Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 20 stycznia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że J. K. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 17 sierpnia 2015 roku z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Ł.. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w jego ocenie analiza zgromadzonego w toku postępowania kontrolnego materiału dowodowego daje podstawę do stwierdzenia, że ubezpieczona nie wykonywała pracy w (...) Sp. z o.o. w Ł., a została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania prawa do wypłaty zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży i macierzyńskiego. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych umowa o pracę zawarta w dniu 17 sierpnia 2015 roku pomiędzy J. K. i P. M. - Prezesem Zarządu (...) Sp. z o.o. w Ł., jako pozorna, jest nieważna, a w konsekwencji J. K. nie podlega ubezpieczeniom społecznym od 17 sierpnia 2015 roku.

/decyzja – k. 66 – 64 akt ZUS/

Uznając powyższą decyzję za wadliwą odwołanie od niej złożył w dniu 22 lutego 2016 roku Prezes Zarządu płatnika składek - (...) Sp. z o.o. w Ł.. Skarżący zarzucił organowi rentowemu błędną ocenę dowodów, niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W kontekście podniesionych zarzutów skarżący wniósł o uznanie, że J. K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia 17 sierpnia 2015 roku z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Ł. na podstawie umowy o pracę. W uzasadnieniu odwołania skarżący podniósł, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy świadczy o tym, że J. K. podjęła i wykonywała pracę w ramach kwestionowanej przez organ rentowy umowy o pracę. Wykonywała ona pracę na plikach, a nie na dokumentach w formie papierowej i stąd nie były one załączone do dokumentacji. Ponadto przy wielu zleceniach firmę obowiązuje całkowity zakaz zarówno publikacji, jak i udostępniania materiałów, które J. K. wykonywała dla kontrahentów i stąd nie jest możliwe przekazanie całości pracy jaką wykonywała.

/odwołanie k. 2 – 4 /

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 29 lutego 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, przytaczając tożsamą argumentację, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 14 – 15 odwrót/

Na rozprawie w dniu 13 lipca 2016 roku pełnomocnik J. K. przyłączył się do stanowiska odwołującej spółki oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/ oświadczenie pełnomocnika ubezpieczonej – e- protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016r 00:02:33 – 00:03:15 – płyta CD k. 57/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. ukończyła Społeczną Wyższą Szkołę (...) w Ł. na Wydziale Studiów (...) uzyskując w dniu
27 listopada 2010 roku tytuł zawodowy magistra.

/kopia dyplomu ukończenia studiów – akta osobowe koperta k. 35/

Od dnia 1 sierpnia 2008 roku do dnia 31 lipca 2011 roku J. K. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. jako zastępca kierownika sklepu, a następnie kierownika sklepu.

/kopia umowy o pracę z 01.08.2008 r., angaż z dnia 01.07.2011 r.– akta osobowe koperta k. 35/

Od dnia 1 sierpnia 2011 roku J. K. jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. jako zastępca kierownika sklepu.

/kopia umowy o pracę z 01.08.2011 r.– akta osobowe, koperta k.35/

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., której prezesem zarządu i jedynym wspólnikiem jest P. M. została wpisana do rejestru sądowego w dniu 10 listopada 2014 roku. Firma ma siedzibę w Ł. przy ul. (...) lok 59. Przedmiotem działalności spółki jest działalność fotograficzna, reklamowa oraz produkcja filmowa.

/Centralna Informacja Krajowego Rejestru Sądowego k.1-6, koperta k. 35, zeznania wnioskodawcy e- protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:03:15 – 00:25:06 płyta CD
k. 57 w zw. z e – protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:26 – 00:12:40 płyta CD
k. 69/

W roku 2015 z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej płatnik składek uzyskał przychód w wysokości 114 911,79 zł, ponosząc koszty uzyskania przychodu w wysokości 105 604,12 zł i osiągając dochód w wysokości 9 307,67 zł.

/ zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w 2015 r CIT- 8 - k. 35/

P. M. poznał J. K. w sklepie odzieżowym (...), w którym pracowała na stanowisku kierownika. Spółka wypożyczała z tego sklepu odzież na potrzeby realizacji sesji zdjęciowej. Zdarzało się, że P. M. pokazywał ubezpieczonej zdjęcia z tych sesji. Wówczas zwrócił uwagę, że ubezpieczona ma dużą umiejętność zwracania uwagi na detale i szczegóły, przy dokonywaniu selekcji zdjęć. Prezes spółki zaproponował J. K. zawarcie umowy o dzieło, na podstawie której będzie wybierać najlepsze zdjęcia i oceni, który materiał jest dobry. Odwołujący i ubezpieczona zawarli dwie umowy o dzieło w kwietniu 2015 roku i lipcu 2015 roku. W tamtym czasie ubezpieczona z uwagi na trudną sytuację finansową podejmowała starania, celem znalezienia dodatkowych środków pieniężnych. Razem z mężem zaciągnęła bowiem kredyt na budowę domu.

/ zeznania wnioskodawcy e- protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:03:15 – 00:28:43 płyta CD k. 57 w zw. z e – protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:26 – 00:12:40 płyta CD k. 69, zeznania ubezpieczonej e- protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:41:42 – 00:51:43 płyta CD k. 57 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:40 – 00:13:09 płyta CD k. 69, umowa o dzieło z dn. 06.04.2015r k.2 akt osobowych koperta k. 35, umowa o dzieło z dn. 06.07.2015 r k.3 akt osobowych koperta k. 35, zeznania świadka P. K. e- protokół rozprawy z dnia 23 listopada 2016 r 00:17:30 – 00:27:18, 00:31:08 – 00:36:21 płyta CD k. 63/

W 2015 roku odwołująca spółka otrzymała wiele zleceń na wykonanie sesji zdjęciowych, m.in. otrzymała duże zlecenie od firmy (...) na przełomie sierpnia i września 2015 roku w związku z Targami Mody w R.. Wobec zaistniałej dobrej perspektywy, jeśli chodzi o ilość zleceń wnioskodawca postanowił zatrudnić ubezpieczoną na podstawie umowy o pracę. Było to dla spółki bardziej opłacalne. J. K. dysponowała własnym samochodem i sprzętem fotograficznym. Zatrudnienie jej na podstawie umowy o pracę nastąpiło z inicjatywy P. M., który tym czasie poszukiwał pracownika na stanowisko asystenta fotografa. Wnioskodawcy zależało na zatrudnieniu pracownika, który będzie dyspozycyjny przez stałą liczbę godzin.

/ zeznania wnioskodawcy e- protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:03:15 – 00:28:43 płyta CD k. 57 w zw. z e – protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:26 – 00:12:40 płyta CD k. 69, umowa zlecenia z dn. 26 sierpnia 2015 r k.7 – 8, umowa o pracę k. 5 akt osobowych koperta k. 35, zeznania świadka F. S. e- protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:03:59 – 00:08:15 płyta CD k. 69, umowa dot. używania osobowego samochody ubezpieczonej k. 8 akta osobowe koperta k. 35, umowa najmu k. 27 akt ZUS, zeznania ubezpieczonej e- protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:41:42 – 00:51:43 płyta CD k. 57 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:40 – 00:13:09 płyta CD k. 69/

W dniu 17 sierpnia 2015 roku J. K. zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. umowę o pracę na czas określony do dnia 16 sierpnia 2017 roku na stanowisku asystenta fotografa, pracownika biurowego, w wymiarze 1/3 etatu z wynagrodzeniem 1.300 zł plus premia uznaniowa 450,00 zł.

/ umowa k. 5 akta osobowe koperta k. 35/

W pisemnym zakresie obowiązków płatnik składek powierzył J. K. następujące zadania: prowadzenie selekcji zgromadzonego materiału zdjęciowego i filmowego pod kątem użyteczności w post produkcji, archiwizacji gotowych materiałów zdjęciowych oraz filmowych, przygotowanie sprzętu do pracy, wyszukiwanie elementów niezbędnych do stworzenia stylizacji modeli, propozycje miejsc do adaptacji na potrzeby planu zdjęciowego, wypożyczanie ubrań, organizacja czasu dnia zdjęciowego, dbanie o wizerunek firmy na portalach społecznościowych.

/pisemny zakres obowiązków z 17.08.2015 roku k. 6 akta osobowe, koperta k. 35/

W dniu 17 sierpnia 2015 roku J. K. odbyła szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

/kopia karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – akta osobowe koperta k. 35/

J. K. wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych, została w dniu
13 sierpnia 2015 roku uznana przez badającego ją lekarza za zdolną do pracy na stanowisku asystenta fotografa.

