Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2014 r. w Szczecinie

sprawy L. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 grudnia 2013 r. sygn. akt VI U 286/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od L. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Anna Polak SSO del. Gabriela Horodnicka - Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 149/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił L. P. prawa do emerytury.

Ubezpieczony L. P. wniósł odwołanie od tej decyzji. Podniósł, że przez ponad 15 lat pracował w szczególnych warunkach w (...) w G.. Jego praca polegała na naprawach, remontach oraz usuwaniu awarii maszyn i urządzeń będących w ruchu na oddziałach produkcyjnych, na których odbywała się produkcja i wykańczanie wyrobów włókienniczych - w wysokiej temperaturze, oparach chemicznych i hałasie. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wniósł o uznanie mu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców do ogólnego stażu pracy.

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania. Wskazał, iż nie uwzględnił ubezpieczonemu żadnego okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach z uwagi na brak odpowiednich świadectw pracy, o których stanowi 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie uwzględnił również ubezpieczonemu do stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców z uwagi na braki w dokumentacji oraz braki w odprowadzaniu składki na ubezpieczenie społeczne rolników za domownika, zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. 2009.153.1227).

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygniecie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

L. P. urodził się (...) Według organu rentowego na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił okres ubezpieczenia wynoszący łącznie 24 lata i 5 miesięcy. Organ rentowy nie uwzględnił żadnego okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony początkowo mieszkał z rodzicami w L.. Jego rodzice, A. i D. P. prowadzili gospodarstwo rolne o powierzchni 5,51 ha. W gospodarstwie mieszkali jeszcze brat i siostra wnioskodawcy. Ubezpieczony pomagał rodzicom przy obrządku zwierząt — krów (4 sztuki), świń (od 20 do 40 sztuk), drobiu oraz przy uprawie warzyw — buraków, ziemniaków oraz zbóż. Wykonywał prace polowe - orał, bronował, zbierał zboże, pasł krowy. W okresie od 1 września 1967 r. do 18 maja 1971 r. uczęszczał do (...) Liceum Ogólnokształcącego w L.. Przy gospodarstwie pomagał jedynie po powrocie ze szkoły, a w okresie wakacyjnym pracował od rana do wieczora. Nie wyjeżdżał w tym czasie na kolonie, ani na obozy. W okresie od 1972 do 1973 i od 1975- 1976 uczęszczał do Policealnego Studium Zawodowego nr (...) we W..

W okresie od 6 marca 1973 r. do 25 kwietnia 1973 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Spółdzielni Pracy na stanowisku suszarnianego drewna. Od 26 kwietnia 1973 r. do 11 kwietnia 1975 r. odbył zasadniczą służbę wojskową. W okresie od 19 maja 1975 r. do 30 sierpnia 1975 r. ubezpieczony był zatrudniony w Wojewódzkim Szpitalu dla (...) w L. na stanowisku instruktora terapii zajęciowej. Od 15 lipca 1976 r. do 6 stycznia 1984 r. był zatrudniony w Cukrowni (...) w M. na stanowisku automatyka, mechanika aparatury automatów.

W okresie od 17 grudnia 1984 r. do 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony był zatrudniony Zakładach (...) w G. na stanowisku montera urządzeń elektronicznych.

W dniu 21 stycznia 2013 r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury. Decyzją z dnia 19 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił L. P. prawa do emerytury. Decyzją z dnia 29 marca 2013 r. zmieniono decyzję z dnia 19 lutego 2013 r. w zakresie uzasadnienia, jednakże nadal odmówiono ubezpieczonemu prawa do emerytury.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sad Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za nieuzasadnione. Zgodnie bowiem z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. 2009.153.1227, dalej jako ustawa) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa wart. 27.

2. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W art. 32 ustawy określono zasady ustalania prawa do emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Zgodnie z tym artykułem, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącymi pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony wart. 27 pkt 1. Warunki wymagane do uzyskania prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Rodzaje prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie może uprawniać do emerytury wcześniejszej, wymienione są w wykazach A i B stanowiących załączniki do rozporządzenia.

