Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 19-06-2019 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Anna Walczak- Sarnowska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Lila Andrzejewska

po rozpoznaniu w dniu 19-06-2019 r. w Koninie

sprawy A. J. , płatnika składek (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o podleganie ubezpieczeniom

na skutek odwołania A. J. , płatnika składek (...)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 08-05-2018r. znak: (...) decyzja nr (...)

I.  oddala odwołania

II.  zasądza od odwołującej (...) na rzecz pozwanego kwotę 180 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego .

III.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Koninie na rzecz adwokata T. J. kwotę 221,40 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu.

IV.  odstępuje od obciążania odwołującej A. J. kosztami zastępstwa procesowego.

Anna Walczak-Sarnowska

Sygnatura akt III U 522/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. (...) decyzją nr (...) z dnia 08.05.2018r., znak: (...)stwierdził, że A. J. jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 01.04.2016r. do 10.09.2017r.

W uzasadnieniu decyzji podano, że z analizy w systemie informatycznym ZUS wynika, że została ona zgłoszona przez płatnika (...) do ubezpieczeń społecznych jako pracownik od dnia 01.04.2016r. do 10.09.2017r. Do 31.03.2016r. A. J. była jedynym wspólnikiem (...) Od 01.04.2016r. jest jej głównym wspólnikiem (96% udziałów). Była także jej prezesem. Drugim wspólnikiem jest D. M. (1) – matka A. J. (4% udziałów).

W dniu 26.02.2016r. A. J. aktem notarialnym zawarła umowę o pracę (...) na stanowisku prezesa zarządu. Z treści tej umowy o pracę wynika, że do obowiązków A. J. należało prowadzenie przedsiębiorstwa, zarządzanie majątkiem spółki oraz zasobami ludzkimi, reprezentowanie spółki wobec osób trzecich. W umowie ustalono wynagrodzenie w wysokości 4.000,00 zł brutto. W dniu 25.11.2016r. (w trakcie świadczenia rehabilitacyjnego A. J.) podpisany został aneks do umowy nr (...) na podstawie którego przyznane zostało A. J. wynagrodzenie w kwocie 20.000,00 zł. W aneksie podano datę obowiązywania od 01.11.2017r. Aneks został podpisany przez A. J. i D. M. (2). W dniu 30.03.2017r. Nadzwyczajne Zgromadzenia Wspólników (...)ustaliło, że nowym prezesem zarządu została D. M. (2).

Organ rentowy wskazał, że w takiej sytuacji niedopuszczalne jest zatrudnienie pracownicze A. J., gdyż łączący A. J. ze spółką stosunek pozbawiony jest konstytutywnych cech stosunku pracy, jakimi są podporządkowanie pracownika swojemu pracodawcy oraz odpłatność pracy. Na podstawie powyższych okoliczności organ rentowy przyjął, że A. J. nie może podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu jako pracownik (...) do 10.09.2017r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła A. J., która podniosła, że działanie ZUS jest bezpodstawne ponieważ wydał on zaskarżoną decyzję po 24 miesiącach od ubezpieczenia. A. J. podniosła, że ZUS powinien podważyć zawartą umowę o pracę w kwietniu lub maju 2016r. Ponadto odwołująca zaznaczyła, że ZUS w kwietniu/maju 2016r. uznał jej zatrudnienie i wypłacił jej zasiłek chorobowy oraz świadczenie rehabilitacyjne. Kolejne zwolnienie chorobowe ZUS również uwzględnił i wypłacił zasiłek chorobowy do 11.04.2017r. A. J. wyjaśniła również, że podpisała umowę o pracę w celu wykonywania obowiązków pracowniczych i obowiązki te faktycznie wykonywała.

W dniu 18.06.2018r. odwołanie od decyzji ZUS wniósł także płatnik składek – (...) stwierdzając że decyzja ZUS jest nieprawidłowa i krzywdząca. Odwołanie to zostało podpisane przez D. M. (2).

W odpowiedzi na odwołanie A. J. organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa sądowego według norm przepisanych, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

W odpowiedzi na odwołanie płatnika składek organ rentowy wniósł o jego odrzucenie, stwierdzając że odwołanie w imieniu (...) wniosła D. M. (2), która nie jest uprawniona do działania w imieniu spółki.

Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył do wspólnego rozpoznania sprawy III U 523/18 i III U 522/18 i prowadził pod wspólnym numerem III U 522/18.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

(...) z siedzibą w (...) została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 15.01.2016r. pod numerem KRS (...). Kapitał zakładowy spółki wynosił 5.000,00 zł i dzielił się na 100 udziałów po 50 zł każdy. Jako władze spółki określono zarząd. W momencie powstania spółki jedynym jej wspólnikiem posiadającym 100% udziałów była A. J..

Spółka zajmuje się działalnością gospodarczą w zakresie sprzedaży hurtowej drewna, materiałów budowlanych oraz wyposażenia sanitarnego. Spółka zajmuje się także produkcją i sprzedażą mebli.

W dniu 29.02.2016r. została zawarta w formie aktu notarialnego umowa o pracę pomiędzy A. J. a (...) z siedzibą w T., w której zainteresowana spółka była reprezentowana przez A. J.. Na podstawie powyższej umowy A. J. została zatrudniona na stanowisku Prezesa Zarządu Spółki w pełnym wymiarze czasu pracy. Umowa została zawarta na czas nieokreślony z wynagrodzeniem 4.000,00 zł. W umowie tej zostały określone obowiązki pracownika. Do obowiązków A. J. jako Prezesa Zarządu Spółki należało: reprezentowanie spółki wobec osób trzecich, prowadzenie spraw spółki poprzez zarządzanie jej majątkiem i zasobami ludzkimi, organizowanie, prowadzenie i koordynowanie działalności spółki, bieżące prowadzenie spraw spółki, w tym dokonywanie wszelkich czynności prawnych i faktycznych związanych z zarządzaniem przedsiębiorstwem spółki, przygotowywanie strategii rozwoju spółki, czynne uczestnictwo w opracowywaniu budżetu spółki, kierowanie i koordynowanie prac Zarządu Spółki, uczestnictwo w pracach Zarządu Spółki i posiedzeniach Zarządu Spółki, sprawowanie pieczy nad majątkiem spółki, podejmowanie starań w celu rozwoju spółki, pozyskiwanie nowych klientów i zleceń, promowanie interesów spółki i przyczynianie się do wzrostu jej wartości, kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy, opracowywanie strategii rozwoju spółki, przygotowywanie i realizacja odpowiedniej polityki marketingowej, opracowywanie i realizacja motywacyjnych systemów wynagradzania pracowników Spółki.

(dowód: akta ZUS)

W dniu 01.04.2016r. A. J. zawarła ze swoją matką D. M. (2) umowę zbycia udziałów. Na mocy tej umowy A. J. sprzedała cztery udziały w(...) D. M. (2). W tym samym dniu odbyło się Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) w czasie którego wybrano A. D. na Przewodniczącego Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...)podjęło w dniu 04.04.2016r. uchwałę nr 1/ (...) w sprawie wyrażenie zgody na zbycie udziałów i wyraziło zgodę na zbycie przez wspólnika A. J. 4 z posiadanych przez nią 100 udziałów na rzecz D. M. (2).

Na dzień 01.04.2016r. większościowym wspólnikiem spółki była A. J. z 96 udziałami o łącznej wartości 4.800,00 zł.

W dniu 25.11.2016r. podpisany został aneks nr (...) do umowy o pracę z Repetytorium A nr (...), na podstawie którego przyznane zostało A. J. wynagrodzenie w kwocie 20.000,00 zł brutto.

A. J. przebywała na zwolnieniu lekarskim w okresie od 29.04.2016r. do 26.10.2016r. W okresie od 27.10.2016r. do 23.02.2017r. miała przyznane świadczenie rehabilitacyjne. W okresie od 28.02.2017r. do 07.09.2017r. A. J. ponownie chorowała.

W dniu 30.03.2017r. odbyło się Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) podczas którego wybrano D. M. (2) na nowego Członka i Prezesa Zarządu.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, dokumentów złożonych do akt sprawy oraz z akt osobowych odwołującej a także na podstawie zeznań odwołującej A. J. .

