Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2017r.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gorzowie Wielkopolskim

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Marek Zwiernik

Sędziowie: SO Iwona Wysowska

SO Tomasz Korzeń (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Aneta Symeryak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2017 roku w Gorzowie Wielkopolskim

sprawy z powództwa G. P.

przeciwko Szkole Podstawowej im. (...)

o przywrócenie do pracy

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 września 2017 roku, sygn. akt IV P 40/17

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 120 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za postępowanie apelacyjne.

SSO Iwona Wysowska SSO Marek Zwiernik SSO Tomasz Korzeń

VI Pa 79/17 UZASADNIENIE

Powód G. P. wystąpił z pozwem przeciwko Zespołowi Szkół w B., w którym wniósł o przywrócenie do pracy. W uzasadnieniu wskazał, iż jest osobą korzystającą z ochrony związkowej, zaś pracodawca rozwiązując umowę o pracę nie uzyskał zgody organizacji związkowej.

Pozwany Zespół Szkół w B. wniósł o oddalenie powództwa podnosząc, iż rozwiązanie umowy o pracę było uzasadnione długotrwałą nieobecnością powoda w pracy spowodowana chorobą. Ponadto pozwany wskazał, iż przywrócenie powoda do pracy byłoby sprzeczne z art. 8 K.p.

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 13 września 2017 roku w sprawie IV P 40/17:

1/ przywrócił G. P. do pracy w Zespole Szkół w B. na dotychczasowych warunkach pracy i płacy;

2/ zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pozwanej szkole od dnia 1.09.1994 roku. W okresie od 14.10.2014 roku do 9.04.2015 roku był niezdolny do pracy, zaś w okresie od 10.04.2015 roku do 9.04.2016 roku korzystał z urlopu dla poratowania zdrowia. Po upływie okresu urlopu dla poratowania zdrowia powód jest nadal niezdolny do pracy. Powód podlega ochronie na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Pismem z dnia 24.01.2017 roku pozwany rozwiązał z powodem stosunek pracy bez wypowiedzenia, wskazując jako przyczynę niezdolność do pracy spowodowana chorobą trwającą dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz nie przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego i trwająca nadal niezdolność do pracy.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo okazało się zasadne. Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela rozwiązanie umowy o pracę zawartej z nauczycielem na czas nieokreślony może nastąpić w każdym czasie i bez wypowiedzenia w razie niezdolności nauczyciela do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż jeden rok, chyba że w szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz leczący stwierdzi możliwość powrotu do pracy w zawodzie nauczyciela. W tym wypadku okres nieobecności w pracy spowodowanej chorobą może być przedłużony do dwóch lat, licząc łącznie okres niezdolności do pracy i urlopu dla poratowania zdrowia. W niniejszej sprawie powód był nieprzerwanie niezdolny do pracy od 14.10.2014 roku. Zatem do dnia złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę upłynął dwuletni okres wskazany w tym przepisie. Bezspornym było, że powód podlegał ochronie na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. Przepis ten stanowi realizację, w płaszczyźnie ustawodawstwa krajowego, sformułowanej w art. 1 Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 135, dotyczącej ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach i przyznania im ułatwień, podpisanej w Genewie w dniu 23.06.1971 roku (Dz. U. z 1977 r. Nr 39, poz. 178 z późn. zm.) zasady, zgodnie z którą działacze związkowi powinni korzystać ze 1 skutecznej ochrony przeciwko wszelkim aktom krzywdzącym, włącznie ze zwolnieniem dokonanym ze względu na ich przynależność związkową lub uczestnictwo w działalności związkowej, jeżeli działają zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawodawstwa, układami zbiorowymi lub innymi wspólnie uzgodnionymi porozumieniami. W judykaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że funkcją ustanowionego w tym przepisie zakazu rozwiązywania umów o pracę ze wskazanymi w tym przepisie kategoriami pracowników jest zapewnienie związkowi zawodowemu rzeczywistej niezależności od pracodawcy oraz stworzenie realnych możliwości aktywnego działania na rzecz i w interesie pracowników, co zazwyczaj stawia ich reprezentanta w pozycji konfrontacyjnej w stosunku do pracodawcy. Pracownicy ci są bowiem bezpośrednio narażeni na konflikty z pracodawcą, a w konsekwencji na działania zmierzające do ograniczenia ich aktywności w obronie interesów i praw pracowniczych, w tym na niebezpieczeństwo utraty zatrudnienia ze względu na ich działalność związkową. Dlatego aktywność związkowa stanowi kryterium uzasadniające szerszy zakres ochrony trwałości stosunku pracy podmiotów określonych w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych (zob. szerzej wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 kwietnia 2003 r., P 7/02, OTK-A 2003 Nr 4, poz. 29 i z dnia 12 lipca 2010 r., P 4/10, OTK-A 2010 Nr 6, poz. 58).

