. 445 § 1 k.c. (por. wyrok z dnia 12 listopada 2020 r Sądu Najwyższego sygn. III CSK 55/18, opubl. LEX nr 3080053). Końcowo można tylko wyrazić nadzieję, iż ubezpieczyciel wykorzysta wszystkie możliwości w realizacji roszczeń regresowych przeciwko faktycznemu sprawy tego wypadku.

Zarzuty podniesione w apelacji pozwanego dotyczyły także naruszenia art. 444 § 2 k.c. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo oparł swoje ustalenia na całokształcie materiału dowodowego, a nie tylko na opinii biegłego. W konsekwencji nie można uznać, iż zasądzona renta jest zawyżona. Po pierwsze

trudność w ścisłym określeniu częstotliwości aktualizowania się i rozmiarów zwiększonych potrzeb oraz związanych z nimi kosztów nie stanowi przeszkody w zasądzeniu renty z tego tytułu (art. 444 § 2 k.c.).

Przyznanie renty z tytułu zwiększonych potrzeb nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki. Przesłanką wystarczającą do zasądzenia renty z tego tytułu jest bowiem samo istnienie takich, zwiększonych potrzeb. Po drugie sądowi przysługiwała w tej mierze pewna swoboda decyzyjna wynikająca z dyspozycji art. 322 k.p.c. Dokonując weryfikacji rozumowania i argumentacji Sądu Okręgowego sąd odwoławczy nie stwierdził w nich jakichkolwiek uchybień. Trzeba podkreślić, że

zwiększone potrzeby z samej swej natury nie mogą być precyzyjnie wyliczone, już choćby z tej przyczyny, że chodzi o szkodę przyszłą, szkodę, na którą składają się zmienne czynniki. Ustawodawca bierze to zresztą pod uwagę, pozwalając sądowi - w sprawach tego rodzaju - zasądzić odpowiednią sumę według oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy (art. 322 k.p.c.).

Nie podlegał uwzględnieniu zarzut naruszenia art. 361 § 2 k.c. Źródłem powstania uprawnień do wypłaty rent wyrównawczej i zasiłku opiekuńczego są zupełnie różne zdarzenia. Świadczenie z ZUS nie ma charakteru odszkodowawczego i nie służy zmniejszeniu odpowiedzialności sprawcy szkody. Pozwany zakład ubezpieczeń, odpowiadający w istocie za tegoż sprawcę nie może znajdować się w sytuacji uprzywilejowanej. Brak było usprawiedliwionej podstawy prawnej do zmniejszenia wysokości renty z art. 444 § k.c. o wysokość świadczenia otrzymywanego z zupełnie innego tytułu prawnego i bez związku z odpowiedzialnością sprawcy szkody (por. A. Szpunar „Odszkodowanie za szkodę majątkową”, Bydgoszcz 1998, str. 85). W zakresie pomocy udzielanej przez Centrum Pomocy Osobom (...), jak wynika z załączonego dokumentu realizacja programu rozpoczęła się w dniu 18 listopada 2019 r. program został zaplanowany na 36 miesięcy, a więc uległ już zakończeniu. Tymczasem konieczność opieki psychologicznej będzie istniała przez czas nieokreślony, z dużym prawdopodobieństwem w ciągu kilku – kilkunastu najbliższych lat. W tej sytuacji stanowisko Sądu Okręgowego, wskazujące powyższe koszty jako jeden z elementów składowych renty uzupełniającej nie jest wadliwe. Wskazać trzeba, że sam koszt opieki dodatkowej przez osoby trzecie został ustalony przez Sąd I instancji na kwotę 2700 zł miesięcznie. Koszt zakupu dodatkowych lekarstw to 100 zł. W grę wchodzą bliżej nie ustalone, ale mieszczące się w kwocie 200 zł koszty dojazdów na rehabilitację, badania i do przedszkola. Także wchodzą w grę koszty dodatkowej diety z uwagi na komplikacje z układem pokarmowym, jakich doznaje powódka jako jeden ze skutków doznanej szkody. Już tylko te wyżej wymienione wydatki wypełniają kwotę 3.000 zł renty zasądzoną przez Sąd Okręgowy. Tym samym 520 zł wskazane jako usprawiedliwiony koszt terapii psychologicznej de facto zostało ujęte w podstawach faktycznych renty, ale nie przełożyło się na jej kwotowe zwiększenie. Z tego względu zarzut apelanta w przedmiocie ponoszenia przez niego (czasowo) kosztów pomocy psychologicznej nie mógł się ostać.

