Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 lutego 2021 r. w Warszawie

sprawy A. D. (1)

z udziałem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania A. D. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 28 maja 2019 r. nr (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 28 maja 2019 r. nr (...), w ten sposób, że stwierdza, że A. D. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 9 października 2018 r.,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. na rzecz odwołującej A. D. (1) kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

A. D. (1) w dniu 2 lipca 2019 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 28 maja 2019 r., nr: (...) zarzucając jej naruszenie art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 22 § 1 k.p., art. 83 § 1 k.c. oraz art. 6, 7 i 77 ust. 1 k.p.a. poprzez błędną i swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz nieuwzględnienie wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie, co doprowadziło do błędnego przyjęcia, że nie doszło do nawiązania przez nią stosunku pracy z (...) Sp. z o.o., ponieważ umowa została zawarta przez strony dla pozoru, w efekcie czego organ rentowy bezpodstawnie stwierdził, iż odwołująca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 9 października 2018 r. Mając na uwadze powyższe odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 9 października 2018 r. oraz o zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu kwoty 17,00 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Uzasadniając swoje odwołanie ubezpieczona wskazała na wstępie, że organ rentowy błędnie uznał, jakoby obowiązkiem pracodawcy było określenie w umowie o pracę lub odrębnym dokumencie obowiązków pracownika, a z pewnością nie można na tej podstawie kwestionować ważności samej umowy o pracę. Stwierdziła, że posiada orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku dyrektora ds. inwestycyjnych w (...) S.A., które odpowiada warunkom pracy na stanowisku prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. i jest wystarczające. Powołując się na orzecznictwo odwołująca uznała, że nawet brak przeprowadzenia wstępnych badań lekarskich przed dopuszczeniem pracownika do pracy nie może stanowić o nieważności stosunku pracy, gdy spełnione są konstytutywne warunki wynikające z art. 22 § 1 k.p. W jej ocenie strony nawiązanego stosunku pracy realizowały swoje prawa i obowiązki wynikające ze stosunku pracy poprzez świadczenie pracy, zapłatę wynagrodzenia i uiszczanie odpowiednich składek, czego efektem jest aranżacja 15-piętrowego budynku położonego przy ul. (...) w W..

A. D. (1) zaakcentowała, że początkowo jako prezes zarządu spółki (dawniej: (...) Sp. z o.o.) pełniła wyłącznie obowiązki spoczywające na niej jako członku zarządu wynikające wprost z przepisów zawartych w k.s.h. Jednak w konsekwencji rozwoju spółki i związaną z tym większą aktywnością i zaangażowaniem w jej rozwój, a także odpowiedzialnością oraz nałożonymi na ubezpieczoną nowymi obowiązkami związanymi z zarządzaniem, Zgromadzenie Wspólników zdecydowało się powierzyć jej funkcję prezesa zarządu na podstawie umowy o pracę. O zwiększeniu jej wynagrodzenia zdecydował wzrost wartości rynkowej nieruchomości przy ul. (...) w W., której właścicielem jest spółka, w ciągu 2 lat z kwoty 18.309.854,00 złotych na 26.922.000,00 złotych. Będąc zatrudnioną poprzednio w (...) S.A. na stanowisku wiceprezesa zarządu a następnie dyrektora ds. marketingu otrzymywała zdecydowanie wyższe wynagrodzenie miesięczne, niż obecnie, w kwocie 34.000,00 złotych brutto.

Odwołująca podkreśliła, że wykonując obowiązki wynikające z pełnienia funkcji prezesa zarządu oraz świadcząc czynności przynależne do stanowiska prezesa zarządu doprowadziła do znacznego wzrostu wartości spółki poprzez działania mające na celu modernizację i następnie najem lokali częścią nieruchomości. Wskazała, że realizowała szereg obowiązków takich, jak: rozliczanie najemców, rozliczanie kosztów eksploatacyjnych, organizowanie spotkań, sporządzanie analizy wyboru serwisów i firm podwykonawczych dla nieruchomości, kontrolowanie i nadzorowanie firm wykonujących usługi w budynku, nadzorowanie bieżących napraw i konserwacji budynku, kontakt z najemcami, prowadzenie ksiąg obiektu budowlanego, monitorowanie potrzeb najemców i reagowanie na zgłaszane uwagi, analizowanie warunków rynku i rekomendowanie lub zatwierdzanie stawek czynszowych, przygotowanie, zatwierdzanie lub wykonywanie planów marketingowych w celu przyciągnięcia do nieruchomości potencjalnych najemców lub nabywców, ustalanie, zatwierdzanie lub monitorowanie przestrzegania zasad prowadzenia księgowości, negocjowanie umów najmu, zamiany warunków, renegocjowanie stawek za najem, rozszerzenie lub zmniejszanie powierzchni biurowych, analizowanie umów związanych z nieruchomością, koordynowanie sposobu zagospodarowania nieruchomości lub zmiany sposobu jej użytkowania oraz nadzorowanie procesów inwestycyjnych budowy, rozbudowy i przebudowy nieruchomości, w tym generalnego remontu lub modernizacji budynków ( odwołanie z dnia 2 lipca 2019 r., k. 3-14 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od odwołującej na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Dodatkowo po złożeniu stosownych dokumentów przez strony nawiązanego stosunku pracy organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych: z zakresu medycyny pracy lub ginekologii celem ustalenia czy odwołująca w dniu podjęcia zatrudnienia i w dniu zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych była zdolna do pracy oraz z zakresu rachunkowości na okoliczność, czy kondycja finansowa płatnika składek pozwalała na jej zatrudnienie na warunkach określonych w umowie o pracę z dnia 8 października 2018 r.