Przepis cytowanego przepisu ma jednoznaczną treść i nie ogranicza przewidzianej w nim ochrony tylko do zachowań objętych działalnością związkową. W konsekwencji tego, w każdym przypadku zamiaru wypowiedzenia (rozwiązania) umowy o pracę lub pogorszenia wynikających z niej warunków pracy i płacy pracownikowi wymienionemu w tym przepisie pracodawca związany jest stanowiskiem zarządu zakładowej organizacji związkowej w tym zakresie. Oznacza to, że po pierwsze - decyzja co do dalszego pozostawania w zatrudnieniu działacza związkowego leży w gestii zarządu organizacji związkowej, po drugie - niewyrażenie zgody, o której stanowi powołany przepis, nie pozwala pracodawcy na wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy z działaczem związkowym, niezależnie od przyczyny leżącej u podstaw zamiaru pracodawcy, wreszcie po trzecie - skutkiem działania pracodawcy niezgodnego z art. 32 ust. 1 jest, co do zasady, uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy.

W niniejszej sprawie pracodawca nie uzyskał zgody organizacji związkowej na rozwiązanie z powodem stosunku pracy. Rozwiązanie umowy o prace z powodem narusza więc przepisy prawa o rozwiązywaniu umów o pracę.

Nieuzasadnione są podnoszone przez pozwanego zarzuty sprzeczności roszczenia powoda o przywrócenie do pracy z art. 8 K.p. Zgodnie z art. 8 K.p. nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Hipotezą normy art. 8 K.p. objęte są przypadki nadużycia a nie obrazy prawa, to regulacja ta nie dotyczy sytuacji, gdy określony podmiot narusza przepisy prawa materialnego. Konstrukcja ta obejmuje właśnie przypadki, w których zachowanie określonego podmiotu spełnia formalnie wszystkie wymagania przewidziane przepisem prawa, natomiast z innych - pozaprawnych - względów (np. społecznych czy moralnych) zachowanie to nie zasługuje na ochronę prawną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r., I PK 135/10, M.P.Pr. 2011 nr 9, s. 475-478 oraz postanowienie z dnia 20 czerwca 2011 r., I PK 43/11, LEX nr 1408141). Norma art. 8 K.p. oznacza pozbawienie danego podmiotu możliwości korzystania z prawa, które mu przysługuje w świetle przepisów prawa przedmiotowego. Generalnie obowiązuje domniemanie korzystania przez osobę uprawnioną z przysługującego jej prawa w sposób legalny. Zastosowanie instytucji nadużycia prawa prowadzi zatem do osłabienia zasady pewności prawa i przełamuje domniemanie korzystania z prawa w sposób zgodny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem i zasadami współżycia społecznego. Toteż posłużenie się konstrukcją nadużycia prawa jest z założenia dopuszczalne tylko wyjątkowo i musi mieć szczególne, wyraźne uzasadnienie merytoryczne i formalne, a zwłaszcza usprawiedliwienie we w miarę skonkretyzowanych regułach, głównie o konotacji etycznej, moralnej i obyczajowej. Judykatura Sądu Najwyższego przyjmuje, że może to stanowić podstawę odmowy uwzględnienia roszczenia o przywrócenie do pracy ze względu na nadużycie prawa do ochrony związkowej lub sprzeczność żądania przywrócenia do pracy ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa podmiotowego bądź zasadami współżycia społecznego. Sąd Najwyższy opowiedział się za możliwością nieuwzględnienia - na podstawie art. 8 K.p. - roszczenia o przywrócenie do pracy w zależności od zachowania pracownika oraz okoliczności konkretnej sprawy, i to nie tylko w wypadku, w którym zasadne byłoby rozwiązanie stosunku pracy w trybie art. 52 K.p. (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10.03.2011 roku, II PK 241/10, LEX nr 817524; z dnia 4.02.2015 roku, III PK 68/14, LEX nr 1678085), ale również w razie zaistnienia przyczyn usprawiedliwiających jedynie wypowiedzenie umowy o pracę (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17.09.1997 roku, I PKN 273/97, OSNAPiUS 1998 Nr 13, poz. 394; z dnia 2.08.2000 roku, I PKN 755/99, OSNAPiUS 2002 Nr 4, poz. 88). Podobne stanowisko prezentowane jest w doktrynie prawa (T. Liszcz, Prawo pracy, Warszawa 2012, s. 160; J. Stelina, Przywrócenie do pracy chronionego działacza związkowego w orzecznictwie Sądu Najwyższego, PiZS 2005 nr 1, s. 52 i nast.; H. Szewczyk, Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy, Studia Prawnicze 2005 nr 20, s. 44 i nast.).