Stan faktyczny sprawy był zasadniczo pomiędzy stronami bezsporny, albowiem spór sprowadzał się do wykładni przepisów prawa materialnego mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Należy przy tym zauważyć, iż odwołująca w zeznaniach podkreślała, że od samego początku była prezesem spółki i zajmowała się zorganizowaniem firmy, znalezieniem lokalu dla spółki, podpisaniem umów z księgowością oraz założeniem konta bankowego. Po zawarciu umowy o pracę do jej obowiązków należało zorganizowanie sklepu w (...)Odwołująca zeznała, że organizowaniem sklepu zajęła się od momentu podpisania umowy u notariusza, tj. od dnia 09.02.2016r., sklep natomiast został otwarty pod koniec marca 2016r. Odwołująca w zeznaniach podkreśliła, iż wykonując pracę podlegała zarządowi oraz że polecenia wydawała jej D. M. (2).

(zeznania k. 43 - 44, 120, a.s.)

Sąd nie dał wiary zeznaniom odwołującej A. J. w kwestii kontroli nad jej pracą przez Zarząd z uwagi na to, że do dnia 30.03.2017r. zarząd spółki był jednoosobowy i w zarządzie była A. J.. Dopiero od 30.03.2017r. do zarządu dołączyła D. M. (2) i została Prezesem Zarządu. W tym okresie jednak A. J. przebywała już na zwolnieniu lekarskim.

Rzeczowy materiał dowodowy nie budził wątpliwości Sądu, nie był również kwestionowany przez strony.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2019.300 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają m. in. osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami.

Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 powołanej ustawy osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, a więc pracownicy, podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Natomiast w myśl art. 12 ust. 1 cytowanej ustawy osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu art. 12 ust.1.

Definicja pracownika zawarta została w art. 8 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Jeśli jednak pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca – art. 8 ust. 2.

Ponadto w świetle ust. 2a za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie czy odwołująca A. J. w spornym okresie była pracownikiem płatnika składek spółki (...) w (...) i czy z tego tytułu podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Nie ulega wątpliwości, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest organem upoważnionym do oceny ważności umowy o pracę, która stanowi podstawę ubezpieczenia. W świetle przepisu art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2019.300 ze zm.) do zakresu działania Zakładu należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Zawarcie umowy o pracę, jej skuteczność i ważność oceniać należy zgodnie z przepisami kodeksu pracy. W myśl przepisu art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Oczywiste jest, że zawarcie umowy o pracę w celu wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy odpowiada prawu pracy (por. art. 22 k.p.), a naturalnym – całkowicie zgodnym z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego – jest dążenie stron umowy o pracę do tego, ażeby pracownik z tytułu pracowniczego statusu uzyskiwał przewidziane w prawie o ubezpieczeniach społecznych prawa i świadczenia. Są to, można powiedzieć, elementarne i niebudzące żadnych wątpliwości relacje między stosunkami pracy i stosunkami ubezpieczenia społecznego. Sam jednak fakt złożenia przez strony oświadczeń zawierających formalne elementy określone w art. 22 k.p. nie oznacza jednak, że taka umowa jest ważna.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należy osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury, stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany.

W judykaturze także utrwalony jest pogląd, że w sytuacji, gdy stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, publ. LEX 264919; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09.10.2018r., III AUa 193/17, publ. LEX 2601082). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku, sygn. akt II UK 43/05, publ. 189956).

Tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności nawet typowo pracownicze na rzez samego siebie i na własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne.

W przypadku prezesa zarządu spółki sposób wykonywania obowiązków pracowniczych mieści się w modelu „autonomicznego” podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem, gdzie podległość wobec pracodawcy (spółki) wyraża się w respektowaniu uchwał wspólników i w wypełnianiu obowiązków wynikających z kodeksu spółek handlowych. W tym systemie podporządkowania pracowniczego pracodawca określa godziny pracy i wyznacza zadania, ale sposób realizacji tych zadań pozostawiony jest pracownikowi. Przy takim ujęciu podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem pracy nie można jednak tracić z pola widzenia tego, że może ono istnieć jedynie w przypadku rozdzielenia osoby pracodawcy i pracownika. Innymi słowy, podporządkowanie pracownicze nie występuje wtedy, kiedy jedna i ta sama osoba wyznacza zadania pracownicze, a następnie sama je wykonuje.