W uzasadnieniu swojego stanowiska ZUS przyjął, że przedstawiona umowa o pracę nie zawierała innych, szczegółowych zadań, które wykraczałyby poza zakres przewidziany dla funkcji prezesa zarządu, którą ubezpieczona pełniła w zainteresowanej spółce. W jego ocenie nie przedstawiono w toku postępowania wyjaśniającego żadnych wiarygodnych dowodów wskazujących na wykonywanie pracy przez ubezpieczoną. Organ rentowy podkreślił, że zgromadzony materiał dowodowy również nie obejmuje zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność do pracy odwołującej na danym stanowisku oraz zaświadczenia o odbytym szkoleniu w zakresie BHP. Zdaniem ZUS nie została spełniona podstawowa przesłanka uzależniająca realizowanie stosunku pracy, jaką jest podporządkowanie pracownika, gdyż jako prezes zarządu odwołująca nie mogła sprawować nadzoru nad samą sobą. Wyżej wskazane okoliczności świadczą, że zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń społecznych miało jedynie na celu skorzystanie ze świadczeń. W związku z tym organ rentowy uznał, że przedmiotowa umowa, jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, jest nieważna ( odpowiedź na odwołanie z dnia 31 lipca 2019 r., k. 110-111 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. początkowo figurowała w Krajowym Rejestrze Sądowym pod nazwą (...) Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. (...) w W. od dnia 12 sierpnia 2013 r. z wysokością kapitału zakładowego w kwocie 5.000,00 złotych. Prezesem zarządu był wówczas C. G., który piastował tą funkcję do dnia 10 marca 2014 r. W tym okresie wspólnikiem spółki była (...) Sp. z o.o. posiadająca całość 100 udziałów. Od 11 marca 2014 r. nowym prezesem zarządu został P. C., zaś wspólnikiem spółki została (...), która nabyła wszystkie udziały od poprzedniej spółki. W dniu 14 marca 2014 r. kapitał spółki został podwyższony o jeden udział do kwoty 5.050,00 złotych, który również nabyła (...). W dniu 1 września 2014 r. nastąpiła zmiana nazwy spółki na (...) Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. (...) w W.. W składzie zarządu spółki i jej wspólników nie zaszły wówczas żadne zmiany ( odpis z KRS, k. 411-416 a. s.).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 28 listopada 2014 r. Prezesem zarządu spółki został A. D. (2) wchodzący w skład wspólników, do których zaliczała się również (...) S.A. i M. P. w okresie od 28 listopada 2014 r. do dnia 16 czerwca 2016 r., (...) S.A. w okresie od 17 marca 2015 r. do 24 września 2015 r., H. L. (1) od 24 września 2015 r. do nadal, (...) S.A. i ponownie (...) S.A. w okresie od 16 czerwca 2016 r. do 18 października 2017 r. oraz (...) sp. z o.o. w okresie od 18 października 2017 r. do nadal. Wysokość kapitału spółki w chwili jej powstania wynosiła 100.000,00 złotych, zaś na dzień 18 października 2017 r. 310.500,00 złotych ( odpis z KRS, k. 326-331 i 392-397 a.s.).

Na dzień 9 stycznia 2017 r. wartość rynkowa 13 lokali niemieszkalnych przy ul. (...) w W. o łącznej powierzchni użytkowej 3.014,56 metrów kwadratowych wyniosła 18.309.854,00 złotych, zaś lokalu nr (...) o powierzchni użytkowej 192,97 metrów kwadratowych – 1.955.109,00 złotych. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. dokonała zakupu tej nieruchomości, który polegał na przejęciu istniejącego na niej kredytu zagranicznego od DnB N.. Warunkiem dokonanej sprzedaży było refinansowanie kredytu przez Bank (...). (...) Sp. z o.o. przejęła ten kredyt, zaś spółka (...) była jego poręczycielem ( operaty szacunkowe nr (...) i (...) z dnia 9 stycznia 2017 r., akta ZUS oraz zeznania odwołującej, k. 479-482 a. s.).

A. D. (1) w okresie od 24 lutego 2016 r. do 30 czerwca 2017 r. była zatrudniona w (...) S.A. z siedzibą w W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach: wiceprezesa zarządu w okresie od 24 lutego 2016 r. do 17 października 2016 r. oraz dyrektora ds. marketingu w okresie od 18 października 2016 r. do 30 czerwca 2017 r. Spółka ta zajmowała się budowaniem nieruchomości mieszkalnych, komercyjnych oraz ich zakupem i sprzedażą ( świadectwo pracy z dnia 4 lipca 2017 r., akta ZUS oraz zeznania odwołującej, k. 479-482 a. s.).

Dopiero w dniu 30 marca 2017 r. wspólnikiem (...) Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. (...) w W. przestała być (...), a w jej miejsce weszła (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., która nabyła wszystkie 101 udziałów o łącznej wartości 5.050,00 złotych. Nowym prezesem spółki została A. D. (1) na podstawie uchwały nr 1 podjętej na Zgromadzeniu Wspólników przez prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. Zgodnie z uchwałą nr 2 ustalono wynagrodzenie dla odwołującej na kwotę 3.000,00 złotych netto miesięcznie. Spółka zmieniła również adres, ponieważ jej nową siedzibą został budynek przy ul. (...) w W. ( protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników spółki z dnia 30 marca 2017 r., k. 407-408 a. s.).

Następnie w dniu 22 września 2017 r. spółka ponownie zmieniła nazwę na (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie uchwały nr 1 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 31 lipca 2017 r. Funkcję prezesa zarządu w dalszym ciągu pełniła A. D. (1), a wspólnikiem spółki była (...) Sp. z o.o. posiadająca nadal wszystkie 101 udziałów o łącznej wartości 5.050,00 złotych. Przeważającym przedmiotem działalności spółki był wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Nadto płatnik składek zajmował się realizacją projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków, robotami budowlanymi związanymi ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, robotami związanymi z budową pozostałych obiektów inżynierii lądowej i wodnej, rozbiórką i przygotowaniem terenu pod budowę, wykonywaniem instalacji elektrycznych, wodno-kanalizacyjnych i pozostałych instalacji budowlanych, wykonywaniem robót budowlanych wykończeniowych, kupnem i sprzedażą nieruchomości na własny rachunek, zarządzaniem nieruchomościami wykonywanymi na zlecenie oraz działalnością w zakresie architektury. Pozostała działalność spółki została zaniechana z dniem 30 października 2015 r. ( odpis z KRS, k. 411-416 a. s. i akt notarialny z dnia 31 lipca 2017 r., akta ZUS).

A. D. (2) i A. D. (1) są rodzeństwem. A. D. (2), jako prezes zarządu (...) Sp. z o.o. i będący całościowym udziałowcem (...) Sp. z o.o. wspólnie ustalił z odwołującą, że będzie ona pracować na rzecz płatnika składek na zasadzie powołania. W związku z powyższym ubezpieczona w okresie od kwietnia 2017 r. do września 2018 r. z tytułu pełnienia funkcji prezesa zarządu spółki na podstawie powołania otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 3.000,00 złotych netto miesięcznie ( protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) Sp. z o.o., k. 407-408 a. s., wypłaty wynagrodzeń i polecenia księgowania, k. 436-471 a. s. i zeznania świadka A. D. (2) oraz zeznania odwołującej, k. 389-390 i 479-482 a. s.).