W przedmiotowej sprawie nie zachodzą okoliczności uzasadniające stwierdzenie, iż roszczenie powoda jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nieobecność w pracy powoda spowodowana była niezdolnością do pracy wywołana chorobą, czyli przyczyną niezależną od powoda. Długotrwała choroba nie może powodować uchylenia ochrony działacza związkowego. W okresie niezdolności do pracy powód nie wykonuje swoich funkcji w związku zawodowym, jednak jest to stan przejściowy, który ustąpi wraz z odzyskaniem zdolności do pracy. Uznanie, iż niezdolność do pracy korzystającego z ochrony działacza związkowego, wyłącza na podstawie art. 8 K.p., korzystanie z ochrony określonej w art. 32 ustawy o związkach zawodowych, byłoby sprzeczne z trwałością tej ochrony i dawałoby pracodawcy prawo do wpływu na to kto korzysta w zakładzie pracy z ochrony związkowej z uwagi na pełniona funkcję. Wybór osób korzystających z ochrony jest autonomiczną decyzją związku zawodowego. Uznanie, iż pracodawca może rozwiązać bez zgody organizacji związkowej umowę o pracę z podlegającemu ochronie działaczowi związkowemu, z uwagi na jego niezdolność do pracy, godziłoby w prawo organizacji związkowej do wskazywania osób korzystających z ochrony związkowej. W pozwanej szkole, organizacja związkowa, nie wskazała innej osoby korzystającej z ochrony związkowej. Nie zwiększyła się więc u pracodawcy liczba osób korzystających z ochrony. Zauważyć należy, iż powód w czasie wykonywania zatrudnienia nie naruszył swoich obowiązków pracowniczych, pracodawca nie stawiał jemu zarzutu niewłaściwego wykonywania pracy, czy tez rażącego, ciężkiego naruszenia tych obowiązków.

Dlatego też, w ocenie Sądu rejonowego roszczenie powoda nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego jak również ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa żądania przywrócenia do pracy i korzystania z ochrony związkowej. Wskazane w odpowiedzi na pozew orzeczenia dotyczą odmiennych stanów faktycznych od istniejącego w niniejszej sprawie. We wskazanych orzeczeniach powodowie nie mogli wykonywać wszystkich czynności na dotychczas zajmowanych stanowiskach pracy, zaś przywrócenie ich do pracy oznaczałoby konieczność zatrudnienia ich na innych co do zakresu zadań do wykonania stanowiskach. W niniejszej sprawie ustanie niezdolności do pracy spowoduje możliwość wykonywania przez powoda dotychczasowej pracy.

Mając na uwadze powyższe Sąd rejonowy orzekł jak w wyroku. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 i 99 K.p.c.