W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla włączenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego i pozostawania w nim niezbędna jest przynależność do tej grupy podmiotów, które wykonują zatrudnienie w ramach stosunku pracy, a więc w warunkach faktycznego i rzeczywistego realizowania elementów charakterystycznych dla tego stosunku, a wynikających z art. 22 § 1 kp, a więc m.in. w warunkach podporządkowania kierownictwu pracodawcy (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09, LEX 987623). Co prawda w przypadku spółki kapitałowej pracodawcą jest ta spółka, a nie jej akcjonariusz lub udziałowiec, jednakże przyjmuje się, że jednoosobowa spółka z o.o. stanowi w istocie szczególną formę prowadzenia działalności na „własny” rachunek, oddzielony od osobistego majątku jedynego wspólnika jedynie przez konstrukcję (fikcję) osoby prawnej. Z tego punktu widzenia oraz w świetle cech stosunku pracy oraz ustroju prawa pracy, którego podstawą jest wymiana świadczeń między właścicielem środków produkcji a pracownikiem, jedyny (a nawet niemal jedyny) wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje „wchłonięty” przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Inaczej mówiąc, tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. Jedyny wspólnik (a nawet niemal jedyny) jest od pracodawcy (spółki z o.o.) niezależny ekonomicznie, gdyż - skoro do przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach majątku samego wspólnika - nie zachodzi przesłanka odpłatności pracy, a nadto dyktuje mu sposób działania jako zgromadzenie wspólników. Z tego względu judykatura Sądu Najwyższego przyjmuje, że co prawda wspólnicy wieloosobowych spółek z o.o. mogą wykonywać zatrudnienie na podstawie umów o pracę zarówno w charakterze członków zarządu, jak i na stanowiskach wykonawczych, gdyż w takiej sytuacji wspólnika nie można traktować jako podmiotu, którego praca polega na obrocie jego własnym kapitałem ( vide: Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2008 r., I UK 162/08, Monitor Prawa Pracy 2009 nr 5, s. 268-271, z dnia 9 czerwca 2010 r., II UK 33/10 oraz z dnia 12 maja 2011 r., II UK 20/11, OSNP 2012 nr 11-12, poz. 145), jednakże nie dotyczy to już sytuacji, gdy udział innych wspólników jest iluzoryczny, albo pracownik jako jedyny wspólnik posiada całość udziałów. Taka konfiguracja oznacza bowiem połączenie pracy i kapitału, co wyklucza dopuszczalność nawiązania stosunku pracy z własną spółką i podleganie takiego wspólnika pracowniczym ubezpieczeniom społecznym, niezależnie od rodzaju czynności (wykonawcze czy zarządzające), jakie miałyby być realizowane w ramach umowy o pracę (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 177/09, LEX 599767; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11, OSNP 2012/17-18/225).