Z ustaleń pomiędzy rodzeństwem wynikało, że wspólnie dokonają przeglądu budynku mieszczącego się przy ul. (...) w W. oraz jego najemców. Na początku jednak odwołująca zajmowała się dokonaniem analizy dokumentów pod kątem dalszej sprzedaży nieruchomości. Ubezpieczona nie zajmowała się innymi czynnościami, ponieważ przez pierwsze trzy miesiące była zatrudniona (...) S.A. z siedzibą w W.. Jednakże po odbyciu spotkań ze wspólnikami, dokonaniu analizy rynku, uzyskaniu informacji od miasta o możliwości zbudowania kładki i modernizacji bulwarów zdecydowano wyremontować nieruchomość, a następnie ją wynajmować ( zeznania świadka A. D. (2) oraz zeznania odwołującej, k. 389-390 i 479-482 a. s. ).

W dniach 3-4 października 2017 r. ubezpieczona ukończyła szkolenie okresowe z BHP dla pracodawców i osób kierujących pracownikami dotyczące osób zatrudnionych na stanowisku prezesa zarządu, które zostało przeprowadzone przez (...) z siedzibą w Z. ważne do 4 października 2022 r. ( zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie BHP, k. 171 i 179-180 a. s.).

W dniu 18 stycznia 2018 r. ubezpieczona została uznana za zdolną do wykonywania pracy na stanowisku dyrektora ds. inwestycyjnych na okres do 18 stycznia 2021 r. ( orzeczenie lekarskie z dnia 18 stycznia 2018 r., k. 171 i 182 a.s. i akta ZUS).

Spółka w dniu 31 stycznia 2018 r. zawarła umowę na wymianę elewacji, co zapoczątkowało prace modernizacyjne w budynku ( zeznania odwołującej, k. 479-482 a. s.).

Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki w osobie przewodniczącego A. D. (2) w dniu 8 października 2018 r. podjęło uchwałę nr 1, na podstawie której uchylono uchwałę nr 2 z dnia 30 marca 2017 r. w sprawie ustalenia wynagrodzenia dla odwołującej w kwocie 3.000,00 złotych netto miesięcznie. Jednocześnie zgodnie z uchwałą nr 2 odwołującą została zobowiązana do pełnienia funkcji prezesa zarządu na podstawie umowy o pracę będącej załącznikiem do w/w uchwały. Jednocześnie powołano pełnomocnika do zawarcia umowy o pracę w osobie M. O.. Spółka, reprezentowana przez M. O., zawarła z ubezpieczoną umowę o pracę na stanowisku prezesa zarządu na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 9.400,00 złotych brutto miesięcznie. Obowiązki pracodawcy związane ze zlecaniem czynności ubezpieczonej pełnił A. D. (2). Zatrudnienie odwołującej związane było ze zwiększeniem zakresu jej obowiązków ( protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników spółki z dnia 8 października 2018 r. i umowa o pracę z dnia 9 października 2018 r., k. 183-185 a. s. i akta ZUS, zeznania świadka A. D. (2) oraz zeznania odwołującej, k. 389-390 i 479-482 a. s.).

W dniu 15 października 2018 r. odwołująca została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych przez (...) Sp. z o.o. z dniem 8 października 2018 r. ( dokument (...) P (...), k. 16 a. s.).

Odwołująca pracowała w godzinach 09:00-17:00. Ubezpieczona odpowiedzialna była za modernizację nieruchomości znajdującej się przy ul. (...) w W. finansowaną przez BANK (...). Z uwagi na panujące obostrzenia Bank postanowił, aby spółka zatrudniała w ramach umowy o pracę tylko ubezpieczoną. Wszystkie inne osoby zostały przyjęte na umowę zlecenia bądź współpracy. Budynek posiada 13 pięter. Stan techniczny budynku wymagał wykonania wielu napraw i remontów, w ramach których należało m.in. wybudować nowe wejście reprezentacyjne, zabudować prześwit bram czy, wymienić elewację do drugiego piętra. Największa modernizacja dotyczyła parteru budynku. A. D. (1) podejmowała decyzje dotyczące wyboru odpowiednich materiałów i architektów. Odwołująca w celu wykonywania swoich obowiązków pracowniczych spotykała się, a także prowadziła korespondencję mailową z najemcami, wykonawcami i usługodawcami. Jednocześnie negocjowała z nowymi księgowymi oraz firmami sprzątającymi i ochroniarskimi w celu świadczenia usług na nieruchomości. Ubezpieczona zawarła umowę z (...), która obsługuje budynek pod względem technicznym. Odwołująca pozyskała również firmę księgową zajmującą się obsługą księgowości oraz zewnętrzną firmę sprzątającą, która wykonuje swoje usługi jedynie przez 4-5 godzin dziennie. W związku z tym zdarzało się ubezpieczonej sprzątać hol albo windy w budynku Do jej obowiązków pracowniczych należało także zaopatrywanie w odpowiednie materiały budowlane. W związku z tym odpowiadała za wygląd wewnętrzny budynku, tj. rodzaj wystroju i wyposażenia. Przeprowadzała również wszystkie przeglądy zgodnie z przepisami prawa budowlanego i przeciwpożarowego ( maile, k. 17-28 i 79-103 a. s., faktury czynszowe, k. 31-33 a. s., protokoły, k. 34-39 a. s., inne faktury, k. 44-72 a. s.), zeznania świadków P. T. (1), A. D. (2) i M. O. oraz zeznania odwołującej, k. 388-390, 476-482 a. s.).

W 2018 r. (...) S.A. rozpoczęła świadczenie usług administracyjnych dla płatnika składek. W tej spółce zatrudnieni są P. T. (2) i M. O. na stanowiskach asystentek zarządu. T. K. współpracował wówczas ze spółką w zakresie pozyskiwania nowych projektów inwestycyjnych oraz świadczył usługi doradcze w sprawach związanych z giełdą papierów wartościowych. W tych ramach odwołująca współpracowała z P. T. (1) i M. O., ponieważ spółki te posiadają wspólne biuro, w którym dochodziło do kontaktów i negocjacji z kontrahentami. Odwołująca odpowiedzialna była za zawieranie wszystkich umów, które podpisywane były w siedzibie spółki (...). Biuro spółki było czynne w godzinach 09:00-17:00 od poniedziałku do piątku. Ubezpieczona niejednokrotnie konsultowała z pracownikami (...) wizualizację danych pomieszczań, czy sposobu wyremontowania biura i recepcji holu wejściowego ( zeznania świadków P. T. (1), M. O. i T. K., k. 388 i 476-479 a. s.).

A. D. (1) w imieniu płatnika składek wynajęła nieruchomość przy ul. (...) w W., w której łączna powierzchnia lokali oddanych do najmu wynosiła 3.316,58 metrów kwadratowych dla: (...) Sp. z o.o. Sp. K. z siedzibą w W. w dniu 8 listopada 2018 r., Angola (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w dniu 1 grudnia 2018 r., (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. ( umowy najmu z dnia 8 listopada 2018 r., 1 grudnia 2018 r., 7 lutego 2019 r., k. 73-78 a. s.).