Apelację od wyroku wniósł pozwany zaskarżając wyrok w całości. Wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasadzenie kosztów postępowania za obie instancje; ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez nieuwzględnienie żądania powoda przywrócenia do pracy i orzeczenie w takim przypadku o odszkodowaniu oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w obu instancjach.

Pozwany zarzucił wyrokowi:

1/ naruszenie art. 8 K.p. w zw. z art. 91c ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela poprzez uwzględnienie żądania przywrócenia do pracy pracownika, z którym pracodawca rozwiązał bez wypowiedzenia umowę o pracę z powodu trwającej ponad 2 lata niezdolności do pracy, z naruszeniem art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, gdy pozostaje to w sprzeczności ze społeczno – gospodarczym przeczeniem tego przepisu i dlatego powód nie może korzystać z ochrony prawnej;

2/ naruszenie przepisów postępowania poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd ustalił wprawdzie, że powód jest nadal niezdolny do pracy, mimo tego uznał, że niewykonywanie przez powoda swoich funkcji związkowych w okresie niezdolności do pracy jest okresem przejściowym, który ustąpi. Tymczasem z dowodów zgromadzonych w sprawie wynika, że niezdolność do pracy trwa nadal i wiąże się z koniecznością pełnienia w związkach zawodowych funkcji powoda przez innego pracownika, co też wynika z dokumentów (zwolnień lekarskich, wniesionego przez powoda odwołania od decyzji ZUS odmawiającej mu prawa do zasiłku rehabilitacyjnego VI U 48/17, pisma (...) do dyrektora pozwanego z dn. 19.03.2015 roku);

3/ z ostrożności procesowej – naruszenie prawa materialnego poprzez zastosowanie art. 45 § 1 K.p. w zw. z art. 45 § 3 K.p., co było wynikiem uwzględnienia żądania przywrócenia do pracy powoda, mimo że jest on niezdolny do pracy, a długotrwała niezdolność do pracy może mieć charakter trwały. Ta okoliczność oraz to, że korzystanie przez powoda z ochrony trwałości stosunku pracy nie ma żadnego związku z działalnością związkową, w istocie niewykonywaną przez powoda, uzasadnia zasądzenie odszkodowania w miejsce żądanego przywrócenia do pracy.

W uzasadnieniu pozwany podał, że nie kwestionuje, iż rozwiązanie z powodem umowy o pracę z uwagi na nieuzyskanie zgody związku zawodowego na rozwiązanie tej umowy, jako objętym ochroną z art. 32 ustawy o związkach zawodowych, narusza przepisy o rozwiązywaniu umów o pracę. Jednakże wypowiedzenie umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodem nie miało żadnego związku z jego działalnością związkową, czemu powód nie zaprzeczył. Niedługo po objęciu przez powoda funkcji prezesa ogniska związkowego (...) poinformowało powoda przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia, że jego obowiązki prezesa powierzono w zastępstwie I. W. – nauczycielce zatrudnionej u pozwanego, która to pełni tą funkcję od 2,5 roku do nadal. Pozwany zdecydował się rozwiązać z powodem stosunek pracy po trwającym ponad 2 lata okresie nieświadczenia pracy, obejmującym liczne okresy niezdolności do pracy i urlopu dla poratowania zdrowia. Nastąpiło to po upływie najdłuższego przewidzianego w Karcie Nauczyciela okresu niezdolności nauczyciela do pracy z powodu choroby, po którym pracodawca jest uprawniony do rozwiązania umowy o pracę z nauczycielem. W chwili rozwiązania z powodem umowy o prace, od ponad 4 miesięcy pozostawał on bez prawa do zasiłku chorobowego i ZUS odmówił mu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. Wówczas to pozwany uznał, iż powód pozostanie już trwale niezdolny do pracy, tym samym odpadnie podstawowa przesłanka dalszego trwania stosunku pracy – zdolność do świadczenia pracy przez powoda. Korzystanie z ochrony wynikającej z art. 32 cytowanej wyżej ustawy, w sytuacji gdy pozostaje on niezdolny do świadczenia pracy, a inna osoba pełni w jego zastępstwie funkcję w związku zawodowym, pozostaje w wyraźnej sprzeczności z celami tej ochrony rozumianymi jako ochrona działacza związkowego. Sąd I instancji sprzecznie z materiałem dowodowym uznał, iż niepełnienie przez powoda funkcji w związku zawodowym, ma charakter przejściowy, podczas gdy dokumenty w postaci zwolnień lekarskich powoda, przeczą tej okoliczności. Ocena tych dowodów nie pozwala przyjąć, co najmniej bez zawieszenia postępowania do czasu rozstrzygnięcia odwołania powoda od decyzji ZUS odmawiającej prawa do zasiłku rehabilitacyjnego, lub bez uzyskania wiadomości specjalnych po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego, że istnieją przesłanki do stwierdzenie, iż powód odzyska zdolność do pracy. Gdyby Sąd II instancji uznał, iż powyższe zarzuty nie zasługują na uwzględnienie, to - zwłaszcza brak związku między działalnością związkową a skorzystaniem przez powoda z ochrony trwałości stosunku pracy i utrzymującą się nadal jego niezdolnością do pracy – uzasadniają zasądzenie odszkodowania, w miejsce przywrócenia do pracy.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Nazwa pozwanego uległa zmianie na: Szkoła Podstawowa im. (...)

