Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 23 maja 2013 roku R. S. (1) i J. S. (1), reprezentowani przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wnieśli o ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu na rzecz (...) spółki akcyjnej z siedzibą w L., polegającej na prawie korzystania z nieruchomości określonej jako działka nr (...) w Ł., obręb (...) Ł., dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą (...), polegającej na wykorzystywaniu postawionych na nieruchomości obciążonej urządzeń przesyłowych linii elektroenergetycznych 110 kV, wraz z prawem do dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji urządzeń przesyłowych i ich instalacji, prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonych odpowiednim sprzętem, z zastrzeżeniem, że wjazd i wejście na nieruchomość obciążoną będzie dokonywać się wyłącznie w pasie technologicznym o szerokości 8,5 m od skrajnych przewodów lub innym wskazanym przez właścicieli, a właścicielom niezależnie od wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu będzie przysługiwać od (...) S.A. w L. odszkodowanie w przypadku wystąpienia szkody powstałej przy wykonywaniu powyższych wynikających ze służebności uprawnień, zasądzenie solidarnie na rzecz wnioskodawców od uczestnika kwoty 26.513 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wydania orzeczenia w niniejszej sprawie do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu oraz o zasądzenie na rzecz wnioskodawców od uczestnika kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, iż wnioskodawcy są właścicielami wskazanej nieruchomości. Na nieruchomości znajdują się urządzenia przesyłowe uczestnika, który korzysta w powyżej wskazanym zakresie z nieruchomości wnioskodawców. Wnioskodawcy wezwali przedsiębiorstwo przesyłowe do uregulowania istniejącego stanu; w odpowiedzi uczestnik podniósł zarzut zasiedzenia służebności. Nadto wskazano, że linia przesyłowa była przesuwana w trakcie korzystania z niej przez zakłady energetyczne.

(wniosek – k. 2-3, pełnomocnictwo k. 4 )

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania (...) Spółka Akcyjna w L. wniosła o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie od wnioskodawców kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniesiono, iż sporna linia energetyczna 110 kV relacji S. – Lodowa i P. – K. została wybudowana w latach 1980 – 1983 pod rządami ustawy z dnia 28 czerwca 1950 roku o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli. Zatem, w ocenie uczestniczki, posadowienie linii i korzystanie z gruntów, na których została wybudowana jest legalne i nie wymaga regulacji prawnej. Ponadto trasa linii i sposób korzystania z gruntu dla potrzeb jej utrzymania nie uległy zmianie. Uczestniczka podniosła także zarzut zasiedzenia służebności gruntowej dla potrzeb korzystania z linii o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Wskazano, iż zasiedzenie służebności, z zaliczeniem posiadania poprzednika ( Zakładu (...) działającego w imieniu Skarbu Państwa, a od 1989 roku samodzielnie), nastąpiło najpóźniej z dniem 30 września 2003 roku na rzecz (...) S.A. W dniu 30 czerwca 2007 roku posiadanie tego prawa zostało przeniesione w ramach aportowego zbycia części przedsiębiorstwa spółki, na rzecz (...) Sp. z o.o. (od 2008 r. (...) Sp. z o.o.), której następcą prawnym po połączeniu w dniu 31 sierpnia 2010 roku jest (...) S.A. z siedzibą w L..

(odpowiedź na wniosek k. 42-43 , pełnomocnictwo- k. 45 )

W piśmie z dnia 6 listopada 2014 roku pełnomocnik uczestnika postępowania wniósł o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie solidarnie od wnioskodawców kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, oraz opłaty od udzielonych pełnomocnictw w kwocie 34 zł.

(pismo k. 216-217)

W piśmie z dnia 11 stycznia 2016 roku pełnomocnik wnioskodawców oświadczył, że cofa wniosek w zakresie, w jakim obejmował on żądanie zasądzenia wynagrodzenia ponad kwotę 14.139 złotych, zaś w pozostałym zakresie podtrzymuje wniosek. Jednocześnie wniósł o zasądzenie wynagrodzenia w kwocie 14.139 złotych. Wniósł także o nieobciążanie kosztami procesu w zakresie cofniętego wniosku.

(pismo k. 336)

W toku dalszego postępowania wnioskodawcy R. S. (1) i J. S. (1) i uczestniczka (...) Spółka Akcyjna Oddział Ł. Miasto pozostali przy dotychczasowych stanowiskach.

(protokół rozprawy z 4 maja 2016 r- k. 343)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. S. (1) i J. S. (1) są współwłaścicielami we wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, nieruchomości gruntowej zabudowanej, położonej przy ulicy (...) w Ł. o powierzchni 669 m ², oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków obrębu G-25 jako działka (...) o powierzchni 0,0616 ha i działka (...) o powierzchni 0,0053 ha. Dla tej nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(bezsporne; także wypis z rejestru gruntów – k. 26, odpis z księgi wieczystej – k. 27- 33 )

Pierwotnym właścicielem nieruchomości przy ulicy (...) w Ł. byli rodzice wnioskodawcy R. S. (1), J. S. (2) i S. S.. J. S. (2) zmarł w dniu 2 sierpnia 1956 roku, zaś S. S. zmarła w 1970 roku.