/zaświadczenie lekarskie z dn. 13.08.2015r. akta osobowe k. 4 koperta k. 35/

Płatnik składek dokonał zgłoszenia J. K. do ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartej umowy o pracę w dniu 3 września 2015 roku.

/okoliczność bezsporna/

W ramach zawartej umowy o pracę J. K. zajmowała się selekcją materiału zdjęciowego i filmowego, czyszczeniem kart pamięci, przygotowywaniem sprzętu do sesji. Przygotowanie sprzętu do sesji polegało na skopiowaniu kart pamięci, zmagazynowaniu danych, ładowaniu baterii. W większości wykonywała swoją pracę w domu. W nagłych sytuacjach dowoziła też sprzęt, czy materiały potrzebne do sesji zdjęciowej na plan zdjęciowy. Bezpośrednim przełożonym wnioskodawczyni był P. M., który na bieżąco zlecał jej czynności do wykonania oraz sprawdzał ich wykonanie. Przyjeżdżał do niej do domu, przywoził sprzęt, a następnie odbierał go. Przygotowanie takiego sprzętu trwało około 1 dnia. J. K. miała do dyspozycji oddanego jej do używania laptopa z dyskiem, na który zrzucała przygotowany materiał.

/zeznania ubezpieczonej e –protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:41:42 – 00:51:43, 00:54:01 – 01:02:17 płyta CD k. 57 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:40 – 00:13:09 płyta CD k. 69, zeznania wnioskodawcy e- protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:03:15 – 00:35:59 płyta CD k. 57 w zw. z e – protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:26 – 00:12:40 płyta CD k 69, zeznania świadka G. J. 00:04:27 – 00:10:48 płyta CD k. 63, zeznania świadka P. K. e- protokół rozprawy z dnia 23 listopada 2016 r 00:17:30 – 00:27:18 płyta CD k. 63 /

Wynagrodzenie wypłacał J. P. M.. Odbiór wynagrodzenia potwierdzała podpisem na liście płac.

/ lista płac k. 25 – 18 akt ZUS, zeznania ubezpieczonej e –protokół rozprawy z dnia
13 lipca 2016 r 00:41:42 – 00:51:43 płyta CD k. 57 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia
6 marca 2017 r 00:12:40 – 00:13:09 płyta CD k. 69/

Będąc zatrudniona na stanowisku kierowniczym w sklepie firmy (...) ubezpieczona ustala grafik pracy dla siebie i podległych jej pracowników. Czasami pracowała 12 godzin dziennie, ale w kolejnym dniu miała wolne.

/ zeznania świadka P. K. e- protokół rozprawy z dnia 23 listopada 2016 r 00:17:30 – 00:31:08 płyta CD k. 63 /

Odwołująca spółka współpracuje z grupą osób w ramach umów zlecenia, na podstawie których osoby te zajmują się poszukiwaniem klientów, bądź pomagają przy robieniu zdjęć na potrzeby konkretnego projektu. Osoby, z którymi zawierane są umowy cywilnoprawne nie zajmują się obróbką i selekcją zdjęć. Cała obróbka materiałów z danego zlecenia wraz z selekcją zdjęć zajmuje około tygodnia czasu.

/zestawienie ilości osób zatrudnionych w firmie płatnika –akta osobowe koperta k. 35, zeznania świadka G. J. e- protokół rozprawy z dnia 23 listopada 2016 r 00:10:48 – 00:17:30 płyta CD k. 63, zeznania świadka F. S. e- protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00 :03:59 – 00:09:24 płyta CD k. 69/

Podczas pierwszego badania położniczego w dniu 21 sierpnia 2015 roku stwierdzono że J. K. jest w piątym tygodniu ciąży.

/karta ciąży – k. 33 /

Od dnia 16 października 2015 roku do dnia 15 stycznia 2016 roku J. K. była niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży.

/okoliczność bezsporna; dokumentacja medyczna koperta k. 46, k.44/

W dniu 31 marca 2016 r. J. K. urodziła dziecko.

/dokumentacja medyczna koperta k. 46, odpis skrócony aktu urodzenia k. 32 /

W dniu zawarcia umowy o pracę J. K. nie wiedziała, że jest w ciąży i w związku z tym poinformowała P. M. o tym fakcie dopiero po zawarciu umowy o pracę.