W celu omówienia zakresu wykonywanych prac w budynku odbywały się spotkania, w których uczestniczyli odwołująca, jej brat oraz niekiedy H. L. (2) wchodzący w skład wspólników spółki. Ze swojej pracy odwołująca rozliczała się przed A. D. (2) i przedstawicielem drugiego wspólnika M. L.. Na spotkaniach ubezpieczona prezentowała kosztorysy i projekty oraz informowała o przebiegu negocjacji z najemcami, a także przebiegu robót w budynku. A. D. (2) wymagał od swojej siostry przesyłania wyników finansowych spółki i informacji obejmujących podpisanie danej umowy, etapu prowadzenia negocjacji z najemcami i pośrednikami czy stanu konta. Nadto odwołująca jest zobowiązana do rozliczania się z bieżącej działalności spółki. W tym aspekcie rodzeństwo kontaktowało się również ze sobą telefonicznie. Większości przedstawionych propozycji A. D. (2) wyrażał zgodę na ich realizację ( zeznania świadka A. D. (2) i T. K. oraz zeznania odwołującej, k. 389-390, 477-482 a. s.).

Ubezpieczona występując w imieniu spółki była zainteresowana realizacją przedsięwzięcia mieszkaniowego w centrum miasta D., jak również budową hotelu ( pismo z dnia 12 grudnia 2018 r. skierowane do Burmistrza P. L., k. 41 a. s.).

W efekcie wykonanych prac, nad którymi nadzór sprawowała ubezpieczona, nastąpiła wymiana elewacji, luster i wind, położenie opaski z kamienia wokół budynku. Nadto na parterze budynku funkcjonuje sklep marki Ż. ( zeznania świadka P. T. (1), A. D. (2), M. O., k. 388-390, 476-477 a. s.).

Na dzień 22 stycznia 2019 r. wartość rynkowa nieruchomości przy ul. (...) w W. wzrosła do 26.922,00 złotych ( operat szacunkowy z dnia 8 lutego 2019 r., akta ZUS oraz zeznania świadka A. D. (2), k. 389-390 a.s.).

Spółka wypłacała odwołującej wynagrodzenie na prywatny rachunek bankowy ( przelewy, k. 204-206 a. s. i akta ZUS).

Ubezpieczona dowiedziała się o ciąży w trakcie wizyty lekarskiej, którą odbyła w dniu 26 listopada 2018 r. W dniu 4 stycznia 2019 r. stała się niezdolna do pracy. Odwołująca urodziła dziecko w dniu 28 maja 2019 r. ( odpis skrócony aktu urodzenia i książeczka ciąży, k. 171 a. s.).

Obowiązki odwołującej zostały przejęte przez T. K., który zajmował stanowisko dyrektora ds. inwestycji w (...) S.A. Począwszy od stycznia 2019 r. T. K. zarządzał budynkiem znajdującym się przy ul. (...) w W., lecz utrzymywał kontakt telefoniczny z ubezpieczoną. Był zobowiązany do wykonywania wszystkich czynności, do których była zobowiązana ubezpieczona przed rozpoczęciem korzystania ze zwolnienia lekarskiego. T. K. miał na celu zakończenie rozpoczętych robót przez odwołującą. Dodatkowo prowadził negocjacje z bankami, które dotyczyły finansowania budynku ( zeznania świadków M. O. i T. K. oraz zeznania odwołującej, k. 476-482 a. s.).

Spółka osiągnęła dochód w 2018 r. w kwocie 153.049,28 złotych, zaś w 2019 r. do czerwca w kwocie 484.037,98 złotych. Jednocześnie na dzień 15 maja 2019 r. nie zalegała w podatkach pobieranych przez Urząd Skarbowy W.-P. w W. ( zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu za 2018 r., k. 200-203 a. s., sprawozdanie finansowe, k. 211-239 a. s. i pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego W.-P., akta ZUS).

Odwołująca powróciła do wykonywania tych samych obowiązków, co przed zwolnieniem lekarskim z powodu zajścia w ciążę, w połowie 2020 r. Ubezpieczona występowała do właścicieli spółki o podwyżkę wysokości otrzymywanego wynagrodzenia, której ostatecznie nie otrzymała ze względu na panującą pandemię koronawirusa. W związku z tym zakres obowiązków T. K. uległ znacznemu zmniejszeniu, ponieważ nie współpracował już z działem księgowym, nie nadzorował działu technicznego oraz nie realizował wykończenia powierzchni budynku. Obecnie jest wsparciem dla odwołującej w ramach niektórych spraw dotyczących zarządzania budynkiem i spółką. Nadto nadal przygotowuje zestawienia finansowe dla banku. Aktualnie budynek jest ciągle modernizowany, ponieważ trwa procedura wymiany windy, a także prowadzone są prace remontowe na piętrach przeznaczonych dla nowych najemców, czym zajmuje się odwołująca. W 2020 r. budynek został wyceniony na około 30.000.000,00 złotych ( zeznania świadków M. O. i T. K. oraz zeznania odwołującej, k. 476-482 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. w dniu 29 marca 2019 r. zawiadomił A. L. – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie art. 61 § 1 i 4 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie prawidłowości zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru na te ubezpieczenia pracownika. Organ rentowy po zakończeniu postępowania administracyjnego wydał zaskarżoną decyzję z dnia 28 maja 2019 r., nr: (...) na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 58 § 1 k.c i art. 300 k.p., zgodnie z którą stwierdził, że odwołująca, jako pracownik u płatnika składek, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 9 października 2018 r. Organ rentowy zajął w decyzji tożsame stanowisko uzasadniające wydane rozstrzygnięcie, jak w odpowiedzi na odwołanie ( zawiadomienia z dnia 29 marca 2019 r. i decyzja z dnia 28 maja 2019 r., akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sądowych, w tym w aktach rentowych, jak również na podstawie treści zeznań świadków P. T. (1), A. D. (2), M. O. i T. K. oraz przesłuchania odwołującej.