(okoliczność bezsporna; także zeznania R. S. (1) k. 159-160, zeznania J. S. (1) k. 160)

Postanowieniem z dnia 17 października 1966 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt (...)Sąd Powiatowy dla m. Łodzi w Ł. stwierdził, że spadek po J. S. (2), zmarłym w dniu 2 sierpnia 1956 roku, nabyli z ustawy w majątku osobistym spadkodawcy jego żona S. S. w ¼ części, oraz dzieci J. S. (2), R. S. (1) i S. Ż. po 1/4 części każde z nich, zaś w majątku spadkodawcy objętym wspólnością ustawową tylko wyżej wymienione dzieci po 1/3 części każde z nich.

(kopia postanowienia k. 230)

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 17 marca 1994 roku, zawartej w formie aktu notarialnego, R. S. (1) i J. S. (1) nabyli od S. Ż. udział wynoszący 1/3 części w zabudowanej nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) o powierzchni 669 m ², działka nr (...).

(kopia aktu notarialnego k. 226-227)

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 16 maja 1994 roku, zawartej w formie aktu notarialnego, R. S. (1) i J. S. (1) nabyli od Z. S., M. U. i Z. M., udział wynoszący 1/3 części w zabudowanej nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) o powierzchni 684 m ², działka nr (...).

(kopia aktu notarialnego k. 228-229)

Przedmiotowa nieruchomość ma kształt prostokąta o szerokości frontu 15 m, teren nieruchomości jest płaski, miejscowo utwardzony. Działka nr (...) jest niezagospodarowana i nieogrodzona. Działka nr (...) jest zabudowana obiektami budowlanymi i zagospodarowana. Najbliżej ulicy (...) usytuowany jest garaż zbudowany z lekkiej konstrukcji, niepołączony fundamentem z gruntem. Wzdłuż zachodniej granicy posadowiony jest parterowy budynek mieszkalny, jednorodzinny wybudowany w latach 40-tych XX wieku. Przylega do niego murowany budynek z częścią mieszkalną i gospodarczą. teren działki jest ogrodzony siatką stalową z furtką i niską bramą wjazdową usytuowaną naprzeciwko wjazdu do garażu oraz modułami z prefabrykatów. Niezabudowana część działki jest zagospodarowana ozdobnymi nasadzeniami wieloletnimi i miejscowo utwardzona.

(opinia biegłego z zakresu szac unku nieruchomościami k. 239 )

Przez część działek oznaczonych numerami (...) przebiega dwutorowa, sześcioprzewodowa napowietrzna linia elektroenergetyczna 110 kV. Przewody linii przechodzą nad nieruchomością i budynkiem mieszkalnym w kierunku wschód – zachód. Na nieruchomości nie znajduje się słup energetyczny. Linie zawieszone są pomiędzy słupami kratowymi nr 6 i nr 7. Najniższe przewody znajdują się na wysokości około 22-26 m od gruntu licząc przy słupach, pomiędzy słupami przewody położonej są niżej.

(bezsporne; także opinia biegłego geodety – k. 167-171, mapa k. 209, opinia biegłego z zakresu szac unku nieruchomościami k. 240 , zeznania P. L. k. 156-158)

Na podstawie decyzji nr (...) z dnia 19 maja 1975 roku Urząd (...) zatwierdził pod względem urbanistycznym i architektonicznym plan realizacyjny budowy linii energetycznej 110 kV R. – R. – D.

(kopia decyzji k. 53)

Decyzją z dnia 30 sierpnia 1976 roku Urząd (...) zezwolił Zakładowi (...) na przeprowadzenie linii 110 kV R. – R. – D. przez szereg nieruchomości w pasie operacyjnym o szerokości 16 m według załączonego zestawienia, w tym przy ul. (...) w Ł.. Decyzja ta została wysłana R. S. (1) – pkt 112.

(kopia decyzji k. 54-65)

Decyzją z dnia 30 grudnia 1978 roku udzielono pozwolenia na budowę linii napowietrznej 110 kV R. – R. II na terenach położonych w mieście Ł. i gminie P..

(kopia decyzji k. 66)

W dniu 8 lipca 1980 roku dokonano odbioru technicznego i przekazano do eksploatacji linię elektroenergetyczną napowietrzną 110 kV R. – S., biegnącą z rozdzielni R. do (...). W dniu 11 lipca 1980 roku linia ta została przekazana Zakładowi (...). Był to pierwszy odcinek nowo budowanej linii energetycznej.