Sąd Okręgowy wskazał, że emerytura wcześniejsza przysługuje na zasadach określonych w 3 i 4 rozporządzenia, jeżeli kobieta udowodni co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a mężczyzna 25 lat tych okresów, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w ramach stosunku pracy, przy czym wymagane jest osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Zgodnie z 2 ust. 1 rozporządzenia przy ustalaniu okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze uwzględnia się jedynie te okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W przedmiotowej sprawie zadanie Sądu Okręgowego sprowadzało się do rozstrzygnięcia spornej między stronami kwestii dotyczącej spełnienia przez wnioskodawcę warunku przyznania wcześniejszej emerytury, w tym warunku posiadania 25 letniego stażu ubezpieczeniowego na dzień wejścia w życie ustawy. Spornymi okresami były: okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców tj. od 1969 do 1972 roku zgodnie z wnioskiem złożonym przez ubezpieczonego na rozprawie w dniu 19 grudnia 2013 r. oraz okresy zatrudnienia ubezpieczonego w (...)w G. oraz w Cukrowni (...) w M..

Na okoliczność pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym, Sąd I instancji przesłuchał ubezpieczonego oraz zawnioskowanych przez niego świadków S. K. i W. K. (1), a także przeprowadził dowód z dostępnych w aktach organu rentowego zaświadczeń wskazujących na status własnościowy gospodarstwa rolnego należącego do ojca ubezpieczonego, okres jego trwania, a także jego powierzchnię. Świadkowie S. K. oraz W. K. (1) potwierdzili wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w gospodarstwie rolnym. Wskazali, ze ubezpieczony w okresie wakacyjnym pracował przy uprawie warzyw oraz przy zwierzętach. Pasł krowy, pracował w polu — przy ziemniakach oraz zbożach. Orał, bronował. Praca ta zajmowała mu ponad 4 godziny dziennie. Ubezpieczony wskazał, że zajmował się również uprawą buraków, rzepaku, lnu i pieleniem grządek.

Sąd meriti wskazał, że zagadnienie czy wykonywanie określonych czynności w gospodarstwie rolnym można uznać za okresy pracy w tym gospodarstwie było wielokrotnie przedmiotem rozważań w orzecznictwie sądowym. W judykaturze wykształcił się pogląd, że o uwzględnieniu okresów pracy w gospodarstwie rolnym, sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r), przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno- rentowych, przesądza wystąpienie dwóch okoliczności po pierwsze: wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika” z art. 6 pkt 2 ustawy o u.s.r, (osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy) i po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy tj. minimum 4 godziny dziennie (wyrok SN z 28.05.1997r I UKN 96/96 OSNAPiUS 1997 nr 23 poz.473, wyrok SN z 19.12.2000r II UKN 155/OO OSNP 2002/16/394). W orzecznictwie kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego (komentarz do art. 10 w/w ustawy Kamil Antonów — Zakamycze 2004 r).

W ocenie Sądu I instancji ubezpieczony udowodnił, że w latach 1969-1972 w okresie wakacyjnym, a więc przez łącznie okres 8 miesięcy pracował w gospodarstwie rolnym codziennie, przez ponad cztery godziny. W okresie wakacji nie wyjeżdżał na żadne „ kolonie i obozy, co potwierdzili powołani przez niego świadkowie. Czas wolny spędzał przy pracach rolnych. Zeznania zawnioskowanych świadków były szczere, spójne, spontaniczne i zbieżne z zeznaniami ubezpieczonego. Sąd nie miał zatem powodu, by odmówić im przymiotu wiarygodności. Okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców należało zatem zaliczyć do ogólnego stażu pracy ubezpieczonego. Tym samym, ubezpieczony spełnił przesłankę udowodnienia 25 letniego stażu ubezpieczeniowego. Sąd Okręgowy nie odnosił się do okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców w 1984 r., albowiem ubezpieczony wniósł o uwzględnienie jedynie pracy w gospodarstwie rolnym w latach 1969-1972.