Sąd uznał, że rzeczowy materiał dowodowy jest wiarygodny, ponieważ co do zasady nie budził zastrzeżeń stron procesu. Z dowodów zgromadzonych w toku procesu wynika w pierwszej kolejności, że odwołująca zawarła ze spółką reprezentowaną przez jej pełnomocnika umowę o pracę oraz, że zostały dopełnione wszystkie formalne ramy, z którymi wiąże się nawiązanie stosunku pracy. Odwołująca bowiem legitymowała się orzeczeniem lekarskim, zgodnie z którym była zdolna do wykonywania pracy do dnia 18 stycznia 2021 r. na stanowisku dyrektora ds. inwestycyjnych. Należy uznać, że zakres podejmowanych czynności w (...) S.A. z siedzibą w W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach wiceprezesa zarządu w okresie od 24 lutego 2016 r. do 17 października 2016 r. oraz dyrektora ds. marketingu w okresie od 18 października 2016 r. do 30 czerwca 2017 r. był podobny do obowiązków, które wykonywała na rzecz zainteresowanej spółki. Wobec powyższego zdaniem Sądu spółka nie miała obowiązku kolejny raz kierować odwołującej na badania lekarskie. Abstrahując od powyższego nawet przyjęcie, że pracodawca w odniesieniu do zatrudnienia ubezpieczonej dopuścił się uchybień w postaci dopuszczona do pracy bez wymaganego zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwskazań do pracy na danym stanowisku nie powoduje nieważności umowy o pracy. Podkreślenia przy tym wymaga, że brak zaświadczenia lekarskiego o dopuszczeniu do pracy nie może obciążać pracownika. Brak stosownego badania lekarskiego nie niweczy stosunku pracy, jeżeli osoba faktycznie wykonywała pracę tak jak pracownik ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 lipca 2013 r., sygn. akt III AUa 350/13) . Dopuszczenie do pracy bez aktualnego badania lekarskiego nie jest elementem czynności prawnej (oświadczenia woli) zawarcia umowy o pracę, a więc nie może powodować jej nieważności z powodu celu skierowanego na obejście prawa ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 r., sygn. akt II UK 275/04). Takie stanowisko wynika z tego, że wykonywanie praw i obowiązków płynących z nawet nieważnie zawartej umowy o pracę rodzi tytuł ubezpieczenia pracowniczego. Jest to oczywiste naruszenie wzajemnych obowiązków wynikających ze stosunku pracy, lecz pozostaje bez wpływu zarówno na ważność umowy o pracę, jak i tytuł ubezpieczenia. Badanie lekarskie ma tylko na celu zabezpieczenie pracownika przed wykonywaniem takiej pracy, która może okazać się dla niego szkodliwa. Możliwość nałożenia za niedopełnienie obowiązku poddania się tym badaniom kary porządkowej i zakaz dopuszczenia przez pracodawcę pracownika do pracy, który badaniom się nie poddał, dowodzi, że nieprzeprowadzenie badań lekarskich nie przekreśla istnienia stosunku pracy. Należy również podkreślić, że materiał dowodowy w rozpatrywanej sprawie wskazuje, że ubezpieczona w dniach 3-4 października 2017 r. ukończyła szkolenie okresowe z BHP dla pracodawców i osób kierujących pracownikami dotyczące osób zatrudnionych na stanowisku prezesa zarządu, które zostało przeprowadzone przez (...) z siedzibą w Z.. Zaświadczenie zostało wystawione z datą ważności do dnia 4 października 2022 r. Stosując tożsamą argumentację również nie można uznać braku udokumentowania przeprowadzenia szkolenia z zakresu BHP w tej sytuacji bezpośrednio przez zainteresowaną spółki czy też przedstawienia na piśmie pracownikowi zakresu obowiązków jako okoliczności skutkujących uznaniem, że umowa o pracę jest nieważna.

Ponadto Sąd uznał, że materiał dowodowy w postaci zgromadzonej dokumentacji w aktach sprawy wskazuje na faktyczne wykonywanie pracy przez ubezpieczoną, ponieważ został potwierdzony zeznaniami świadków, które korelują zarówno ze sobą, jak i z rzeczowym materiałem dowodowym. Dokumenty w postaci faktur, protokołów, pism czy umów najmu wskazują na zakres czynności, które podejmowała odwołująca przy realizowaniu stosunku pracy z zainteresowaną spółką. Jednocześnie z operatów szacunkowych można wnioskować, że ubezpieczona swoim działaniem na rzecz płatnika składek doprowadziła do znacznego wzrostu wartości modernizowanej nieruchomości. Zebrane dokumenty wskazują również na chronologię wydarzeń związanych z osobami wchodzącymi w skład zarządu spółek oraz potwierdzają fakt, że jedynym udziałowcem spółki (...) jest A. D. (2).

Zeznania świadków jednoznacznie wskazują, że odwołująca wykonywała szereg obowiązków związanych z modernizacją nieruchomości usytuowanej przy ul. (...) w W.. Świadkowie nie posiadali wiedzy, aby ubezpieczona była udziałowcem w spółce. Zeznania świadków dają też podstawę do uznania w całości za wiarygodne zeznania ubezpieczonej. W szczególności należy zwrócić uwagę, że odwołująca po zawarciu umowy o pracę skoncentrowała się na realizowaniu zakresu obowiązków wynikającego z nawiązanego stosunku pracy.

Wniosek organu rentowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego ginekologa lub z zakresu medycyny pracy należało oddalić, ponieważ nie zmierzał on do wykazania, że odwołująca rzeczywiście nie wykonywała pracy w ramach zawartej umowy o pracę z zainteresowaną. W ocenie Sądu wniosek ten miał na celu jedynie nieuzasadnione przedłużenie toczącego się postępowania. W kontekście zgromadzonego materiału dowodowego przeprowadzenie dowodu celem ustalenia, czy ubezpieczona mogła wykonywać pracę w okresie ciąży było nieprzydatne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. W aktach organu rentowego znajduje się orzeczenie lekarskie, zgodnie z którym ubezpieczona została uznana za zdolną do wykonywania pracy na stanowisku dyrektora ds. marketingu, co pozostaje zbieżne z czynnościami wykonywanymi jako prezes zarządu. Lekarz badający ówcześnie odwołującą nie znalazł żadnych przeszkód w jej stanie zdrowia wskazujących na brak możliwości wykonywania pracy na rzecz spółki. Wymaga również podkreślenia, że organ rentowy w stosunku do tego orzeczenia nie zgłaszał żadnych zarzutów w toku postępowania sądowego. Nadto osoby zeznające nie wskazywały, aby ubezpieczona miała problemy w realizowaniu zadań narzuconych jej przez A. D. (3). Co więcej, ubezpieczona na dzień zawarcia umowy o pracę nie posiadała wiedzy o ciąży. Ponadto nawet hipotetyczne uznanie przez biegłego sądowego, że stan zdrowia ubezpieczonej w dniu podjęcia przez nią zatrudnienia nie pozwalał jej na podjęcie pracy w pełnym wymiarze czasu nie zmienia faktu, że rzeczywiście wykonywała czynności.

Sąd odstępując od dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości, w głównej mierze oparł się na przedstawionych zeznaniach o wysokości osiągniętego dochodu za 2018 r. i sprawozdania finansowego za 2019 r. Wynika z nich, że spółka osiągnęła dochód za 2018 r. w kwocie 153.049,28 złotych, zaś do czerwca 2019 r. w kwocie 484.037,98 złotych. Jednocześnie na dzień 15 maja 2019 r. nie zalegała w podatkach pobieranych przez Urząd Skarbowy W.-P. w W.. W związku z tym Sąd doszedł do wniosku, że spółka posiadała wystarczające środki finansowe do wypłacania ustalonej wysokości wynagrodzenia dla odwołującej. Jednocześnie wymaga podkreślenia, że ustalenie, czy zatrudnienie ubezpieczonej było ekonomicznie uzasadnione nie ma wpływu na rozważenie zasadności wyłączenia jej przez organ rentowy z ubezpieczeń społecznych. Sąd w sprawie o podleganie ubezpieczeniom społecznym jest zobowiązany do ustalenia, czy odwołująca wykonywała pracę w miejscu i w czasie wyznaczonym, za wynagrodzeniem oraz, czy był sprawowany nad nią nadzór. Pozostałe poboczne kwestie nie wpływają na rozstrzygnięcie w sprawie, dlatego przedmiotowy wniosek nie został uwzględniony.

W związku z powyższym, Sąd uznał zgromadzony materiał dowodowy za wystarczający do wydania rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. D. (1), jako zasadne, podlegało uwzględnieniu.

Organ rentowy argumentując rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonej decyzji wskazał, że o nieważności zawartej pomiędzy stronami umowy o pracę świadczy: nieuwzględnienie w niej szczególnych zadań, które odwołująca realizowałaby poza zakres przewidziany dla funkcji prezesa zarządu, nieprzedstawienie wiarygodnych dowodów potwierdzających świadczenie pracy oraz zaświadczenia lekarskiego dopuszczającego ubezpieczoną do pracy i karty szkolenia z zakresu BHP. Jednocześnie ZUS uznał, że nie sprawowano nad ubezpieczoną nadzoru pracowniczego.

Sąd na wstępie zauważa, że jednym z przejawów realizowania stosunku pracy jest obowiązkowe uczestnictwo pracownika w systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2020 r., poz. 266), zwanej dalej ,,ustawą systemową”, obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy systemowej, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Definicji stosunku pracy należy poszukiwać w przepisach Kodeksu pracy. Przepis art. 22 § 1 k.p. wskazuje, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zgodnie z treścią powołanego przepisu zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy w czasie i miejscu przez niego wyznaczonym oraz za wynagrodzeniem. Do właściwości stosunku pracy należą: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter stosunku pracy, osobisty charakter świadczenia pracy oraz podporządkowanie pracownika co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy. Kwestię nieważności, na którą powoływał się organ rentowy, regulują przepisy Kodeksu Cywilnego. W świetle art. 58 § 1 i § 2 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W rozpatrywanej sprawie rozważania należy rozpocząć od przytoczenie chronologii wydarzeń, które spowodowały, że spółka zdecydowała się na zatrudnienie odwołującej na stanowisku prezesa zarządu. Na wstępie Sąd wskazuje, że (...) Sp. z o.o. w chwili powstania i zarejestrowana w KRS miała inną nazwę oraz posiadała odmienny zarząd. Na przełomie lat 2016-2017 właścicielem spółki był bank (...), który wystawił budynek znajdujący się przy ul. (...) w W. na sprzedaż, ponieważ upłynniał wszystkie nieruchomości, które posiadał w Polsce. Do nich należał m.in. budynek mieszczący się przy ul. (...) w W., który został kupiony przez (...) Sp. z o.o. Kilka miesięcy później w dniu 30 marca 2017 r. jedynym wspólnikiem Dominanta została również spółka (...), która przejęła wszystkie 101 udziałów i stała się jedynym udziałowcem zainteresowanej. Prezesem zarządu (...) Sp. z o.o. został A. D. (3), który podjął decyzję o zatrudnieniu swojej siostry na stanowisku prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. na zasadzie powołania. Ubezpieczona pełniła tą funkcję przez kolejne półtora roku. Znamiennym jest, że na początku rodzeństwo planowało sprzedaż kupionej nieruchomości. Jednak w efekcie dokonanych analiz stwierdzili wspólnie, że należy zmodernizować obiekt, którego remont rozpoczął się od wymiany elewacji na początku 2018 r. Z powodu powiększonego zakresu obowiązków ubezpieczonej, A. D. (2) zdecydował o jej zatrudnieniu w (...) Sp. z o.o. w ramach umowy o pracę na stanowisku prezesa zarządu.

Faktyczne zawarcie umowy o pracę i podjęcie na jej podstawie pracy nie może skutkować stwierdzeniem nieważności tejże umowy w oparciu o art. 58 § 1 k.c. choćby nawet celem samym w sobie było skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Nie ma więc potrzeby czynienia w tej materii szerszych rozważań. Obowiązek ubezpieczenia powstaje z mocy prawa m.in. w sytuacji wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy. Dlatego też ważnie zawarta i faktycznie wykonywana umowa o pracę skutkować może prawem do świadczeń w momencie zaistnienia określonego zdarzenia prawnego niekoniecznie po osiągnięciu ekwiwalentności składki do tego świadczenia ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16 lutego 2016 r., sygn. akt III AUa 1559/15).

Sąd zważył, że zebrany materiał dowodowy wskazuje na istnienie rzeczywistej potrzeby zatrudnienia ubezpieczonej w reżimie pracowniczym na stanowisku prezesa zarządu, a także na występowanie gospodarczego uzasadnienia dla utworzenia nowego stanowiska pracy z wynagrodzeniem 9.400,00 złotych brutto miesięcznie. Ubezpieczona posiadała bowiem doświadczenie w pracy na stanowisku członka zarządu spółki. Z przeprowadzonego przez Sąd materiału dowodowego wynika zaś, że odwołująca wykonywała przyjęte obowiązki pracownicze. Nie jest wyłączona możliwość wykonywania funkcji prezesa zarządu spółki z o.o. na podstawie faktycznie wykonywanej umowy o pracę, także wówczas, gdy zakres czynności nie uległ diametralnym zmianom w stosunku do czynności wykonywanych w ramach poprzedniego stosunku organizacyjnego, zaś fakt, że do zmiany zasad wykonywania pracy doszło w celu uzyskania ubezpieczenia społecznego, nie musi świadczyć o pozorności umowy o pracę, jeżeli praca była rzeczywiście wykonywana. Nie może także świadczyć "z góry" - bez szczegółowych ustaleń, o zamiarze obejścia prawa ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2016 r., sygn. akt II UK 517/15).