(protokół odbioru technicznego k. 67, protokół zdawczo – odbiorczy k. 68-69, kopia mapy k. 70, zeznania P. L. k. 15 7 -158)

W dniu 31 sierpnia 1983 roku dokonano odbioru technicznego i przekazano do eksploatacji linię elektroenergetyczną napowietrzną S. – D., biegnącą z rozdzielni R. do (...). Linia ta została przekazana Zakładowi (...). Odcinek ten był budowany jako dalszy ciąg linii energetycznej, biegnącej na nieruchomością przy ul. (...) w Ł..

(protokół zdawczo – odbiorczy k. 132)

Ruda 2 to nazwa związana z tym, że przy ulicy (...) wybudowano Rejonowy Punkt Zasilania o nazwie R.. Ponieważ nie mogło być dwóch punktów o takiej samej nazwie to wprowadzono nazwę (...); później pojawia się nazwa S..

(zeznania P. L. k. 156-158)

(...) S.A. w L. powstała na skutek połączenia ze spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. i (...) S.A. w Ł. w trybie art. 492 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych, przez przeniesienie całego majątku spółek przejmowanych na spółkę przejmującą.

(odpis KRS k. 51 -52)

Kontrola stanu technicznego linii energetycznej polega na obchodzie dokonywanym wzdłuż linii jak najbliżej i obserwuje się stan techniczny elementów linii. Na posesję wchodzi się tam gdzie stoją słupy, jeżeli chodzi o przegląd linii, trzeba wówczas wejść na słup. Są dwa zabiegi eksploatacyjne, pierwszym jest obchód linii – on jest raz lub dwa razy do roku. Drugi rodzaj to przegląd linii – to jest sprawdzenie górnych części słupa, połączeń prądowych przez montera, odbywa się to obecnie nie rzadziej, niż co pięć miesięcy, a wcześniej odbywał się to dwa razy do roku. Gdyby doszło do awarii na przęśle między dwoma słupami to pracownik by interweniował na przykład gdyby doszło do zerwania linii. Szerokość pasa technicznego jest niezbędna dla prawidłowej obsługi linii, awaryjnej czy modernizacyjnej, w przypadku takiej linii jak przedmiotowa w tym przęśle odległość miedzy skrajnymi przewodami jest około 8 metrów i przyjmuje się, że potrzebne jest po jednym metrze z każdej strony. Cały pas musi mieć więc szerokość 10 metrów.

(zez nania P. L. k. 157 -158)

Korzystanie z linii energetycznej 110 kV biegnącej przez nieruchomość przy ul. (...) w Ł. polegało na przesyle energii elektrycznej. (...) Spółka Akcyjna Oddział Ł. Miasto, ani inny Zakład (...) nie występowali o zgodę na korzystanie z nieruchomości. Jedynie w 1999 roku i 2000 roku były prowadzone prace na słupie energetycznym i w czasie tych czynności jeden z przewodów spadł na antenę telewizyjną, która została zniszczona. Kierownik tych prac poniósł koszt zakupu nowej anteny.

(zeznania R. S. (1) k. 159-160, zeznania J. S. (1) k. 160)

Wnioskodawcy mają trudność ze sprzedażą nieruchomości przy ul. (...) w Ł.. Potencjalni kupcy rezygnowali z zakupu ze względu na wiszącą linię energetyczną.

(zeznania R. S. (1) k. 159-160, zeznania J. S. (1) k. 160)

Szerokość służebności wynosi 10 m (po 5 m od osi linii napowietrznej na każdą stronę). Przez część działki oznaczonej numerem (...) oraz oznaczonej numerem 151/7 przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna 110 kV. Powierzchnia gruntu zajęta pod napowietrzną linią elektroenergetyczną 110 kV wynosi:

- w wariancie I, ze strefą 10, wynosi 138 m ² (dz. 150/2) i 12 m ² (dz. 151/7),

- w wariancie II, ze strefą 17, wynosi 235 m ².

(opinia biegłego geodety k. 167-171, pismo k. 194-195, mapa k. 209)

Wartość rynkowa nieruchomości gruntowej niezabudowanej o powierzchni 669 m ², położonej w Ł. przy ul. (...), bez urządzenia infrastruktury technicznej wynosi 89.470 złotych. Wartość rynkowa nieruchomości gruntowej niezabudowanej o powierzchni 669 m ², położonej w Ł. przy ul. (...), obciążonej urządzeniem infrastruktury technicznej w postaci linii elektroenergetycznej 110 kV wynosi 70.681 złotych. Wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości wynosi 7.876 złotych, natomiast wartość służebności przesyłu, uwzględniającej współczynnik współkorzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe i przez właścicieli oraz obniżenie wartości nieruchomości z tytułu wybudowania linii elektroenergetycznej, wynosi 14.139 złotych (7.876 zł + 6.263 zł)

(opinia biegłego z zakresu szacunku nieruchomościami k. 232-275, pisemna opinia uzupełniająca k. 302-306, pisemna opinia uzupełniająca k. 321-328)

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek był zasadny.