Sąd Okręgowy nie popełnił również uchybień w zakresie rozliczenia kosztów procesu. Sąd Apelacyjny przy tak niewielkim zarzucie (2% kosztów procesu) nie znajduje najmniejszych podstaw do aptekarskiego podejścia i zmiany orzeczenia o kwoty z punktu widzenia wartości przedmiotu sporu i zaskarżenia, ekonomicznie nieistotne. Art. 100 k.p.c. odzwierciedla ogólną zasadę kompensaty kosztów procesu, pozwalając Sądowi orzekającemu na wypełnienie jej treścią w sposób rozsądny, odpowiadający wynikowi sprawy, aczkolwiek niekoniecznie pedantyczny. Wydanie orzeczenia na podstawie art. 100 k.p.c. podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej, która jednak, będąc swobodną, nie może być dowolna. Rozstrzygniecie Sądu I instancji w tej mierze nie było dowolne i odpowiada prawu.

Z tych wszystkich względów brak było podstaw do zmiany rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, a apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł mając na uwadze wynik postępowania odwoławczego oraz treść art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 tj. z dnia 2018.01.30).

Z uwagi na zapadłą w Sądzie Najwyższym uchwałę z dnia 26 kwietnia 2023 sygn. akt III PZP 6/23 Sąd Apelacyjny widzi potrzebę zajęcia stanowiska w zakresie prawidłowości składu sądu. Sąd Apelacyjny nie podziela poglądu zaprezentowanego w powyższej uchwale. Argumentacja przytoczona przez Sąd Najwyższy w powołanym orzeczeniu jest całkowicie nieprzekonująca i ma charakter ogólnikowy, odzwierciedlający de facto przeprowadzenie abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności ustawy - czego Sąd Najwyższy dokonał w istocie w przytoczonej wyżej uchwale.

Niemniej należy wskazać, co następuje: art. 15 zzs ¹ ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.1842 tj. z dnia 2020.10.20) nadal obowiązuje. Przepis nie został zmieniony ani uchylony mocą jakiejkolwiek ustawy. Nie zapadło również orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego rugujące powyższą normę z polskiego porządku prawnego.

Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej nie ma uprawnień do stwierdzania niekonstytucyjności przepisów ustaw uchwalonych przez Parlament RP. Zgodnie z treścią art. 175 ust. 1 Konstytucji RP Sąd Najwyższy sprawuje wymiar sprawiedliwości. Odwołując się do ustalonych poglądów doktryny przez wymiar sprawiedliwości należy rozumieć w tzw. ujęciu przedmiotowym „działalność państwa polegającą na wiążącym rozstrzyganiu sporów o prawo, w których przynajmniej jedną ze stron jest jednostka lub inny podmiot podobny” (LG I, t. V, s. 4; TK – K 28/97). Nawiązanie do uregulowania art. 175 Konstytucji nakazuje uwzględnienie w treści pojęcia wymiaru sprawiedliwości roli sądów, uznanych przez ustrojodawcę za wyłącznie właściwe do wykonywania tego rodzaju działalności. Tylko bowiem sąd stwarza szczególne gwarancje wydania sprawiedliwego i fachowego rozstrzygnięcia, bo tylko z sądem Konstytucja wiąże szczególne zasady organizacji i procedowania oraz szczególny status osób w nim zasiadających (LG I, t. V, s. 5). Także sąd konstytucyjny akcentuje znaczenie niezawisłości sędziowskiej jako komponentu prawidłowego wymierzania sprawiedliwości (TK – SK 26/01). Stąd też koncepcja tzw. definicji mieszanej, łączącej w „niepodzielną całość” elementy przedmiotowe i podmiotowe tego pojęcia (LG I, t. V, s. 4; TK – K 36/97). Wspólnym elementem towarzyszącym formułowaniu definicji wymiaru sprawiedliwości jest ścisły związek, w jakim pojęcie to pozostaje z konstytucyjnym prawem do sądu ( art. 45 Konstytucji) gwarantującym każdemu prawo do sprawiedliwego sądowego rozstrzygnięcia sprawy (MS, t. II, s. 978). W konsekwencji podkreślana jest także konieczność definiowania wymiaru sprawiedliwości przez pryzmat „sprawy”, o której mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji (TK – K 21/99, SK 7/06) – tak: Tuleja Piotr (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. II opublikowano: LEX/el. 2021.

W kategorii zadań, ale też i uprawnień Sądu Najwyższego, jak sądów powszechnych nie mieści się uprawnienie do abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności obowiązujących przepisów (por. II CSK 370/09 - wyrok Sądu Najwyższego LEX nr 738475 oraz IV CSK 485/08 - wyrok Sądu Najwyższego LEX nr 550930).