W rozważanym przypadku ustalenia faktyczne, które Sąd poczynił, nie potwierdzają stanowiska organu rentowego, jakoby zawarta pomiędzy stronami umowa o pracę była nieważna. Wynika z nich faktyczne wykonywanie czynności przez ubezpieczoną, zwiększenie zakresu zadań po zawarciu umowy o pracę, który skutkował rozwojem spółki, na co wskazują bezpośrednio dane wynikających z powstałych operatów szacunkowych. Za pomocą zebranych zeznań świadków Sąd przyjął, że czynności wykonywane przez odwołującą podlegały zasadniczym zmianom. Na wstępie odwołująca zajmowała się jedynie analizą dokumentów związanych bezpośrednio z budynkiem znajdującym się przy ul. (...) w W., ponieważ celem jedynego udziałowca spółki w osobie A. D. (2) była sprzedaż tej nieruchomości. Po podjęciu decyzji związanej z zainwestowaniem w budynek zakres czynności odwołującej powiększył się, co miało bezpośredni wpływ na zawarcie z nią umowy o pracę. Ubezpieczona nadzorowała budowę nowego wejścia reprezentacyjnego, prześwitu bram czy wymianę elewację do drugiego piętra. W tym celu odwołująca musiała zaopatrzyć się w odpowiednie materiały i pozyskać architektów. Odwołująca spotykała się również z najemcami, wykonawcami i usługodawcami. Jednocześnie negocjowała z księgowymi oraz z firmami sprzątającymi i ochroniarskimi w celu świadczenia przez nich usług na rzecz spółki. Wszystkie umowy podpisywane były w biurze (...) S.A., która świadczyła usługi administracyjne na rzecz płatnika składek. Nadto dzięki działaniom odwołującej doszło do pozyskania firm, które sprawują pieczę nad obsługą techniczną budynku, księgowością czy dbaniem o porządek w budynku. Wszystkie te czynności zostały potwierdzone w toku zeznań świadków, jak i przez samą odwołującą. W tym aspekcie istotne jest, że wszystkie wyżej wymienione obowiązki były wykonywane przez A. D. (1) niezależnie od pełnienia funkcji reprezentatywnych w spółce jako prezes zarządu. W efekcie działań odwołującej doszło do znacznego wzrostu wartości nieruchomości, który jednak nie miał przełożenia na powiększenie jej majątku. Ubezpieczona nie posiadała żadnych udziałów w spółce, a zatem jedyną osobą, która mogłaby wzbogacić się był prezes spółki (...) A. D. (2).

Zatrudnienie danej osoby na podstawie umowy o pracę na stanowisku prezesa zarządu spółki, w której nie była ona jedynym udziałowcem, nie prowadzi do symbiozy pracy i kapitału. Przyjąć w związku z tym należy, że w powyższej sytuacji nie jest wyłączona możliwość wykonywania funkcji prezesa zarządu spółki z o.o. na podstawie faktycznie wykonywanej umowy o pracę, także wówczas, gdy zakres czynności nie uległ diametralnym zmianom w stosunku do czynności wykonywanych w ramach poprzedniego stosunku organizacyjnego, zaś fakt, że do zmiany zasad wykonywania pracy doszło w celu uzyskania ubezpieczenia społecznego, nie musi świadczyć o pozorności umowy o pracę, jeżeli praca była rzeczywiście wykonywana. Nie może także świadczyć „z góry” - bez szczegółowych ustaleń, o zamiarze obejścia prawa ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2016 r., sygn. akt II UK 517/15).

Ubezpieczona nie miała całkowitej swobody działania i nie wytyczała kierunków działania. Co prawda realizowała własne pomysły, jednak musiały one znaleźć akceptację wśród (...) spółki (...). Odwołująca sama nie planowała, nie organizowała i nie prowadziła spółki na własne ryzyko. W tym kontekście istotnym jest zamiar ubezpieczonej, która podejmując zatrudnienie w spółce, nie podejmowała żadnych decyzji wpływających na jej rozwój, a co więcej nie uzyskiwała z tego względu żadnych dodatkowych zysków.

W ocenie organu rentowego ubezpieczona nie mogła sprawować nadzoru nad samą sobą, co jego zdaniem wyłącza możliwość uznania za ważną zawartą umowę o pracę. Pojęcie kierownictwa czy też nadzoru użyte we wskazanym przepisie powinno być interpretowane przy uwzględnieniu ogólnych cech wykonywanego rodzaju pracy oraz konkretnych okoliczności danego stosunku prawnego pomiędzy pracownikiem a jego pracodawcą. Tradycyjnie podporządkowanie pracownicze pojmuje się jako stosunek pomiędzy pracodawcą a pracownikiem cechujący się tym, że pracodawca posiada nad pracownikiem swoistą kontrolę dotyczącą wykonywania przez pracownika powierzonych obowiązków oraz ma możliwość sprawowania nadzoru nad ich realizacją. Co przy tym istotne, pracodawca nie musi sprawować ścisłego nadzoru nad działaniami pracownika, jednakże stosunek między nimi powinien zawierać wyraźne i faktyczne elementy pozwalające uznać, że pracodawca posiada nad pracownikiem swoistą kontrolę w zakresie wykonywania przez pracownika nałożonych na niego obowiązków. Przejawami podporządkowania pracodawcy w powyższym ujęciu są takie elementy jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi i poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania prac oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność, dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania, jak również ich wykonywanie i realizacja pod nadzorem kierownika ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., II UK 20/11).

Jednocześnie w orzecznictwie i doktrynie zwraca się uwagę, że tradycyjne pojmowanie podporządkowania jako obowiązku wykonywania przez pracownika poleceń pracodawcy ewoluuje w miarę rozwoju stosunków społecznych. W miejsce dawnego systemu podporządkowania hierarchicznego i obowiązku stosowania się do dyspozycji pracodawcy, nawet w technicznym zakresie działania, pojawia się nowe podporządkowanie autonomiczne, polegające na wyznaczeniu pracownikowi przez pracodawcę zadań bez ingerowania w sposób ich wykonywania. Ma to miejsce w szczególności w przypadku zatrudnienia w ramach stosunku pracy osób sprawujących funkcje organów zarządzających zakładami pracy, w tym także funkcję członka zarządu spółki. Przy tym wskazuje się, że status pracowniczy tych osób nie wynika z faktu spełniania przez te osoby wszystkich cech stosunku pracy z art. 22 § 1 k.p., lecz z decyzji ustawodawcy o włączeniu tych osób do kategorii pracowników, pomimo braku podporządkowania kierownictwu pracodawcy pojmowanego w tradycyjny sposób ( wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2005 r., sygn. akt II PK 276/04 oraz z dnia 16 grudnia 2008 r., sygn. akt I UK 162/08). Wynika to po części z tego, że zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.s.h. pełnienie funkcji w zarządzie spółki może łączyć się z zatrudnieniem w niej na podstawie stosunku pracy. Ta sama osoba może więc być wspólnikiem spółki, pełnić funkcję jej zarządu i być zatrudniona przez tę spółkę jako pracownik. Natomiast inna sytuacja będzie mieć miejsce w jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, której jedyny wspólnik jest jedynym członkiem zarządu. W takich sytuacjach praca takiego wspólnika będzie de facto polegać na obrocie własnym kapitałem, co spowoduje symbiozę pracy i kapitału. Natomiast w spółce wieloosobowej (nawet dwuosobowej) nie ma umowy o pracę „z samym sobą”, jak też nie zachodzi sytuacja wykluczająca podporządkowanie pracownicze z art. 22 k.p. We wskazanym przepisie chodzi o „kierownictwo” pracodawcy, a nie samego zarządu. Wspólnik dwuosobowej sp. z o.o., który w charakterze pracownika osobiście zarządza zakładem pracy w imieniu takiego pracodawcy, jest zatem obowiązkowo objęty pracowniczym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym ( wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1998 r., sygn. akt II UKN 394/98 oraz z dnia 16 grudnia 2008 r, sygn. akt I UK 162/08).

