Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lutego 2017 roku – znak (...) – Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 lutego 2017 roku, odmówił przyznania J. R. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udokumentował wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy: 26 lat, 1 miesiąc i 23 dni ogólnego stażu pracy, w tym 2 miesiące i 7 dni okresów nieskładkowych oraz 25 lat, 11 miesięcy i 16 dni okresów składkowych.

/ decyzja – k. 17/18 plik III akt ZUS/

W dniu 14 kwietnia 2017 roku J. R. reprezentowany przez pełnomocnika wniósł odwołanie od ww. decyzji zarzucając jej naruszenie art.184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS w zw. z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wnioskodawca wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury oraz zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu odwołania podniósł, że jego całe zawodowe życie było związane z robotami wodnokanalizacyjnymi oraz budową rurociągów w głębokich wykopach. Prace takie wykonywał w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 marca 1989 roku, w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od dnia 1 września 1992 roku do dnia 30 września 1996 roku oraz w Przedsiębiorstwie (...) od dnia 1 października 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku.

/ odwołanie – k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 11 maja 2017 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie – k. 9-9odwrót/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

/ stanowiska stron – protokół z dnia 20 listopada 2017 roku – 00:01:27 – 00:01:5 – płyta CD k.80/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. R. urodził się w dniu (...).

/ okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek – k. 1 plik I?I akt ZUS/

Wnioskodawca nie należy do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/ okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek – k. 1-8 plik III akt ZUS/

J. R. złożył wniosek o emeryturę w dniu 20 lutego 2017 roku.

/okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek – k. 1-8 plik III akt ZUS /

Wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w okresie od 1 września 1972 roku do dnia 31 marca 1989 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera wod. – kan. W okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 24 czerwca 1975 roku był zatrudniony w celu nauki zawodu jako uczeń (...) Szkoły Budowlanej dla pracujących. W umowie o naukę zawodu z dnia 1 września 1972 roku wskazano, że zakład pracy zatrudnia ucznia w celu nauki w zawodzie montera rurociągów przemysłowych oraz że nauka w szkole trwa 3 lata. W tym okresie praktyki odbywały się 3 dni w tygodniu, 3 dni trwała nauka

/ świadectwo pracy – k.23, umowa o naukę zawodu – k.24-26; zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59/

Po zakończeniu nauki w szkole, od dnia 25 czerwca 1975 roku powierzono wnioskodawcy stanowisko montera rurociągów przemysłowych.

/umowa o pracę – k.25 odwrót -26/

Z dniem 26 stycznia 1978 roku wnioskodawca został zwolniony z (...) Przedsiębiorstwa (...) w Ł. celem odbycia zasadniczej służby wojskowej.

/bezsporne, a nadto karta obiegowa z dn. 26.01.1978 r.– k.33/

W okresie od dnia 26 stycznia 1978 roku do dnia 2 marca 1979 roku J. R. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

/bezsporne, świadectwo pracy – k.23 odwrót/

W dniu 29 marca 1979 roku wnioskodawca zgłosił swój powrót z wojska. W dniu
2 kwietnia 1979 roku zawarł ponownie umowę o pracę z (...) Przedsiębiorstwem (...) w Ł. na stanowisku montera wod. – kan. Stanowisko montera wod. – kan. zostało wymienione także w angażach z dnia 24 stycznia 1980 roku, z dnia 10 października 1988 roku. Natomiast w angażach z dnia 6 maja 1980 roku, z dnia 27 sierpnia 1980 roku, z dnia 9 lutego 1989 roku wskazano stanowisko montera, w angażach z dnia 10 października 1980 roku, z dnia 6 maja 1987 roku stanowisko montera – brukarza, a w angażach z dnia
6 listopada 1980 roku, z dnia 27 maja 1985 roku stanowisko montera – brygadzisty.

/ karta obiegowa zmiany – k.32, umowa o pracę – k.34, angaże – k.27-31/

(...) Przedsiębiorstwo (...) w Ł. zajmowało się pracami przy budowach budynków mieszkalnych na osiedlach takich jak W. i O. w Ł.. Pracownicy byli podzieleni na brygady, w każdej z nich było od 4 do 5 pracowników. Wnioskodawca pracował w brygadzie wykonującej wykopy i układającej rury kanalizacyjne. Praca odbywała się w godzinach od 7.00 do 15.00.

/ zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59; zeznania świadka J. G. – 00:30:47 – 00:40:54 – płyta CD k.59; zeznania świadka S. M. – 00:40:54 – 00:49:00 – płyta CD k.59 /

Do obowiązków brygady wnioskodawcy należało kopanie wykopów ziemnych pod poziomy kanalizacyjne w budynkach mieszkalnych. Wykopy miały głębokość do 10 metrów do kanalizacji i do 2 metrów do wodociągów. Wykopu dokonywała koparka, jednakże pracownicy brygady wyrównywali w wykopie teren łopatami. Kanalizacja sanitarna była zbudowana z rur kamionkowych, a deszczowa z betonowych. Po wykonaniu wykopu wnioskodawca wraz z innymi monterami układał w nich rury instalacji sanitarnej: kanalizacyjnej i deszczowej, które należało uszczelnić, wypoziomować, a następnie zasypać ziemią łopatami do wysokości 60 -70 cm.. Następnie koparka zasypywała wykop i wyrównywała teren.

/zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59; zeznania świadka J. G. – 00:30:47 – 00:40:54 – płyta CD k.59; zeznania świadka S. M. – 00:40:54 – 00:49:00 – płyta CD k.59 /

Roboty, którymi zajmował się wnioskodawca były wykonywane po postawieniu stropu budynku, na etapie stanu otwartego. Wykopy były również wykonywane na zewnątrz budynku celem doprowadzania instalacji sanitarnej do studzienek kanalizacyjnych, co również wykonywał skarżący.

/zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59; zeznania świadka J. G. – 00:30:47 – 00:40:54 – płyta CD k.59; zeznania świadka S. M. – 00:40:54 – 00:49:00 – płyta CD k.59 /

Wnioskodawca nie zajmował się instalacjami sanitarnymi pionowymi, na piętrach budynku, nie wykonywał również instalacji grzewczych.

/zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59/

Prace w głębokich wykopach odbywały się przez cały rok, w trakcie mrozów używano koksowników do ich ogrzania bądź palono opony.

/zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59; zeznania świadka J. G. – 00:30:47 – 00:40:54 – płyta CD k.59 /

Od 1980 roku wnioskodawcy powierzono dodatkowo obowiązki brygadzisty. Skarżący wykonywał dotychczasowe obowiązki montera wod. – kanal., nadto rozdzielał zadania w brygadzie i odpowiadał za pracowników.

/zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59; zeznania świadka J. G. – 00:30:47 – 00:40:54 – płyta CD k.59 /

Zdarzało się, że brygada wnioskodawcy po podłączeniu się do głównej kanalizacji na ulicy i zasypaniu wykopów zajmowała się odtworzeniem nawierzchni brukowej. Pracownicy brygady otrzymywali dlatego angaże na monterów – brukarzy. Takie prace zdarzały się sporadycznie, kilka razy w roku, czasami raz w miesiącu i trwały kilka godzin.

/zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59; zeznania świadka J. G. – 00:30:47 – 00:40:54 – płyta CD k.59; zeznania świadka S. M. – 00:40:54 – 00:49:00 – płyta CD k.59 /

W okresie od dnia 29 października 1987 roku do dnia 7 listopada 1988 roku wnioskodawca pracował na budowie eksportowej w ZSRR na stanowisku montera instal. wod. – kan.

/świadectwo pracy – k.9/10 plik I akt ZUS/

W okresach: od dnia 3 kwietnia 1989 roku do dnia 31 grudnia 1989 roku, od dnia
18 stycznia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku, od dnia 7 stycznia 1991 roku do dnia
31 sierpnia 1992 roku J. R. był zatrudniony w firmach prowadzonych przez A. M. na stanowiskach: montera wod. – kan., brygadzisty.

/bezsporne/

W okresie od dnia 1 września 1992 roku do dnia 30 września 1996 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera zewnętrznych sieci wod. – kanal.

/umowa o pracę – k.62, świadectwo pracy – k.67/

Za okres zatrudnienia od dnia 1 września 1992 roku do dnia 30 września 1996 roku w Przedsiębiorstwie (...) zakład pracy wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wskazując, że wykonywał on prace wodno – kanalizacyjne w głębokich wykopach na stanowisku montera instalacji wod. – kanal., wymienione w wykazie A dziale V poz. 1 pkt 6 stanowiącym załącznik do zarządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego.

/ świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 68/

W okresie od dnia 1 października 1996 roku do dnia 30 listopada 2004 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera zewnętrznych sieci wod. – kanal.

/ świadectwo pracy w aktach osobowych- k.72/

Za okres zatrudnienia od dnia 1 października 1996 roku do dnia 30 listopada 2004 roku w Przedsiębiorstwie (...) zakład pracy wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wskazując, że wykonywał on prace wodno – kanalizacyjne w głębokich wykopach na stanowisku montera instalacji wod. – kanal., wymienione w wykazie A dziale V poz. 1 pkt 6 stanowiącym załącznik do zarządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego.

/ świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 77/

W okresach zatrudnienia: w Przedsiębiorstwie (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...) wnioskodawca wykonywał tożsamą pracę, co w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł.. Pracował w grupie 5 osób, które układały kanalizację sanitarną, deszczową oraz wodociągi w wykopach do 8-9 metrów głębokości. Wcześniej koparki dokonywały wykopów. Praca odbywała się w godzinach od 7.00 do 15.00, bądź od 7.30 do 15.30, bez żadnych przestojów związanych z warunkami pogodowymi.

/zeznania wnioskodawcy – 00:03:48 – 00:09:04 – płyta CD k. 80 w zw. z 00:03:24-00:24:10 – płyta CD k.59/

Zaskarżoną decyzją z dnia 24 lutego 2017 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 lutego 2017 roku, odmówił przyznania J. R. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udokumentował wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy: 26 lat, 1 miesiąc i 23 dni ogólnego stażu pracy, w tym
2 miesiące i 7 dni okresów nieskładkowych oraz 25 lat, 11 miesięcy i 16 dni okresów składkowych.

/ decyzja – k. 17/18 plik III akt ZUS/

W dniu 24 kwietnia 2017 roku wnioskodawca stawił się w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. i do protokołu złożył wyjaśnienia, odnośnie przebiegu swojego zatrudnienia w warunkach szczególnych.

/ protokół wyjaśnień – k.19-20 plik III akt ZUS/

Decyzją z dnia 12 maja 2017 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 14 kwietnia 2017 roku, odmówił przyznania J. R. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udokumentował wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy: 26 lat, 1 miesiąc i 23 dni ogólnego stażu pracy, w tym 2 miesiące i 7 dni okresów nieskładkowych oraz 25 lat, 11 miesięcy i 16 dni okresów składkowych, z czego 3 lata, 8 miesięcy i 17 dni ZUS uwzględnił jako staż pracy
w szczególnych warunkach. Organ rentowy wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych zaliczył J. R. okres pracy na budowie eksportowej od dnia 29 października 1987 roku do dnia 7 listopada 1988 roku oraz okresy zatrudnienia u A. Motel: od dnia 3 kwietnia 1989 roku do dnia 31 grudnia 1989 roku, od dnia 18 stycznia 1990 roku do dnia
31 grudnia 1990 roku, od dnia 7 stycznia 1991 roku do dnia 31 sierpnia 1992 roku. Organ rentowy wyjaśnił, że nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresów: od
21 czerwca 1975 roku do dnia 7 listopada 1988 roku, od dnia 8 listopada 1988 roku do dnia 31 marca 1989 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. z powodu braku informacji w dostarczonej dokumentacji o wykonywaniu prac w szczególnych warunkach (brak również informacji o pracy w głębokich wykopach). Ponadto okresy od dnia 1 września 1992 roku do dnia 30 września 1996 roku ( (...)) i od dnia 1 października 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku ( (...)) nie zostały uznane z powodu rozbieżności w dostarczonej dokumentacji. Pracodawca wystawia świadectwo pracy w warunkach szczególnych a w świadectwie pracy zaznaczono informację, iż nie wykonywano pracy w szczególnych warunkach.

/ decyzja – k. 25/26 plik III akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS,
w szczególności dokumentacji osobowej wnioskodawcy, zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadków: J. G. i S. M., pracujących razem z J. R. w spornym okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. i posiadających w związku z tym wiedzę na temat charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie.

Zgromadzone dokumenty, zeznania wnioskodawcy oraz zeznania świadków nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności, znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji osobowej, uzupełniają się wzajemnie i stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz. 1383 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku ( vide art. 196 ustawy) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn).

