Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: Karol Szwej

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 marca 2018 r. w Warszawie

sprawy J. Z. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek

z udziałem zainteresowanego płatnika składek Usługi (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

na skutek odwołania J. Z. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 14 sierpnia 2017 r. znak:(...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od odwołującej się J. Z. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

J. Z. (1) w dniu 22 września 2017 r. złożyła, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 14 sierpnia 2017 r., nr: (...)-1, stwierdzającej, J. Z. (1) od 20 marca 2017 r. podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika Usługi (...) sp. z o.o. z podstawą 2000,00 zł – tj. w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2017 r.

Odwołująca zarzuciła organowi rentowemu niewyjaśnienie istniejącego stanu faktycznego. Odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji w ten sposób, że jako Ubezpieczona podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek Usługi (...) sp. z o.o. z podstawą 6000,00 zł, o dopuszczenie dowodu ze świadka A. B. na okoliczność świadczenia pracy, o rozpoznanie sprawy również pod jej nieobecność, o dopuszczenie dowodów z dokumentów wskazanych w uzasadnieniu na okoliczności tam przytoczone, oraz o zasądzenie od organu rentowego na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. W ocenie odwołującej organ rentowy bezpodstawnie stwierdził, że podlega ona ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w charakterze pracownika administracyjno-biurowego u płatnika składek – Usługi (...) sp. z o.o. z podstawą 2000,00 zł, w decyzji, od której wniesiono odwołanie. Odwołująca podniosła, że bezsporne w jej ocenie jest to, że została zatrudniona na stanowisku pracownika administracyjno-biurowego w wymiarze pełnego etatu z wynagrodzeniem 6000,00 zł brutto na podstawie umowy o pracę z dnia 20 marca 2017 r. zawartej na czas nieokreślony. Odwołująca wskazała także, że stała się niezdolna do pracy od 1 czerwca 2017 r. Jak podkreśla odwołująca, przedmiotem sporu w sprawie nie jest fakt wykonywania przez odwołującą pracy u płatnika, lecz wysokość należnego wynagrodzenia.

Uzasadniając odwołanie J. Z. (1) wskazuje również, że do zakresu jej obowiązków należało wystawianie faktur, przesyłanie ich do klientów, prowadzenie windykacji, załatwianie spraw w urzędach, odbieranie poczty, sporządzanie zapotrzebowania na materiały biurowe, wykonywanie płatności firmowych, oraz współpraca z księgowymi w zakresie przygotowywania dokumentów do księgowania, prowadzenie archiwum dokumentów. Odwołująca podniosła również, że w jej ocenie organ rentowy pominął to, że doświadczenie zawodowe i wykształcenie odwołującej uzasadniają przyznanie jej wynagrodzenia w kwocie 6000,00 zł. W ocenie odwołującej, pominięcie tak istotnego w sprawie faktu stanowi naruszenie zasady wyczerpującego wyjaśnienia w sprawie okoliczności faktycznych i z pewnością ma wpływ na wynik rozstrzygnięcia. Odwołująca stanęła również na stanowisku, że wbrew twierdzeniom organu rentowego, analiza przedłożonych dokumentów nie uzasadnia stanowiska, że wynagrodzenie jakie zostało jej przyznane miało charakter wygórowany i nieprzystający do zakresu wykonywanych przez nią obowiązków.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 20 września 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania J. Z. (1), wskazując, że skarżona decyzja jest prawnie i faktycznie uzasadniona.