Jednakże w czasie ostatnich kilku lat daje się zauważyć tendencję judykatury do akceptowania poglądu o możliwości rozproszonej kontroli konstytucyjności przepisów z uwagi na realną możliwość daleko idących wadliwości postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Xero Flor przeciwko Polsce). Dopuszczając możliwość tego rodzaju kontroli Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 77/22 z dnia 29 kwietnia 2022 opubl. w LEX nr 3361825 stwierdził jednoznacznie „jest jasne, że czym innym jest odmowa zastosowania niekonstytucyjnej normy w konkretnej sprawie, a czym innym jej zakwestionowanie rozstrzygnięciem o charakterze ogólniejszym, choćby jego moc wiążąca ograniczała się do danej sprawy (por. art. 390 § 2 k.p.c.). Taki zaś walor mają w założeniu uchwały Sądu Najwyższego podejmowane na podstawie art. 390 § 1 k.p.c., które są instrumentem nadzoru judykacyjnego nad sądami powszechnymi, mającego na celu ujednolicenie orzecznictwa (por. art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1904 z późn. zm., postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2018 r., III CZP 97/17, OSNC 2019, Nr 1, poz. 11, z dnia 28 marca 2019 r., III CZP 92/18, OSNC 2019, Nr 12, poz. 124), stosownie do zadań powierzonych temu Sądowi przez ustrojodawcę (por. art. 175 i art. 183 ust. 1 Konstytucji). Właśnie dlatego Sąd Najwyższy konsekwentnie wymaga, aby zagadnienie prawne przedstawione mu do rozstrzygnięcia miało charakter ogólny (abstrakcyjny), nie ograniczający się jedynie do konkretnego stanu faktycznego (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2011 r., III CZP 17/11 niepubl., z dnia 20 grudnia 2012 r., III CZP 87/12 niepubl.). Zgodnie natomiast z konstytucyjnym podziałem funkcji między Trybunałem Konstytucyjnym oraz Sądem Najwyższym i sądami powszechnymi o niezgodności norm ustawowych z Konstytucją orzekać może - ze skutkiem derogacyjnym - Trybunał Konstytucyjny (por. np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2016 r., III CZP 102/15, OSNC 2016, nr 7-8, poz. 88).”.

Powyższy pogląd Sądu Najwyższego przedstawiony w uchwale III CZP 77/22, Sąd Apelacyjny w pełni podziela. W konkluzji nie ma dostatecznych podstaw do uznania, iż odstępstwo od zasady kolegialności przewidziane w art. 15 zzs ¹ ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych jest równoznaczne z naruszeniem (zwłaszcza oczywistym) art. 45 ust. 1 Konstytucji. Zwłaszcza, że judykatura sądów europejskich nie kwestionuje jednoosobowego składu sądu.

Przepis art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie narzuca państwom-stronom tej umowy konkretnego modelu składu sądu, tak pod względem jego liczebności, jak i stopnia uzawodowienia, zaś sprawowanie kontroli instancyjnej przez sąd jednoosobowy nie budzi zastrzeżeń Trybunału, jeśli jest on ustanowiony ustawą i posiada tzw. pełną jurysdykcję (wyroki ETPCz w sprawie Grecu przeciwko Rumunii, skarga nr 75101/01; w sprawie Belilos przeciwko Szwajcarii, skarga nr 10328/83).

W tej sytuacji, brak jest przesłanek do uznania uchwały Sądu Najwyższego III PZP 6/23 za przekonujący pogląd prawny uzasadniający złamanie przepisu prawa w sposób jednoznaczny ustanawiającego skład sądu odwoławczego (tak też: I CSK 4340/22, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2023 r. opubl. LEX nr 3546357).

Jako wyjątkowo nietrafne i motywowane pozaprawną argumentacją należy uznać wskazanie Sądu Najwyższego, iż stosowanie uchwały III PZP 6/23 stanowić będzie praktyczny test sprawdzający, czy sędziowie i inne organy odpowiedzialne za kształtowanie składów rzeczywiście przestrzegają zasady podległości Konstytucji RP jako najwyższemu prawu Rzeczypospolitej Polskiej, czy też preferują podległość interesom władzy godzącej w konstytucyjne prawa własnych obywateli pod pretekstem zapobiegania epidemii.

Sądy powszechne są tak samo uprawnione do interpretacji prawa, w tym przepisów Konstytucji i ustaw, jak Sąd Najwyższy. Nieakceptowanie poglądów prawnych Sądu Najwyższego wyrażanych in abstracto, jest niczym nieograniczonym prawem każdego sędziego. Sąd powszechny jest związany poglądem Sadu Najwyższego tylko w konkretnej sprawie, rozpatrywanej przez tenże sąd, zgodnie z jego proceduralnymi uprawnieniami. Sąd Najwyższy Rzeczpospolitej Polskiej nie ma uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej konstytucyjnej wykładni przepisów prawa. Owszem, w czasach przed zmianą ustrojową z roku 1989 Sąd Najwyższy mógł wydawać powszechnie obowiązujące „wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej”. Jednakże po 1989 roku instytucja ta została całkowicie i słusznie wyrugowana z polskiego porządku prawnego.

Ostatecznie, z uwagi na treść art. 398 ²⁰ k.p.c. Sąd Apelacyjny nie był w niniejszej sprawie związany treścią wykładni przyjętą przez Sąd Najwyższy.

Sama sprawa nie miała precedensowego charakteru ani nie cechowała się szczególną zawiłością, co uzasadniałoby ewentualne wystąpienie do Prezesa Sądu o jej rozpoznanie w składzie trzyosobowym w trybie art. 15 zzs ¹ pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.1842 tj. z dnia 2020.10.20).