Jak dalej stanowi ust. 2 powołanego przepisu, emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...)
i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok.
i Prawo (...) ).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

W rozpoznawanej sprawie nie było wątpliwości, że wnioskodawca spełnia ustawowe przesłanki co do wieku, ponieważ ukończył 60 lat w dniu (...). Nie jest również członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz ma wymagany na dzień 1 stycznia 1999 roku okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 26 lat, 1 miesiąc i 23 dni.

Organ rentowy zakwestionował jednak wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Jak ustalił Sąd stanowisko to nie znajduje oparcia w obowiązujących w tym zakresie przepisach ani w stanie faktycznym sprawy.

Regulacja § 2 Rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca
w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed Sądem. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia
w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej
przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań świadków
i z przesłuchania wnioskodawcy oraz przeprowadził dowód z dokumentacji osobowej
ze spornych okresów zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł., Przedsiębiorstwie (...) i Przedsiębiorstwie (...).

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wnioskodawca
w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę montera wodn. – kanal. w okresie od dnia 25 czerwca 1975 roku do dnia 31 marca 1989 roku (z przerwą spowodowaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej – od dnia 26 stycznia 1978 roku do dnia 2 marca 1979 roku). Wykonywał zatem prace wymienione w wykazie A dział V pkt. 1, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, określone jako roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach. Przyczyną nieuwzględnienia przez organ rentowy tego okresu do stażu pracy
w warunkach szczególnych był brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę.

Z ustaleń Sądu poczynionych w oparciu o dowód z zeznań świadków i przesłuchania wnioskodawcy wynika, że przez cały okres zatrudnienia J. R. faktycznie wykonywał prace polegające na kopaniu wykopów, a następnie montowaniu rurociągów, rur w wykopach oraz przygotowywaniu rurociągów sieci zewnętrznych do instalacji wodno-kanalizacyjnej. Świadkowie J. G. i S. M. zgodnie zeznali, że wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia pracował w wykopach, które miały głębokość do 10 metrów do kanalizacji i do 2 metrów do wodociągów. Praca jego odbywała się na wolnym powietrzu, bez względu na pogodę i co do zasady bez przestojów. Wskazać należy, że warunki wykonywania tej pracy były warunkami szczególnymi – w głębokich wykopach, na zewnątrz, w zmiennych warunkach atmosferycznych.

Również w kolejnych okresach zatrudnienia, tj. w Przedsiębiorstwie (...) od dnia 1 września 1992 roku do dnia 30 września 1996 roku i Przedsiębiorstwie (...) od dnia 1 października 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca wykonywał tożsamą pracę w głębokich wykopach przy robotach wodno – kanalizacyjnych. Pracował w brygadzie, która układała kanalizację sanitarną, deszczową oraz wodociągi w wykopach do 8-9 metrów głębokości. Praca odbywała się stale w pełnym wymiarze czasu pracy, bez żadnych przestojów związanych z warunkami pogodowymi.

Zdaniem Sądu pracę montera instalacji sanitarnych przy robotach wodno-kanalizacyjnych w głębokich wykopach jaką niewątpliwie wykonywał wnioskodawca, zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych. Wnioskodawca wykonywał bowiem prace wymienione w wykazie A dział V pkt. 11, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, czyli prace określone jako „roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach ”.

Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia
1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane pracę w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury i renty (Dz. Urz. MB z dnia 6 grudnia 1983 roku Nr 3 poz. 6). Stanowisko montera instalacji sanitarnych jako prace przy robotach wodno-kanalizacyjnych oraz budowie rurociągów w głębokich wykopach zostało wymienione wprost w Wykazie A Dziale V Prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych pod pozycją 1 pkt 6, jako prace wykonywane w szczególnych warunkach.

W tym miejscu wskazać należy, że w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł., wnioskodawca wykonywał sporadycznie prace brukarza. Zdarzało się bowiem, że brygada wnioskodawcy po podłączeniu się do głównej kanalizacji na ulicy i zasypaniu wykopów zajmowała się odtworzeniem nawierzchni brukowej. Pracownicy brygady otrzymywali dlatego angaże na monterów – brukarzy. Takie prace zdarzały się kilka razy w roku, czasami raz w miesiącu i trwały kilka godzin. Powyższa okoliczność pozostaje jednak bez wpływu na wcześniejszą ocenę, iż w tym okresie zatrudnienia wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych, gdyż stanowisko brukarza również zostało wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wykazie A, Dziale V – „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”, poz. 10 – „Prace kamieniarskie” oraz w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia
1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy podległych ministrowi budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach w wykazie A, Dziale V, poz. 10, pkt 3 – „brukarz”.