Powód był zatrudniony jako nauczyciel na czas nieokreślony. (bezsporne)

Pozwany dokonał konsultacji związkowych przed rozwiązaniem z powodem umowy o pracę. Organizacja związkowa negatywnie zaopiniowała zamiar dokonania tej czynności przez pozwaną.

Pismem z dnia 2.12.2016 roku dyrektor pozwanego poinformowała Związek (...), iż zamierza na podstawie art. 53 § 1 K.p. rozwiązać z powodem umowę o pracę bez wypowiedzenia, z powodu długotrwałej niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 182 dni. Jednocześnie poinformowała, iż powód od dnia 14.10.2014 roku jest niezdolny do pracy, w tym: od 14.10.2014 roku do 9.04.2015 roku (zwolnienia lekarskie); od 10.04.2015 roku do 9.04.2016 roku (urlop dla poratowania zdrowia); od 10.04.2016 roku do 8.10.2016 roku (zwolnienia lekarskie); w związku z nieprzyznaniem świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 8.10.2016 roku nieobecność nieusprawiedliwiona oraz podważanie zasadności zwolnień lekarskich od dnia 13.04.2016 roku.

Pismem z dnia 7.12.2016 roku Związek (...) poinformował pozwaną, iż negatywnie opiniuje stanowisko pozwanego w sprawie, z powodu braku podstaw prawnych i faktycznych do rozwiązania umowy o pracę z powodem, wskazując, iż nieprawdziwym jest twierdzenie, że nieobecność w pracy od dnia 8.10.2016 roku jest nieusprawiedliwiona. Powód przedłożył bowiem zwolnienie lekarskie.

dowód: pismo pozwanego z dnia 2.12.2016 roku k. 305, pismo Związku (...) z dnia 7.12.2016 roku k. 304.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

Postępowanie apelacyjne ma merytoryczny charakter i jest dalszym ciągiem postępowania rozpoczętego przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z treścią art. 378 § 1 K.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Rozważając zakres kognicji sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż sformułowanie „w granicach apelacji” wskazane w tym przepisie oznacza, iż sąd drugiej instancji między innymi rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji oraz kontroluje poprawność postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. akt III CZP 49/07, OSN 2008/6/55). Dodatkowo należy wskazać, iż dokonane przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, sąd drugiej instancji może podzielić i uznać za własne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60). Może również zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu I instancji, i to zarówno po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, jak i bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania (por. uchwała składu 7 sędziów Izby Cywilnej z 23 marca 1999 r., sygn. akt III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7–8, poz. 124).