/ zeznania ubezpieczonej e –protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:41:42 – 00:54:01 płyta CD k. 57 w zw. z e- protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:40 – 00:13:09 płyta CD k. 69, zeznania wnioskodawcy e- protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2016 r 00:03:15 – 00:25:06 płyta CD k. 57 w zw. z e – protokół rozprawy z dnia 06 marca 2017 r 00:12:26 – 00:12:40 płyta CD k 69/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w aktach dokumentów, w tym akt osobowych wnioskodawczyni, dokumentacji osobowej i płacowej ubezpieczonej, a także dokumentacji finansowej płatnika składek i dokumentacji medycznej J. K.. Ponadto Sąd poczynił ustalenia również w oparciu o osobowe źródła dowodowe, tj. zeznania świadków: G. J., P. K., F. S., a także ubezpieczonej J. K. i Prezesa Zarządu skarżącej spółki (...), którym Sąd w całości dał wiarę.

W ocenie Sądu nie ma żadnych podstaw do odmówienia wiary zeznaniom świadków, wnioskodawcy i ubezpieczonej. Zeznania świadków były, zdaniem Sądu, wzajemnie spójne i korespondujące ze sobą oraz znajdowały potwierdzenie w dokumentach, a także w zeznaniach wnioskodawcy i ubezpieczonej. Podkreślić należy, że wszyscy świadkowie poza P. K., są obcymi osobami dla ubezpieczonej, niezwiązanymi z nią oraz z wnioskodawcą ani rodzinnie, ani towarzysko. Nie ma zatem żadnych przyczyn, aby świadkowie zeznawali tendencyjnie, na korzyść wnioskodawcy, czy rozmijali się z prawdą. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających na podważenie wiarygodności świadków.

Biorąc pod uwagę, że zarówno J. K., jak i P. M. jako strony czynności prawnej, co do której organ rentowy podniósł zarzut nieważności, byli zainteresowani uzyskaniem korzystnego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, dokonana przez Sąd ocena wiarygodności i mocy dowodowej ich zeznań była szczególnie wnikliwa i krytyczna. Wynik tej oceny jest jednak pozytywny. Zeznania J. K. i P. M. są bowiem jasne, logiczne, wewnętrznie spójne i - co najistotniejsze - znajdują pełne potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym w toku postępowania materiale dowodowym, tj. w szczególności w dokumentach i zeznaniach świadków.

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający by wyjaśnić sporne okoliczności – a mianowicie, czy zawarta w dniu
17 sierpnia 2015 roku przez Prezesa odwołującej spółki (...) z J. K. umowa o pracę oraz zgłoszenie jej, jako pracownika do ubezpieczeń społecznych noszą cechy pozorności, a także czy podpisanie spornej umowy miało jedynie na celu uzyskanie przez ubezpieczoną tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z niezdolnością do pracy, przypadającą w okresie ciąży oraz skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z macierzyństwem.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego zasługuje na uwzględnienie i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 963 ze zm.) pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 372 – j.t. ze zm.) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 i 2 wskazanej wyżej ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Z kolei zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 pkt 1 analizowanej ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego P. M. zawarł z J. K. w dniu 17 sierpnia 2015 r. umowę o pracę, która stanowiła podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że J. K. podlega ubezpieczeniom. Ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem sporna umowa o pracę nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy. Zgodnie z treścią art. 22 § 1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r.
o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko
w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej podniesione - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane, jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym to Sąd Najwyższy stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Nadto nadmienić należy, że w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (Lex nr 590241), że o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia
13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało bowiem, że J. K. pracę w spółce (...) podjęła i ją osobiście oraz pod kierownictwem pracodawcy świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. Z zeznań ubezpieczonej i wnioskodawcy oraz świadków wynika, że J. K. w spornym okresie wykonywała obowiązki pracownicze w ramach zatrudnienia jako asystent fotografa, pracownik biurowy - zajmowała się selekcją materiału zdjęciowego i filmowego, dbaniem o sprzęt, ładowaniem baterii, czyszczeniem kart pamięci, przygotowywaniem sprzętu do sesji. Zawoziła również materiały na sesję także w przypadku, gdy samochód wnioskodawcy się zepsuł jak i wtedy, gdy wnioskodawca nie nadążał z dowozem materiałów na plan zdjęciowy. Wnioskodawca korzystał z aparatu fotograficznego ubezpieczonej. Bezpośrednim przełożonym ubezpieczonej był Prezes spółki P. M., który na bieżąco zlecał jej czynności do wykonania oraz sprawdzał ich wykonanie. Przyjeżdżał do niej do domu przywoził sprzęt i następnie go odbierał.