Uzasadniając swe stanowisko w sprawie organ rentowy podniósł, że wynagrodzenia trzech pozostałych pracowników zatrudnionych na stanowiskach księgowych u płatnika składek kształtują się na znacznie niższych poziomach, tj. od 500 do 1000 zł – 2 osoby w wymiarze ¼ etatu i 1 osoba w wymiarze ½ etatu. Organ rentowy wskazał również, że jak wynika z pisma płatnika, które wpłynęło do ZUS w dniu 25 lipca 2017 r. pozostałe osoby zatrudnione u płatnika składek, tj. p. A. G. i p. P. L. pracują na stanowiskach księgowych i zajmują się wprowadzaniem dokumentów do programu księgowego oraz merytorycznym wsparciem klientów, zaś p. J. S. zajmuje się rozliczaniem kadr i płac. Organ rentowy podniósł także, że nikt nie został zatrudniony na miejsce odwołującej. Przed zatrudnieniem odwołującego u płatnika składek jej obowiązki wykonywał (...) Spółki (...), która podczas nieobecności odwołującej również przejęła jej obowiązki. Jak wskazał organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie, wątpliwości organu rentowego wzbudziła również okoliczność, że odwołująca w okresie poprzedzającym zatrudnienie u płatnika składek nigdy nie otrzymywała wynagrodzenia nawet w porównywalnej wysokości. Organ rentowy wskazał, iż w jego ocenie, wynagrodzenie przyznane odwołującej ma charakter wygórowany i nie przystaje do zakresu wykonywanych przez nią obowiązków, jak i do polityki płacowej spółki. Zdaniem organu rentowego, analiza dokumentów pozyskanych w trakcie przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego wskazuje, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne odwołującej została ustalona w celu umożliwienia uzyskania wyższych świadczeń z tytułu choroby, co w konsekwencji – w świetle przedstawionych okoliczności – spowodowało, że organ wydał decyzję, która uległa następnie zaskarżeniu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. Z. (1), ur. (...), posiada wykształcenie wyższe. W dniu 3 lipca 2007 r. ukończyła studia na Wydziale Prawa i Administracji (...) Kardynała S. W. w W., na kierunku administracja w zakresie administracji i uzyskała tytuł licencjata. Następnie, w dniu 19 października 2009 r. ukończyła studia stacjonarne na Wydziale Prawa i Administracji (...) Kardynała S. W. w W., na kierunku administracja w specjalności administracja publiczna i uzyskała tytuł magistra. Ponadto, ukończyła szereg kursów i szkoleń podnoszących kwalifikacje, m.in.: w zakresie technik telefonicznej obsługi klienta. Była również słuchaczem kursu języka angielskiego na poziomie średniozaawansowanym.

( dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku administracja potwierdzający uzyskanie tytułu zawodowego licencjata, k. 19 a.s., dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku administracja potwierdzający uzyskanie tytułu zawodowego magistra k. 20 a.s., zaświadczenia i certyfikaty uzyskane przez odwołującą, k. 23-27 a.s.)

W okresie od listopada 2006 r. do czerwca 2008 r. odwołująca była zatrudniona w (...) S.A., na stanowisku konsultanta działu obsługi klienta. Następnie w lipcu 2008 r. odbyła praktyki w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, w biurze kadr, szkolenia, organizacji i audytu wewnętrznego. Następnie w okresie od lipca 2008 r. do marca 2009 r. odwołująca zatrudniona była (...) S.A. w charakterze konsultanta sekcji telemarketingu, a następnie – u tego samego pracodawcy – w charakterze koordynatora sekcji telemarketingu, działu utrzymania klienta. Następnie, od 20 marca 2017 r. odwołująca została zatrudniona na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony u płatnika składek Usługi (...) sp. z o.o. w wymiarze pełnego etatu z wynagrodzeniem 6000,00 zł.

( curriculum vitae odwołującej, k. 21-22 a.s., umowa o pracę z dnia 20 marca 2017 roku zawarta pomiędzy J. Z. (1) a Usługi (...) sp. z o.o, k. 16 a.s.)

Usługi (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. została wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 14 sierpnia 2013 r. Przedmiotem działalności tejże spółki jest, m.in. działalność rachunkowo księgowa, doradztwo podatkowe. Kapitał zakładowy spółki wynosi 5000,00 zł. Pani A. B. jest wspólnikiem posiadającym 99 udziałów o łącznej wartości 4950,00 zł, jest ona również Prezesem Zarządu tejże spółki.

( Informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego dla płatnika składek, k. 17-22 akta ZUS)

Z tytułu prowadzonej działalności Usługi (...) sp. z o.o. w okresie od 1 stycznia 2015 roku do 31 maja 2015 roku osiągnęła przychód w wysokości 122 684,03 zł, zaś dochód w kwocie 50 376,35 zł.

( Rozliczenie wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podatnika podatku dochodowego od osób prawnych dotyczące płatnika składek, k. 23-24 akta ZUS)

W spółce Usługi (...) sp. z o.o. poza odwołującą zatrudnione były jeszcze p. A. G. oraz p. P. L. na stanowiskach księgowych oraz p. J. S..