Stosownie do przepisu art. 305 ¹ k.c., nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. (urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne), prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Ustanowienie służebności przesyłu zasadniczo następuje w oparciu o umowę zainteresowanych (art. 245 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c.), jednakże gdy jeden z zainteresowanych odmawia zawarcia stosownej umowy, pomimo iż jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., druga strona (przedsiębiorca lub właściciel nieruchomości) może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 305 ² k.c.) W realiach rozpoznawanej sprawy z wnioskiem o ustanowienie służebności wystąpili właściciele nieruchomości, ponieważ przedsiębiorstwo energetyczne odmówiło zawarcia stosownej umowy. Również w toku niniejszej sprawy uczestnik postępowania sprzeciwiał się ustanowieniu służebności przesyłu.

Poza sporem zainteresowanych pozostaje okoliczność, że przez nieruchomość przy ul. (...) w Ł. przebiega linia elektroenergetyczna o napięciu 110 kV. Została ona wybudowana w 1983 roku. Niewątpliwie uczestnik postępowania jest właścicielem tego urządzenia przesyłowego i wykorzystuje je w sposób ciągły (dowodzi tego ciągłość dostarczania energii do odbiorców, a także przejęcie (...) sp. z o.o., w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h., przez (...) S.A. w L.). Wprawdzie na nieruchomości będącej własnością wnioskodawców nie ma urządzeń tego typu, jak np. słup czy stacja transformatorowa, ale już sam przebieg napowietrznej linii energetycznej rodzi dla właściciela nieruchomości ograniczenia w dysponowaniu gruntem polegające na zakazie zabudowy w pasie ochronnym. Brak na nieruchomości słupa podtrzymującego linię powoduje, że pracownicy przedsiębiorstwa energetycznego zupełnie wyjątkowo będą potrzebowali wejść na nieruchomość (od jej zakupu przez wnioskodawców zdarzyło się to tylko 1 raz), ale nie można w ogóle takiej konieczności wykluczyć, np. przy poważnej awarii i zerwaniu linii. Powyższe okoliczności powoduję, że przy braku prawnego uregulowania istniejącego stanu faktycznego, zachodziła potrzeba ustanowienia służebności przesyłu.

(...) SA w L. Oddział Ł. Miasto w Ł. sprzeciwiał się ustanowieniu służebności, ale powodem takiego stanowiska nie było twierdzenie o braku potrzeby istnienia służebności i kwestionowanie przesłanek warunkujących jej ustanowienie, lecz twierdzenie o nabyciu tego prawa w drodze zasiedzenia. Dodatkowo uczestnik postępowania wskazał, iż na podstawie decyzji administracyjnej, wydanej w oparciu o przepis art. 35 ust 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości uczestnikowi przysługuje samodzielny tytuł prawny do korzystania z nieruchomości wnioskodawców, co czyni bezpodstawnym żądanie właścicieli o ustanowienie służebności przesyłu na podstawie art. 305 ² § 2 k.c. Z takim stanowiskiem uczestnika nie można się zgodzić.

Po pierwsze, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego ustalono, iż w chwili wydania przedmiotowej decyzji administracyjnej właścicielami nieruchomości poza R. S. (2) byli również J. S. (2) oraz S. Ż.. Tymczasem osoby te nie zostały wskazane jako adresatów tej decyzji i w konsekwencji decyzja ta nie została im doręczona. W aktach brak jest dowodu doręczenia decyzji z dnia 30 sierpnia 1976 roku tym osobom. Zgodnie z przepisem art. 12 k.p.a. (w brzmieniu wówczas obowiązującym) ostatecznymi były decyzje, od których nie służyło odwołanie w administracyjnym toku instancji. Wobec nie doręczenia decyzji wszystkim współwłaścicielom nieruchomości, decyzja nie mogła stać się ostateczna. Treść powołanego przepisu art. 12 k.p.a. wskazuje, że warunkiem ostateczności decyzji było to, aby nie mogła być ona zaskarżona w drodze zwykłych środków przewidzianych w toku instancji. W niniejszej sprawie nie rozpoczął biegu termin do złożenia odwołania przez J. S. (2) oraz S. Ż. albo ich następców prawnych. Decyzja z dnia 30 sierpnia 1976 roku nie była więc ostateczna. Brak stwierdzenia ostateczności przedmiotowej decyzji podważa możliwość uznania decyzji za wiążącą w zakresie wywłaszczenia z nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...). Mając powyższe na uwadze (w szczególności okoliczność, iż w księdze wieczystej ujawnieni byli wszyscy współwłaściciele) nie sposób także przyjąć dobrej wiary przedsiębiorstwa przesyłowego w momencie rozpoczęcia eksploatacji linii 110 kV, na wniosek którego to przedsiębiorstwa wydana została przedmiotowa decyzja.

Rozstrzygając z kolei podniesiony przez uczestnika zarzut zasiedzenia służebności gruntowej dla potrzeb korzystania z linii energetycznej 110 kV o treści odpowiadającej służebności przesyłu, odnieść należy się do treści art. 292 k.c., zgodnie z którym służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Zgodnie z art. 175 k.c., do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń. Przepis art. 123 § 1 punkt 1 k.c. przewiduje z kolei, że bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Przy wykładni art. 123 § 1 pkt 1 k.c. dla potrzeb ustalenia, jaka czynność przerywa bieg terminu zasiedzenia służebności przesyłu lub służebności gruntowej o treści podobnej do przesyłu (przed dniem 3 sierpnia 2008 roku) trzeba mieć na uwadze, że art. 292 k.c. odsyła do „odpowiedniego” stosowania przepisów o biegu zasiedzenia nieruchomości oraz „odpowiedniego” stosowania przepisów o biegu przedawnienia roszczeń. Nie można tracić z pola widzenia specyfiki tego rodzaju służebności, polegającej na tym, że posiadanie takiej służebności nie stanowi posiadania samoistnego nieruchomości, zabudowanej urządzeniami przesyłowymi, lecz szczególny rodzaj władania przez przedsiębiorcę przesyłowego cudzym gruntem w zakresie niezbędnym do obsługi tych urządzeń. Istotny jest także cel społeczny i gospodarczy tej służebności, przejawiający się nie tylko w tym, że służebność ta zwiększa użyteczność przedsiębiorstwa przesyłowego, ale także w tym, że zaspokaja istotne potrzeby cywilizacyjne społeczeństwa kosztem naruszania praw właścicieli gruntów, zabudowanych tymi urządzeniami. Uwarunkowania te powodują konieczność elastycznego posługiwania się poglądami orzecznictwa i doktryny, odnoszącymi się do czynności przerywających bieg zasiedzenia nieruchomości. (...) stosowanie przepisów o biegu przedawnienia roszczeń do biegu zasiedzenia nieruchomości trzeba bowiem widzieć w perspektywie celu zasiedzenia nieruchomości, jakim jest uporządkowanie długotrwałych stanów faktycznych, polegających na wieloletnim posiadaniu samoistnym cudzej nieruchomości przez nieuprawnionego posiadacza przy biernej postawie właściciela nieruchomości. Instytucja zasiedzenia, polegająca na pierwotnym nabyciu prawa własności nieruchomości przez nieuprawnionego posiadacza na skutek upływu, określonego ustawą i zależnego co do długości od dobrej lub złej wiary posiadacza, terminu posiadania samoistnego, ma więc zmobilizować właściciela nieruchomości do zajęcia się swoją własnością. Z tych przyczyn przyjmuje się w orzecznictwie i doktrynie, że powództwo lub wniosek zmierzający bezpośrednio do ochrony własności przez pozbawienie posiadacza posiadania nieruchomości jest czynnością przerywającą bieg terminu zasiedzenia nieruchomości (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1960 roku, II CR 182/60, OSNC 1961, nr 3, poz. 83, uchwała SN z dnia 18 czerwca 1968 r., III CZP 46/68, OSNCP 1969, nr 4, poz. 62, postanowienie SN z dnia 23 listopada 2004 r., I CK 276/04, niepubl., postanowienie SN z dnia 22.01.2002 r, V CKN 587/00, niepubl.). Oprócz wymienionych wyżej czynności właściciela, przerywają bieg zasiedzenia nieruchomości także działania, mające na celu regulację stosunku właściciela nieruchomości z posiadaczem w drodze umowy lub powództwa, ukształtowanie w nowy sposób stosunków prawnorzeczowych między właścicielem a posiadaczem, w tym prowadzące do zmiany charakteru posiadania (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 1998 r., I CKN 143/98, OSP 2000, nr 2, poz. 22, oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r., IV CSK 459/08, niepubl. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 395/11, niepubl.). Wskazanych reguł nie można jednak w sposób bezpośredni odnosić do korzystania przez przedsiębiorców przesyłowych z cudzych gruntów w zakresie niezbędnym do posadowienia i eksploatacji urządzeń przesyłowych oraz do relacji między właścicielami obciążonych gruntów i przedsiębiorcami przesyłowymi w okresie przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, a więc przed wprowadzeniem do systemu prawa cywilnego, nowego ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności przesyłu. Bez wątpienia właściciel gruntu, obciążonego urządzeniami przesyłowymi, dysponuje już, przewidzianym w art. 305 ² k.c., środkiem prawnym, pozwalającym na regulację korzystania z jego gruntu przez przedsiębiorcę przesyłowego, nawet w przypadku oporu przedsiębiorcy lub braku porozumienia stron, w postaci żądania ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem. W orzecznictwie wyrażono już trafne stanowisko, że wniosek właściciela gruntu o ustanowienie służebności przesyłu stanowi czynność przerywającą bieg zasiedzenia tej służebności przez przedsiębiorstwo przesyłowe (uchwała SN 9 z dnia 21 stycznia 2011 roku, III CZP 124/10, OSNC 2011/9/99, postanowienie SN z dnia 13 października 2011 roku, V CSK 502/10, niepubl.). Przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, właściciel gruntu obciążonego urządzeniami przesyłowymi, nie dysponował powyższym środkiem prawnym ani także, jak to już wyżej podniesiono, w zasadzie jakimkolwiek skutecznym instrumentem prawnym, prowadzącym do usunięcia z jego gruntu urządzeń przesyłowych. Negatywna postawa przedsiębiorcy przesyłowego wobec propozycji właściciela nawiązania określonego stosunku obligacyjnego lub prawnorzeczowego (na możliwość zawarcia umowy ustanawiającej służebność gruntową, podobną do przesyłu, przy konsensusie stron, wyraźnie wskazała uchwała SN z dnia 17 stycznia 2003 r., III CZP 79/02, OSNC 2003/11/142), regulującego sposób i zasady korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego z gruntu, stawiała właściciela gruntu w sytuacji, w której biegło przeciwko niemu zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej treścią służebności przesyłu, prowadzące do nieodpłatnego nabycia tego prawa przez przedsiębiorcę, a on sam był praktycznie pozbawiony realnego wpływu na zmianę tej sytuacji. W związku z tym wystąpienie przez wnioskodawców z wnioskiem o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu należy uznać za czynność, za pomocą której, jeszcze przed upływem okresu zasiedzenia służebności, zamanifestowali swoją wolę ukształtowania między stronami stosunku prawnego, dotyczącego zasad korzystania przez uczestnika z gruntu wnioskodawców. Wniosek ten należy potraktować jako aktywny przejaw zainteresowania właściciela jego nieruchomością, jako zezwolenie wnioskodawców, mających świadomość konieczności istnienia na ich gruncie urządzeń przesyłowych, zaopatrujących odbiorców w energię elektryczną, na korzystanie z ich gruntu przez przedsiębiorcę przesyłowego, w zakresie niezbędnym do eksploatacji urządzeń przesyłowych, na zasadach ustalonych przez właściciela i zaaprobowanych przez sąd, w odniesieniu zwłaszcza do wynagrodzenia. Wniosek ten unicestwił dotychczasowy, samodzielny, niezależny od właściciela gruntu i nieodpłatny sposób korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego z gruntu wnioskodawców w zakresie urządzeń przesyłowych, uznać go więc należy za czynność przerywającą zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, biegnące na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego przeciwko właścicielowi gruntu. Rozpoczęcie eksploatacji przedmiotowej linii 110 kV nastąpiło w dniu 31 sierpnia 1983 r., a wniosek wszczynający niniejsze postępowanie został złożony w dniu 4 czerwca 2013 r. i skutecznie przerwał bieg terminu zasiedzenia (uchwała SN z 21.01.2011, III CZP 124/10; postanowienie SN z 13.10.2011, V CSK 502/10). Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż uczestnik postępowania nie wykazał przesłanek zasiedzenia. Dotyczy to przede wszystkim okresu wymaganego dla zasiedzenia, a związane jest z ustaloną datą posadowienia aktualnie istniejących urządzeń na działce, jak i brakiem podstaw do przyjęcia, że uczestnik bądź jego poprzednicy prawni weszli w posiadanie służebności w dobrej wierze.

