Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu 25 września 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w S.

przeciwko (...) S.A. w W.,

o ustalenie nieistnienia uchwał nr 1 i 2 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia (...) S.A. z siedzibą w W. z dnia 20 czerwca 2012 r., ewentualnie o stwierdzenie ich nieważności, ewentualnie o ich uchylenie,

orzeka:

1.  stwierdza nieważność uchwały nr 1 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia (...) S.A. z siedzibą w W. z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie powołania członka Rady Nadzorczej;

2.  stwierdza nieważność uchwały nr 2 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia (...) S.A. z siedzibą w W. z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie powołania członka Rady Nadzorczej;

3.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4.  zasądza od (...) S.A. na rzecz (...) sp. z o.o. w S. kwotę 4 377, 00 zł (cztery tysiące trzysta siedemdziesiąt siedem złotych zero groszy) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 377, 00 zł (trzysta siedemdziesiąt siedem złotych zero groszy) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Przemysław Feliga

Sygn. akt XVI GC 574/12

UZASADNIENIE

W dniu 20 lipca 2012 r. powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (dalej jako: (...)) wniósł przeciwko (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. (dalej jako: (...) S.A.”, „Pozwana”) pozew, w którym wniósł :

1.  na podstawie art. 189 k.p.c. o ustalenie nieistnienia:

a)  uchwały nr 1 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej jako: „NWZ”) podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”,

b)  uchwały nr 2 NWZ z siedzibą w W. podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”.

2.  ewentualnie w przypadku braku podstaw do stwierdzenia nieistnienia uchwał wymienionych w punkcie 1, na podstawie art. 422 § 2 pkt 4 w zw. z art. 425 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej jako: „k.s.h.”) wniósł o stwierdzenie nieważności:

a)  uchwały nr 1 NWZ podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”,

b)  uchwały nr 2 NWZ podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”.

W przypadku nieuwzględnienia żądania określonego w punkcie 1 lub nieuwzględnienia go w całości wniósł o uwzględnienie żądania określonego w punkcie 2 w całości lub w takiej części, która nie została uwzględniona w punkcie 1.

3.  ewentualnie w przypadku braku podstaw do stwierdzenia nieistnienia wymienionych w punktach 1 i 2 uchwał albo braku podstaw do stwierdzenia nieważności tych uchwał, na podstawie art. 422 § 1 w zw. z art. 422 § 2 pkt 4 k.s.h., wniósł o uchylenie:

a)  uchwały nr 1 NWZ podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”,

b)  uchwały nr 2 NWZ podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”.

W przypadku nieuwzględnienia żądania określonego w punkcie 1 lub nieuwzględnienia go w całości lub nieuwzględnienia żądania określonego w punkcie 2 lub nieuwzględnienia go w całości, wniósł o uwzględnienie żądania określonego w punkcie 3 w całości lub w takiej części, która nie została uwzględniona odpowiednio w punktach 1 i 2.

Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych (pozew k. 2-11)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie pozwu w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz (...) S.A. kwoty 23.600 zł stanowiącej dziesięciokrotną wysokość

kosztów sądowych (20.000 zł) oraz wynagrodzenia jednego adwokata (3.600 zł) na podstawie art. 423 § 2 k.s.h. z tytułu wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa o uchylenie uchwał walnego zgromadzenia.

(odpowiedź na pozew k. 67-71)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pismem z dnia 14 września 2010 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Woli w Warszawie J. B., działając w sprawie egzekucyjnej z wniosku Skarbu Państwa – Ministra Skarbu Państwa reprezentowanego prez Dyrektora Delegatury Ministra Skarbu Państwa w C. przeciwko dłużnikowi (...) na podstawie nakazu zpałaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego z dnia 09 maja 2007 r., sygn. akt I Nc 56/07 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 13 lipca 2010 r., zawiadomił (...) o tym, że w dniu 14 września 2010 r. dokonał zajęcia akcji (...) Spółki Akcyjnej, imiennych obejmujących odcinek zbiorowy (...) szt serii (...) oraz odcinek zbiorowy akcji imiennych 3.375.000 szt wraz z wszystkimi prawami inkorporowanymi w akcjach przysługujących dłużnikowi (...). Jednocześnie przesłał dłużnikowi protokół zajęcia i zawiadomienie o wszczęciu egzekucji.

(zawiadomienie k. 144)

W dniu 14 września 2010 r. sporządzono protokół zajęcia, w którym wskazano, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Warszawie J. B. zajął:

1.  odcinek zbiorowy akcji imiennych zwykłych obejmujący (...) akcji serii (...) akcjonariusza (...) o nr od (...) do (...) o wartości nominalnej (...) zł tj. o łącznej wartości nominalnej (...) zł;

2.  odcinek zbiorowy akcji imiennych zwykłych obejmujący 3.375.000 akcji serii (...) akcjonariusza (...) o nr od (...) do (...) o wartości nominalnej (...) zł tj. o łącznej wartości nominalnej (...) zł

na zaspokojenie (zabezpieczenie) wierzytelności przypadającej wierzycielowi Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa od dłużnika (...) stwierdzonej tytułem wykonawczym w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 09 maja 2007 r. sygn. akt I Nc 56/07 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 13 lipca 2010 r.

(protokół zajęcia k. 145)

W dniu 21 maja 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli J. B. w nawiązaniu do zajęcia akcji dłużnika (...) z dnia 14.09.2010 r. obejmującego

-

odcinek zbiorowy akcji imiennych zwykłych obejmujących (...) akcji serii (...) akcjonariusza (...) o nr od (...) do (...),

-

odcinek zbiorowy akcji imiennych zwykłych obejmujących (...) akcji serii (...) akcjonariusza (...) o nr od(...) do (...)

oraz zawiadomienia o zajęciu wierzytelności w związanej z posiadanym dokumentem z dnia 27.10.2010 r. poinformował, iż dokonane zajęcia pozostają w mocy do dnia 21 maja 2012 r. Wskazał także, że dłużnik tj. (...) skorzystał z przysługującego mu uprawnienia i złożył skargę na czynność komornika polegającą na zajęciu akcji, jednak skarga dłużnika została przez sąd odrzucona. Postanowienie sądu jest prawomocne, a co za tym idzie również czynności komornika uzyskały przymiot prawomocności. Wobec powyższego Komornik Sądowy stwierdził, iż dokonane w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym pod sygn.. akt KM (...) zajęcia akcji oraz wierzytelności dłużnika dalej obowiązują, a w sprawie nic zachodzą żadne okoliczności uzasadniające-zmianę zakresu zajęć bądź ich uchylenie.

(pismo komornika z dnia 21 maja 2012 r. k. 72)

Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli J. B. w sprawie egzekucyjnej KM (...) z wniosku wierzyciela - Skarbu Państwa – Ministra Skarbu Państwa przeciwko m.in. dłużnikowi (...) stwierdził, że postępowanie egzekucyjne w zakresie egzekucji skierowanej do majątku dłużnika (...) umorzyło się z mocy samego prawa, zgodnie z art. 823 k.p.c. W uzasadnieniu wskazał, że wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnych do dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi

(postanowienie z dnia 19 czerwca 2012 r. k. 20)

W dniu 20 czerwca 2012 r. odbyło się Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W., wznowione po przerwie ogłoszonej na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy w dniu 23 maja 2012 r., z następującym porządkiem obrad: otwarcie obrad, wybór Przewodniczącego NWZ, stwierdzenie prawidłowości zwołania (...), przyjęcie porządku obrad (...), podjęcie uchwały w sprawie składu Rady Nadzorczej Spółki, zamknięcie obrad. Protokół został spisany w dniu 29 czerwca 2012 r.