( protokół rozprawy z dnia 5 lutego 2018 roku, k. 48-52 a.s., odpowiedź płatnika składek na zawiadomienie (...) k. 24-25 akta ZUS).

J. Z. (1) zawarła z Usługi (...) sp. z o.o. w W. w dniu 20 marca 2017 r. umowę o pracę na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy i na jej podstawie począwszy od 20 marca 2017 r. objęła stanowisko pracownika administracyjno-biurowego, za wynagrodzeniem miesięcznym brutto w wysokości 6000 zł brutto. Do zakresu obowiązków odwołującej na powierzonym jej stanowisku należały windykacja należności, odbiór dokumentów od klientów biura, wspieranie działań promocyjnych firmy, obsługa korespondencji przychodzącej i wychodzącej, zaopatrzenie biura w niezbędne artykuły, prowadzenie archiwum, przygotowanie dokumentów do księgowania oraz układanie i numerowanie zaksięgowanej dokumentacji, wystawianie faktur oraz załatwianie spraw urzędowych .

(umowa o pracę z dnia 20 marca 2017 roku zawarta pomiędzy J. Z. (1) a Usługi (...) sp. z o.o, k. 16 a.s.)

Odwołująca od dnia 1 października 2007 r. prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą, która w przeważającym zakresie obejmowała wykonywanie fotokopii, przygotowywanie dokumentów i pozostałą specjalistyczną działalność wspomagającą prowadzenie biura. Odwołująca zawiesiła wykonywanie działalności gospodarczej w dniu 1 czerwca 2017 r.

( wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej dla przedsiębiorcy J. Z. (1), k. 15 akt ZUS)

W momencie pozyskania informacji o wakacie w spółce Usługi (...) sp. z o.o., jak i w momencie zawierania z nią umowy o pracę odwołująca była w ciąży. Z uwagi na stan zdrowia związany z ciążą od dnia 1 czerwca 2017 r. stała się niezdolna do pracy. Po tym czasie, płatnik składek nie zatrudnił nikogo w miejsce odwołującej, której obowiązki przejęła Pani A. B..

( protokół rozprawy z dnia 5 lutego 2018 roku, k. 48-52 a.s.)

Informację o wakacie w spółce Usługi (...) sp. z o.o. odwołująca powzięła od wspólnego znajomego odwołującej oraz Pani A. B., będącej Prezesem tejże spółki, a jednocześnie również dalszą rodziną odwołującej, jak wskazała Pani A. B. w trakcie swego przesłuchania.

( protokół rozprawy z dnia 5 lutego 2018 roku, k. 48-52 a.s.)

Wynagrodzenia trzech pozostałych pracowników zatrudnionych na stanowiskach księgowych u płatnika składek kształtują się na znacznie niższych poziomach, tj. od 500 do 1000 zł – 2 osoby w wymiarze ¼ etatu i 1 osoba w wymiarze ½ etatu. Jak wynika z pisma płatnika, które wpłynęło do ZUS w dniu 25 lipca 2017 r. pozostałe osoby zatrudnione u płatnika składek, tj. p. A. G. i p. P. L. pracują na stanowiskach księgowych i zajmują się wprowadzaniem dokumentów do programu księgowego oraz merytorycznym wsparciem klientów, zaś p. J. S. zajmuje się rozliczaniem kadr i płac. Nikt nie został zatrudniony na miejsce odwołującej. Przed zatrudnieniem odwołującego u płatnika składek jej obowiązki wykonywał (...) Spółki (...), która podczas nieobecności odwołującej również przejęła jej obowiązki.

Pismem z dnia 5 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. zawiadomił J. Z. (1) oraz Usługi (...) sp. z o.o. o wszczęciu postępowania w sprawie podlegania przez odwołującą ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek .

( zawiadomienia, k. 13 akta ZUS).

W oparciu o wyniki przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, działając na podstawie art. 83 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r. poz. 121, ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 14 sierpnia 2017 r. decyzję nr (...), w której stwierdził, że J. Z. (1) od 20 marca 2017 roku podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika Usługi (...) sp. z o.o. z podstawą 2000,00 zł – tj. w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2017 roku.

