Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 43/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik

Sędziowie: SO Leszek Dąbek (spr.)

SR (del.) Jolanta Zarzycka

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa L. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej

w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 26 sierpnia 2013 r., sygn. akt I C 925/13

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Wodzisławiu Śląskim do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Jolanta Zarzycka SSO Teresa Kołeczko - Wacławik SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 43/14

UZASADNIENIE

Powód L. K. żądał zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 8.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 05 2013r. oraz kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie ostatecznie twierdził, że pozwana od dnia 5 10 2010r. jest właścicielką urządzeń gazowniczych posadowionych na należącej do niego nieruchomości objętej uchwałą o utworzeniu lokalnej strefy aktywności gospodarczej. W związku z tym na podstawie art. 225 k.c. jest ona zobowiązana uiścić mu wynagrodzenie za bezumowne korzystanie za nieruchomości za okres od 5 10 2010r. do dnia wniesienia pozwu tj. 6 06 2013r.; data początkowa naliczenia odsetek ustawowych wynika z terminu zakreślonego w wezwaniu do dobrowolnej zapłaty.

Pozwana (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu.

Zarzuciła, że żądanie wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z prawa służebności w przedmiocie posadowienia gazociągu nie znajduje uzasadnienia, powołując wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 03 2011r., I ACa 985/10.

Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim w wyroku z dnia 26 08 2013r. oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia powołał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 03 2007r., II CSK 457/06 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego

w Katowicach z dnia 4 03 2011r., I ACa 985/10. Stwierdził, że pozwana korzysta

z podziemnych urządzeń zainstalowanych przed wielu laty za zgodą ówczesnych właścicieli oraz że „owo korzystanie z pewnością w żadnym zakresie nie prowadzi

do przejęcia władztwa nad nieruchomością powoda”. Wskazał, że po uregulowaniu

w polskim systemie prawnym instytucji służebności przesyłu powstała wprawdzie możliwość domagania się przez właściciela nieruchomości odpowiedniego wynagrodzenia, źródłem jego nie jest jednak samo posiadanie służebności ale umowa

o ustanowienie służebności w braku której tak przedsiębiorca jak i właściciel nieruchomości mogą żądać ustanowienia służebności za odpowiednim wynagro-dzeniem. Ocenił, że w tej sytuacji nie mają znaczenia dla orzekania w sprawie zagadnienia ustalenia dobrej czy złej wiary posiadacza, zakresu posiadania

oraz wysokości wynagrodzenia i uznał powództwo za bezzasadne.

Orzeczenie zaskarżył powód L. K., który wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenie na jego rzecz od pozwanej zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Zarzucił, iż przy ferowaniu wyroku Sąd pierwszej instancji naruszył prawo materialne, regulacje :

- art. 305² § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 224 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. i art. 352 § 2 k.c. poprzez niezasadne przyjęcie, iż od dnia wprowadzenia do kodeksu cywilnego regulacji prawnej służebności przesyłu (3 08 2008r.) wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu przez właściciela urządzeń przesyłowych właściciel gruntu może domagać się tylko w ramach dochodzenia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu,

- art. 143 k.c. poprzez niezasadne przyjęcie, iż sposób korzystania przez pozwaną z podziemnych urządzeń nie prowadzi do naruszenia a w konsekwencji przyjęcia władztwa nad nieruchomością powoda w sytuacji gdy w istotny sposób ogranicza korzystanie z przedmiotowej nieruchomości przez bezpośredni wpływ na jej wartość, swobodę zabudowy oraz atrakcyjność dla potencjalnych inwestorów,

- art. 336 k.c. poprzez przyjęcie, że skoro służebnik nie został wymieniony wprost jako osoba faktycznie władająca rzeczą, to należy ją traktować jako mającą inne prawo a zatem posiadanie pozwanej jest ograniczone do korzystania z urządzeń przesyłowych bez objęcia ich we władztwo, co oznacza, że z faktu posiadania przez pozwaną służebności na nieruchomości powoda nie wynikają dla niego żadne roszczenia o wynagrodzenie

- co konsekwencji doprowadziło do nierozpoznanie istoty sprawy poprzez przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji za nieistotne kwestii rzutujących na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, w tym m.in. okoliczność dobrej czy złej wiary posiadacza, zakresu posiadania oraz wysokości wynagrodzenia.

Ponadto zarzucił, że przy rozpoznaniu sprawy naruszono prawo procesowe tj. regulację art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych mających na celu ustalenie charakteru wiary posiadacza oraz wysokości należnego powodowi wynagrodzenia

w sytuacji, gdy wskazane okoliczności mają znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

W odpowiedzi na apelację pozwana (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła o oddalenie apelacji

oraz zasądzenie na jej rzecz od powoda zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenia powoda przyjmując, iż mają one źródło w reżimie prawnym 225 k.c. i 224 § 1 k.c. w związku

z art. 352 § 2 k.c. i art. 230 k.c. lecz wadliwie rozpoznał sprawę.