Po przerwie Zgromadzenie otworzył M. O., Przedstawiciel Skarbu Państwa, który przypomniał zgromadzonym, że Zgromadzenie w dniu 23 maja 2012 r. zrealizowało punkty porządku obrad od 1) do 4) i zarządziło przerwę do dnia dzisiejszego i oświadczył, że na Zgromadzeniu po przerwie obecni są akcjonariusze reprezentujący (...) akcji dających prawo do oddania tyle samo głosów.

Adwokat L. W., pełnomocnik akcjonariusza spółki (...), posiadacza akcji imiennych, oświadczył, że spółka (...), nie została umieszczona na liście akcjonariuszy uprawnionych do udziału z Walnym Zgromadzeniu i nie została jej wydana karta umożliwiająca oddanie głosu i wniósł o dopuszczenie reprezentowanego przez siebie akcjonariusza do głosowania. Następnie złożył do protokołu postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Siedlcach z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie prowadzonej pod sygnaturą Km (...) w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 823 k.p.c. i podniósł, że w powyższym postępowaniu nie dokonano żadnej czynności od roku, w związku z czym postępowanie egzekucyjne podlegało umorzeniu z mocy samego prawa, co stwierdził organ egzekucyjny w powyższym postanowieniu. W związku z powyższym wskazał, że zabezpieczenie w postaci zajęcia akcji należących do reprezentowanego przez siebie akcjonariusza upadło, a zatem może on wykonywać z nich prawo głosu.

Prezes Zarządu M. G. wyjaśnił, że brak jest podstaw do dopuszczenia do głosowania spółki (...) albowiem Skarb Państwa dysponuje również innym tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce pod firmą (...) i solidarnie J. G. (1), w którym to postępowaniu dokonano zajęcia powyższych akcji, w związku z czym złożone przez pełnomocnika spółki (...) postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego pozostaje bez znaczenia na potwierdzenie czego złożył do protokołu zaświadczenie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Woli z dnia 19 czerwca 2012 r. i oświadczył, że okoliczności nie uległy zmianie od poprzedniego zgromadzenia, w szczególności akcje imienne zostały zajęte w postępowaniu Km (...), nie zaś w postępowaniu prowadzonym pod sygnaturą Km (...).

J. G. (1), Prezes Zarządu spółki (...) podniosła, że niedopuszczenie do głosowania akcjonariusza jest nieuprawnione, albowiem również w tym postępowaniu nie zostały od ponad roku dokonane żadne czynności, więc podlegało umorzeniu z mocy samego prawa. Ponadto wskazała, że w obu tych postępowaniach wierzyciel jest ten sam i tytuł wykonawczy jest oparty na tym samym nakazie zapłaty.

M. G. oświadczył, że z rozmowy z Komornikiem J. B. wie, że w powyższym postępowaniu egzekucyjnym w ostatnim roku dokonywano czynności egzekucyjnych.

Uchwałą nr 1 z dnia 20 czerwca 2012 r., w sprawie powołania członka Rady Nadzorczej, Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki pod firmą „(...)” Spółka Akcyjna w upadłości likwidacyjnej z dniem 20 czerwca 2012 r. powołało do Rady Nadzorczej Pana J. W.. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia.

Po przeprowadzeniu głosowania Przewodniczący stwierdził, że w głosowaniu
oddano (...) głosów „za”, przy (...) głosach „przeciw” i (...) głosach
„wstrzymujących się”, to jest „za” głosowało 96,18 % oddanych głosów, to jest uchwała
została podjęta.

Obecny adwokat L. W. pełnomocnik (...) oświadczył, że gdyby był
dopuszczony do głosowania, głosowałby przeciw - wobec czego oświadczył, że wnosi sprzeciw do powyższej uchwały porządku obrad albowiem zgromadzenie jest nieważne, z uwagi na nieuprawnione niedopuszczenie akcjonariusza do głosu.

Uchwałą nr 2 z dnia 20 czerwca 2012 r., w sprawie powołania członka Rady Nadzorczej, Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki pod firmą „(...)” Spółka Akcyjna w upadłości likwidacyjnej z dniem 20 czerwca 2012 r. powołało do Rady Nadzorczej Panią K. J.. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia.

Po przeprowadzeniu głosowania Przewodniczący stwierdził, że w głosowaniu jawnym oddano (...) głosów „za”, przy(...) głosach „przeciw” i (...) głosach „wstrzymujących się”, to jest „za” głosowało 96,63 % oddanych głosów, to jest uchwała została podjęta.

Obecny adwokat L. W. pełnomocnik (...) oświadczył, że gdyby był dopuszczony do glosowania głosowałby przeciw - wobec czego wnosi sprzeciw do powyższej uchwały porządku obrad albowiem zgromadzenie jest nieważne, z uwagi na nieuprawnione niedopuszczenie akcjonariusza do głosu.

Akcjonariusz W. C. oświadczył, że w związku z ogłoszeniem upadłości spółki oraz przeniesieniu majątku spółki do innych spółek przez Pana M. G. został zgłoszony wniosek o orzeczenie zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w spółkach wobec Pana M. G. oraz Pani B. Z..

(protokół z dnia 29 czerwca 2012 r. k. 21-38)

W dniu 21 maja 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Woli J. B. w nawiązaniu do zajęcia akcji dłużnika (...) z dnia 14 września 2019 r. obejmującego:

-

odcinek zbiorowy akcji imiennych zwykłych obejmujących (...) akcji serii (...) akcjonariusza (...) o nr od (...) do (...),

-

odcinek zbiorowy akcji imiennych zwykłych obejmujących (...) akcji serii (...) akcjonariusza (...) o nr od (...)do (...).

oraz zawiadomienia o zajęciu wierzytelności w związanej z posiadanym dokumentem z dnia 27 października 2010 r. informuje, iż dokonane zajęcia pozostają w mocy do dnia 25 stycznia 2013 r. Wobec powyższego stwierdzić należy, iż dokonane w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym pod sygn.. akt KM (...) zajęcia akcji oraz wierzytelności dłużnika dalej obowiązują, a w sprawie nie zachodzą żadne okoliczności uzasadniające zmianę zakresu zajęć bądź ich uchylenie.

(pismo komornika z dnia 25 stycznia 2013 r. k. 149)

Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Siedlcach w sprawie egzekucyjnej Skarbu Państwa – ministra Skarbu Państwa przeciwko (...) postanowił ustanowić w sprawie egzekucyjnej KM (...) zarządcę akcji spółki „(...)” S.A. należących do dłużnika Spółki (...), tj. akcji zwykłych imiennych serii (...) o nr od(...) do (...) oraz serii (...) o od nr (...) do (...) o wartości nominalnej (...) zł każda, w osobie: radcy prawnego L. C..