Artykuł 305 ² k.c. przewiduje ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem, nie zawierając co do niego żadnych wskazówek. "Odpowiednie wynagrodzenie" sąd ustala więc na podstawie konkretnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu kryteriów wypracowanych w orzecznictwie i piśmiennictwie, także na tle art. 145 § 1 k.c., czyli wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wskazał na to Sąd Najwyższy w orzeczeniach wydanych już pod rządem art. 305 ² k.c., podkreślając jednak różnicę obu sytuacji w zakresie ingerencji w treść prawa własności, wynikającą z tego, że przy ustanowieniu drogi koniecznej właściciel nieruchomości obciążonej zostaje całkowicie pobawiony władztwa nad nieruchomością, a przy ustanowieniu służebności przesyłu z reguły doznaje w tym jedynie ograniczenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 444/09 i z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 410/11, niepublikowane). Z uwagi na brak ustawowych "wskazówek", według których należy ustalić wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu można tu per analogiam sięgnąć do dorobku orzecznictwa i doktryny dotyczących wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie służebności drogi koniecznej. Ustanowienie służebności drogi koniecznej w postępowaniu sądowym jest, ujmując w uproszczeniu, rodzajem wywłaszczenia, tyle że nie ze względu na cel publiczny, lecz prywatny. Skutkiem ustanowienia tej służebności jest w istocie pozbawienie dotychczasowego właściciela możności wykorzystywania gruntu zajętego pod drogę, natomiast skutkiem ustanowienia służebności przesyłu wyłącznie ograniczenie użytkowania polegające na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. Wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności. Inwestycja na nieruchomości obciążonej służąca w gruncie rzeczy celom publicznym jest zdarzeniem nieodwracalnym w pewnym przedziale czasu. Przewidywany okres trwałości urządzeń ma również wpływ na wysokość wynagrodzenia, którego suma nawet w odległej perspektywie nie powinna przekraczać wartości obciążonej nieruchomości, a jeśli nieruchomość ze względu na głębokość posadowienia urządzeń przesyłowych może być nadal wykorzystywana, suma wynagrodzenia w takiej perspektywie powinna być odpowiednio niższa od wartości nieruchomości. Przy ocenie wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu wskazówką powinien być sposób wykorzystywania nieruchomości właściciela (pozostałej części nieruchomości) oraz rozwój gospodarczy terenów położonych w sąsiedztwie, a ponadto, że na tych terenach urządzenie przesyłowe jest usytuowane, i że w związku z tym ewentualne zamierzenia inwestycyjne właściciela z tych przyczyn mogą być ograniczone. Wynagrodzenie w zasadzie powinno być jednorazowe, ustalane przy uwzględnieniu wszystkich czynników wpływających na jego wysokość i mające równoważyć w całości konsekwencje trwałego obciążenia nieruchomości. Zakres ograniczeń własności zależy w szczególności od rozmiaru i przeznaczenia nieruchomości oraz od rodzaju, usytuowania i sposobu korzystania z urządzeń przesyłowych. Wynagrodzenie należy się właścicielowi nieruchomości obciążonej za samo ustanowienie służebności, ma zrekompensować ograniczenie w korzystaniu z niej, przy uwzględnieniu stopnia ingerencji w prawo własności, i jest niezależne od poniesienia szkody. Jeżeli właściciel poniósł szkodę, powinien to udowodnić, a doznany uszczerbek majątkowy musi być wzięty pod uwagę przy ustalaniu "odpowiedniego" wynagrodzenia. Takie stanowisko, aprobowane w piśmiennictwie, zostało ukształtowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. m.in. uchwały z dnia 1 grudnia 1970 r., III CZP 68/70, OSNC 1971, Nr 5, poz. 145 i z dnia 8 września 1988 r., III CZP 76/88, OSNC 1989, Nr 11, poz. 182, postanowienie z dnia 8 maja 2000 r., V CKN 43/00, OSNC 2000, Nr 11, poz. 206 oraz niepublikowane postanowienia z dnia 26 października 2000 r., IV CKN 1197/00, z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 517/07, z dnia 19 listopada 2010 r., III CSK 32/10 i z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 401/11). Wobec konieczności skorzystania z wiedzy specjalistycznej w tym zakresie, przeprowadzono dowód z opinii biegłego. Ostatecznie ustalono wartość nieruchomości wnioskodawców bez urządzeń infrastruktury technicznej na 89 470 zł przy przyjęciu ceny 1 m ² na 133,74 zł, zaś obciążonej urządzeniami instrastruktury technicznej na 70 681 złotych. Zgodnie z praktyką orzeczniczą wynagrodzenie należne na podstawie art. 305 ² § 2 k.c. powinno uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności przesyłu, w tym także zmniejszenie jej wartości (postanowienie SN z 20.09.2012r., IV CSK 56/12 -Lex nr 1227856 i uchwała SN z 8.09.2011r., III CZP 43/11 - OSNC 2012/2/18). Okoliczności powyższe zostały uwzględnione przy wyliczeniu należnego wynagrodzenia za służebność przesyłu i przemawiały zarazem za ustaleniem jego jako świadczenia jednorazowego (postanowienie SN z 18 kwietnia 2012r., V CSK 190/11 -Lex nr 1212828). Biegła przyjęła do obliczeń ustalony przez biegłego geodetę pas służebności przesyłu (łącznie 150 m ²), a także stosowane