Dla zakwalifikowania zatrudnienia jako czynności pracowniczych wymagane jest więc stwierdzenie, czy praca, którą wykonuje wspólnik na rzecz spółki miała cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, a więc czy polegała na wykonywaniu pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem i na jego ryzyko. Tak więc co do zasady, jednoosobowa spółka nie może być pracodawcą wspólnika, w takiej sytuacji dochodzi bowiem do skrzyżowania kompetencji powodujących zobowiązanie wspólnika do wykonywania swoich własnych poleceń jako prezesa zarządu, utrzymywania ze sobą stałych kontaktów w ramach czasu pracy i bieżącego rozliczania się przed sobą z funkcjonowania spółki (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2001 r., II UKN 244/00, OSNP 2002/20/496). Wspomniane orzecznictwo odnosi się do sytuacji, w której społeczny status wykonawcy pracy staje się dla danej osoby jedynie funkcjonalnym elementem jej statusu właściciela spółki, służąc jej kompleksowej obsłudze, a więc do sytuacji w której dochodzi do swoistej symbiozy pracy i kapitału, sprzecznej z aksjologią prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych, opartą co do zasady na założeniu oddzielania kapitału oraz pracy.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, co jest także niesporne, że A. J. posiadała w dniu 01.04.2016r., a zatem w dniu podpisania umowy o pracę ze spółką (...) 100% udziałów w spółce. W tym samym dniu zbyła 4 udziały na rzecz D. M. (2) i w efekcie A. J. posiadała 96% udziałów, a D. M. (2) tylko 4% udziałów. A. J. posiadała zatem zdecydowaną większość udziałów, a udział w kapitale zakładowym D. M. (2) był iluzoryczny. Wspólnikiem dominującym była A. J. i w takiej sytuacji D. M. (2) nie miała możliwości kontrolowania A. J.. Nadto jedynym członkiem zarządu była wówczas A. J.. D. M. (2) została członkiem i Prezesem Zarządu dopiero w dniu 30.03.2017r. i w związku z tym nie miała uprawnień do kontrolowania pracy A. J. przed tą datą. Faktycznie A. J. decydowała w sposób autonomiczny o wykonywanych przez siebie obowiązkach Prezesa. Nikt jej nie kontrolował, nie miał takich uprawnień i w związku z tym nie można mówić o spełnieniu podstawowej cechy stosunku pracy tj. podporzadkowania pracodawcy.

Z zebranego materiału dowodowego wynika, że A. J. nie miała bezpośredniego przełożonego o czym świadczy między innymi brak listy obecności, zawierającej podpisy przełożonego, stwierdzające prawidłowość zachowania norm czasu pracy.

Co prawda wspólnicy wieloosobowych spółek z o.o. mogą wykonywać zatrudnienie na podstawie umów o pracę zarówno w charakterze członków zarządu, jak i na stanowiskach wykonawczych, gdyż w takiej sytuacji wspólnika nie można traktować jako podmiotu, którego praca polega na obrocie jego własnym kapitałem, jednakże nie dotyczy to już sytuacji, gdy udział innych wspólników jest iluzoryczny, bądź struktura spółki jest jednoosobowa. Taka konfiguracja oznacza bowiem połączenie pracy i kapitału, co wyklucza dopuszczalność nawiązania stosunku pracy z własną spółką i podleganie takiego wspólnika pracowniczym ubezpieczeniom społecznym, niezależnie od rodzaju czynności (wykonawcze czy zarządzające), jakie miałyby być realizowane w ramach umowy o pracę (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2013 r., II UK 36/13, LEX 1391783).

Powyższe rozważania są aktualnie również na gruncie przedmiotowej sprawy i stwierdzić należało, że w stosunku prawnym jaki łączy A. J. ze spółką brak jest elementu podporządkowania pracowniczego i tym samym nie został nawiązany stosunek pracy. Bezspornym jest, że A. J. wykonywała obowiązki prezesa spółki, jednak brak było innego podmiotu, pod którego kierownictwem odwołująca pozostawałby przy świadczeniu pracy. Z osobowego materiału dowodowego – zeznań A. J. wynika, że co prawda odwołująca czuła się jak pracownik, który jest podporządkowany zarządowi spółki, ale należy pamiętać, że sama wchodziła w skład tego zarządu, pełniąc funkcje prezesa zarządu. Odwołująca jako pracownik formalnie podlegała sama sobie – D. M. (2) została powołana na Prezesa Zarządu dopiero w dniu 30.03.2017r., gdy A. J. przebywała na zwolnieniu lekarskim.

W świetle przepisów kodeksu pracy istotnym jest to czy praca, którą wykonywał wspólnik na rzecz spółki miała cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, co wyraża się między innym w wykonywaniu pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem i na jego ryzyko. W okolicznościach sprawy Sąd uznał, że (...) z siedzibą w (...) nie mogła być pracodawcą A. J. w okresie od 01.04.2016r. do 10.09.2017r.

W konsekwencji uznać należało, że A. J. nie mogła być objęta pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, co doprowadziło do oddalenia odwołania na podstawie art. art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (pkt I wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., a także art. 98 k.p.c w zw. z § 9 ust. 2 w art. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U.2018.265) oraz na podstawie § 2 i § 15 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz.U.2019.18) (pkt II, III i IV wyroku).

Anna Walczak-Sarnowska