(decyzja ZUS z dnia 16 listopada 2016r., k. 1 - 5 akta ZUS).

J. Z. (1) odwołała się od wskazanej decyzji ( odwołanie z dnia 20 września 2017 r., k. 2 - 7 tom I a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, a także częściowo na podstawie zeznań A. B. – Prezesa Zarządu płatnika składek oraz strony - odwołującej J. Z. (1).

Odnośnie zeznań przesłuchanej strony odwołującej się i płatnika składek nie zasługują one, zdaniem Sądu, na danie im wiary w części wskazującej na zakres obowiązków ubezpieczonej związany z zawarciem umowy o pracę oraz na rzeczywisty zgodny zamiar ubezpieczonej i płatnika składek co do wysokości wynagrodzenia. Po pierwsze w aktach sprawy brak jest poza twierdzeniami stron dowodów na poparcie powyższych okoliczności. Biorąc zaś pod uwagę bliskie prywatne relacje ubezpieczonej i płatnika składek, strukturę zatrudnienia u płatnika składek (w tym zatrudnienia trzech pozostałych pracowników zatrudnionych na stanowiskach księgowych u płatnika składek kształtujących się na znacznie niższych poziomach, tj. od 500 do 1000 zł – 2 osoby w wymiarze ¼ etatu i 1 osoba w wymiarze ½ etatu.), okoliczność braku zatrudnienia pracownika na zastępstwo po tym jak odwołująca stała się niezdolna do pracy, czy sytuację finansową płatnika składek, nie sposób nadać waloru wiarygodności twierdzeniom, jakoby zatrudnienie J. Z. (1) za wynagrodzeniem we wskazywanej wysokości odpowiadało rzeczywistemu zapotrzebowaniu i finansowym możliwościom płatnika składek, a nadto wiązało się z realnym wykonywaniem przez ubezpieczoną pracy korelującej z tym wynagrodzeniem. W aktach sprawy nie ma żadnych dowodów świadczących o zakresie obowiązków ubezpieczonej oraz o zmianie charakteru jej pracy po zawarciu umowy o pracę.

Powołane przez Sąd Okręgowy dowody z dokumentów w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, zostały uwzględnione w ustalonym stanie faktycznym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. Z. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 14 sierpnia 2017 r., jest niezasadne i podlega oddaleniu.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy nie kwestionował faktu wykonywania przez J. Z. (2) pracy na podstawie umowy o pracę na rzecz płatnika składek Usługi (...) sp. z o.o. w W., a jedynie wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony od 20 marca 2017 r. Organ rentowy skorzystał przy tym z prawa kontrolowania wysokości wynagrodzenia w zakresie zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego. Przedmiotem takiej kontroli może być prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składek. Zakład ma przy tym prawo badać zarówno tytuł zawarcia umowy, jak i ważność jej poszczególnych postanowień. Nie jest ograniczony do kwestionowania faktu wypłacenia wynagrodzenia we wskazanej kwocie, lecz może też ustalić stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach. Potwierdził to wyraźnie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 2005r. (II UZP 2/05), w której stwierdził, że w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Wynika to z tego, że nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ¹ k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia albowiem alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 września 2012r., III AUa 420/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2013r., III AUa 294/13).

Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być
w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne z mocy art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p. jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego. W konsekwencji nieważnością mogą być dotknięte jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu ważności pozostałych postanowień umownych, ponieważ zgodnie z art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005r., II UK 16/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 191, ·z dnia 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 192, z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05, Lex nr 272549 oraz z dnia 5 czerwca 2009r., I UK 19/09, LEX nr 515697).

Wprawdzie w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, jednak bezspornym pozostaje, że wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Należy bowiem pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Powyższe wynika przede wszystkim z treści art. 353 ¹ k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - nieważne bezwzględnie. Dopuszczalność oceniania ważności treści umów o pracę według reguł prawa cywilnego, na podstawie art. 58 k.c.
w związku z art. 300 k.p., nie jest w judykaturze kwestionowana (wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 22 stycznia 2004 roku, I PK 203/03, oraz z dnia 28 marca 2002 roku, I PKN 32/01).