aktualnie warunki eksploatacyjne linii energetycznych średniego napięcia i uwzględniła przy ustaleniach normy w zakresie bezpieczeństwa, a także uwzględniła zajętą przez słupy powierzchnię wraz z ich bezpośrednim otoczeniem. Zastosowany przez biegłą współczynnik K (współkorzystania) co do danego gruntu i posadowionych na nim urządzeń lub przebiegających nad lub pod nim linii energetycznych też został należycie uzasadniony. Na skutek zgłoszonych przez wnioskodawców do przedmiotowej opinii zastrzeżeń, biegła ostatecznie wskazała również wartość należnego wnioskodawcom wynagrodzenia jako sumę współczynnika współkorzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe i właścicieli oraz obniżenia wartości nieruchomości z tytułu wybudowania linii elektroenergetycznej. W rezultacie na wartość wynagrodzenia należnego wnioskodawcom składają się dwie wartości. Po pierwsze kwota 7 876 złotych stanowiąca wartość służebności przesyłu przy uwzględnieniu współczynnika współkorzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe i przez właścicieli. Po drugie kwota 6 263 złotych będąca odzwierciedleniem obniżenia wartości nieruchomości w zakresie 1/3 jej części, spowodowanej wybudowaniem na nieruchomości linii elektroenergetycznej. Podkreślić należy, iż wnioskodawca nabył 2/3 przedmiotowej nieruchomości w drodze umowy sprzedaży w trakcie istnienia i eksploatacji linii 110 kV, a zatem uiszczona cena nabycia powinna uwzględniać obniżenie wartości nieruchomości. Wnioskodawca w okresie wydania decyzji wywłaszczeniowej (30.08.1976 r) był właścicielem 1/3 części nieruchomości i w tym zakresie należało uwzględnić obniżenie wartości nieruchomości wskutek przebiegu przez jej teren linii 110 kV tj. (18 789 zł / 3 = 6 263 zł). Uwzględnienie obniżenia wartości nieruchomości jest zasadne, gdyż uczestnik nie podnosił aby wnioskodawca w drodze administracyjnej uzyskał jakikolwiek ekwiwalent w postaci odszkodowania czy wynagrodzenia. Wnioskodawczyni wprawdzie nie była w ogóle właścicielką przedmiotowej nieruchomości, ani w okresie jej „wywłaszczania”, ani w okresie nabycia przez wnioskodawcę udziałów w łącznej wysokości 2/3, jednakże z uwagi na to, że jest ona wraz z wnioskodawcą współwłaścicielką tej nieruchomości na zasadzie małżeńskiej współwłasności łącznej, należy przyjąć, iż niejako przystąpiła ona do sytuacji prawnej wnioskodawcy w tym zakresie. W szczególności z uwagi na to, że nabycie przez nią własności nieruchomości nastąpiło nieodpłatnie z chwilą zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej, niezasadnym byłoby uwzględnianie spadku wartości nieruchomości w całości, a nie tylko w zakresie 1/3. Natomiast z uwagi na to, że wynagrodzenie przyznawane jest w trakcie trwania wspólności majątkowej między małżonkami i dotyczy mienia objętego to wspólnością wnioskodawczynię na równi z wnioskodawcą należy uznać za uprawnioną do otrzymania całości zasądzonej kwoty tytułem obciążenia nieruchomości służebnością przesyłu. Z tego też względu, przyjmując za prawidłowe wyliczenie wysokości jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu Sąd zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawców kwotę 14 139,00 zł wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności wyznaczonego na 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Wniosek w pozostałym zakresie co do żądania zasądzenia wyższej kwoty wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu został przez wnioskodawców cofnięty.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zapadło na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. Sąd uznał, że obowiązek zwrotu kosztów w niniejszej sprawie powinien w całości spoczywać na uczestniku postępowania. W niniejszej sprawie zasadniczą kwestią podlegającą rozstrzygnięciu było ustanowienie bądź odmowa ustanowienia służebności przesyłu. Wobec uwzględnienia wniosku wnioskodawców i ustanowienia służebności przesyłu należy traktować ich tak jak wygrywających sprawę w całości, mimo że wysokość wynagrodzenia została ustalona przez Sąd na kwotę niższą, aniżeli pierwotnie oznaczona we wniosku. Należy bowiem zauważyć, iż kwestia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu jest kwestią wtórną, ustalaną przez Sąd z urzędu w wypadku uwzględnienia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu. Ponadto należy mieć na uwadze, iż ustalenie wysokości wynagrodzenia tytułem ustanowienia służebności przesyłu wymaga wiadomości specjalnych, stąd też trudno wymagać, aby wnioskodawcy precyzyjnie wskazali tę wysokość już we wniosku wszczynającym postępowania. Wszystkie te okoliczności przemawiają za obciążeniem uczestnika kosztami postępowania w kwocie 2 797 zł, na które złożyły się: opłata od wniosku (40 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (240 zł), opłata skarbowa (17 zł), zużyta zaliczka na wynagrodzenie biegłych (2 500 zł).

Nadto uczestnik postępowania, stosownie do treści art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, jest zobowiązany do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kwoty 2 230,72 zł tytułem kosztów wynagrodzenia biegłej sądowej, tymczasowo wydatkowanych z budżetu tutejszego Sądu.