W ocenie Sądu w toku postępowania należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem J. K. zarówno z jej strony, jak i ze strony P. M.. Wnioskodawca przekonywująco wyjaśnił, że w czasie zatrudniania ubezpieczonej spółka była w dobrej kondycji finansowej. Już wiosną 2015 roku pojawiła się perspektywa dużej ilości zleceń, w tym od spółki (...). W tym czasie duża ilość osób wykonywała dla spółki na podstawie umowy zlecenia czynności polegające na poszukiwaniu klientów oraz pomocy przy robieniu zdjęć. Płatnik poszukiwał natomiast osoby, która przez stałą liczbę godzin będzie do jego dyspozycji, pomoże mu przy realizacji sesji zdjęciowych, czy filmowych, przede wszystkim zajmując się selekcjonowaniem materiału, co było bardzo pracochłonne.

Ubezpieczona natomiast współpracowała już wcześniej z Prezesem skarżącej spółki. Poznali się w sklepie odzieżowym, w którym pracowała jako kierownik. Wnioskodawca współpracował natomiast z tym sklepem, wypożyczając z niej odzież na potrzeby realizacji sesji zdjęciowej. Już wówczas płatnikowi podobało się to z jaką szczegółowością i dbałością o detale ubezpieczona selekcjonowała materiały dla spółki, uznając, że będzie odpowiednim dla niego pracownikiem. Z kolei J. K. przed podpisaniem umowy o pracę miała w perspektywie budowę domu, na wykonanie którego uzyskała kredyt w czasie zawarcia umowy o pracę i podejmowała wtedy starania celem znalezienia dodatkowych środków finansowych. Wskazać przy tym należy, że pracując jako kierownik sklepu mogła swobodnie organizować swoją pracę. Pozwalał jej także na to stan zdrowia. O ciąży dowiedziała się bowiem dopiero podczas pierwszego badania położniczego, już po zawarciu umowy o pracę.

Podnieść również należy, że stanowisko, na jakim została zatrudniona ubezpieczona, w pełni odpowiadało wykształceniu, kwalifikacjom i doświadczeniu zawodowemu posiadanemu przez J. K.. Ponadto swoje obowiązki pracownicze wykonywała ona używając do tego swojego samochodu, a także sprzętu fotograficznego, przez co zatrudnienie jej dodatkowo opłacało się wnioskodawcy. Nie musiał on ponosić dodatkowych kosztów użytkowania samochodu i sprzętu oraz ponosić kosztów ich amortyzacji. W tym kontekście uznać należy, że kwota wynagrodzenia za pracę nie może być uznana za wygórowaną. Wynagrodzenie w takiej wysokości całkowicie uzasadniała także sytuacja finansowa płatnika składek, którego stać było na zatrudnienie pracownika.

Podkreślić w tym miejscu należy również, że ze zgromadzonej w toku postępowania dokumentacji medycznej wynika jednoznacznie, że w momencie zatrudnienia, ubezpieczona nie miała świadomości, że jest w ciąży, a badanie lekarskie przeprowadzone w dniu
13 sierpnia 2015 roku potwierdziło brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku asystenta fotografa.

Na mocy art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił,
iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, czy była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Pełnomocnik reprezentujący Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił dowodów pozwalających na podzielenie czynionych przez niego zarzutów.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że J. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 17 sierpnia 2015 roku, jako pracownik u płatnika składek P. M..

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął stosownie do wyników postępowania i na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. na rzecz J. K. kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na podstawie § 9 ust. 2 (w brzmieniu obowiązującym do spraw wszczętych przed dniem 27 października 2016 r.) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. ( Dz. U. z 2015 roku, poz.1804), mając na uwadze, że pełnomocnik ubezpieczonej nie określił wartości przedmiotu sporu. Sąd uwzględnił także, że zgodnie z § 21 obowiązującego od dnia
27 października 2016 r. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2016.1667) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego

10.04.2017r.

D.D-Z.