Taka sytuacja jednak nie miała miejsca w rozpatrywanej sprawie. W ocenie Sądu Okręgowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych niezasadnie powoływał się na argument, jakoby ubezpieczona, jako prezes zarządu spółki, sama wyznaczała sobie zadania, które następnie realizowała osobiście jako pracownik. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że nawet posiadanie przez spółkę jednego wspólnika nie wyklucza objęcia jego osoby jako pracownika obowiązkowo ubezpieczeniami społecznego. Podkreślić należy, że ubezpieczona w dniu zawarcia umowy o pracę była formalnie prezesem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, natomiast sposób reprezentacji spółki z o.o. de facto sprawiał, że była ona samodzielnie uprawniona do jej reprezentacji. Natomiast wszystkie decyzji faktycznie podejmował jej brat, który był jedynym całościowym udziałowcem w tej spółce. Powyższe oznacza, że odwołująca odpowiadała przed właścicielem i (...) spółki (...), ponieważ wszystkie jej pomysły i działania musiały uzyskać ich akceptację.

Pojęcie kierownictwa pracodawcy, o którym mowa w art. 22 § 1 k.p., nie ma jednowymiarowego kształtu. Tradycyjnie podporządkowanie pracownicze pojmuje się jako stosunek pomiędzy pracodawcą a pracownikiem cechujący się tym, że pracodawca posiada nad pracownikiem swoistą kontrolę dotyczącą wykonywania przez pracownika powierzonych obowiązków oraz ma możliwość sprawowania nadzoru nad ich realizacją. Co przy tym istotne, pracodawca nie musi sprawować ścisłego nadzoru nad działaniami pracownika, jednakże stosunek między nimi powinien zawierać wyraźne i faktyczne elementy pozwalające uznać, że pracodawca posiada nad pracownikiem swoistą kontrolę w zakresie wykonywania przez pracownika nałożonych na niego obowiązków ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., sygn. akt II UK 20/11).

Sąd zważył, że praca ubezpieczonej nie była ukierunkowana na zadania powiązane ze sferą organizacyjną, czy też zarządczą spółki. Praca ta miała ewidentnie charakter wykonawczy i podlegała regułom ustalonym przez zarząd spółki (...), którymi to ubezpieczona musiała się kierować i respektować. Przyjęcie koncepcji pracowniczego zatrudnienia musi graniczyć z pewnością, że w sprawie doszło do świadczenia pracy podporządkowanej, niezależnie od jego nasilenia i rodzaju. Specyfiki tego podporządkowania należy poszukiwać przez pryzmat prawa pracy, a nie prawa spółek, gdyż te ostatnie nie dotyczą nadzoru nad pracownikami spółki. Zatem odtworzenie mechanizmu, w jakim spółka egzekwowała wykonywanie pracy podporządkowanej, stanowi punkt wyjścia. W ten sposób ujawnia się silny wpływ okoliczności faktycznych, których wynik będzie przesądzający dla oceny, czy doszło do wykonywania pracy podporządkowanej. Niemniej nie chodzi tu tylko o zakres i częstotliwość ingerencji w sposób realizacji zadań pracowniczych, lecz o fakt czy taki podmiot istnieje, który te funkcje władcze sprawuje i jaki ma do tego mandat ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2020 r., sygn. akt II UK 228/19).

Pojęcie podporządkowania ewoluuje, obejmując swym zakresem również samodzielne organizowanie się pracownika w wybranym przez siebie czasie, zwłaszcza jeżeli dotyka stanowisk kierowniczych, cechujących się wysoką samodzielnością i decyzyjnością. Stąd, obejmuje swym zakresem nie tylko podporządkowanie osobowe, lecz także organizacyjne ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1998 r., sygn. akt I PKN 293/98). Choć więc jedyny wspólnik sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym na podstawie tytułu wynikającego z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, a z treści tego przepisu wynika, że samo posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje o podleganiu przez niego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, nie można podzielić poglądu, zgodnie z którym przepis art. 8 ust. 6 pkt 4 wyłącza - samoistnie i w każdych okolicznościach - zawieranie umowy o pracę jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z własną spółką w celu objęcia ubezpieczeniami społecznymi z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Ustawa systemowa, jak i kodeks spółek handlowych oraz kodeks pracy, nie zakazują zatrudniania pracowniczego wspólników spółek kapitałowych w tych spółkach. Brak takiego zakazu także w odniesieniu do jedynego wspólnika sp. z o.o. ( wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r., sygn. akt II UK 320/04, z dnia 28 kwietnia 2005 r., sygn. akt I UK 236/04, z dnia 26 lutego 2013 r., sygn. akt I UK 472/12 oraz z dnia 16 grudnia 2008 r., sygn. akt I UK 162/08) .

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie praca odwołującej nie polegała na obrocie jej własnym kapitałem w ramach spółki. Wobec tego nie doszło do połączenia jej pracy i kapitału. Nie jest to więc szczególna forma prowadzenia działalności gospodarczej na „własny” rachunek, oddzielona przez konstrukcję fikcji osoby prawnej od osobistego majątku wspólnika. Praca jest wówczas wykonywana na rzecz i ryzyko odrębnego podmiotu prawa – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 listopada 2019 r., sygn. akt III AUa 540/19).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy zważył, że należało zmienić zaskarżoną decyzję i ustalić, że odwołująca podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik z tytułu zawartej umowy o pracę z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. od dnia 9 października 2019 r. W związku z tym Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie 1 wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. mając na uwadze zasadę odpowiedzialności za przegranie procesu. W związku z tym Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującej 180,00 złotych na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

SSO Renata Gąsior