Sąd Okręgowy akceptuje i uznaje za własne zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne dokonane przez Sąd I instancji. Sąd ten przeprowadził postępowanie dowodowe zgodnie z wnioskami stron, dokonując trafnych ustaleń. To zaś spowodowało, że Sąd Okręgowy zaakceptował ustalenia faktycznie i rozwiązania prawne tego sądu. Mając jednak na względzie, iż Sąd II instancji orzeka nie tylko na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego przez Sąd I instancji ale także w postępowaniu apelacyjnym, istnieje możliwość uzupełnienia postępowania dowodowego, o ile strony złożą stosowne twierdzenia faktyczne i wnioski dowodowe dopuszczalne w świetle art. 381 K.p.c. Sąd odwoławczy może również na podstawie art. 232 zdanie drugie w zw. z art. 391 § 1 K.p.c. dopuścić z urzędu dowód niewskazany przez stronę (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13.01.2015 roku, I PZ 28/14, LEX nr 1650276).

Stąd też Sąd Okręgowy postanowił uzupełnić postępowanie dowodowe i dopuścił dowody z dokumentów: pisma pozwanego z dnia 2.12.2016 roku i pisma Związku (...) z dnia 7.12.2016 roku, na okoliczność przeprowadzenia procedury konsultacji związkowej zwolnienia powoda, bowiem było to konieczne dla rozpoznania sprawy. Dokonane przez Sąd I instancji ustalenia w zakresie stanu faktycznego były bowiem prawidłowe, aczkolwiek niepełne. Przeprowadzone przez Sąd Okręgowy postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że pozwany dokonał konsultacji ze związkiem zawodowym, do którego należał powód, lecz nie uzyskał jego zgody na rozwiązanie z powodem umowy o pracę. Nadto, co wynika z pisma pozwanego z dnia 2.12.2016 roku, pracodawca wskazał związkom zawodowym dodatkową przyczynę rozwiązania z powodem umowy o pracę tj. nieusprawiedliwioną nieobecność powoda w pracy, podczas gdy na tę przyczynę pracodawca nie powołał się w rozwiązaniu umowy o pracę z dnia 24.01.2017 roku. Sąd dał wiarę tym dokumentom. Żadna ze stron nie kwestionowała ich wiarygodność. Sąd również nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności. Te dodatkowe ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy nie miały jednak wpływu na zmianę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Zarzut naruszenia przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów, okazał się chybiony. Sąd Rejonowy dokonał oceny zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów określonej w treści art. 233 § 1 K.p.c. Na tej podstawie Sąd ten, w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważył materiał dowodowy jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odniósł je do pozostałego materiału dowodowego (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655; Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, T. Ereciński (red.), Lexis Nexis 2007, str. 552 i nast.). Twierdzenia pozwanego jakoby niezdolność powoda do pracy nie była przejściowa, są całkowicie gołosłowne i niepoparte żadnym materiałem dowodowym. Powód korzystał wyłącznie ze zwolnień lekarskich terminowych oraz urlopu dla poratowania zdrowia, który wskazywał zarówno początek jako i koniec terminu tego urlopu. Z faktu, iż powód ubiegał się o świadczenie rehabilitacyjne, które również ze swej natury ma charakter terminowy, przejściowy, w żaden sposób nie można wnioskować, iż jego niezdolność do pracy miała charakter trwały. Istotą bowiem przebywania na świadczeniach rehabilitacyjnych jest korzystanie ze świadczeń rehabilitacyjnych, zdrowotnych, które pozwolą pracownikowi na powrót do pracy, w przeciwieństwie np. do świadczeń rentowych, które przyznawane są z powodu długotrwałej niezdolności do pracy. O świadczenia rentowe powód nawet się jednak nie ubiegał. Jednocześnie nieusprawiedliwione jest czynienie powodowi jakichkolwiek zarzutów z samego tylko faktu, iż korzystał on ze zwolnień lekarskich w okresach pogorszenia stanu zdrowia, co skutkowało jego niezdolnością do pracy. Tym samym zarzuty w tym zakresie sformułowane w środku odwoławczym ocenić należy, jako dowolną, nie popartą żadnymi dowodami polemikę z prawidłowymi, acz niekorzystnymi dla apelującego, ustaleniami faktycznymi Sądu I instancji, opartymi o wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Zgodnie z treścią art. 56 § 1 Kodeksu pracy (KP) pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy. § 2 tego przepisu stanowi, iż przepisy art. 45 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

Zarzut naruszenia art. 45 § 1 KP w zw. z art. 45 § 3 KP jest niezrozumiały, albowiem art. 45 § 1 KP, wobec rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, nie znajdował w sprawie zastosowania. Jeżeli potraktować to jako omyłkę (w szczególności mając na uwadze, iż sąd postawy prawnej rozstrzygnięcia nie wskazał), to zarzut naruszenia art. 56 § 2 KP w związku z art. 45 § 3 KP i art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela nie zasługuje na uwzględnienie. Pozwany nie wykazał, ażeby przywrócenie do pracy było niemożliwe z przyczyn określonych w 41 ¹ KP.

Jak wyżej wskazano możliwość "trwałości" niezdolności o pracy nie została w żaden sposób uprawdopodobniona. Działania powoda w żaden sposób nie na taki charakter niezdolności do pracy nie wskazują. Okoliczność, kto korzysta z ochrony związkowej pozostaje w wyłącznej kompetencji związku zawodowego.

Co do zasady pracodawca może rozwiązać umowę o pracę w każdym czasie. Istnieje jednak grupa pracowników szczególnie chronionych i są to między innymi wskazani uchwałą zarządu członkowie związków zawodowych, lub inni pracownicy będący członkami danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnieni do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Przepisy prawa, w tym Karta Nauczyciela, nie przewidują możliwości rozwiązania umowy nauczycielowi objętemu szczególną ochroną na mocy art. 32 ustawy o związkach zawodowych, bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej, w przypadku zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Pozwany nie uzyskał zgody Związku (...) na rozwiązanie z powodem umowy o pracę, a zatem dokonał wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o wypowiedzeniu. Ustalenie, że rozwiązania umowy dokonano z naruszeniem przepisów prawa, powoduje, że pracownik może skutecznie domagać się przywrócenia do pracy lub odszkodowania, choćby nawet wskazana przyczyna rozwiązania umowy była rzeczywista i uzasadniona.