Podkreślić należy, iż ustawodawca w obecnie obowiązujących przepisach celowo odszedł od szczegółowego określania stanowisk pracy, skupiając się na zakresach obowiązków, bowiem nazwy stanowisk pracy mogły być bardzo różne w zależności od zakładu pracy. Ponadto ustalano je często na długo przed wejściem w życie przepisów określających pracę w warunkach szczególnych. Z tej przyczyny Sąd ma nie tylko prawo, ale
i obowiązek ustalać rzeczywisty zakres obowiązków, bez względu na nazwę stanowiska.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Wskazać należy, że istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy z 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Jak wynika z powyższego chodzi zatem
o charakter i warunki, w jakich dana praca jest wykonywana. W ocenie Sądu
w przedmiotowej sprawie wykazano, że wnioskodawca pracując na wspomnianym stanowisku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, faktycznie wykonywał pracę
w szczególnych warunkach przyczyniających się do szybszego obniżenia wydolności jego organizmu. Podkreślenia wymaga, że praca w warunkach szczególnych ma być, zgodnie
z cytowanym przepisem, wykonywana stale, czyli ma to być podstawowe, zasadnicze zajęcie pracownika.

Dodatkowo w ocenie Sądu Okręgowego do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych należy wnioskodawcy zaliczyć okres od dnia 26 stycznia 1978 roku do dnia
2 marca 1979 roku, w którym to J. R. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, że okres zasadniczej służby wojskowej, odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/ M.P.Pr. (...) ).

Sąd Najwyższy słusznie wskazał, że przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy z tego względu, że w okresie odbywania tej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy, ponieważ pracownik doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej, co prowadzi do zawieszenia świadczeń pracodawcy, które na ogół są ekwiwalentami za pracę wykonaną.

Równocześnie trzeba podkreślić, że jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w powołanym wyroku, obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny, a zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa (art. 85 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Ponadto konstytucyjna zasada demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2), zasada równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji), wymuszają na gruncie Konstytucji, będącej najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8 Konstytucji RP), ustanawianie takich regulacji ustawowych lub dokonywanie wykładni przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wykluczają jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela z powodu wykonywania publicznego obowiązku obrony ojczyzny. W konsekwencji na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne są zawsze okresami składkowymi (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach
i rentach), bez potrzeby wypełnienia jakichkolwiek dalszych warunków, a w szczególności bez względu na to, czy okresy odbytej służby były poprzedzone stosunkiem pracy lub innym stosunkiem prawnym kreującym tytuł obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że okres czynnej służby wojskowej jest składkowym okresem ubezpieczenia dla każdego ubezpieczonego, który odbył taką służbę.

Zgodnie z art. 124 ust. 1 nieobowiązującej już ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku
o powszechnym obowiązku wojskowym ( Dz. U. z 1963 r. Nr 20, poz. 108), zakład pracy, który zatrudniał pracownika w chwili powołania do czynnej służby wojskowej, obowiązany był go zatrudnić na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli pracownik najpóźniej w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej zgłosił swój powrót do pracy. Dopiero niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn od pracownika niezależnych (ust. 2).

Zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 125 tej ustawy, pracownikowi, który zgłosił się do pracy w terminie określonym w art. 124 ust. 1 zalicza się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie, bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień.

W oparciu o powyższe należy stwierdzić, że okres odbytej czynnej (zasadniczej) służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy. Skoro zaś okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy
w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym ( art. 124 i 125 ustawy z dnia
30 stycznia 1959 roku o powszechnym obowiązku wojskowym, w zw. z art. 32 ustawy
o emeryturach i rentach). Jak wskazał Sąd Najwyższy taką wykładnię językową zdecydowanie wzmacniają powołane dyrektywy (zasady) konstytucyjne, uzasadniające i usprawiedliwiające traktowanie okresu zasadniczej służby wojskowej przypadającego
w okresie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia jako składkowego okresu pracy w szczególnych warunkach dla celów emerytalnych.

Ponadto, zdaniem Sądu Najwyższego, za przyjętą wykładnią przemawiają także regulacje szczególne dotyczące przesłanek nabycia prawa do szczególnych rodzajów emerytur: górniczej (art. 34, 35 i 38 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) lub emerytury kolejowej (art. 40, 41 i 45 tej ustawy) przez pracowników urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku, zważywszy że powołane unormowanie expressis verbis okresy służby wojskowej uznają za okresy zaliczane do okresów rodzajów zatrudnienia wykonywanego w szczególnych warunkach (pracy górniczej lub zatrudnienia na kolei), wymaganych do nabycia emerytury w niższym od powszechnego wieku emerytalnym.

Wnioskodawca odbywał służbę wojskową w okresie obowiązywania ustawy z dnia
21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. z 1967 roku, nr 44, poz. 220).

Zgodnie z art. 108 ust. 1 powołanej ustawy okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy.

Przepis art. 106 ust. 1 tej ustawy wskazywał, na obowiązek pracodawcy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia.

W świetle powyższego nie ma w ocenie Sądu wątpliwości, że okres odbytej zasadniczej służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach, który po zakończeniu służby zgłosi w ustawowym terminie swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo, jak wykonywanie takiej pracy. Skoro zatem okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Stanowisko takie znalazło potwierdzenie również w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Biul. SN 2013/10/24, M.P.Pr. (...)-101, zob. też. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13, LEX nr 1408683)/

Podkreślić należy, że w ocenie Sądu nie ma znaczenia okoliczność, że Sąd Najwyższy w powołanej uchwale odnosił się do stanu prawnego obowiązującego do dnia 31 grudnia 1974 roku, tj. do dnia wejścia w życie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ regulacje mające znaczenie dla oceny zasadności zaliczania okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie związanych z nim uprawnień, uległy zmianie dopiero od chwili wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 1979 roku w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia ( Dz. U nr 13, poz. 86 ze zm.) tj. od dnia 1 stycznia 1980 roku.

Jak słusznie wskazuje Sąd Najwyższy w ww. uchwale nie można mieć wątpliwości, że zarówno ustawa z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym i ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej regulowały zasadniczą służbę wojskową, a jej przepisy gwarancyjne (odpowiednio art. 125 tej pierwszej oraz art. 108 ust. 1 tej drugiej) miały znaczenie dla uprawnień pracowniczych, zaliczając okres służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień (art. 125 ustawy z 1959 r.) oraz w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby (art. 108 ustawy z 1967 r.), niemniej jednak nie może budzić wątpliwości, że znajdą one zastosowanie także w zakresie kwalifikowania takiej służby do okresów ubezpieczenia społecznego.

Podkreślić należy, że wnioskodawca został powołany do zasadniczej służby wojskowej w czasie trwania zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. i po jej zakończeniu w dniu 2 marca 1979 roku podjął pracę na uprzednio zajmowanym stanowisku montera wodn. – kanal. w dniu 2 kwietnia 1979 roku, zgłaszając swój powrót do pracy w dniu 29 marca 1979 roku. Zachowany został zatem wymagany 30 - dniowy termin zgłoszenia powrotu do pracy po odbyciu służby wojskowej.

Organ rentowy zaliczył J. R. do pracy w warunkach szczególnych okres pracy na budowie eksportowej od dnia 29 października 1987 roku do dnia 7 listopada 1988 roku oraz okresy zatrudnienia u A. Motel: od dnia 3 kwietnia 1989 roku do dnia 31 grudnia 1989 roku, od dnia 18 stycznia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku, od dnia
7 stycznia 1991 roku do dnia 31 sierpnia 1992 roku.

Na podstawie powyższych ustaleń należy zaliczyć wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych pozostały okres zatrudnienia na stanowisku montera wodn. – kanal. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł., Przedsiębiorstwie (...) i Przedsiębiorstwie (...).

Sąd przyjął zatem, że wnioskodawca posiada na dzień 1 stycznia 1999 roku okres zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze przekraczającym 15 lat oraz spełnia pozostałe przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Na marginesie jedynie zaznaczyć należy, iż Sąd nie uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od dnia 1 września 1972 roku do dnia 24 czerwca 1975 roku w charakterze ucznia na podstawie umowy o zatrudnieniu robotnika młodocianego celem nauki zawodu montera rurociągów przemysłowych. W ocenie Sądu brak jest podstaw do uwzględnienia tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych, w rozumieniu art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z uwzględnieniem rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż praca ucznia nie była wykonywana w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy, ustanowionym dla danego stanowiska pracy (§ 2 rozporządzenia).

Nie budzi wątpliwości, że okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 roku uważa się za okresy składkowe (por. art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Nie jest to wystarczające do uznania tych okresów za okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zgodnie z którym okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na warunkach w nim przewidzianych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych jest rozumiane w orzecznictwie Sądu Najwyższego jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku pracy, gdyż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290). Wyjątek mogą tu stanowić krótkotrwałe, konieczne szkolenia pracownika, zwłaszcza wstępne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75).

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 stycznia 2011 roku (II UK 169/10), zasadnym jest stwierdzenie, że nawet jeżeli na stanowisku pracy wnioskodawcy jako ucznia nauki zawodu przewidziana była norma czasu pracy w liczbie 6 godzin dziennie, to praca wykonywana w takim rozmiarze wykonywana była w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na tym stanowisku, tylko ze względu na postanowienia art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, obowiązującego do czasu wejścia w życie Kodeksu pracy. Przepis ten - odnoszący się do sytuacji określonych w art. 12 tej ustawy, zgodnie z którym młodociani przyjęci do pracy byli obowiązani do dokształcania się w celu ukończenia pełnej szkoły podstawowej lub do dokształcania się zawodowego lub ogólnokształcącego (ust. 2), natomiast młodociani zatrudnieni w celu nauki zawodu obowiązani byli do dokształcania się w zakresie obranego zawodu (ust. 3) - stanowił, że do czasu pracy młodocianych wlicza się czas dokształcania bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo. Dokształcanie w rozumieniu art. 12 ustawy o nauce zawodu oznaczało zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych.

Jak wskazał Sąd Najwyższy, gdyby więc nawet uznać, że przewidziana w obowiązujących przepisach dla danego stanowiska - ze względu na charakter zatrudnienia lub związane z nim warunki - norma czasu pracy w rozmiarze odbiegającym od powszechnie obowiązującego, stanowiła pełny wymiar czasu pracy, to nie można pominąć koniunktywnego wymagania wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla stanowiska, na którym takie warunki występowały.

Tymczasem z dokonanych w sprawie i niekwestionowanych ustaleń wynika, że przez cały sporny okres zatrudnienia na podstawie umowy o naukę zawodu (pod rządami ustawy o nauce zawodu, jak i uchylającego ją kodeksu pracy), wnioskodawca pracował jako uczeń na warunkach wynikających z tej umowy. Ze względu na połączenie nauki zawodu z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej, okres ten nie stanowił okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż z założenia uczeń przyuczany do wykonywania określonych w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach, prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, nie mógł ich wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto
z zeznań wnioskodawcy wynika, iż w okresie tym pracował jedynie 3 dni w tygodniu, zaś w pozostałe dni tygodnia uczęszczał do szkoły.

Powyższe rozważania pozwalają stwierdzić, że wnioskodawca jako uczeń przyuczany do wykonywania zawodu nie wykonywał pracy na stanowisku wymienionym w wykazie stanowisk pracy wykonywanej w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, dzieląc go z zajęciami w szkole. Zatem okres ten nie może zostać uznany za okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Istotnym jest jednak, że wyłączenie okresu od dnia 1 września 1972 roku do dnia 24 czerwca 1975 roku z okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych nie ma wpływu na poczynione ustalenia Sądu, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił okres zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze powyżej 15 lat.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę w dniu 20 lutego 2017 roku, a wiek 60 lat ukończył w dniu (...). Prawo do emerytury należało zatem przyznać wnioskodawcy od dnia 1 lutego 2015 roku, tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w sentencji wyroku.

Z uwagi na wynik postępowania Sąd o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804).

Sąd zasądził zatem od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz wnioskodawcy kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. organowi rentowemu oraz wypożyczyć akta ZUS i doręczyć protokoły rozpraw zgodnie z wnioskiem.

20.12.2017r.