Rozpoznając sprawę oparł się bowiem na poglądzie prawnym wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku wydanym w dniu 9 03 2007r. a następnie w zasadzie podzielonym przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 03 2011r. (II CSK 457/06 i I ACa 985/10), wykluczającym zakwalifikowanie posiadania służebności jako posiadania zależnego i tym samym stosowania do posiadania służebności art. 230 k.c.,

a z jego mocy regulacji art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c.

Pogląd ten pozostaje w sprzeczności - w zasadzie jednolicie przyjętym

w judykaturze i podzielanym przez Sąd odwoławczy - poglądem prawnym dopuszczającym możliwość zastosowania tych regulacji prawnych do rozliczeń między właścicielem a posiadaczem służebności, a więc także służebności przesyłu, za czym jednoznacznie opowiedział się Sąd Najwyższy w późniejszej w uchwale

z dnia 8 09 2011r. (III CZP 43/1), w której co należy podkreślić wskazano,

że przyjęty przez Sąd Rejonowy pogląd prawny jest odosobniony (w uchwale przywołano wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 grudnia 2004 r., II CK 255/04, "Izba Cywilna" 2005, nr 11, s. 48, z dnia 11 maja 2005 r., III CK 556/04, nie publ., z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 679/04, nie publ., z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 680/04,

nie publ., z dnia 17 czerwca 2005 r., III CK 685/04, nie publ., z dnia 24 lutego 2006 r.,

II CSK 139/05, nie publ., z dnia 8 grudnia 2006 r., V CSK 296/06, nie publ., z dnia 25 listopada 2008 r., II CSK 344/08, nie publ., z dnia 25 listopada 2008 r., II CSK 346/08, nie publ., z dnia 20 stycznia 2009 r., II CSK 229/08, "Izba Cywilna" 2009, nr 10, s. 44, z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 459/08, nie publ., z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 470/08, nie publ., z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 471/08, nie publ., z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 560/08, nie publ., wyrok z dnia 16 lipca 2009 r., I CSK 511/08, nie publ., z dnia 24 lipca 2009 r., II CSK 121/09, "Izba Cywilna" 2010, nr 4, s. 38, z dnia 20 sierpnia 2009 r., II CSK 137/09, nie publ., z dnia 11 grudnia 2009 r.,

V CSK 175/09, nie publ., wyrok z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 444/09, nie publ., wyrok z dnia 6 maja 2010 r., II CSK 626/09, nie publ., z dnia 6 października 2010 r.,

II CSK 156/10, nie publ. oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005 r.,

III CZP 29/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 64).

Pogląd ten został później podtrzymany w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego i należy go uznać za utrwalony ( np. w uzasadnieniu uchwały SN z dnia 24 07 2013r. III CZP 36/13).

Przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji przy rozpoznaniu sprawy wadliwego poglądu prawnego doprowadziło w konsekwencji do bezzasadnego oddalenia wniosku powoda o przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego na okoliczność wysokości należnego mu od pozwanej wynagrodzenia za korzystanie przez nią z jego nieruchomości (powód na rozprawie w dniu 26 08 2013r. powód wniósł od tej decyzji procesowej formalne zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c.) oraz zaniechania przy ferowaniu zaskarżonego wyroku poczynienia jakichkolwiek ustaleń faktycznych dotyczących: stanu własności przedmiotowej nieruchomości, sposobu i zakresu przestrzennego oraz czasowego korzystania z niej przez pozwaną, wysokości należnego powodowi od pozwanej ewentualnego wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości oraz dokonania ich oceny prawnej pod kątem zasadności powództwa, w tym także zasadności zarzutów podniesionych przez pozwaną (między innymi zarzutów jej dobrej wiary i przedawnienia dochodzonych roszczeń).

W wyniku tego nie została rozpoznana istota sprawy, co niezależnie od oceny zarzutów skarżącego czyni jego apelację uzasadnioną i stosownie do regulacji art. 386 § 4 k.p.c. prowadziło do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Reasumując zaskarżony wyrok jest wadliwy i dlatego apelację powoda jako uzasadnioną uwzględniono orzekając jak w sentencji na mocy art. 386 § 4 k.p.c.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Rejonowy weźmie pod uwagę zawartą powyżej ocenę prawną, uzupełni postępowania dowodowe we wskazanych kierunkach

a następnie orzekając w sprawie poczyni ustalenia dotyczące wskazanych wyżej okoliczności faktycznych i dokona ich kompleksowej oceny prawnej.

SSR (del.) Jolanta Zarzycka SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Leszek Dąbek

III Ca 43/14

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE