Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 9 lipca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. stwierdził, że W. Z. jako pracownik (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. nie podlega od 1 lutego do 30 września 2019 roku obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, zarzucając pozorność umowy o pracę, którą strony zawarły celem uzyskania przez ubezpieczonego tytułu ubezpieczeniowego uprawniającego go do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w tym wypadku świadczenia przedemerytalnego.

(decyzja k.129-133 akta ZUS)

Od powyższej decyzji odwołanie złożył ubezpieczony, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że W. Z. jako pracownik (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. podlega od 1 lutego do 30 września 2019 roku obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

( odwołanie płatnika k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy, reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych,.

(odpowiedź na odwołanie k. 8-9)

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w P. przyłączył się do odwołania.

(oświadczenie e-prot. z 23 III 2021 r.: 00:06:24)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w P. zajmuje się sprzedażą materiałów budowlanych. Należy również do grupy (...) ( (...) Składy Budowlane).

(okoliczność niesporna, odpis KRS-u 36-37 a nadto zeznania płatnika składek W. J. e-prot. z 22 VII 2021 r.: 00:51:49 w zw. z e-prot. z 23 III 2021 r.:00:31:24)

Wnioskodawca – W. Z., ur. (...), legitymuje się wykształceniem średnim technicznym. Pracował jako technik elektronik, radiotechnik.

(świadectwa pracy i kwestionariusz osobowy – akta osobowe k.63)

Odwołujący prowadził wcześniej własną działalność gospodarczą – krawiectwo, od roku 1990 do 2018 roku.

(zeznania wnioskodawcy W. Z. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:48:46 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:46:48)

Strony znały się przed zawarciem umowy bowiem wnioskodawca robił zakupy w składzie materiałów budowlanych. Sklep mieścił się na terenie firmy na Partyzanckiej 149. To jest sklep z artykułami do budownictwa, majsterkowania. Odwołujący przechodził koło sekretariatu, wszedł i spytał się czy znalazłoby się jakieś zatrudnienie. Wnioskodawca był zarejestrowany jako osoba bezrobotna od października 2018 roku. Ciężko mu było znaleźć jakąkolwiek pracę. Został skierowany do prezesa a tam okazało się że ten ma ofertę w wypożyczalni narzędzi budowlanych. Przedstawił mu zakres obowiązków. Odwołujący był zainteresowany ofertą.

(zeznania wnioskodawcy W. Z. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:48:46 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:07:37)

Firma realizuje zatrudnienie w dwóch formach: albo wypuszcza ogłoszenie na pracuj.pl albo prezes spotyka się z ludźmi, którzy poszukują pracy. Spółka jest członkiem (...) Składów Budowlanych. W 2017 roku pojawiła się koncepcja otwierania wypożyczalni narzędzi, która podjęła spółka. Akcjonariusze grupy (...) chcieli, żeby realizowana była wypożyczalnia. W 2017 roku spółka otworzyła wypożyczalnię. Wypożyczalnia w dużej mierze była bezobsługowa - wypożyczenie odbywało się przez dział handlowy. Było to 15-20 narzędzi przeznaczonych do obsłużenia klientów spółki. Wypożyczalnia nie przyniosła zysku w związku z czym podjęto próbę jej rozruszania. Wypożyczalnia była mało istotna, stanowiła nawet nie pół procenta przychodów.

(zeznania zainteresowanego W. J. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:51:49 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:31:24)

W dniu 31 stycznia 2019 roku strony zawarły umowę o pracę na czas określony, od 1 lutego 2019 roku do 31 stycznia 2020 roku, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku pracownika wypożyczalni narzędzi.

(umowa o pracę k.2 akt osobowych k.63)

Wnioskodawca uzyskał zaświadczenie lekarza medycyny pracy dopuszczające do pracy na ww stanowisku.

(orzeczenie lekarskie k.7 akt osobowych k.63)

Do obowiązków wnioskodawcy należało utrzymanie czystości i sprawności sprzętu, który był w wypożyczalni kiedy wracał z budowy. Warsztat mieścił się z tyłu budynku. Odwołujący nie zajmował się wypożyczaniem sprzętu. Wypożyczalnią zajmował się dyrektor M. K.. Był tam różny sprzęt: agregat malarski, tynkarski, odkurzacz przemysłowy, wiertarka, szlifierka, przecinarka, bruzdownica, otwornica, wibratory do betonu. Do jego obowiązków należało też utrzymanie czystości rusztowań, których było dużo. Głównie miał je myć, konserwować. Przychodziły bardzo ubrudzone. Rusztowania były czyszczone na zewnątrz, to było czyszczone sprężonym powietrzem i myjką ciśnieniową Jak zdarzyło się, że nie było dużo sprzęt, o który trzeba było zadbać, zajmował się np. rozwalaniem palet. Był też kilka razy z panem J. w Ł., zawozili tam rusztowania, potem je przywozili. Kilka razy byli tam skręcać regały. Wypłata wynagrodzenia odbywała się przelewem na konto.

(zeznania wnioskodawcy W. Z. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:48:46 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:17:29 i 00:29:22, zeznania zainteresowanego W. J. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:51:49 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:31:24, zeznania świadka D. P. e-protokół z 23 III 2021 roku 00:52:42, zeznania świadka M. K. e-protokół z 2 VII 2021 roku 00:07:11, 00:10:57, 00:18:49, 00:33:42)

Osoby, które wypożyczają, to nie są przypadkowe osoby, to są klienci spółki. Miało to pomóc w prowadzeniu biznesu.

(zeznania zainteresowanego W. J. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:51:49 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:31:24)

Wnioskodawca miał klucze do pomieszczeń, gdzie znajdowało się jego stanowisko pracy i do pomieszczeń przejściowych, prócz wejścia głównego. Podpisywał listę obecności.

(zeznania wnioskodawcy W. Z. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:48:46 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:29:22, listy obecności k.21-73 akt ZUS)

W sierpniu 2019 roku zainteresowany poprosił wnioskodawcę na rozmowę i przedstawił mu sytuację związaną ze stanowiskiem pracy. Poinformował, że wypożyczalnia narzędzi nie idzie najlepiej, stanowisko pracy wnioskodawcy jest nierentowne i nosi się z zamiarem jego zlikwidowana. W zamian zaproponował m pracę w magazynie, której odwołujący, z uwagi na stan zdrowotny nie mógł przyjąć. Ubezpieczony cierpi na stany zwyrodnieniowe kręgosłupa i bioder, przepuklinę.

(zeznania wnioskodawcy W. Z. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:48:46 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:24:37)

Spółka nie planowała zwolnienia wnioskodawcy. Poszukuje pracowników na stanowiska magazynowe. W dużej mierze pracownicy magazynu pracują na wózkach widłowych, ale trzeba też coś nosić np. załadować klientowi do samochodu. Wnioskodawca nie miał uprawnień do prowadzenia wózków widłowych. Jeśli miałby ochotę to na koszt firmy mógłby się nauczyć. Zrodziła się potrzeba zatrudnienia pracowników magazynowych. Był wakat po osobie, która odeszła na emeryturę.

(zeznania zainteresowanego W. J. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:51:49 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:31:24)

W dniu 30 sierpnia 2019 roku pracodawca złożył odwołującemu oświadczenie o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy, w części dotyczącej stanowiska pracy. Płatnik zaproponował, po upływie miesięcznego okresu wypowiedzenia, stanowisko magazyniera.

(wypowiedzenie zmieniające akta osobowe k.63)

Wnioskodawca nie przyjął zaproponowanych warunków zatrudnienia i umowa o pracę została rozwiązana z dniem 30 września 2019 roku, w związku z likwidacją stanowiska pracy.

(oświadczenie i świadectwo pracy - akta osobowe k.63)

Po rozwiązaniu umowy o pracę wnioskodawca wrócił na zasiłek dla bezrobotnych a następnie wystąpił do ZUS z wnioskiem o przyznanie mu świadczenia przedemerytalnego.

(zeznania wnioskodawcy W. Z. e-protokół z 22 VII 2021 roku 00:48:46 w zw. z e-protokołem z 23 III 2021 roku 00:24:37)

Gdy wnioskodawca przestał pracować, nikt nie został zatrudniony na jego miejsce. Przerzucono jego obowiązki bezpośrednio na sprzedawców.

(zeznania świadka M. K. e-protokół z 2 VII 2021 roku 00:41:48)

W okresie od stycznia do grudnia 2019 roku u zainteresowanego zatrudnionych było 10 pracowników w dziale handlowym, z czego z jednym rozwiązano umowę o pracę, 9 w dziale logistyki, z czego z dniem 20 grudnia 20219 roku zwolniony został kierownik magazynu, 3 osoby na innych stanowiskach, z czego zwolniony został tylko wnioskodawca.

(zestawienie k.30)

W 2019 roku obrót firmy wyniósł około 20 000 000 zł.

(zeznania świadka M. K. e-protokół z 2 VII 2021 roku 00:41:48)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów, zeznań świadków a także odwołujących się płatnika i wnioskodawcy, które to dowody tworzą spójną, logiczną całość, wzajemnie ze sobą korespondując i uzupełniając się, co pozwala na przypisanie im w całości waloru wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, że ZUS był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika i nie podważył w toku postępowania ani wartości dowodowej zeznań wskazanych wyżej osób, ani też znajdujących się w aktach dokumentów, które posłużyły do odtworzenia istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności.

Wnioskodawca i płatnik składek w sposób logiczny wyjaśnili zarówno okoliczności poprzedzające zawarcie spornej umowy o pracę, w szczególności motywy, którymi kierował się płatnik składek zatrudniając wnioskodawcę, okoliczności w jakich strony zawarły umowę o pracę jak również przyczyny jej rozwiązania (odmowa przyjęcia zmienionych warunków pracy).

Sąd uznał za przekonujące, podane przez pracodawcę motywy zatrudnienia wnioskodawcy na nierentownym stanowisku pracy. Zdarza się bowiem, iż firma podejmuje czynności w celu świadczenia dodatkowych usług dla swoich klientów, które choć samoistnie nie są dochodowe to zwiększają zadowolenie klientów co z kolei powoduje zwiększenie obrotów zasadniczej części zakresu działalności danej firmy. Materiał dowodowy potwierdził także, iż pod koniec 2019 roku w magazynie zainteresowanego zwolnił się etat z uwagi na przejście pracownika na emeryturę. Wnioskodawca nie był jednak zainteresowany stanowiskiem w magazynie z uwagi na stan zdrowia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt.1 i art. 13 pkt.1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 423 ze zm.) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Przez nawiązanie stosunku pracy, zgodnie z art. 22 § 1 k.p. pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. W myśl § 1 ¹ art. 22 k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Równocześnie w myśl § 1 ² art. 22 k.p. nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.

W kwestii cech odróżniających umowę o pracę od innych umów ukształtowało się bardzo bogate orzecznictwo sądowe. Przede wszystkim, zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, o wyborze rodzaju podstawy prawnej zatrudnienia decydują zainteresowane strony (art. 353 ¹ k.c. w związku z art. 300 k.p.), kierując się nie tyle przesłanką przedmiotu zobowiązania, ile sposobu jego realizacji (por. wyrok SN z 13 kwietnia 2000 r., I PKN 594/99, OSNAPiUS 2001 nr 21, poz. 637). Zatrudnienie nie musi mieć charakteru pracowniczego. Praca może być bowiem świadczona także na podstawie umów cywilnoprawnych (por. wyrok SN z 9 grudnia 1999 r., I PKN 432/99, OSNAPiUS 2001 nr 9, poz. 310). Decydujące jednak znaczenie należy przypisać woli stron i zamiarowi ukształtowania w określony sposób treści łączącego je stosunku prawnego, zamiarowi towarzyszącemu zawarciu i kontynuowaniu stosunku umownego. Dopiero w razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym - nazwanym przez nie umową o pracę - zdecydowanie nie występowały elementy typowe dla stosunku pracy (art. 22 k.p.), występowały natomiast elementy obce stosunkowi pracy (np. brak podporządkowania), nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę. Wówczas, dla ustalenia, że stron nie łączył stosunek pracy, nie jest konieczne precyzyjne nazwanie łączącej strony umowy cywilnoprawnej (por. wyrok SN z 14 lutego 2001 r., I PKN 256/00, OSNAPiUS 2002 nr 23, poz. 564).

Umowa, na podstawie której jest świadczona praca, nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004 nr 2, poz. 30). W świetle art. 22 § 1 ¹ k.p. oceny charakteru umowy należy dokonywać nie tylko na podstawie przyjętych przez jej strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz także na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2010 r. I PK 8/10, LEX nr 602668/.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jako podstawowe cechy stosunku pracy odróżniające go od innych stosunków prawnych wymienione zostały: dobrowolność; osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, powtarzający się; podporządkowanie, wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy, w miejscu i czasie wyznaczonym przez niego; ryzyko pracodawcy; odpłatny charakter zatrudnienia /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2006 r. sygn. I PK 110/06 opubl. M.P.Pr. (...); wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r. sygn. III PK 39/09, LEX 578140/. W wyroku z dnia 25 listopada 2005 r. I UK 68/05 Sąd Najwyższy stwierdził, iż wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy (pracy podporządkowanej) jest cechą o charakterze konstrukcyjnym dla istnienia stosunku pracy /opubl. Wokanda 2006/4/26, Lex 177165/. Z kolei w uzasadnieniu do wyroku z dnia 7 marca 2006 r. sygn. I PK 146/05 Sąd Najwyższy przypomniał, iż cechami charakterystycznymi dla stosunku pracy – wskazywanymi w orzecznictwie – są także: obowiązek osobistego wykonywania pracy, zakaz wyręczania się osobami trzecimi; bezwzględne obowiązywanie zasady odpłatności; pracowniczy obowiązek starannego działania, a nie osiągnięcia rezultatu, oraz obciążenie pracodawcy ryzykiem prowadzenia działalności; wykonywanie pracy skooperowanej, zespołowej; ciągłość świadczenia pracy; występowanie pewnych cech charakterystycznych dla stosunku pracy, np. wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Sąd Najwyższy wskazał także, że o kwalifikacji stosunku prawnego jako stosunku pracy decyduje przede wszystkim sposób wykonywania zatrudnienia. Strony mogą więc złożyć wyraźne oświadczenia woli co do ukształtowania podstawy prawnej zatrudnienia. Jednak nawet bez wyraźnego wyrażenia woli przez strony (złożenia oświadczeń woli w tym zakresie) stosunek prawny może być kwalifikowany jako stosunek pracy, jeżeli strony wykonują go w sposób charakterystyczny dla tego stosunku prawnego /opubl. OSNP 2007/5-6/67/.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się nadto, że dla włączenia do ubezpieczenia społecznego niezbędna jest przynależność do określonej w ustawie systemowej grupy podmiotów podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. O tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Sam bowiem fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art. 22 kp formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna. Jeżeli bowiem strony umowy o pracę przy składaniu oświadczeń woli mają świadomość tego, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik pracy świadczyć nie będzie, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, i do podjęcia i wykonywania pracy nie doszło a jedynym celem umowy było umożliwienie skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, to umowę taką uważa się za zawartą dla pozoru - art. 83 § 1 kc. Umowa taka nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 r. sygn. II UK 148/07, niepubl.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. sygn. II UK 321/04, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 11-12, poz. 190, str. 503; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2001 r. sygn. II UKN 244/00, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2002, Nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r. sygn. II UK 204/09, LEX nr 590241/.

Przy czym nie jest to jedyna postać pozorności umowy o pracę. Pozorność umowy o pracę ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. W każdym przypadku decydujące znaczenie ma treść umowy i okoliczności faktyczne jej wykonywania /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 r., sygn. I UK 120/06, opubl. OSNP 2007 nr 19-20, poz. 294; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2009 r., sygn. I UK 43/09, LEX nr 529772; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r. sygn. II UK 20/11, opubl. LEX nr 885004, M.P.Pr. (...)/.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy zakwestionował ważność umowy o pracę zawartej pomiędzy wnioskodawcą a płatnikiem, stojąc na stanowisku, że zgłoszenie wnioskodawcy do ubezpieczeń społecznych w związku z formalnie zawartą umową o pracę był czynnością pozorną dokonaną jedynie w celu spełnienia przez odwołującego się warunku, od którego zależało uzyskanie przez niego świadczeń w postaci świadczenia przedemerytalnego.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle dokonanych ustaleń faktycznych – na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie ma podstaw do uznania, że zawarta między stronami umowa o pracę od 1 lutego 2019 roku do 31 stycznia 2020 roku w opisany przez strony sposób nie była realizowana.

Całokształt okoliczności ustalonych w toku postępowania, w szczególności na podstawie zeznań stron i świadków, jednoznacznie wskazuje, że stanowisko przedstawione przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji nie znajduje oparcia w stanie faktycznym. Z w/w dowodów wynika, że wnioskodawca rzeczywiście umówioną rodzajowo pracę świadczył w wyznaczonych godzinach, popisywał listę obecności, a za pracę otrzymał od pracodawcy umówione wynagrodzenie – płatne przelewem na konto. Tym samym uznać należy, że odwołujący pracę świadczył w warunkach bezpośredniego podporzadkowania pod kierownictwem płatnika.

Wbrew zapatrywaniom organu rentowego nie sposób uznać, iż zatrudnienie wnioskodawcy nie było oparte na rzeczywistej potrzebie pracodawcy a zatem ekonomicznie nieuzasadnione. Sąd zważył, iż to pracodawca ponosi ryzyko gospodarcze i ekonomiczne prowadzonej działalności, jednakże w zeznaniach płatnik w sposób logiczny wyjaśnił zarówno motywy jakimi kierował się tworząc nowe stanowisko pracy jak i przyczyny dokonania wypowiedzenia zmieniającego.

Co prawda działalność wypożyczalni nie przynosiła spodziewanych rezultatów, jednak wymóg jej prowadzenia wiązał się z przynależnością spółki do grupy (...) i miał stanowić pomoc dla klientów zasadniczej działalności spółki. Wypożyczalnia miała charakter poboczny. Utworzenie natomiast stanowiska wnioskodawcy wiązało się z potrzebą zadbania o stan narzędzi oraz rusztowań, które, co prawda winny być przez klientów zwracane czyste to jednak rzadko tak się zdarzało. Z kolei dyscyplinowanie klientów poprzez nakładanie kar nie byłoby celowe bowiem byli to stali klienci, na których zależało spółce.

Za wiarygodne uznać należy także okoliczności rozwiązania umowy o pracę. Płatnik był zainteresowany kontynuacją współpracy jednak wnioskodawca nie chciał przyjąć pracy w magazynie z uwagi na stan zdrowia.

Materiał dowodowy potwierdził, iż wnioskodawca faktycznie w całym spornym okresie realizował zawarty stosunek pracy, a świadczy o tym osobiste świadczenie pracy, stosowanie się do poleceń płatnika, wykonywanie pracy w określonym przez niego czasie i w miejscu, a także uzyskiwanie wynagrodzenia. W przypadku braku pracy związanej z bezpośrednim czyszczeniem narzędzi czy rusztowań wnioskodawca zajmował się rozbijaniem palet czy pomagał płatnikowi w pracach wyjazdowych u klienta.

W tym stanie rzeczy według Sądu Okręgowego, przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dało podstaw do przyjęcia stanowiska organu rentowego, że wnioskodawca oraz płatnik zawarli sporną umowę o pracę, a następnie utrzymywali ją dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 r. (III UKN 258/00, OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował.

W ocenie Sądu zawarcie umowy nie zmierzało też do obejścia prawa (art.58§1 k.c. w związku z art. 300 k.p.). Jak wyżej wskazano wnioskodawca wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę, a w sposobie realizacji umowy nie występowały cechy obce stosunkowi pracy.

Nadto należy wskazać, że zawarcie umowy o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie powoduje nieważności takiej czynności prawnej, jako mającej na celu obejście ustawy (art.58§1 k.c.), jeżeli na jej podstawie praca w reżimie określonym w art.22§1 k.p. faktycznie jest wykonywana. Motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę, co już podnoszono, nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu rzeczywistego jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art.22§1 k.p. Na ogół osoba zawierająca umowę o pracę dokonuje tej czynności prawnej w celu z jednej strony uzyskania statusu pracowniczego i przewidzianej prawem ochrony stosunku pracy związanej z tym statusem, z drugiej strony uzyskania ubezpieczenia społecznego. Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy na co dzień, drugie na wypadek zdarzeń losowych. Stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć.

Z faktycznym utrzymywaniem przez strony od 1 lutego 2019 roku stosunku pracy wynikał status pracownika dla wnioskodawcy i wiązał się ze skutkiem w postaci nabycia przez niego uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Skutek ten nie został wywołany działaniem niezgodnym z przepisami obowiązującego prawa, ale wynika z obowiązującego systemu prawnego.

W ocenie Sądu z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że umowa o pracę zawarta przez płatnika i wnioskodawcę była realizowana w całym badanym okresie, albowiem zeznania świadków i złożone dokumenty, a także zeznania odwołującego i płatnika wykazały, że wnioskodawca przystąpił do pracy, wykonywała powierzone mu obowiązki pracownicze, a płatnik tę pracę przyjmował i wypłacał skarżącemu umówione wynagrodzenie.

Podkreślić należy, że z żadnego z dowodów nie wynika, że zamiarem wnioskodawcy nie było świadczenie pracy, a jedynie stworzenie pozorów jej wykonywania, w celu uzyskania w przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego w postaci świadczenia przedemerytalnego.

Orzekając w powyższy sposób Sąd miał na uwadze, że organ rentowy ma oczywiście prawo do badania, a także kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Niemniej jednak w takiej sytuacji, to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c.

Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż: „na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli. Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664)

Organ rentowy w żaden sposób nie zakwestionował też wiarygodności zeznań stron i świadków złożonych w procesie ani zaoferowanych w sprawie dokumentów. Sąd zaś nie dopatrzył się jakichkolwiek niespójności, sprzeczności, braku logiki które pozwalały by na to z urzędu.

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów – por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12 LEX nr 1294695.

Reasumując - skoro wykazane zostało faktyczne świadczenie zatrudnienia przez ubezpieczonego nie ma podstaw, by odmówić mu ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym w spornym okresie.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak sentencji wyroku.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. w Z., jako strony przegrywającej, kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z aktami rentowymi – pocztą, informując iż termin do złożenia apelacji uległ przedłużeniu do trzech tygodni.

13 IX 2021 roku.