(postanowienie z dnia 3 kwietnia 2013 r. k. 213)

Uchwałą nr 6 z dnia 03 lutego 2014 r., w sprawie odwołania Pani K. J. z funkcji członka Rady Nadzorczej,, Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki pod firmą „(...)” Spółka Akcyjna w upadłości likwidacyjnej z dniem 20 czerwca 2012 r. postanowiło odwołać Panią K. J. z funkcji członka Rady Nadzorczej spółki. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia.

(protokół k. 225-236)

Postanowieniem z 15 września 2014 roku komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie J. B. stwierdził umorzenie postępowania egzekucyjnego w sprawie KM (...) z mocy prawa. Postanowienie uprawomocniło się 30 października 2014 roku.

(akta I Co 476/13, okoliczność bezsporna)

Postanowieniem z dnia 25 września 2018 r. (k. 472) Sąd oddalił na podstawie art. 217 § 3 KPC wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków: B. G. oraz J. G. (1) na okoliczności wskazane w pozwie (k.4) z tej przyczyny, iż fakty, na które mieli zeznawać świadkowie zostały dostarczenie wyjaśnione i udowodnione dowodami z dokumentów (w tym protokołach z NWZ), których treści strona przeciwna nie kwestionowała.

Postanowieniem z dnia 25 września 2018 r. (k. 472) sąd oddalił na podstawie art. 217 § 3 KPC wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków: J. B. na okoliczności wskazane w odpowiedzi pozwie (k.4) z tej przyczyny, iż fakty, na które miał zeznawać świadek J. B., tj. okoliczność zajęcia akcji, zostały dostarczenie wyjaśnione i udowodnione dowodami z dokumentów urzędowych z akt sprawy KM (...), których treści strona przeciwna nie kwestionowała. Wprawdzie strona pozwana wskazała również, że wnosi o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka „na inne okoliczności” wskazane w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, lecz jak wynika z treści tego pisma przygotowawczego, pozwany powołał się na dokumenty urzędowe sporządzonego przez J. B.. Inne okoliczności, na które miałby zeznawać świadek, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy w rozumieniu art. 227 k.p.c., nie zostały wykazane.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo wytoczone na podstawie art. 189 k.p.c. o ustalenie nieistnienia:

a)  uchwały nr 1 NWZ podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”,

b)  uchwały nr 2 NWZ podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”,

jest niezasadne .

Podstawą prawną powództwa jest art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c.

Zgodnie z art. 189 k.p.c., powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Przepis ten stanowi materialnoprawną podstawę powództwa o ustalenie, którego przesłanką jest posiadanie interesu prawnego. W orzecznictwie przyjmuje się, że interes prawny zachodzi wówczas, gdy samo stwierdzenie istnienia, bądź nieistnienia prawa zapewni powodowi wystarczającą ochronę prawną (tak, np. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 5 kwietnia 2007 r., o sygn. akt III AUa 1518/05).

Stosownie do art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Według art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Stosownie zaś do art. 58 § 3 k.c. jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Pozwany podniósł szereg zarzutów przeciwko powództwu opartemu na wyżej wymienionych przepisach. Jednakże sąd z urzędu bada prawo materialne i niezależnie od zarzutów wyartykułowanych przez pozwanego uznał, że powództwo we wskazanym wyżej zakresie jest niezasadne.

Sąd Okręgowy nie podziela także poglądu prawnego wypowiedzianego w zapadłym w niniejszej sprawie postanowieniu z dnia 17 lipca 2014 r. I ACz 506/14, według którego wytoczenie powództwa na podstawie art. 189 KPC o ustalenie nieistnienia uchwał NWZ zależy od wykazania interesu prawnego przez powoda (k. 286).

W ocenie Sądu niedopuszczalne jest zaskarżenie na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 k.c. w drodze powództwa o ustalenie nieistnienia uchwał zgromadzenia wspólników spółki, które mogą zostać zaskarżone w drodze powództwa o stwierdzenie nieważności uchwał (art. 425 § 1 k.s.h.), ewentualnie w drodze powództwa o uchylenie uchwał (art. 422 § 1 k.s.h.),

jeżeli spełnione są przesłanki wynikające z tych przepisów. Regulacje te zapewniają w pełni ochronę praw powoda w związku z zaskarżonymi uchwałami.

Sąd wyjaśnia, że praktyka kwestionowania uchwał wspólników spółek kapitałowych sprzecznych z prawem jako uchwał nieistniejących w oparciu o art. 189 k.p.c. wykształciła się na gruncie kodeksu handlowego - zaskarżenie uchwały wspólników spółek kapitałowych, niezależnie od przesłanki tego zaskarżenia, mogło doprowadzić jedynie do unieważnienia tej uchwały przez sąd ze skutkiem ex tunc. Kodeks handlowy nie wyróżniał uchwał bezwzględnie nieważnych. Dlatego w doktrynie i orzecznictwie dopuszczono sankcję bezwzględnej nieważności oraz wypracowano konstrukcję uchwał nieistniejących, którą przyjmowano w przypadku naruszenia przepisów o głosowaniu, porządku obrad, czy też w przypadku podjęcia uchwały przez zgromadzenie zwołane niezgodnie z przepisami prawa, bądź przez osoby nieuprawnione, czy też w razie braku wymaganego quorum (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1991 r., I CR 410/90, LEX nr 78218; z dnia 14 kwietnia 1992 r., I CRN 38/92, OSNCP 1993, nr 3 poz. 45; z dnia 13 marca 1998 r. I CKN 563/97, OSNC 1998/12/205).

W kodeksie spółek handlowych wyodrębniono dwa rodzaje powództw, za pomocą których można kwestionować wadliwość uchwał wspólników spółek kapitałowych, a mianowicie powództwo o uchylenie uchwały (art. 249 k.s.h., art. 422 k.s.h.) w odniesieniu do uchwały sprzecznej z umową spółki (statutem) bądź dobrymi obyczajami i godzącej w interes spółki lub mającej na celu pokrzywdzenie wspólnika (akcjonariusza), a także powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały (art. 252 k.s.h., art. 425 k.s.h.) w odniesieniu do uchwał sprzecznych z ustawą, przy czym w przypadku powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały w sposób jednoznaczny wyłączono stosowanie art. 189 k.p.c. Jednocześnie wskazano katalog osób legitymowanych do wytoczenia powództwa, jak i termin, w którym można wytoczyć powództwo. Założeniem ustawodawcy było kompleksowe uregulowanie zaskarżalności uchwał wspólników spółek kapitałowych. Tryb dotyczący uchwał sprzecznych z ustawą ma zastosowanie także do uchwał określanych mianem nieistniejących. Przez pojęcie "uchwały sprzecznej z ustawą" należy bowiem rozumieć uchwałę naruszającą przepisy prawa dotyczące tak samego procesu podejmowania uchwały, jak i treści uchwały.

Wprowadzenie konstrukcji uchwały nieistniejącej, służącej do kwestionowania uchwał wspólników spółek kapitałowych na podstawie art. 189 k.p.c. przez każdą zainteresowaną osobę i w dowolnym czasie stanowi zagrożenie dla interesów spółki i bezpieczeństwa obrotu. Spółka, jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 29 września 2011 r. (I ACa 730/11, POSAG 2012/1/3-18) nie może bowiem przez bliżej nieokreślony czas pozostawać w niepewności co do skuteczności podjętych przez siebie uchwał i nie może być narażana na konieczność toczenia w odległej przyszłości procesów mogących niweczyć skutki podjętych czynności. Dopuszczenie możliwości zakwestionowania uchwały wspólników spółek kapitałowych w trybie art. 189 k.p.c. mogłoby zachwiać stabilnością ekonomiczną i prawną spółki.

Trzeba też zwrócić uwagę, że w myśl § 4 art. 425 k.s.h. upływ terminów z § 3 do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą nie wyłącza możliwości podniesienia zarzutu nieważności uchwały. Przepis ten pełni funkcję ochronną i byłby zbędny w razie istnienia możliwości zakwestionowania uchwały przez każdego zainteresowanego i w każdym czasie na podstawie innej niż wskazana w kodeksie spółek handlowych.

Wyżej wymienione stanowisko jest zgodne z orzecznictwem SN i sądów powszechnych.

Przyjmuje się, że wyłączone jest zaskarżenie w trybie art. 189 k.p.c. nieistniejących uchwał wspólników spółek kapitałowych (por. wyrok z dnia 30 listopada 2006 r., I CSK 252/06, LEX nr 279523; uzasadnienie wyroku z dnia 5 października 2007 r., I CSK 225/07, LEX nr 621131). Nie bez znaczenia w tym względzie pozostaje uchwała SN (7) z dnia 18 września 2013 r. (III CZP 13/13), w której dokonano wyraźnego rozróżnienia pomiędzy możliwością zaskarżania sprzecznych ustawą uchwał wspólników spółki podlegających zaskarżeniu na podstawie art. 252 k.s.h. (art. 422 k.s.h.) oraz możliwością zaskarżenia uchwał zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej, jako podlegających zaskarżeniu w drodze powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 k.c.).

Pogląd ten jest też konsekwentnie wyrażany w orzecznictwie sądów apelacyjnych. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 19 lutego 2013 r. (V ACa 759/12, LEX nr 1289451) stwierdził, że tryb zaskarżania uchwał przewidziany w art. 252 § 1 k.s.h., a odnoszący się do uchwał sprzecznych z ustawą, dotyczy także uchwał określonych w doktrynie jako uchwały nieistniejące, stąd niedopuszczalne jest ich kwestionowanie w drodze powództwa z art. 189 k.p.c. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 29 września 2011 r. (I ACa 730/11, POSAG 2012/1/3-18) uznał, że regulacja przyjęta w art. 252 § 1 k.s.h. jest szczególną w stosunku do art. 189 k.p.c. w tym znaczeniu, że ogranicza krąg podmiotów uprawnionych do zaskarżenia sprzecznej z prawem uchwały wspólników i wyłącza możliwość jej zaskarżenia w trybie art. 189 k.p.c. z powołaniem się na istnienie interesu prawnego w jej zaskarżeniu. Także Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 7 lipca 2008 r. (V ACa 227/08, LEX nr 470081) wskazał, że tryb przewidziany w kodeksie spółek handlowych wyczerpuje prawne możliwości wzruszania uchwał zgromadzenia wspólników. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 30 stycznia 2008 r. (I ACa 612/07, OSAB 2008/1/26) stwierdził, że nieprawidłowości przy zwołaniu i przebiegu zgromadzenia wspólników, w tym także brak stosownego quorum nie mogą być podstawą opartego o art. 189 k.p.c. powództwa o ustalenie nieistnienia uchwały, lecz powodują jej nieważność. Tak podjęta uchwała może być kwestionowana jedynie na drodze powództwa o stwierdzenie nieważności w trybie przewidzianym w art. 252 § 1 k.s.h. przez wymienione w art. 250 k.s.h. podmioty i w terminie zawitym określonym w art. 252 § 2 k.s.h. Również Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 5 września 2013 r. I ACa 362/13 (Lex nr 1372246) przyjął, że nie jest dopuszczalne dochodzenie w trybie art. 189 k.p.c. ustalenia nieistnienia uchwał wspólników spółek kapitałowych.

Wszystkie powyższe uwagi należy odnieść do art. 422 § 1 k.s.h.

W związku z powyższym Sąd uznał powództwo o ustalenie nieistnienia uchwał za niezasadne i oddalił je w całości.

Powództwo o stwierdzenie nieważności:

c)  uchwały nr 1 NWZ podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”,

d)  uchwały nr 2 NWZ podjętej w dniu 20 czerwca 2012 roku w sprawie „powołania członka Rady Nadzorczej”.

jest zasadne .

Podstawa prawna powództwa oparta jest na art. 425 § 1 k.s.h.

Zgodnie z tym przepisem osobom lub organom spółki wymienionym w art. 422 § 2 przysługuje prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności

uchwały walnego zgromadzenia sprzecznej z ustawą. Przepisu art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.

W ramach wyżej wymienionych podstaw prawny pozwany podniósł następujące zarzuty:

Pozwany podniósł zarzut braku legitymacji procesowej biernej opartej na art. 422 § 2 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 425§ 1 k.s.h.

Zgodnie z tym przepisem prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia przysługuje:

1)  zarządowi, radzie nadzorczej oraz poszczególnym członkom tych organów;

2)  akcjonariuszowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu; wymóg głosowania nie dotyczy akcjonariusza akcji niemej;

3)  akcjonariuszowi bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w walnym zgromadzeniu;

4)  akcjonariuszom, którzy nie byli obecni na walnym zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania walnego zgromadzenia lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że powód należy do kręgu podmiotów wymienionych w art.

Powód jest akcjonariuszem spółki. Nie został dopuszczony do udziału w NWZ. Fakt en wynika z protokołu NWZ i oświadczeń adwokata L. W. utrwalonych w tym protokole, że (...) nie została umieszczona na liście akcjonariuszy uprawnionych do udziału w NWZ i nie została jej wydana karta umożliwiająca oddanie głosu. Pełnomocnik wniósł o dopuszczenie reprezentowanego przez siebie akcjonariusza do głosowania.

Istotne jest pytanie, czy w dacie NWZ niedopuszczenie powoda do udziału w głosowaniu było zasadne.

Jak wynika z protokołu NWZ, Prezes Zarządu pozwanej M. G. wyjaśnił, że brak jest podstaw do dopuszczenia do głosowania spółki (...), ponieważ w postępowaniu egzekucyjnym przeciwko powodowi dokonano zajęcia wszystkich akcji. Wprawdzie z analizy treści protokołu NWZ można wywnioskować, że pomiędzy stronami istniał spór co do tego, czy postępowania egzekucyjne w dacie NWZ były prawomocnie zakończone (dyskusja pomiędzy J. G. (1) i M. G.), lecz należy zauważyć, że kwestia ta nie ma istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Niezależnie bowiem od tego, czy akcje zostały zajęte w egzekucji czy też nie zostały zajęte, (...) miała prawo udziału w NWZ.

Istotne jest to, czy wskutek zajęcia akcji w toku egzekucji akcjonariusz mógł wykonywać uprawnienia korporacyjne wynikające z akcji, czy też uprawnienia te przysługują wierzycielowi egzekwującemu.

Do kwestii tej nawiązuje art. 910 ² § 1 KPC.

Zgodnie z tym przepisem z mocy zajęcia wierzyciel może wykonywać wszelkie uprawnienia majątkowe dłużnika wynikające z zajętego prawa, które są niezbędne do zaspokojenia wierzyciela w drodze egzekucji, może również podejmować wszelkie działania, które są niezbędne do zachowania prawa.

Dla rozwiązania problemu prawnego konieczne jest ustalenie relacji tegoż przepisu do art. 887 § 1 KPC.

Stosownie do art. 887 § 1 KPC z mocy samego zajęcia wierzyciel może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika. Na żądanie wierzyciela komornik wydaje mu odpowiednie zaświadczenie.

Należy wskazać, że art. 910 ^{( 2)} KPC reguluje skutek zajęcia o charakterze materialnoprawnym. Stanowi on samodzielną, odrębną, aczkolwiek podobną regulację do zawartej w art. 887 § 1 zd. 1 KPC. Stosownie do ostatnio powołanej normy, z mocy samego zajęcia wierzyciel może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika. Wprawdzie przepis art. 909 w zw. z art. 902 nakazuje odpowiednie stosowanie art. 887 KPC do egzekucji z innych praw majątkowych, jednakże zastosowanie powołanej normy jest ograniczone. Treść art. 910 ^{( 2)} § 1 KPC nie pozostawia wątpliwości, iż stanowi ona lex specialis w stosunku do art. 887 § 1 zd. 1 KPC. Obie normy zawierają rozwiązania o takim samym charakterze. Zgodnie zatem z zasadą lex specialis derogat legi generali, przepis art. 887 § 1 zd. 1 nie znajdzie zastosowania w zakresie uregulowanym przez art. 910 ^{( 2)} § 1 KPC. Brak podstawy dla odpowiedniego zastosowania art. 887 § 1 uzasadnia również brzmienie normy odsyłającej (art. 909 KPC), która zastrzega warunek, że przepisy Działu IVa Tytułu II Części III KPC nie stanowią inaczej. Tymczasem, w przedmiotowym zakresie, art. 910 ^{( 2)} § 1 KPC właśnie stanowi inaczej. Wspomniana reguła derogacyjna nie znajdzie jednak zastosowania do zagadnień, które nie zostały uregulowane w art. 910 ^{( 2)} KPC, ani w innym przepisie wspomnianego Działu IVa Tytułu II Części III KPC. Do procesowych skutków zajęcia trzeba więc stosować odpowiednio art. 887 § 2 KPC, jednakże – wbrew stanowisku stron - w tym zakresie nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, z uwagi na to, że regulacja z art. 910 ^{( 2)} § 1 KPC jest pełna.

W nauce oraz orzecznictwie istniał spór prawny, czy w związku z zajęciem akcji uprawnienia korporacyjne z akcji może wykonywać akcjonariusz czy też wierzyciel egzekwujący.

Do uprawnień korporacyjnych akcjonariusza należą: prawo udziału i głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo żądania informacji od spółki akcyjnej, prawo do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia, bierne prawo wyborcze do organów spółki, prawo do wytaczania powództwa na rzecz spółki o naprawienie szkody.

Autorzy opowiadający się za przyznaniem wierzycielowi egzekwującemu możliwości wykonywania wszystkich praw inkorporowanych w udziałach spółek z o.o. lub w akcjach, podnosili przede wszystkim literalne brzmienie art. 887 § 1 KPC, który mocą art. 902 i 909 KPC znajdował zastosowanie do egzekucji z wymienionych praw majątkowych przed nowelizacją KPC z 2.7.2004 r. Ich zdaniem, ze związku przytoczonych norm wynika, że z mocy samego zajęcia wierzyciel może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika, co prowadzi do wniosku, że chodzi tutaj także o prawa korporacyjne ( S. Janczewski, Prawo handlowe wekslowe i czekowe, Warszawa 1990, s. 232–233; E. Gabryelska, Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (z orzecznictwem SN), Bielsko-Biała 1997, s. 48; I. Weiss, Prawa wspólników spółki z o.o. i akcjonariuszy spółki akcyjnej, Pr. Sp. 1997, Nr 10 s. 22; A. Szajkowski, [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 301–458, t. III, Warszawa 2003, s/ 284; J. Szwaja, I.B. Mika, Wpływ zabezpieczenia roszczenia przez zajęcie praw z akcji na wykonywanie tych praw przez akcjonariusza, Pr. Sp. 2000, Nr 5, s. 4; A. Herbet, Obrót udziałami w spółce z o.o., Warszawa 2002, s. 383; P. Zdanikowski, Glosa do uchwały SN z 14.9.2005 r., III CZP 57/05, Pal. 2006, Nr 3–4, s. 291-297).

Przytoczony pogląd wspierano również przyjętym w doktrynie prawa zakazem spółek rozszczepiania praw majątkowych i korporacyjnych, wynikających z zajętych udziałów lub akcji ( A. Szpunar, Akcje, Akcje jako papiery wartościowe, PiP 1993, Nr 11–12, s. 13; S. Sołtysiński, [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks, t. I, Wprowadzenie, Nb 215–224; W. Popiołek, [w:] Prawo papierów wartościowych, pod red. S. Włodyki, Warszawa 2004, s. 254) i w orzecznictwie (wyr. SN z 28.9.1999 r., II CKN 608/98, OSNC 2000, Nr 4, poz. 67). Ponieważ udział i akcja ucieleśniają w sobie dwojakiego rodzaju uprawnienia, które stanowią jeden niepodzielny i integralny kompleks związanych ze sobą praw udziałowca lub akcjonariusza, w przekonaniu wymienionych autorów, brak jest podstaw dla ustalenia, że wierzyciel może żądać zaspokojenia z samych praw majątkowych wynikających z zajętych udziałów czy akcji, nie posiadając jednocześnie uprawnień korporacyjnych. Zwolennicy takiego zapatrywania podkreślają, że prawa korporacyjne służą głównie prawidłowej realizacji praw majątkowych, dlatego oderwanie i uniezależnienie ich od praw majątkowych jest niedopuszczalne. Możliwość ich wykonywania przez wierzyciela zabezpiecza jego interes, gdyż pozwala mu przeciwdziałać innym akcjonariuszom, próbującym nie dopuścić do zaspokojenia się wierzyciela np. z dywidendy należnej z akcji. Ich zdaniem, bez przyznania wierzycielowi, w razie zajęcia, możliwości wykonywania również uprawnień korporacyjnych, ochrona jego roszczeń staje się zupełnie iluzoryczna ( A. Szajkowski, M. Tarska, Prawo spółek handlowych, Warszawa 2005, s. 129–130).

Inni przedstawiciele nauki twierdzą, że uprawnienia korporacyjne, przysługujące wspólnikowi spółki prowadzącej działalność gospodarczą, należy zaliczyć do praw majątkowych, ponieważ służą pośrednio osiąganiu celów majątkowych w spółce ( S. Rymar, Cywilna odpowiedzialność zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Kraków 1938, s. 29; J. Szwaja, I.B. Mika, Wpływ zabezpieczenia, s. 6; S. Sołtysiński, [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks, t. III, s. 216–217; K. Falkiewicz, R. Kwaśnicki, Skutki zajęcia udziałów spółki z o.o. – polemika, PPH 2005, Nr 5, s. 52). Podobnie SA w Warszawie wyraził pogląd, że roszczenie o rozwiązanie spółki z o.o. ma charakter majątkowy (post. z 29.12.1993 r., I ACZ 1120/93, OSA 1996, Nr 10, poz. 55). Przedstawione stanowisko zostało podniesione jako główny argument przemawiający za przyznaniem wierzycielowi uprawnień niemajątkowych z akcji lub udziałów również na gruncie obowiązującego obecnie art. 910 ^{( 2)} § 1, który w przeciwieństwie do art. 887 § 1 KPC precyzuje, że zakres legitymacji wierzyciela jest determinowany majątkowym charakterem praw dłużnika, w które wierzyciel wstępuje z mocy zajęcia ( K. Falkiewicz, R. Kwaśnicki , Skutki zajęcia, s. 53–54).

Zdaniem Sądu wyżej wymienione poglądy nie są trafne.

W przypadku zajęcia akcji w toku egzekucji akcjonariusz może wykonywać uprawnienia korporacyjne. Te ostatnie nie przysługują bowiem wierzycielowi egzekwującemu.

Odpowiednie stosowanie art. 887 § 1 KPC, który znajdował zastosowanie przed nowelizacją KPC z 2.7.2004 r. oznaczało, że zakres uprawnień wierzyciela jest ściśle związany z zakresem zajęcia. Skoro przedmiotem zajęcia są prawa majątkowe dłużnika, to brak jest podstaw prawnych dla uznania, że zakres kompetencji wierzyciela do wykonywania praw dłużnika ulega rozszerzeniu na prawa niemajątkowe. Akcje i udziały, stanowiące przedmiot egzekucji, zapewniają pozyskanie środków pieniężnych na zaspokojenie wierzyciela, przez co nie zachodzi potrzeba sięgnięcia przez wierzyciela do sfery uprawnień korporacyjnych. Ich realizacja nie zmierza bezpośrednio do uzyskania przez niego należnej sumy pieniężnej. Nie zachodzi zatem potrzeba ochrony interesów wierzyciela poprzez np. głosowanie przez wierzyciela np. za wypłatą dywidendy, chociażby dlatego, że dywidenda nie przekracza nigdy wartości rynkowej akcji (tak również: T. Dziurzyński, Z. Fenichel , M. Honzatko , Kodeks handlowy. Komentarz, Kraków 1936 s. 211; J. Jodłowski , Egzekucja z udziałów w spółce z

ograniczoną odpowiedzialnością, Pal. 1937, Nr 7–11, s. 759; E. Wengerek , Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, Warszawa 1972, s. 398 i n.; T. Wiśniewski , Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jako przedmiot egzekucji, Rej. 1994, Nr 2s. 93; Z. Merchel , Egzekucja z udziałów w spółce, PES 1995, Nr 12; M. Allerhand , Kodeks handlowy. Komentarz, t. I, Bielsko-Biała 1997, t. I, s. 273; J. Górecki , M. Winiarczyk , Glosa do wyr. SN z 8.10.1999 r., III CKN 496/98, PS 2001, Nr 1; J. Naworski , K. Strzelczyk , T. Siemiątkowski , R. Potrzeszcz , Komentarz. Spółka z o.o., Warszawa, s. 269; A. Kidyba , Kodeks spółek handlowych. Komentarz do art. 1–300 KSH, t. I, Kraków 2002, s. 714; R. Niski, Zajęcie udziału dłużnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, PS 2002, Nr 5, 94–99; M. Michalski , Komornicze zajęcie akcji a wykonywanie uprawnień korporacyjnych, PPH 2003, Nr 3 s. 13–18; M. Krajewska , Zajęcie udziału w spółce z o.o. w praktyce sądów rejestrowych, PPH 2005, Nr 2, s. 34–35; B. Draniewicz , Skutki zajęcia udziału w spółce z o.o. w postępowaniu egzekucyjnym w sferze uprawnień korporacyjnych – wybrane aspekty praktyczne, MoP 2006, Nr 11, s. 614–620; P. Brzeziński , Czy wierzyciel, na rzecz którego dokonano zajęcia, może wykonywać prawa korporacyjne z zajętego udziału. Z problematyki egzekucji udziału w spółce z o.o., MoP 2006, Nr 17, s. 951–956; P. Bojarski , Egzekucja z udziałów oraz akcji spółek przez zarząd przymusowy, PPE 2010, Nr 7, s. 40–41; G. Sikorski , Kodeksowe sposoby zaspokojenia roszczenia w egzekucji z wierzytelności i praw majątkowych, PPE 2010, Nr 1, s. 25 i n.).

Ponadto, udział w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy nie pozostaje w związku z dochodzoną należnością wierzyciela. Wykładnia funkcjonalna przepisów o egzekucji z udziałów lub akcji, uwzględniająca ochronę wierzyciela przed szkodliwymi uchwałami wspólników-dłużników, nie może być powoływana jako argument za tym, aby objąć zajęciem prawa korporacyjne wynikające z udziałów lub akcji ( M. Krajewska , Zajęcie udziału w spółce z o.o. w praktyce sądów rejestrowych, PPH 2005, Nr 2 s. 35). Należy wskazać także na niezasadność przypuszczenia, że dłużnik będzie sabotował funkcjonowanie spółki w celu uniemożliwienia wierzycielowi zaspokojenia jego roszczeń. Wpływając wszakże na obniżenie wartości posiadanych udziałów, nie zmniejszy przecież swojego zadłużenia. Z kolei, jeśli np. zagłosuje za pozostawieniem dywidendy w spółce, doprowadzi do zwiększenia wartości rynkowej posiadanych udziałów, co może skłonić wierzyciela egzekwującego do sprzedaży zajętego udziału. W ten sposób dłużnik zaszkodzi swoim interesom. Należy mieć na uwadze, że jeśli dłużnik podejmie działania nieracjonalne i sprzeczne z interesem wierzyciela, będą one godziły również w interesy dłużnika ( A. Lesiak , Egzekucja z praw majątkowych w spółkach handlowych, NC 2009, Nr 6, s. 54).

Za przyjęciem omawianego stanowiska przemawia również sposób ujmowania skutków zajęcia, które mimo iż modyfikują pozycję prawną akcjonariusza czy udziałowca, nie odbierają mu statusu wspólnika (aż do ewentualnego zbycia udziału czy akcji), bowiem żaden przepis prawa nie przewiduje takiego skutku zajęcia (przeniesienia "własności"). Tym samym zajęcie nie powoduje powstania po stronie wierzyciela żadnego tytułu prawnego do udziałów lub akcji. Jego roszczenie zabezpieczone jest w ten sposób, że na dłużniku-wspólniku ciąży obowiązek określonego zaniechania, polegającego na nieodbieraniu świadczeń i na niezbywaniu oraz nieobciążaniu udziału lub akcji. Na wierzyciela nie przechodzi natomiast prawo podmiotowe, które stwarzałoby na jego rzecz legitymację z akcji uprawniającą go do realizowania praw ucieleśnionych w udziałach czy akcjach ( M. Michalski, Komornicze zajęcie akcji, s. 15; tenże, Wierzyciel nie nabywa, s. C4).

Poza tym należy wskazać, iż na zakaz rozszczepiania uprawnień z udziałów i akcji, w związku z którym wykonywanie uprawnień korporacyjnych przez osobę inną niż akcjonariusz naruszałoby istotę spółki jako osoby prawnej typu korporacyjnego ( M. Michalski,

Komornicze zajęcie akcji, s. 18; R. Niski, Zajęcie udziału, s. 98; A. Szumański, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 18, pod red. A. Szumańskiego , s. 298–299). Przyznanie prawa głosu wierzycielowi z zajętej przez komornika akcji byłoby sprzeczne z naturą praw akcyjnych w tym znaczeniu, że osoba trzecia bez podstawy prawnej wynikającej z przepisów ustrojowych uzyskałaby wówczas możliwość wykonywania we własnym imieniu jednego z praw ucieleśnionych w akcji, nie będąc ani akcjonariuszem, ani osobą upoważnioną przez akcjonariusza. Byłby to zatem nowy, nieprzewidziany przez prawo sposób nabycia praw z akcji. Ponadto, dopuszczenie do korporacyjnego oddziaływania na spółkę osoby, która nie jest uczestnikiem korporacji, godzi w naturę prawną spółki akcyjnej i spółki z o.o., jako korporacji opartej na udziale kapitałowym ( M. Michalski , Komornicze zajęcie akcji, s. C4; tenże, Wierzyciel nie nabywa, s. C4). W szczególności zaś w spółce z o.o., gdzie nie jest obojętna struktura osobowa, gdzie współdecydowanie o sprawach spółki jest naznaczone często stosunkami personalnymi między wspólnikami, istnieniem wzajemnego zaufania, wejście osoby z zewnątrz (wierzyciela egzekwującego) może zburzyć tę harmonię (zob. szerzej B. Draniewicz , Skutki zajęcia, s. 617; tak również R. Niski, Zajęcie udziału, s. 98).

Za przyjęciem wyżej omawianego stanowiska przemawia także uchw. SN z 14.9.2005 r. (III CZP 57/05, OSNC 2006, Nr 7–8, poz. 116), w której stwierdzono że „z mocy egzekucyjnego zajęcia udziałów dłużnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wierzyciel nie może wykonywać uprawnień do uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników i do głosowania nad uchwałami podejmowanymi przez wspólników". Sąd Najwyższy podobnie wypowiedział się również na krótko przed nowelizacją KPC z 2.7.2004 r. – w wyr. z 3.12.2004 r. (IV CK 330/04, Legalis), w którym przyjął, że "przedmiotem zajęcia udziału nie jest typowa wierzytelność pieniężna (ściśle określona suma pieniężna), ale właśnie prawo do świadczeń pieniężnych i roszczeń, jakie udział może przynieść. Te wszelkie uprawnienia i roszczenia (np. prawo do czystego zysku, prawo do zwrotu wpłaty na udział w przypadku obniżenia kapitału zakładowego, prawo do uczestnictwa w podziale zlikwidowanego majątku spółki) należy uznać za takie, których realizacja prowadzi bezpośrednio do przysporzenia majątkowego. Skoro więc celem prowadzonej przez wierzyciela egzekucji jest uzyskanie zaspokojenia wierzytelności pieniężnej, a skutek taki osiąga się przez przyjęcie tych wszelkich uprawnień dłużnika, które bezpośrednio do realizacji przysporzenia zmierzają, to uprawniony jest pogląd, że art. 887 § 1 KPC swoją dyspozycją obejmuje te wszelkie prawa i roszczenia dłużnika związane z jego udziałem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, które prowadzą bezpośrednio do uzyskania świadczenia pieniężnego". Podobnie SN przyjął w wyr. z 21.12.2005 r. (IV CK 318/05, Legalis), twierdząc, że "wykonywanie uprawnień o innym charakterze, określanych zazwyczaj jako uprawnienia korporacyjne wspólnika, z których podstawowym jest uprawnienie do uczestniczenia w Zgromadzeniu i głosowaniu nad uchwałami, nie jest konieczne dla realizacji celu zajęcia i uzyskania zaspokojenia wierzyciela i nie mieści się w granicach uprawnień, o których mowa w art. 887 § 1 KPC".

W uzasadnieniu wspomnianej wcześniej uchw. z 14.9.2005 r. (III CZP 57/05) SN wyraźnie wskazał, że zamieszczone w nim uwagi są odpowiednio aktualne w odniesieniu do egzekucyjnego zajęcia akcji. Sąd Najwyższy odniósł się także do regulacji zawartej w obecnie obowiązującym art. 910 ² § 1 KPC, który jego zdaniem nie powinien budzić wątpliwości w zakresie dotyczącym egzekucji z akcji lub udziałów lub praw wynikających z tychże. Sąd Najwyższy przyjął, że przewidziane w powołanym przepisie rozróżnienie na uprawnienia majątkowe, których dotyczy § 1, i uprawnienia inne, których dotyczy § 2 powołanej normy, może mieć sens jedynie wtedy, gdy rozróżnienie to utożsami się z przyjętym tradycyjnie podziałem na wynikające z zajętych udziałów lub akcji prawa majątkowe (objęte art. 910 ² § 1) oraz prawa niemajątkowe (objęte art. 910 ² § 2 KPC). Należy zgodzić się ze stanowiskiem SN. Przyjęcie poglądu, według którego ustawodawca nie posługuje się w art. 910 ² § 1

pojęciem „uprawnienia majątkowe" w ujęciu tradycyjnym, oznaczałoby, że regulacja zawarta w art. 910 ^{( 2)} § 2 KPC stanowi superfluum ustawowe ( N. Kobyłka, A. Pęczyk , Skutki zajęcia, s. 15). Uznanie, że przez uprawnienia majątkowe, o których mowa w art. 910 ^{( 2)} § 1, w przypadku egzekucji z akcji w spółce należy rozumieć wszelkie, wynikające ze stosunku członkostwa, uprawnienia wspólnika, ponieważ wszystkie one mają charakter majątkowy, prowadziłoby do całkowitego wyeliminowania zastosowania art. 910 ^{( 2)} § 2 KPC w tych przypadkach – bardzo w praktyce istotnych – a więc w istocie do jego zbędności (zob. uzasadnienie cytowanej uchw. SN z 14.9.2005 r., III CZP 57/05). Nie można zatem w sposób bezrefleksyjny przenosić na grunt egzekucji poglądów doktryny z zakresu prawa spółek, dotyczących majątkowego charakteru praw wynikających z udziałów lub akcji tradycyjnie ujmowanych jako korporacyjne. Inny jest wszakże sposób ujmowania tych praw w egzekucji, z uwagi na jej cel oraz specyfikę (rodzaj) przedmiotu zajęcia, która jest zdeterminowana stricte majątkowym charakterem roszczenia egzekwowanego.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że powód w dacie NWZ mógł realizować uprawnienia korporacyjne wynikające z zajętych akcji i brać udział w NWZ oraz głosować za uchwałami podejmowanym na NWZ.

Po drugie, pozwany podniósł zarzut, iż powód nie ma legitymacji procesowej czynnej z uwagi na ustanowienie zarządcy akcji na podstawie art. 910 ² § 2 KPC .

Sąd podziela pogląd pozwanego, z tym zastrzeżeniem, że w toku procesu brak legitymacji procesowej czynnej został uzupełniony.

Zgodnie z art. 910 ² § 2 KPC jeżeli zachodzi potrzeba realizacji innych uprawnień wynikających z zajętego prawa niż wymienione w § 1, sąd na wniosek dłużnika lub wierzyciela albo z urzędu ustanowi zarządcę. Do zarządcy stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w egzekucji z nieruchomości.

Od momentu objęcia zarządu zarządca jest uprawniony do wykonywania w zastępstwie dłużnika wszelkich uprawnień korporacyjnych, w tym także uprawnień zachowawczych. Posiada on także legitymację do występowania w postępowaniach wynikłych z zarządu udziałem w spółce z o.o. lub akcją materialną. Zarządca posiada bowiem pozycję surogacyjną w stosunku do wspólnika – dłużnika umożliwiającą mu realizację w taki sposób uprawnień korporacyjnych wynikających z zajętych akcji (uchw. SN z 25.11.2011 r. III CZP 64/11, OSNC 2012, Nr 6, poz. 67; wyr. SN z 19.12.2013 r. II CSK 151/13).

W niniejszej sprawie postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Siedlcach w sprawie egzekucyjnej Skarbu Państwa – ministra Skarbu Państwa przeciwko (...) postanowił ustanowić zarządcę akcji spółki „(...)” S.A. należących do dłużnika Spółki (...), tj. akcji zwykłych imiennych serii (...) o nr od(...) do (...) oraz serii (...) o od nr (...) do (...) o wartości nominalnej (...) zł każda, w osobie: radcy prawnego L. C..

Od tego momentu powód nie miał legitymacji procesowej czynnej w toku sprawy. Ustanowienie zarządcy przymusowego akcji całkowicie wyłącza możliwość praw korporacyjnych przez dłużnika. Konsekwencją utraty uprawnień korporacyjnych jest pozbawienie akcjonariusza prawa do występowania w charakterze strony procesu w zakresie, w jakim postępowanie dotyczy praw wynikających z zajętych akcji. Niewątpliwie do kategorii tej należy zaliczyć wytoczenie powództwa o unieważnienie lub uchylenie uchwał NWZ. Zarządca z chwilą ustanowienia zarządu uzyskuje legitymację procesową. Na płaszczyźnie procesowej dochodzi do podstawienia procesowego bezwzględnego w miejsce akcjonariusza. Jak przyjął SN w post. z 4.9.1998 r., II CKN 442/98, art. 935 § 1 zd. 3 KPC nie

stanoi samodzielnej podstawy przystąpienia lub wstąpienia zarządcy obok lub w miejsce dotychczasowego powoda. Dlatego do następstwa prawnego w toku procesu nie dochodzi z mocy samego prawa, lecz na podstawie art. 196 KPC. Przepis ten znajduje zastosowanie także w wypadku, gdy powód traci legitymację procesowa w toku postępowania, tak jak to miało miejsce w okolicznościach niniejszej sprawy. Natomiast przekształcenie podmiotowe, o którym mowa w art. 196 KPC, może nastąpić wyłącznie z inicjatywy powoda. Takiego zgłoszenia w niniejszej sprawie nie było. Powódka nie wystąpiła bowiem z wnioskiem na podstawie art. 196 § 1 KPC. Zarządca akcji, T. C., z własnej inicjatywy złożył pismo procesowe z dnia 10 grudnia 2013 r. (k. 221), w którym oświadczył, że zgłasza swój udział w postępowaniu. Wezwany przez sąd do sprecyzowania, w jakim charakterze pragnie brać udział w postępowaniu, w piśmie z dnia 19 lutego 2014 r. (k. 250) oświadczył, że wstępuje do postępowania jako przedstawiciel powoda. W świetle powyższego brak jest podstaw, aby uznać, że zarządca wstąpił do niniejszej sprawy w charakterze powoda.

Tym niemniej należy zauważyć, że na dzień zamknięcia rozprawy czynność egzekucyjna ustanowienia zarządcy przymusowego akcji została uchylona na podstawie art. 826 zd. 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem umorzenie postępowania powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, lecz nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, chyba że z innych przyczyn egzekucja jest niedopuszczalna. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, postanowieniem z 15 września 2014 roku komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie J. B. stwierdził umorzenie postępowania egzekucyjnego w sprawie KM (...) z mocy prawa. Postanowienie uprawomocniło się 30 października 2014 roku. Z analizy akt sprawy I Co 476/13, zarządca przymusowy akcji został ustanowiony w toku postępowania egzekucyjnego wszczętego przez wierzyciela przeciwko dłużnikowi w sprawie KM (...). Jedyną czynnością sądu była zmiana osoby zarządcy na mocy postanowienia z dnia 30 września 2013 r. Dalsze czynności przez zarządcę nie były podejmowane (m.in. brak sprawozdana zarządcy z podjętych czynności).

Pozwany nie udowodnił, że postępowanie KM (...) jest w toku.

Pozwany nie stawił się na rozprawie i uniemożliwił przeprowadzenie postępowanie wyjaśniającego przez przewodniczącego na podstawie art. 212 § 1 k.p.c.

Na dzień zamknięcia rozprawy nie ma żadnego środka dowodowego, z którego wynikałoby, że postępowanie KM (...) nadal się toczy i podejmowane są czynności egzekucyjne.

Mając na uwadze powyższe należ stwierdzić, że powód ma legitymację procesową czynną.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż zaskarżone uchwały (...) nr 1 i 2, są sprzeczne z ustawą, tj. z art. 406 § 1 k.s.h. , zgodnie z którym uprawnieni z akcji imiennych i świadectw tymczasowych oraz zastawnicy i użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu, mają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu spółki niepublicznej, jeżeli zostali wpisani do księgi akcyjnej co najmniej na tydzień przed odbyciem walnego zgromadzenia. Powód jako akcjonariusz dysponujący(...) % akcji w kapitale zakładowym pozwanego nie został dopuszczony do wykonywania prawa głosu z tych akcji pomimo, że stawił się na Walne Zgromadzenie.

Przedmiotem zaskarżenia są uchwały w sprawie powołania członków Rady Nadzorczej pozwanej spółki.

Pozwany, przez wytoczenie powództwa, dąży do wyeliminowania wadliwych uchwał z obrotu prawnego.

Nie ulega wątpliwości, że z punktu widzenia osoby prawnej istotne jest to, aby członkowie jej organów zostali powołani w sposób zgodny z prawem i działania zmierzające do osiągnięcia tego stanu muszą być uznane za pożądane przez wszystkich akcjonariuszy danej osoby prawnej.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego uchwały nr 1 i 2 w sprawie powołania członków Rady Nadzorczej z dnia 20 czerwca 2012 r. zapadły po przeprowadzeniu głosowania, do którego bezzasadnie nie został dopuszczony powód. Po podjęciu każdej z tych uchwał obecny adwokat L. W. pełnomocnik (...) oświadczył, że gdyby był
dopuszczony do głosowania, głosowałby przeciw - wobec czego oświadczył, że wnosi sprzeciw do powyższej uchwały porządku obrad albowiem zgromadzenie jest nieważne, z uwagi na nieuprawnione niedopuszczenie akcjonariusza do głosu.\

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji.

O koszach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., gdyż pozwany w całości przegrał proces.

Na zasądzone koszty procesu składają się: opłata od pozwu (2 x 2000 zł) oraz 360, 00 zł koszty zastępstwa procesowego (§ 10 ust. 1 pkt 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2002 nr 163 poz. 1348), ponieważ zgodnie z § 22 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. 2016 poz. 1714) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji) oraz kwota 17 zł opłata od pełnomocnictwa.

SSO Przemysław Feliga