Przepis art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych nie zawiera żadnych wyłączeń spod przewidzianej w nim ochrony, gdyż nie można wykluczyć, że wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę może stać się jedynie pretekstem do pozbycia się pracownika prowadzącego działalność związkową. Z tego też względu w każdym przypadku zamiaru wypowiedzenia (rozwiązania) umowy o pracę pracownikowi określonemu w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, pracodawca związany jest stanowiskiem zarządu zakładowej organizacji związkowej w tym zakresie. Oznacza to, że po pierwsze - decyzja co do dalszego pozostawania w zatrudnieniu działacza związkowego leży w gestii zarządu organizacji związkowej, po drugie - niewyrażenie zgody, o której stanowi powołany przepis, nie pozwala pracodawcy na wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy z działaczem związkowym, niezależnie od przyczyny leżącej u podstaw zamiaru pracodawcy, wreszcie po trzecie - skutkiem działania pracodawcy niezgodnego z art. 32 ust. 1 pkt 1 jest co do zasady uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy (art. 45 § 3 K.p. oraz art. 56 § 2 K.p.). Pozwany nie wykazał w żaden sposób, aby skorzystanie przez powoda z ochrony trwałości stosunku pracy, przysługującej powodowi na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, miało służyć celom innym niż zagwarantowanie niezależności w wykonywaniu zadań związkowych, a wyłącznie w celu uniemożliwienia pracodawcy rozwiązania z nim umowy o pracę. W orzecznictwie podkreśla się, iż w razie istnienia rzeczywistych, konkretnych i w pełni usprawiedliwionych przyczyn wypowiedzenia, niepozostających w związku z ratio legis określonej w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych szczególnej ochrony stosunku pracy działaczy związkowych, domaganie się przywrócenia do pracy może w szczególnych sytuacjach faktycznych pozostawać w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem takiej szczególnej ochrony prawnej wynikającej z art. 8 K.p. (por. wyroki z dnia 26 listopada 2003 r., I PK 616/02, Prawo Pracy 2004 nr 6, s. 34 oraz z dnia 11 października 2005 r., I PK 45/05, Monitor Prawa Pracy 2006 nr 4, s. 203 i powołany wyżej wyrok z dnia 3 sierpnia 2007 r., I PK 82/07). Domaganie się przywrócenia do pracy ze względu na naruszenie przez pracodawcę szczególnych gwarancji zatrudnienia przysługujących działaczom związków zawodowych może w szczególnych sytuacjach faktycznych pozostawać w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym celem takiej szczególnej ochrony prawnej i w jego miejsce sąd pracy może zasądzić odszkodowanie na podstawie art. 477 ¹ § 2 K..c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.10.2005 roku, I PK 45/05). I tak, za działanie pozostające w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa Sąd Najwyższy uznaje m.in. wybór pracownika do zarządu zakładowej organizacji związkowej wyłącznie w celu obrony przed dokonanym już wypowiedzeniem umowy o pracę - art. 8 K.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1998 r. I PKN 509/98), czy stan nietrzeźwości osoby chronionej. Taka okoliczność jednak w niniejszej spawie nie zachodziła. W realiach niniejszej sprawy pracodawca rozwiązał umowę o pracę z powodu przebywania przez powoda na zwolnieniach lekarskich, korzystania przez niego z urlopu dla poratowania zdrowia i chęci skorzystania ze świadczenia rehabilitacyjnego. Takie działanie pracodawcy jawi się jako nieprawidłowe albowiem z faktu choroby pracownika i związanego z tym leczenia, nie można czynić pracownikowi zarzutu działania w sprzeczności ze społeczno - gospodarczym celem przysługującej mu ochrony prawnej.

Przy uwzględnieniu, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP), należy przyjąć, że odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza podparcie się ideą słuszności w prawie i powszechnie uznawanymi wartościami w kulturze społeczeństwa. Oznacza to, że stosowanie omawianej klauzuli generalnej sprowadza się do ważenia przeciwstawnych interesów, czy też wartości. Pracodawca broniąc się przed realizacją uprawnienia pracownika szczególnie chronionego może podnosić okoliczności z nim związane, które w indywidualnych okolicznościach, oceniane z perspektywy słuszności, kłócą się z normatywnym schematem, nakazującym sądowi przywrócenie go do pracy. W sprawie prawidłowo sąd rejonowy takich okoliczności się nie dopatrzył, a sąd okręgowy taką ocenę podziela.

Na marginesie wskazać należy, iż uzupełnienie materiału dowodowego przez Sąd Okręgowy doprowadziło do ustalenia, że przyczyna wskazana w piśmie rozwiązującym umowę o pracę z dnia 24.01.2017 roku była odmienna od wskazanej związkom zawodowym, albowiem – jak wynika z pisma pozwanego z dnia 2.12.2016 roku - pracodawca jako przyczynę rozwiązania z powodem umowy o pracę wskazywał nie tylko niezdolność do pracy wskutek choroby trwającej dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku chorobowego, nieprzyznanie świadczenia rehabilitacyjnego i trwającą nadal niezdolność do pracy, lecz i nieobecność w pracy nieusprawiedliwioną oraz podważenie zwolnienia lekarskiego od dnia 13.04.2016 roku. Być może pozwany uzyskałby zgodę związków zawodowych, gdyby ograniczył się tylko do przyczyn, które ostatecznie uczynił podstawą rozwiązania umowy.

Mając powyższe na względzie, Sąd na podstawie art. 385 KPC orzekł jak w punkcie I wyroku.

Powód jest stroną wygrywającą sprawę. Wobec tego o kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł na podstawie art. 122 w związku z art. 98 § 1 i 3 KPC i § 9 ust. 1 pkt 1 z zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSO Iwona Wysowska SSO Marek Zwiernik SSO Tomasz Korzeń