Natomiast na okoliczność pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych, Sąd I instancji przesłuchał ubezpieczonego i zawnioskowanych przez niego świadków M. K. i A. R. (na okoliczność charakteru pracy ubezpieczonego w (...) w G.) oraz R. M. i W. K. (2) (na okoliczność charakteru pracy ubezpieczonego w Cukrowni (...) w M.), a także dokonał analizy dokumentacji ubezpieczonego zawartej w aktach sprawy oraz w aktach organu rentowego, zwłaszcza przedłożonych przez niego świadectw pracy. Mając na uwadze treść świadectwa pracy z okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) w G. oraz zeznań zawnioskowanych przez ubezpieczonego świadków, zdaniem Sądu Okręgowego uznać należało, że ubezpieczony w okresie tym świadczył pracę w szczególnych warunkach. Ubezpieczony zajmował się naprawą, remontowaniem i usuwaniem awarii maszyn i urządzeń na oddziałach będących w ruchu tj. na dziale Apretury, Farbiarni, Bielnika i Drukarni, a także na Oczyszczalni. W ocenie Sądu ubezpieczony we wskazanym okresie świadczył pracę w szczególnych warunkach. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, zwłaszcza z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2011 r. w sprawie II UK 174/10 „dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze. Zgodnie bowiem z powołanym rozporządzeniem czynności wykonywane przez ubezpieczonego, zostały wskazane w wykazie A, działu X Prace różne w pkt 25 jako bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Do takich prac należą zgodnie z działem VII W przemyśle lekkim pkt 4 prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, gdzie ubezpieczony pracował przy obsłudze maszyn i urządzeń na Oddziałach Apretury, Farbiarni, Bielarni i Drukarni.

Odnośnie charakteru pracy ubezpieczonego wykonywanej w pozostałym okresie zatrudnienia tj. w Cukierni (...) w M. jako mechanika aparatury maszyn Sąd Okręgowy wskazał, że nie należał on do okresu, w którym ubezpieczony świadczył pracę w szczególnych warunkach. Prace mechanika aparatury maszyn, czy też aparatowego, a nawet sporadycznie wirówkowego, jak wskazywali świadkowie R. M. i W. K. (2) oraz ubezpieczony nie są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach. Prace te nie zostały zaliczone przez rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. W dziale X W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym w pkt 13 wskazuje się jedynie na prace przy obsłudze pras filtracyjnych, wirówek i suszarek, ale w przemyśle drożdżowym i piwowarskim. Rozporządzenie żadnych prac w cukrowni nie wymienia. Również zarządzenie resortowe (które ma znaczenie jedynie posiłkowe, pomocnicze) nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRiRW. 1998.2.4) takich prac nie wymienia. W dziale X W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym przemysł cukierniczy w poz. 11 wymienia prace przy wypieku pieczywa: podawacza i odbieracza pieczywa na blachach z pieca, odbieracza listków waflowych z pieca (odbiór ręczny), a w poz. 14 prace przy ręcznym przerobie masy karmelowej, chałwowej i sezamowej oraz tłoczenie kuchu kakaowego na prasach: przerabiacza i doprawiacza masy karmelowej (przerób ręczny), prace przerabiaczy prowadzących, pomocy prowadzącego i nasion sezamowych, chałwiarza, czekoladziarza. Ubezpieczony udowodnił zatem jedynie wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w (...). (...) w G.. Jednym z warunków przyznania wcześniejszej emerytury jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach przez co najmniej 15 lat, stale i w pełnym jej wymiarze. Ubezpieczony świadczył pracę w tym zakładzie, ale przez okres 14 lat i 15 dni. Okres ten nie był więc okresem wystarczającym do przyznania mu wcześniejszej emerytury.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd Okręgowy oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego i sprawy, których wiarygodności strony nie kwestionowały. Sąd oparł się również na zeznaniach: ubezpieczonego oraz świadków S. K., W. K. (1), R. M., W. (...) , (...), których zeznania były spójne, logiczne i zbieżne ze sobą, i którym to Sąd nadał przymiot wiarygodności.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji, na podstawie art. 47 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się L. P., zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisów zawartych w zarządzeniu nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Podnosząc powyższy zarzut ubezpieczony wniósł o zmianę wyroku i przyznanie mu prawa do emerytury.

Zdaniem apelującego Sąd Okręgowy niewłaściwie spostrzegał stan faktyczny myląc w uzasadnieniu wyroku pracę w cukrowni z pracą w cukierni oraz przemysł cukrowniczy z przemysłem cukierniczym, co doprowadziło w konsekwencji do niewłaściwego zastosowania przepisów zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ubezpieczony wskazał, że przepracował w warunkach szczególnych 24 miesiące na stanowisku wirówkowego w okresie ośmiu kampanii w Cukrowni (...) w M. w latach 1976-1984. Sąd Okręgowy nadał przymiot wiarygodności świadkom potwierdzającym pracę ubezpieczonego na stanowisku wirówkowego w okresach kampanijnych (od 3 do czterech miesięcy w roku). Stanowisko wirówkowy jest wymienione w zarządzeniu nr 16 Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wykazie prac w warunkach szczególnych w części Przemysł cukrowniczy, Dział IV poz.33 punkt 6. W wyżej wymienionym zarządzeniu w pkt. 3 zalicza się czas pracy w okresie kampanijnym na stanowiskach wymienionych w wykazie.

Zdaniem apelującego, stanowiska pracy „ wirówkowy” należało szukać w zarządzeniu Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w części „Przemysł cukrowniczy” a nie „Przemysł cukierniczy”, gdzie jak wynika z uzasadnienia wyroku poszukiwał Sąd Okręgowy. Niewłaściwe spostrzeganie stanu faktycznego i w konsekwencji niezastosowanie odpowiedniego prawa przez Sąd Okręgowy w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jest przyczyną odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

W przedmiotowej sprawie sąd pierwszej instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, nie uchybiając przepisom prawa procesowego, oraz dokonał wszechstronnej oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Okręgowy w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku wskazał, jaki stan faktyczny stał się jego podstawą oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu. Stąd też, Sąd Apelacyjny ustalenia sądu pierwszej instancji w całości uznał i przyjął jako własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania w przedmiotowym uzasadnieniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, LEX nr 558303). Sąd I instancji, nie dostrzegł przy tym naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa materialnego, w związku z czym poparł w całości rozważania tego Sądu również w zakresie przyjętych przez niego podstaw prawnych orzeczenia.

W kontekście przedmiotu sporu trzeba zaznaczyć, że w judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się jednolicie, iż przewidziane w art. 32 ustawy emerytalnej prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 24 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 24 ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. między innymi wyroki z dnia 22 lutego 2007 r., I UK 258/06, OSNP 2008/5-6/81; z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008/21-22/328; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, LEX nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08, niepublikowany; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09, LEX nr 509022). Podzielając takie rozumienie instytucji emerytury z art. 32 ustawy emerytalnej, należy stwierdzić, że wyłącznie takie czynności pracownicze, które są wykonywane w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, kwalifikują pracę jako wykonywaną w szczególnych warunkach. Znaczące przy tym są stopień uciążliwości owych czynników oraz wymagania wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Jedynie jeśli czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu.

Z analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony nie udowodnił, że pracował w warunkach szczególnych przez co najmniej 15 lat, a co za tym idzie, że nabył prawo do emerytury z tego tytułu.

Również argumenty zawarte w apelacji, okazały się niewystarczające do wzruszenia zakwestionowanego wyroku w kierunku postulowanym przez ubezpieczonego.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało, że skarżący od 15 lipca 1976 r. do 6 stycznia 1984 r. był zatrudniony w Cukrowni (...) w M. na stanowisku automatyka, mechanika aparatury automatów i nie wykonywał w tym czasie pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej w związku z przywołanym powyżej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej i wykonywanej przez niego pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, ONSP 2009/5-6/75; 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325).

Ubezpieczony podnosił, że w spornym okresie zatrudnienia świadczył pracę od 15 lipca 1976 r. do 6 stycznia 1984 r. na stanowisku automatyka, mechanika aparatury automatów, a w okresach kampanii buraczanej na stanowisku wirówkowego. Jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości fakt, że Cukrownia należała do branży „rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy” objętej działem X wykazu A załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Odnośnie charakteru pracy ubezpieczonego wykonywanej w Cukrowni (...) w M. jako mechanika aparatury maszyn oraz incydentalnie wirówkowego, wskazać należy, że nie należał on do okresu, w którym ubezpieczony świadczył pracę w szczególnych warunkach. Prace mechanika aparatury maszyn, czy też aparatowego, a nawet wirówkowego, jak wskazywali świadkowie R. M. i W. K. (2) oraz ubezpieczony nie są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach. Prace te nie zostały zaliczone przez rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. W dziale X „w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym” w pkt 13 wskazuje się jedynie na prace przy obsłudze pras filtracyjnych, wirówek i suszarek, ale tylko w przemyśle drożdżowym i piwowarskim. Również zarządzenie resortowe (które ma znaczenie jedynie posiłkowe, pomocnicze) nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRiRW. 1998.2.4) takich prac nie wymienia.

Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, że przepisy wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., z zawartymi w nich wyodrębnionymi stanowiskami, czy rodzajami prac, mają charakter stanowiskowo-branżowy i taki charakter musi zostać zachowany w ścisłej wykładni tych przepisów (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 stycznia 2012 r., II UK 103/11, LEX nr 1130388; z dnia 14 listopada 2013 r., II UK 133/13, LEX nr 1399913; z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 187/99, OSNAP 2001/4/121; z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, OSNP 2006/13-14/218; z dnia 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007/23-24/359). Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska i rodzaje prac, przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego i taki właśnie sposób kwalifikacji prawnej tych prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 maja 2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638 oraz z dnia 23 lutego 2010 r., II UK 188/09, LEX nr 590237). Przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w szczególnych warunkach. Usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości do oddzielnych działów oraz poszczególnych stanowisk w ramach gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe, gdyż należy przyjąć, że konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki (por. wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 20/09, LEX nr 515698; z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14 marca 2013 r., I UK 547/12, OSNP 2014/1/11 czy wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dni 6 marca 2013r., sygn. III AUa 787/12, LEX nr 1312097).). Oznacza to, że przynależność pracodawcy do określonej gałęzi przemysłu ma istotne znaczenie. Ubezpieczony natomiast mimo tego, że pracował cukrowni, zaliczanej do branży przemysłu rolno-spożywczego, nie wykonywał prac właściwych dla tej branży, ujętych w dziale X wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.

Jednocześnie trzeba podkreślić, że sąd odwoławczy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego, który wielokrotnie wskazywał, że z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą korzystać wyłącznie pracownicy, który byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNP 1998/21/638; 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00, OSNP 2003/17/419; 04 czerwca 2008 r., II UK 306/07, LEX nr 494129).

W ocenie sądu odwoławczego prawidłowo zatem sąd pierwszej instancji sporny okres pracy ubezpieczonego nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach uprawniającego do emerytury w wieku obniżonym na podstawie przywołanych przepisów prawa.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego, po jego ponownej analizie, Sąd Apelacyjny przyjął zatem, że ubezpieczony w spornym okresie – tym przedstawionym przed sądem pierwszej instancji i tym podniesionym w apelacji – nie wykonywał prac w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej, a w konsekwencji nie spełnił jednej z koniecznych przesłanek z art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym.

W tym stanie sprawy Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację ubezpieczonego jako nieuzasadnioną oddalił w całości.