Ocena wysokości wynagrodzenia umówionego przez strony stosunku pracy powstaje także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, w którym ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oparte jest na zasadzie określonej
w art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt. 9, z zastrzeżeniem art.
18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tymi przepisami, podstawą składki jest przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została ustalona
z góry, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych, na co wskazuje art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2012r. poz. 361 z późn. zm.). Z tego względu dla ustalenia wysokości składek znaczenie decydujące i wyłączne ma fakt dokonania wypłaty wynagrodzenia w określonej wysokości. Należy jednak pamiętać, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Kształtuje ona bowiem stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. W konsekwencji przepis art. 18 ust.
1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym oraz z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) - musi być uzupełniony w ramach systemu prawnego stwierdzeniem, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 roku, I PKN 465/99). Takie rozumienie godziwości wynagrodzenia odpowiada kryteriom ustalania wysokości wynagrodzenia z art. 78 § 1 k.p., który nakazuje ustalenie wynagrodzenia za pracę tak, aby odpowiadało ono w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że do oceny ekwiwalentności wynagrodzenia należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzenia za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze,
który będzie uwzględniał również warunki obrotu i życia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014 r. I UK 302/13). Stąd też zasadne jest wskazanie, że ustalenie wynagrodzenia powinno nastąpić nie w oderwaniu od zakresu obowiązków, lecz w powiązaniu z tym faktem. Wynagrodzenie powinno być adekwatne do rodzaju, charakteru oraz intensywności pracy wykonywanej przez pracownika, jego kompetencji, jak również kondycji finansowej pracodawcy.

Jednocześnie Sąd podkreśla, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia i ustalenia wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna w części ustalającej wynagrodzenie wygórowane, nieusprawiedliwione rzeczywistymi warunkami świadczenia pracy, jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2005 roku, II UK 43/05, z 12 lutego 2009 roku, III UK 70/08). Wynika to po części z tego, że zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że do oceny ekwiwalentności wynagrodzenia należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzenia za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie uwzględniał również warunki obrotu i życia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014 roku, I UK 302/13). Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 listopada 1996 roku, U 6/96, wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1999 roku, I PKN 456/99). Stąd też zasadne jest wskazanie, że ustalenie wynagrodzenia powinno nastąpić nie w oderwaniu od zakresu obowiązków, lecz w powiązaniu z tym faktem. Wynagrodzenie powinno być adekwatne do rodzaju, charakteru oraz intensywności pracy wykonywanej przez pracownika, jego kompetencji, jak również kondycji finansowej pracodawcy. Okoliczności te mają decydujące znaczenie przy ocenie ustalonego wynagrodzenia również w rozpatrywanej sprawie.

W przedmiotowej sprawie, gdzie tylko wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę zostało zakwestionowane przez organ rentowy, rolą Sądu była ocena postanowień umownych dokonywana z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego. Godziwość wynagrodzenia za pracę w prawie ubezpieczeń społecznych musi być bowiem interpretowana przy uwzględnieniu wymogu ochrony interesu publicznego oraz zasady solidarności ubezpieczonych. Przy tym pamiętać jednak należy, że ingerencja Sądu w umówione przez strony stosunku pracy wynagrodzenie powinna mieć miejsce tylko w wypadku rażąco wysokiego pułapu wynagrodzenia za pracę w stosunku do okoliczności danego przypadku ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009r., III UK 7/09).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych powziął wątpliwości co do rzeczywistych przyczyn ustalenia wynagrodzenia na poziomie zadeklarowanym w umowie o pracę, dlatego jako adekwatne do wykonywanej pracy i godziwe ustalił wynagrodzenie odwołującej odpowiadające kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku 2017. Z kolei odwołująca podnosiła zasadność wysokości wynagrodzenia, jakie ustaliły strony, wskazując, że jako podstawa wymiaru składek od dnia 20 marca 2017 r. powinna być przyjęta kwota wynikająca z aneksu do umowy. Sąd wskazanego stanowiska odwołującej nie podzielił i zgadzając się ze stanowiskiem organu rentowego, jako podstawę wymiaru składek przyjął kwotę wskazaną przez organ rentowy. Wpływ na to miało kilka okoliczności.

Zdaniem Sądu, kwota wynagrodzenia wynosząca 6.000 zł brutto, jest wygórowana i nie odpowiada zakresowi zadań, jakie od dnia 20 marca 2017 r. realizowała J. Z. (1). Odwołująca zeznając podkreślała, że posiada wykształcenie wyższe na kierunku administracja, odpowiadające jej stanowisku pracy, jak również, że jej profil zawodowy w pełni odpowiada kompetencjom i umiejętnościom wymaganym na stanowisku u płatnika składek. Sąd nie kwestionował tego, że J. Z. (1) posiada wykształcenie zdobyte na kierunku administracja, a także tego, że uczestniczyła w kursach i szkoleniach, znajduje to bowiem odzwierciedlenie w zgromadzonym w toku postępowania materiale dowodowym. Zaakcentowania jednak wymaga, że większość z odbytych szkoleń miała miejsce jeszcze przed podjęciem przez odwołującą zatrudnienia w Usługi (...) sp. z o.o. i były one związane z profilem jej działalności zawodowej w trakcie poprzedniego zatrudnienia i trudno tym samym uznać, że miały one istotny wpływ na ustalenie podstawy jej wynagrodzenia w trakcie zawierania umowy o pracę z płatnikiem składek.

Sąd nie podzielił stanowiska odwołującej, że zatrudnienie jej na stanowisku pracownika administracyjno-biurowego w spółce Usługi (...) sp. z o.o. było podyktowane chęcią odciążenia Pani A. B. – Prezesa Zarządu tejże spółki, jak również względami związanymi z przyrostem nowych klientów i nowych obowiązków, w szczególności ze względu na fakt, że od momentu, gdy odwołująca stała się niezdolna do pracy, płatnik składek nie zatrudnił nikogo w jej miejsce, a Pani A. B. przejęła z powrotem obowiązki i tym samym struktura jej obowiązków powróciła do stanu pierwotnego, bez perspektywy na ponowne ich przeniesienie na pracownika, który mógłby zostać zatrudniony w miejsce J. Z. (1).

Dokonując oceny wysokości wynagrodzenia, które przyznano odwołującej w umowie o pracę i uwzględniając powołane poglądy orzecznictwa, Sąd dokonał porównania struktury płacowej, jak również i charakteru stosunków umownych łączących płatnika składek z pozostałymi pracownikami, którzy – czego odwołująca nie kwestionowała – byli zatrudnieni na rażąco odmiennych warunków od tych, które zostały zaproponowane odwołującej.

Biorąc pod uwagę bliskie prywatne relacje ubezpieczonej i płatnika składek, strukturę zatrudnienia u płatnika składek (w tym zatrudnienia trzech pozostałych pracowników zatrudnionych na stanowiskach księgowych u płatnika składek kształtujących się na znacznie niższych poziomach, tj. od 500 do 1000 zł – 2 osoby w wymiarze ¼ etatu i 1 osoba w wymiarze ½ etatu.), okoliczność braku zatrudnienia pracownika na zastępstwo po tym jak odwołująca stała się niezdolna do pracy, czy sytuację finansową płatnika składek, nie sposób nadać waloru wiarygodności twierdzeniom, jakoby zatrudnienie J. Z. (1) za wynagrodzeniem we wskazywanej wysokości odpowiadało rzeczywistemu zapotrzebowaniu i finansowym możliwościom płatnika składek, a nadto wiązało się z realnym wykonywaniem przez ubezpieczoną pracy korelującej z tym wynagrodzeniem.

Nie bez znaczenia jest również fakt, na co wskazywała J. Z. (1), że w momencie zajścia w ciążę wcale nie poszukiwała ona pracy, a zatrudnienie się rozważyła dopiero w momencie pozyskania wiadomości o wakacie w spółce Usługi (...) sp. z o.o. poprzez wspólnego znajomego jej oraz Prezesa Zarządu tejże spółki (...), która jak wskazała w trakcie swego przesłuchania – czego odwołująca w żaden sposób nie kwestionowała, a zdaje się całkowicie fakt ten pominęła – jest „dalszą rodziną” odwołującej.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd rozstrzygnął jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Jednocześnie Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 507, z późn. zm) (w brzmieniu obowiązującym na datę wniesienia odwołania) w sprawie opłat za czynności radców prawnych, zasądził od odwołującej się na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. kwotę 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, o czym orzekł w pkt. 2 wyroku.

10/04/2018 r.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i aktami rentowymi doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego.