Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 9 lipca 2009 roku powodowie (...) S. A., (...)oraz (...) S. A. wnieśli o zmianę treści umowy nr (...)z dnia 9 listopada 2006 roku zawartej przez powodów ze Skarbem Państwa – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad poprzez podwyższenie wysokości świadczenia z tytułu wynagrodzenia za wykonanie robót oraz usunięcie z nich wad o kwotę 45.061.999,43 Euro brutto oraz zasądzenie kwoty 45.061.999,43 Euro od pozwanego solidarnie na rzecz powodów. Powodowie wnieśli również o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 26 czerwca 2012 roku strona powodowa wniosła, w przypadku nieuwzględnienia żądań określonych w pozwie, ewentualnie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda ad. 1 - (...) s.a. z/s we Francji kwoty 109.185.584,67 zł tytułem odszkodowania oraz odsetek ustawowych od tej kwoty od dnia 3 czerwca 2008 roku do dnia zapłaty podnosząc, że pozwany dopuścił się rażących zaniedbań przy realizacji inwestycji, które przesądzają o jego odpowiedzialności na podstawie art. 471 k.c. względnie na podstawie art. 486 k.c. /przypadek zwłoki wierzyciela / /pismo k. 2223-2237a.s. tom XII/.

Strona powodowa swoje roszczenie opiera na art. 357 ¹k.c. w związku z nieprzewidywalnym wzrostem cen materiałów i usług w okresie realizacji Kontraktu oraz w związku z przedłużeniem czasu realizacji Kontraktu o

8 miesięcy wskutek zmiany warunków fizycznych wykonywania robót.

W pozwie powód wskazał na wystąpienie zmiany stosunków w postaci nagłego i gwałtownego wzrostu cen w sektorze budownictwa infrastrukturalnego oraz przedłużenie czasu realizacji robót i 8 miesięcy, tj. o ponad 40% związane z nagromadzeniem przeszkód w realizacji robót na placu budowy.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, jednakże w zakresie kosztów zastępstwa prawnego – na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu państwa

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 9 listopada 2006 roku została zawarta przez Skarb Państwa – Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad z Konsorcjum w skład którego wchodziły spółki :(...) S. A.z siedziba we Francji (lider), (...)z siedziba we Francji oraz (...) S. A.z siedzibą w Szwajcarii umowa nr (...), na mocy której powodowie jako wykonawcy zobowiązali się do wykonania „Budowy Autostrady (...) Z. K.Odcinek „A”, Z.-W./umowa k. 273/.

Kontrakt został zawarty po przeprowadzeniu zamówienia publicznego tj. przetargu nieograniczonego. Oferty złożyło 8 wykonawców z tym, że wymagane warunki udziału w postępowaniu spełniło 6 wykonawców. Kryterium, które zdecydowało o wyborze oferty powodów była cena. Powodowie wskazali w ofercie cenę brutto – 87.383.892,31 Euro, a większość z oferentów wyceniło roboty na ponad 110.000.000 Euro /zbiorcze zestawienie oferentów k. 866/.

W zasadniczym tekście umowy, strony ustaliły, w szczególności, że:

- za stanowiące część kontraktu (tj. umowy jako całości – przyp. SO) będą uważane następujące dokumenty:

a) umowa (zasadniczy tekst umowy – przyp. SO),

b) oferta wykonawcy z dnia 10.05.2006 r. wraz z załącznikami,

c) Szczególne Warunki Kontraktu,

c) Warunki kontraktu na budowę dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego; tłumaczenie wydania FIDIC 1999 (dalej zwane również ogólnymi warunkami kontraktu – przyp. SO),

d) Instrukcja dla Wykonawców – Tom I Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia,

e) specyfikacje techniczne

f) dokumentacja projektowa – rysunki,

i) umowa konsorcjum (w przypadku gdy wykonawca stanowi konsorcjum),

Z umowy stron wynikało, że :

Wykonawca zobowiązuje się rozpocząć roboty nie później niż 30 dni od daty podpisania umowy nie wcześniej niż 28 lutego 2007 r. oraz zakończyć roboty w terminie 19 miesięcy od ich rozpoczęcia a także usunąć wady w całkowitej zgodności z postanowieniami kontraktu (ust. 3 zasadniczego tekstu umowy),

Zamawiający zobowiązuje się, że zapłaci wykonawcy za wykonanie robót i usunięcie w nich wad Cenę Kontraktową, która miała charakter wynagrodzenia kosztorysowego (ust. 4 zasadniczego tekstu umowy),

Zaakceptowana Kwota Kontraktowa, zgodnie z ofertą wykonawcy, wynosi: netto 71.626.141,24 EUR plus 22% podatek VAT, co łącznie stanowi kwotę brutto 87.383.892,31 EUR (ust. 4.1. zasadniczego tekstu umowy),

Maksymalna wartość zobowiązania wynosi 110% kwoty brutto podanej w pkt 4.1., co stanowi 96.122.281,54 (ust. 4.2. zasadniczego tekstu umowy),

Wykonawca uwzględnił w swoich kalkulacjach ceny kontraktu 2% wzrost cen oraz przyjął zysk na poziomie 0,5 %.

Wszelkie zmiany i uzupełnienia treści kontraktu mogły być wprowadzone wyłącznie w formie aneksu podpisanego przez zamawiającego i wykonawcę, pod rygorem nieważności (ust. 7 zasadniczego tekstu umowy; odpis zasadniczego tekstu umowy – k. 273-275).

W stanowiącej część umowy ofercie z 10 maja 2006 r., wykonawca oświadczył w szczególności, że:

- składa ofertę na wykonanie przedmiotu zamówienia zgodnie ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia (ust. 1 oferty),

- zapoznał się ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) oraz wyjaśnieniami i zmianami SIWZ przekazanymi przez zamawiającego i uznaje się za związanego określonymi w nich postanowieniami i zasadami postępowania (ust. 2 oferty),

- oferuje wykonanie przedmiotu zamówienia za cenę brutto 87.383.892,31 EURO zgodnie z załączonymi do oferty kosztorysem ofertowym (ust. 3 oferty)

- akceptuje warunki płatności określone przez zamawiającego w SIWZ (ust. 6 oferty; odpis pisma przewodniego oferty – k. 91-94).

Z kolei w Szczególnych Warunkach Kontraktu strony dokonał między innymi następujących zmian Warunków kontraktu na budowę dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego - tłumaczenie wydania FIDIC 1999:

- zmiany warunku 1.1.4.1, stosownie do której Zaakceptowana Kwota Kontraktowa oznacza cenę Oferty brutto (wraz z należnym podatkiem od towarów i usług VAT), określoną w umowie,

- wyłączenia waloryzacji wynagrodzenia w warunku 12.3 i 13.8- Korekty wynikające ze zmian kosztów (odpis Szczególnych Warunków Kontraktu - k. 484-498).

Treść warunku kontraktowego w subklauzuli (...) Warunków kontraktu… zawiera zaś między innymi stwierdzenie, że jeżeli subklauzula ta ma zastosowanie, to kwoty płatne wykonawcy będą ko­rygowane dla uwzględnienia wzrostu lub spadku kosztów robocizny, dostaw czy też innych nakładów na roboty przez dodanie lub odjęcie kwot ustalonych za pomocą wzorów podanych w niniejszej lub innej klauzuli. W zakresie, w jakim pełna rekompensata za jakikolwiek wzrost lub spadek kosztów, nie jest objęta postanowieniami niniejszej lub innych Klauzul, będzie się uważało, że Zaakceptowana Kwota Kontraktowa zawiera rezerwy na pokrycie innych nieprzewidzianych wzrostów lub spadków kosztów (odpis Warunków kontraktu… - k. 388, 390).

Pojęcie „Dostawy”, zdefiniowane w subklauzuli 1.1.5.2 Warunków kontraktu… oznacza sprzęt wykonawcy, materiały, urządzenia i roboty tymczasowe lub każde z nich osobna, dostarczone dla potrzeb robót dostawy (jeżeli występują), które mają być dostarczone przez wykonawcę według kontraktu (odpis Warunków kontraktu… - k. 318).

Roboty miały być zakończone 10 listopada 2008 r., okres zimowy nie był objęty kontraktem.

Umowa stron była zmieniana dwukrotnie Aneksem nr 1 z dnia 09.10.2008r. oraz Aneksem nr 2 z 10.11.2008r. Pierwszy aneks dotyczył przesunięcia terminu realizacji tzw. „drugiego kamienia milowego”, drugim zaś wydłużono okres wykonania robót z 19 do 27 miesięcy /aneksy k. 540, 543/.

Ponadto strony w dniu 19 grudnia 2007 roku zawarły umowę o roboty dodatkowe, w ramach której powierzono wykonawcy wykonanie dodatkowych 9 przejść dla płazów oraz 8 przejść dla zwierząt oraz 1 przepustu wraz z zabezpieczeniami.

Wynagrodzenie za wykonanie roboty dodatkowych rozliczane było w sposób analogiczny jak wynagrodzenie należne na podstawie umowy podstawowej. Zaakceptowania kwota kontraktowa za wykonanie robót dodatkowych wynosiła 5.127.587,62 Euro netto /umowa o roboty dodatkowe k. 546/.

Podczas realizacji kontraktu doszło do nieprzewidywalnego w dniu zawarcia umowy przedłużenia czasu realizacji robót z 19 do 27 miesięcy na skutek nieprzewidywalnej zmiany warunków fizycznych w czasie realizacji robót.

Po rozpoczęciu robot kontraktowych doszło do szeregu zdarzeń, które spowodowały przedłużenie wykonania kontraktu o 8 miesięcy.

Do przekazania placu budowy doszło w dniu 3 kwietnia 2007 r., a w dniu 10 kwietnia wykonawca rozpoczął roboty.

Wykonawca nie otrzymał jednak w terminie kontraktowym dostępu do całego placu budowy np. do działek w S.i w Ł.wykonawca otrzymał pełny dostęp w dniu 30 czerwca 2008 roku i wtedy rozpoczął tam prace rozbiórkowe oraz prace elektryczne. Jedna z działek, do której powodowe nie otrzymali dostępu od samego początku zajmowała całą szerokość placu budowy, co blokowało dostęp do innych działek a przez to utrudniał transport mas ziemnych z odcinka A na odcinek B, gdzie wykonawcą była spółka (...)oraz powodował długie objazdy m.in. z powodu: remontu drogi krajowej nr (...)i konieczności objazdu gospodarstwa Pana W. oraz braku dróg serwisowych. Powód nie wykonał całości dróg serwisowych. Powstały również problemy związane ze złą strukturą gleby z wykopu, gdzie badania laboratoryjne i decyzje wydano dopiero we wrześniu 2007 r. .

Z innych utrudnień jakie wyniknęły w trakcie realizacji prac należy wymienić : zawieszenie wycinki drzew w okresie lęgowym ptaków tj. od kwietnia do 31 sierpnia 2007 r., konieczność prowadzenia badań archeologicznych na 5 stanowiskach, gdzie na jednym z nich zakończono prace dopiero w 2009 r. przez co opóźnione zostały prace na obiekcie WD-11 oraz spory na tle, która strona ma płacić za prace archeologiczne, brak dostępu i pozwoleń na budowę niektórych obiektów takich jak most WD-18 i WD-19 ( mosty w ciągu autostrady), brak możliwości realizacji przekładki linii elektroenergetycznej z powodu braku zgody właściciela terenu na posadowienie projektowanego słupa na jego działce.

Ponadto pozwany miał zastrzeżenia do wykonawcy co do tempa robót i złej mobilizacji sprzętu i ludzi oraz braku umów z podwykonawcami i dostawcami materiałów budowlanych oraz problemy z opracowaniem receptury na nawierzchnię betonową, które podnosił systematycznie na radach budowy.

Już w lipcu 2007 r. nastąpiła zmiana na stanowiskach dyrektora kontraktu oraz kierownika budowy po stronie wykonawcy ( k. św. R. B.k. 1308,M.W. N.k.1417,Z.C.k. 1426, A.L. M.k. 1584 ).

Wskazane przeszkody spowodowały wystąpienie wykonawcy z roszczeniami o przedłużenie czasu realizacji kontraktu i z roszczeniami finansowymi. Przeszkody te zlikwidowane zostały po roku od rozpoczęcia robót /dokumenty na k.685, 687, 689, 691, 700, 732, 739 oraz zeznania świadków X. R. k.1234, A.M. R. k.1238,M. W. k.1261,J.M. K. k.1267, L. J. k.1284,R. B. k.1306 /.

Na te okoliczności strony prowadziły szeroką korespondencję, w efekcie której określono konieczność przedłużenia czasu realizacji robot o 8 miesięcy mimo, iż strona powodowa wnioskowała o przedłużenie czasu o 12 miesięcy przedstawiając harmonogram naprawczy robót.

W końcu 2008 r. inżynier kontraktu zawnioskował do Zamawiającego o przedłużenie Wykonawcy terminu tego kontraktu w celu jego pełnego zrealizowania ( św. Z. C. -k. 1426 i 1434).

Strona powodowa informowała pozwanego o kosztach wywołanych przez przedłużenie czasu realizacji kontraktu i domagała się zapłaty od pozwanego początkowo 24.954.519,66 EUR /list wykonawcy k. 756/.

Pozwany GDDKiA w odpowiedzi na zapłatę dodatkowego wynagrodzenia wskazała, iż zgodnie z warunkami kontraktu nie jest możliwe przyznanie dodatkowych kosztów związanych z przedłużeniem czasu na ukończenie z uwagi na wykreślenie litery „b” w subklauzulach (...) i 4.12, co stanowi jednocześnie brak podstaw do wypłaty dodatkowych kwot w przypadku zdarzeń tam opisanych /pismo z dnia 27.02.2009r. k. 763 i z 29.10.2013 na k. 3734/.

Z opinii biegłego sądowego wynika, że w okresie od listopada 2006 roku do lipca 2009 roku tj. w okresie realizacji umowy nr (...) od początku okresu zanotowano wzrost cen robót budowlano-montażowych aż do listopada 2008 roku, czyli przez kolejne 24 miesiące. W listopadzie 2008 roku wzrost cen wyhamował i od tego momentu rozpoczął się spadek tych cen trwający do końca lipca 2009 roku. Największe wzrosty cen zanotowano w pierwszym półroczu 2007 roku (k.3362 a.s. ).

W okresie poprzedzającym złożenie oferty przez stronę powodową tj. w okresie od stycznia 2001 roku do czerwca 2006 roku następowały wahania cen produkcji budowlano- montażowej, z tym że od stycznia 2004 roku zanotowano ciągły wzrost cen, o największych w pierwszych połowach 2004 i 2007 roku.

Z zestawienia sumarycznej wartości zmiany wskaźnika zmiany cen ze wszystkimi kombinacjami zawierającymi kolejne 19 miesięcy w okresie od stycznia 2001 roku do czerwca 2006 roku wynika, iż najbardziej niekorzystny, czyli największy wzrost cen produkcji budowlano- montażowej wyniósł 6,3% i był to wzrost, który wystąpił w okresie marzec 2004-wrzesień 2005r. /opinia pisemna biegłego na k. 3358 i opinia ustna na k. 3790 a.s./.

W okresie od listopada 2006 roku do lipca 2009 roku tj. w okresie 33 miesięcy ceny produkcji budowalno-montażowej wzrosły łącznie o 10%.

Określone w umowie zasadniczej roboty zostały ukończone przez powodowe spółki, co zostało potwierdzone świadectwami przejścia i wykonania robót, a pozwany wypłacił całość wynagrodzenia kontraktowego (okoliczności bezsporne).

Sąd oddalił wnioski dowodowe powoda o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego oraz uchylił pkt 1 postanowienia z 23 listopada 2011 r. i ten wniosek dowodowy powoda oddalił, ponadto oddalił wniosek z przesłuchania stron (k. 3795 a.s. ).

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie i zostało oddalone w całości tj. w odniesieniu do dwóch roszczeń z uwzględnieniem dwóch podstaw prawnych.

1. Roszczenie główne powoda o zmianę treści umowy nr (...) z dnia 9 listopada 2006 roku zawartej przez powodów ze Skarbem Państwa – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad poprzez podwyższenie wysokości świadczenia z tytułu wynagrodzenia za wykonanie robót oraz usunięcie z nich wad o kwotę 45.061.999,43 Euro brutto oraz zasądzenie kwoty 45.061.999,43 Euro od pozwanego solidarnie na rzecz powodów na podstawie art. 357 ¹ k.c.

Na wstępie należy wyjaśnić, że strony stosunku zobowiązaniowego przyjmują na siebie obowiązek wykonania umówionych świadczeń zgodnie z treścią umowy. Oznacza to, że zmiana stosunków w okresie pomiędzy powstaniem zobowiązania a jego wykonaniem nie ma wpływu na wykonanie zobowiązania, jeśli nie przewidują tego szczególne przepisy Kodeksu cywilnego, regulujące konkretny stosunek prawny.

Związanie stron postanowieniami umowy dotyczy stanów zwyczajnych i przewidywalnych, dlatego nakaz dotrzymywania ich uzupełniony został od dnia 1.10.1990 r. przepisem ogólnym art. 357(1) k.c., przewidującym możliwość zmiany warunków umownych w razie istnienia nadzwyczajnych, szczególnych i nieprzewidywalnych okoliczności. Odpowiednio do jego treści w wypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków można dochodzić dostosowania zobowiązania do nowych, zmienionych warunków, a gdyby to nie było możliwe – rozwiązania umowy.

Ingerencja w treść wiążącego strony stosunku umownego dopuszczalna jest po łącznym spełnieniu objętych art. 357(1) k.c. następujących przesłanek:

-wystąpienie nadzwyczajnej zmiany stosunków,

-spełnienie świadczenia zgodnie z treścią umowy byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą,

-istnienie związku przyczynowego miedzy tymi przesłankami oraz

-faktu, że przy zawieraniu umowy strony nie przewidziały ryzyka związanego ze zmianą stosunków ( Komentarz do art. 357(1) k.c. A. Olejniczaka).

Do przepisów stanowiących podstawę wydania przez sąd orzeczeń wpływających na istnienie lub kształt stosunku zobowiązaniowego zaliczyć należy niewątpliwie art.357(1) k.c. i art. 632 §2 k.c. Kumulatywne stosowanie obu przepisów nie jest możliwe. Zostało to rozstrzygnięte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2012 r. ( I CSK 333/11 ), gdzie wyjaśniona został wzajemna zależność norm wynikających z uregulowań zawartych w art. 357(1) k.c. i art. 632 § 2 k.c.

Umowa stron ( kontrakt ) podlegała również reżimowi ustawy o Zamówieniach Publicznych z 29 stycznia 2004r. ( p.z.p.). Przystępując do przetargu powodowie winni zakładać wszelkie okoliczności, które mogą zajść przy wykonaniu umowy pamiętając, że zgodnie z art. 144 p.z.p. istnieje zakaz zmiany umowy w stosunku do treści ofert, na podstawie której dokonano wyboru Wykonawcy, chyba że konieczność zmian wynika z takich okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy lub zmiany te będą korzystne dla Zamawiającego.

Kwestią relacji przepisu art. 632 k.c. do art. 144 p.z.p. zajął się Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 29 września 2009 r. ( III CZP 41/09 ) i w wyroku z 4 lutego 2011 r. ( II CSK 143/10 lex nr 785535 ), gdzie wyraził pogląd, iż przepisy art. 629 i 632 k.c. mogą mieć zastosowanie w drodze analogii do umowy o roboty budowlane i stanowić podstawę do modyfikacji wynagrodzenia wykonawcy robót wykonywanych w trybie zamówienia publicznego, ale tylko w takim zakresie, w jakim zmiana wynagrodzenia będzie korzystna dla Zamawiającego albo zmiana wynika z okoliczności, których nie udało się przewidzieć w chwili zawarcia umowy oraz gdy zaistnieją przesłanki materialno-prawne określone w art. 629 lub 632 k.c.

Co do samej definicji zawartej w przepisie art. 357(1) k.c. należy stwierdzić, że przez nadzwyczajną zmianę stosunków rozumieć należy stan rzeczy, na który składają się okoliczności nieobjęte typowym ryzykiem umownym, mające obiektywny charakter, a zatem niezależne od stron, czego one nie przewidywały przy zawieraniu umowy i nie miały podstaw do przewidzenia (wyrok SN z 21 września 2011 r. I CSK 727/10 - LEX nr 1043967).

Odnosząc się do meritum sporu wskazać należy, że w przypadku gdy z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy (tzw. klauzula rebus sic stantibus art. 357 ¹ k.c.).

Z treści art. 357 ¹ k.c., a zwłaszcza z powołania się na okoliczności i skutki spełnienia świadczenia, które – z punktu widzenia momentu zastosowania przepisu – jeszcze nie nastąpiły (na co wskazują sformułowania byłoby, groziłoby) wynika jednoznacznie, że przepis ten chroni wyłącznie dłużnika, który – powołując się na wskazane w przepisie okoliczności – swojego zobowiązania, przynajmniej w części, jeszcze nie wykonał.

Przyjmuje się , że w wypadku , gdy umowa została w całości wykonana, to jej modyfikacja na podstawie art. 357 ¹ k.c. nie jest możliwa. O ile natomiast nadzwyczajna zmiana stosunków nastąpiła po częściowym wykonaniu zobowiązania, to wówczas przesłanki zastosowania klauzuli z art. 357 ¹ k.c. podlegają ocenie w odniesieniu do niewykonanej części zobowiązania. Wtedy zmianą może być objęta tylko niewykonana część umowy, jakkolwiek nie można z góry wykluczyć konieczności uwzględnienia już wykonanego zobowiązania w ramach rozważenia interesów stron w zgodzie z zasadami współżycia (uzasadnienie wyroku SN z 16 maja 2007 r. III CSK 452/06 - LEX nr 334987).

Ocena stopnia wykonania zobowiązania dokonana zaś zostać powinna dokonana według stanu nie z chwili wniesienia pozwu, lecz z chwili zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 k.p.c.).

Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy podnieść, że na chwilę zamknięcia rozprawy, co nie było sporne między stronami umówione roboty – w zakresie objętych granicami faktycznej podstawy powództwa– zostały już przez powódkę wykonane w całości. Nie jest też przedmiotem sporu w sprawie zapłacenie przez pozwanego umówionego wynagrodzenia na rzecz powódki.

W podlegającym uwzględnieniu stanie faktycznym, umowa nr (...) powinna więc zostać uznana za wykonaną, bowiem każda ze stron spełniła swoje obowiązki, o których mowa w art. 647 k.c. Świadectwo wykonania zostało wydane 26 listopada 2010 r. a wynagrodzenie kontraktowe ( ryczałtowe ) zostało wypłacone zgodnie z warunkami kontraktu.

Należy przy tej okazji wyjaśnić, że wynagrodzenie kontraktowe miało charakter ryczałtowy. W rozstrzyganej sprawie Sąd ustalił, że wykonawcy zaoferowali wykonanie kontraktu za cenę kontraktową, zgodna z kwotą wynikającą z kosztorysu ofertowego. Można zatem przyjąć, że jest to wynagrodzenie ryczałtowe, które jest wynagrodzeniem za całość dzieła, wypłacanym w jednej sumie pieniężnej lub wartości globalnej bez szczegółowej analizy kosztów wytwarzania dzieła.

W rozstrzyganej sprawie wypłacano Wykonawcy wynagrodzenie etapami po obmiarze i zaakceptowaniu wykonanych robót przez nadzór zamawiającego oraz po przeliczeniu ilości robót przez cenę jednostkową wynikającą z kosztorysu ofertowego i na podstawie faktury wystawianej przez wykonawcę. Niektóre prace kontraktowe były wyceniane według kwot ryczałtowych ujętych w kosztorysie, pozostałe w większości miały ustalone ceny jednostkowe przez które mnożono ilość wykonanych robót. Wszystkie wypłaty miały się jednak mieścić w ramach jednej ustalonej w umowie kwoty kontraktowej.

Konkludując należy zaznaczyć, że dołączenie do dokumentów umownych kosztorysu ofertowego oznacza, że dokument ten należy traktować jako uzasadniający merytorycznie oferowaną przez wykonawcę kwotę wynagrodzenia ryczałtowego (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 6 marca 2001 r. I ACa 1147/00 ).

Przechodząc ponownie na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa i kosztorysowania w celu ustalenia dynamiki wzrostu cen robót drogowych i mostowych oraz cen materiałów budowlanych i robocizny w okresie realizacji spornej umowy w okresie od listopada 2006 r. do lipca 2009 r. oraz w celu wskazania istnienia możliwości przewidzenia prze z wykonawcę faktycznej dynamiki cen, a także w celu czy kosztorys ofertowy w powoda odzwierciedlał średnie ceny rynkowe i czy uwzględnił wzrost cen i wskaźnik inflacji (k. 2144 a.s. ).

Sąd wstrzymał jednocześnie wykonanie części postanowienia dowodowego z dnia 23 listopada 2011 r. w pkt. 1 dotyczącym opinii biegłego z zakresu rachunkowości i ekonomiki budownictwa aż do czasu uzyskania wyników opinii dotyczącej ustalenia dynamiki wzrostu cen w okresie realizacji kontraktu. Ostatecznie ta część postanowienia została uchylona i wniosek w tym zakresie został oddalony w postanowieniu zapadłym w dniu 3 lutego 2014 r. na ostatniej rozprawie ( k. 3795 a.s.).

Z opinii biegłego sądowego sporządzonej w maju 2013 roku wynika, iż pierwszy gwałtowny wzrost cen produkcji budowlano - montażowej nastąpił w pierwszych miesiącach 2004 roku, osiągając w kwietniu 2007 roku wskaźnik 101 i następnie malał osiągając w czerwcu 2006 roku wskaźnik 100,3. Następnie wskaźnik ten od listopada 2006 r. do maja 2007 r. ciągle rósł osiągając wartość 101, a następnie zaobserwować można już jedynie tendencję spadkową do lutego 2009 roku, gdzie wskaźnik wyniósł 99,8 ( tabele na k. 3360 i 3364 a.s. )

Nie może zatem budzić wątpliwości, że już w chwili zawarcia przedmiotowej umowy powódka musiała zdawać sobie sprawę z możliwości wzrostu cen w przyszłości. W ocenie Sądu powód winien przeanalizować przez złożeniem oferty, celem uwzględnienia możliwie najbardziej niekorzystnego, ale możliwego, z racji wcześniejszego wystąpienia na rynku budowlanym w Polsce, wzrostu cen. Brak uwzględnienia takiego wzrostu jest zatem ryzykiem ale jedynie strony powodowej. Powodowe spółki przyjęły wzrost cen w zakresie materiałów budowlanych i robocizny na poziomie 2% rocznie. Rozwiązanie takie biegły w sposób jednoznaczny uznał za niewystarczające. Kosztorys ofertowy został oparty na błędnych założeniach i nie uwzględnił możliwego do przewidzenia wzrostu cen.

W ocenie Sądu od powódek należało oczekiwać, iż przy sporządzeniu kosztorysu ofertowego uwzględnią możliwe do oszacowania ryzyka związane z czasem realizacji kontraktu i prawdopodobnym wzrostem cen. Przyjęcie, że ceny zmienia się w minimalnym stopniu (2% rocznie) stanowiło ryzykowne założenie w realiach rozwijającej się gospodarki rynkowej. Zdaniem Sądu również za ryzykowne uznać należy przygotowanie oferty w oparciu o tendencje występujące w okresie bezpośrednio poprzedzającym przygotowanie oferty i uwzględnienia okresu takiej samej długości jak czas na wykonanie kontraktu.

Należyta staranność oczekiwana od profesjonalisty, doświadczenie życiowe, czy zwykła ostrożność w prowadzeniu działalności wymagała uwzględnienia tendencji występujących w dłuższym, kilkuletnim okresie poprzedzającym złożenie oferty. W ocenie Sądu winno to nastąpić co najmniej od maja 2004 roku albowiem z dniem 01 maja 2004r. Polska stała członkiem Unii Europejskiej, a powyższe niewątpliwie miało wpływ na struktury państwa, ale przede wszystkim na warunki społeczno-gospodarcze w kraju. W tej sytuacji, przewidzenie wzrostu cen jaki wystąpił w trakcie realizacji kontraktu z pewnością leżało w granicach możliwości powodowych spółek.

Co więcej, umowa w pierwotnym brzmieniu była przez strony zmieniana kolejnymi aneksami, obejmującymi wyraźne potwierdzenie niezmienionych warunków umowy.

Aneksy nr 1 i 2 zawarte zostały w 2008 r., a zatem w czasie, gdy powódce był już niewątpliwie znany fakt wzrostu cen, gdzie najwyższy wskaźnik osiągnął w maju 2007 r. , a mimo to, powódki wyraźnie wyraziły zgodę na pozostawienie w niezmienionej postaci wszelkich innych ustaleń regulujących wysokość wynagrodzenia.

W szczególności, powódka potwierdziła zgodę na wyłączenie mocy części (...)obowiązującej subklauzuli (...) ogólnych warunków kontraktu, przewidującej korektę kwot płatnych wykonawcy dla oddania wzrostów lub spadków m. in. kosztów materiałów.

Jak już wspomniano przez nadzwyczajną zmianę stosunków rozumieć zatem należy taki stan rzeczy, na który składają się okoliczności nieobjęte typowym ryzykiem umownym i mające charakter obiektywny, a zatem niezależny od stron, czego one nie przewidywały przy zawieraniu umowy lub nie miały podstaw do przewidzenia oraz, który nie zdarza się rzadko, a jednocześnie jest niezwykły, niebywały, wyjątkowy i normalnie niespotykany. Najlepszym przykładem takiego zjawiska jest np. hiperinflacja, kryzys gospodarczy, długotrwały paraliż łączności czy środków transportu, wprowadzenie ustawowej ( odgórnej ) regulacji celnej czy podatku VAT, która może być uznana w okolicznościach konkretnej sprawy za nadzwyczajną zmianę stosunków w rozumieniu 357 (1) k.c. ( patrz: wyrok SN z 21.09.2011 r. I CSK 727/10, wyrok S.A. w Białymstoku z 25.10.2011 r. VII GC 127/11, wyrok SN z 17.01.2008 r. III CSK 202/07 ).

Przy ocenie ryzyka kontraktowego warunkiem jest zachowanie przez profesjonalnego wykonawcę wymaganej w obrocie szczególnej staranności przy zawieraniu umowy (art. 355§1i 2 k.c.). Konieczność wykazania tej staranności stanowi gwarancję wyjątkowego stosowania tego przepisu, obok konieczności spełnienia innych w/w przesłanek. Obowiązek zachowania należytej lub podwyższonej staranności o której mowa w powołanym przepisie dotyczy także okoliczności zachodzących przed zawarciem umowy o roboty budowlane w ramach której strony umawiają się na wynagrodzenie ryczałtowe i powinny wykazać się umiejętnością prawidłowej kalkulacji tego wynagrodzenia. Dlatego właśnie ustawodawca w art. 632 § 2 k.c. umożliwia podwyższenie wynagrodzenia tylko w razie takiej zmiany stosunków, których nie można było przewidzieć przed zawarciem umowy. Ta zdolność przewidywania i wykonywania kosztorysów nie może być oderwana od charakteru zawodowego działalności dłużnika i jego fachowości.

Zakresem regulacji powołanych przepisów nie są objęte okoliczności wchodzące w zakres typowego, zwykłego ryzyka kontraktowego czy zwyczajne towarzyszące wolnemu rynkowi przeobrażenia gospodarcze w kraju rozwijającym się jakim jest Polska, nie tylko od chwili wejścia do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r.

Sąd zna również z urzędu inne opinie biegłych opisujące sytuację wzrostu cen na rynku budowlanym w Polsce w latach od 2006 do 2009 r. Najlepszym tego przykładem może być opinia biegłych sporządzona w sprawie o sygn. akt XXV C 1322/09, sygnatura apelacyjna VI ACa 621/13, gdzie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 marca 2014 r. podzielił wnioski biegłego sądowego, że lata 2000-2009 charakteryzowały się dużym wzrostem cen produkcji budowlanej zaś w roku 2007 nastąpił nawet wyjątkowy i niespotykany wzrost tych cen, lecz nie można tych zmian nazwać spektakularnymi i nadzwyczajnymi skoro wahały się one w granicach od 10-20%.

Znane są także w orzecznictwie poglądy innych sądów na ten temat i tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 3 grudnia 2008 r. ( V ACa 438/08 ) stwierdził na przykład, że nadzwyczajny i nieprzewidywalny wzrost cen oraz kosztów robocizny nie był w II połowie 2007 r. na tyle znaczny, ponieważ w latach 2006 – 2008 nastąpił wzrost o 24,3 % co daje średni wzrost 8,1 % . zatem nie mógł stanowić podstawę do waloryzacji wynagrodzenia na podstawie art. 357(1)k.c.,

W ocenie Sądu takiego wzrostu cen, jaki wykazał w swojej opinii biegły sądowy nie można zakwalifikować - jako nadzwyczajnej, niespotykanej, jednocześnie niezwykłej (niebywałej), wyjątkowej i normalnie niespotykanej.

Wobec tak stwierdzonego nieziszczenia się koniecznych przesłanek zastosowania art. 357 ¹ k.c., roszczenie główne o zmianę treści umowy podlegało oddaleniu w całości.

2. Powództwo ewentualne - roszczenie odszkodowawcze o zapłatę od pozwanego na rzecz powoda ad. 1 - (...) s.a. z/s we Francji kwoty 109.185.584,67 zł tytułem odszkodowania:

Zgodnie z art. 473 § 1 k.c. dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które z mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. Może zatem rozszerzyć swoja odpowiedzialność kontraktowa przyjmując odpowiedzialność także za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z przyczyn od niego niezależnych np. z powodu siły wyższej. Jeśli strony chcą rozszerzyć odpowiedzialność dłużnika to zgodnie z art. 473 § 1 k.c. muszą w umowie wskazać za jakie inne niż w ustawie okoliczności dłużnik ma ponosić odpowiedzialność.

W ocenie Sądu poprzez zmianę regulacji stosunków stron kontraktu nie został naruszony przepis art. 473 § 1i 2 k.c. oraz norma art. 353 ¹k.c., z której wynika, że strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku ani zasadom współżycia społecznego, z zastrzeżeniem, że dłużnik jest obowiązany do staranności ogólnej wymaganej w stosunkach danego rodzaju, czy tzw. należytej staranności, którą dodatkowo w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tejże działalności (art. 355 k.c.). Taki zapis umowy jest dopuszczalny w ramach swobody zawierania umów pomiędzy profesjonalnymi podmiotami w świetle zapisów kodeksu cywilnego, o ile nie dotyczy szkód, które dłużnik może wyrządzić wierzycielowi umyślnie (art. 473 § 2 k.c.).

W rozstrzyganej sprawie strony wyłączyły wynikające z Subklauzuli. (...) (...)prawo Wykonawcy do żądania podwyższenia wynagrodzenia w przypadku wzrostu kosztów robót budowlanych.

Należy zaznaczyć, że w zakresie swobody umów strony mogły odmiennie określić sposób naprawienia szkody.

Wolą stron wyłączono uprawnienie wykonawcy do domagania się jakiejkolwiek rekompensaty poniesionych kosztów, pozostawiając wykonawcy jedynie uprawnienie do żądania przedłużenia czasu na ukończenie kontraktu. Tak więc ryzyko czasowe wziął na siebie pozwany natomiast ryzyko finansowe w tym zakresie leżało po stronie powoda. Dlatego też skoro strony tą kwestie w umowie uregulowały to wskazana przez powoda podstawa prawna roszczeń tj. 471 k.c. nie może mieć zastosowania do przedmiotowej sprawy.

Należy przypomnieć, że przepis art. 471 k.c. wprowadza domniemanie winy dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, jednak domniemanie to ogranicza się do winy nieumyślnej polegającej na dochowaniu należytej staranności.

Powód w rozważanym stanie faktycznym powinien był zatem udowodnić, że zawinione zachowanie pozwanego nosiło znamiona winy umyślnej, zgodnie z zasadą wyrażona w art. 6 k.c., co dawałoby mu prawo do domagania się odszkodowania.

Powód twierdząc, że to pozwany zawinił w opóźnieniu przekazania całego placu budowy, dostarczeniu zezwoleń na budowę itd. , czego konsekwencją było opóźnienie terminu realizacji kontraktu i konieczność wykonania robót generujących po stronie wykonawcy koszty stanowiące wykazywaną szkodę powoda, przypisywał mu w ten sposób co najwyżej winę umyślną z zamiarem ewentualnym.

Jak wynika z powołanych zapisów umownych wolą stron expresiss verbis wyłączono uprawnienie wykonawcy do domagania się jakiejkolwiek rekompensaty poniesionych kosztów, pozostawiając wykonawcy uprawnienie do żądania przedłużenia czasu na ukończenie kontraktu.

Należy również podkreślić, że strony zawierając Aneksy do Umowy, w których przedłużono Czas na Zakończenie strony nie zmieniły pozostałych postanowień i warunków Kontaktu.

W ocenie Sądu powód nie wykazał w ramach tego postępowania, aby szkoda została mu przez pozwanego wyrządzona umyślnie.

To na powodzie ciążył obowiązek procesowy udowodnienia winy umyślnej w działaniu pozwanego. Aby przypisać pozwanemu winę umyślną w postaci zamiaru ewentualnego należałoby wykazać, że pozwany już w momencie zawarcia umowy stron wiedział o okolicznościach powodujących przedłużenie czasu kontraktu i godził się na ich wystąpienie oraz na następstwa z tym związane. Tymczasem strony współdziałały przy realizacji Kontraktu, dobrowolnie podpisały Aneks przedłużający Czas na Ukończenie, kontrakt został rozliczony zgodnie z jego postanowieniami i zasadami wyliczenia kosztów według obmiaru robót i cen jednostkowych z kontraktu.

Wskazany sposób rozumowania wymaga również bliższego wyjaśnienia pojęcia szkody w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., który stanowi, że naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Przepis ten w § 2 stanowi, że odpowiedzialność odszkodowawcza zobowiązanego następuje według zasad określonych w tym przepisie na wypadek braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy.

Ustawodawca nie wykluczył więc, że może dojść do odstępstw od normy z art. 361 § 1 k.c. z woli samych stron. Te odstępstwa mogą dotyczyć zarówno poszerzenia, jak i ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej. Ta ostatnia możliwość dotyczy zwłaszcza zapisów umownych pomiędzy profesjonalnymi podmiotami.

W ocenie Sądu mimo niedochowania przez pozwanego niektórych obowiązków inwestorskich w terminie nie daje to podstaw do przyjęcia, że wykonawca nie będzie w stanie zrealizować kontraktu w terminie i godził się na ewentualną szkodę po stronie wykonawcy.

Wątpliwości Sądu budzi także podnoszony przez pozwanego fakt przyczynienia się powoda do opóźnień poprzez kłopoty z mobilizacją i organizacją pracy na budowie, słaby postęp robót w porównaniu z harmonogramem, brak zamówień na kruszywa, piasek, pospółkę, na materiały do wykonania kanalizacji, nasypów, brak umów z betoniarniami, co nie pozostało bez wpływu na przebieg robót szczególnie w okresie do lipca 2007 r.

Natomiast rodzaj przypisywanych pozwanemu uchybień z tego tytułu wskazuje raczej na niedochowanie przez zamawiającego należytej staranności w przygotowaniu inwestycji czy nawet lekkomyślności, że występujące od początku kontraktu niedociągnięcia czy przeszkody da się usunąć w trakcie robót.

Skuteczność wyłączenia odpowiedzialności dłużnika nie jest uzależniona wyłącznie od jednoznacznego wyraźnego zastrzeżenia tej kwestii w umowie jak zdarzyło się to w rozstrzyganym stanie faktycznym. W tym zakresie zastosowanie mają również zastosowanie reguły interpretacyjne z art. 65 § 2 k.c.

Zapisy umowy stron o wyłączeniu zastosowania w jednoznaczny sposób wyłączyły odpowiedzialność pozwanego. Zrezygnowanie przez strony z zapisów postanowień (...)w klauzuli umownej (...) nie oznaczało li tylko, że strony zawarły umowę w brzmieniu bez tych zapisów, lecz oznaczało zmodyfikowanie treści tych postanowień, co pociągało za sobą zmianę zasad odpowiedzialności pozwanego przez ich wyłączenie lub ograniczenie.

Konkludując należy podkreślić, że umowne wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego oraz nie wykazanie, że szkoda powoda objęta pozwem została wyrządzona z winy umyślnej pozwanego uzasadniają oddalenie powództwa.

3. Zarzut przedawnienia roszczenia .

Zarzut pozwanego dotyczący przedawnienia roszczenia odszkodowawczego powoda jest bezpodstawny, ponieważ bieg dwuletniego terminu przedawnienia roszczeń z umów o roboty budowlane rozpoczyna się od dnia wydania świadectwa wykonania czyli od zakończenia całego kontraktu a nie jego części. Świadectwo wykonania zostało wydane 26 listopada 2010 r. a powód rozszerzył powództwo o roszczenie odszkodowawcze w dniu 26 czerwca 2012 r. Zatem w tych okolicznościach nie znalazł zastosowania przepis art. 646 k.c. określający, że roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia oddania dzieła.

4. Oddalenie wniosków dowodowych.

Sąd oddalił wnioski dowodowe powoda zmierzające do ustalenia wysokości szkody powoda ( wnioski o dowód z opinii biegłych z dziedziny rachunkowości i ekonomiki budownictwa i kosztorysowania – k. 2144 a.s.), co wynikało jedynie z braku wykazania przez powoda istnienia podstawowej przesłanki odpowiedzialności pozwanego tj. winy umyślnej w zachowaniu, które miało spowodować powstanie rzekomej szkody, co spowodowało bezpodstawność udowodniania wszystkich trzech wymaganych kumulatywnie przesłanek odpowiedzialności umownej pozwanego (winy- w tym przypadku winy umyślnej, związku przyczynowego i szkody ).

Powództwo zostało bowiem oddalone co do zasady .

Ponadto weryfikowanie dokonanych wyliczeń powoda w celu precyzyjne go ustalanie wysokości szkody pociągałoby za sobą jedynie ogromne koszty wynagrodzeń kolejnych biegłych, co jest faktem znanym Sądowi z urzędu przy rozpoznawaniu spraw tego samego rodzaju. Zdaniem Sądu byłoby to działanie niecelowe i sprzeczne z zasadami ekonomii procesowej wobec oddalenia powództwa w całości z uwagi na wyłączenie przez same strony umowy odpowiedzialności zamawiającego za opóźnienia w przekazaniu całego placu budowy i dostarczaniu zezwoleń budowlanych oraz innych niezawinionych przez pozwanego okoliczności, które spowodowały przedłużenie czasu trwania kontraktu.

Zarzut powoda dotyczący opinii biegłego I. K.tj. zarzut co do metodologii zastosowanej przez biegłego przez wybór wskaźników GUS a nie Sekocenbudu nie miały charakteru merytorycznych uwag kwestionujących skutecznie opinię oraz wnioski z niej płynące. Należy podkreślić, że wnioski te są zbieżne z opiniami w podobnych rodzajowo sprawach a dotyczących analizy wzrostu cen materiałów budowlanych latach 2006- 2009. Wiedza ta jest Sądowi znane z urzędu z uwagi na wydanie rozstrzygnięcia w kilkunastu podobnych rodzajowo sprawach dotyczących budowy autostrad w Polsce.

Z porównania cen jednostkowych przyjętych w ofercie powoda wynika, że ceny te były znacznie poniżej cen zamieszczonych w katalogu Sekocenbudu. Powód nie konstruował zatem swoich cen ofertowych w oparciu o te wskaźniki, natomiast obecnie opiera swoje roszczenie na cenach z Sekocenbudu. Może to świadczyć o próbie powoda doprowadzenia do odzyskania utraconych zysków w sytuacji gdy oferta powodów była niższa od zakładanych prze pozwanego wydatków.

Wskaźniki cenowe GUS dały Sądowi właściwy obraz wzrostu cen w badanym okresie czasu, ponieważ stanowią one wiarygodne i powszechnie stosowane mierniki w zakresie cen montażowo- budowlanych .

Biegły spełnił zatem swoje zadanie przez udzielenie Sądowi informacji i wiadomości niezbędnych do ustalenia i oceny okoliczności sprawy bazując na swoim wiadomościach fachowych i doświadczeniu zawodowym ( wyrok SN z 6.02.2003 r. IV CKN 1763/00 lex nr 78280).

5. Legitymacja czynna powodów ( konsorcjantów).

Na zakończenie Sąd odniesie się do kwestii legitymacji czynnej powodów i odpowiedzialności solidarnej. Konsorcjum (stosunek obligacyjny kreowany urnową) zobowiązuje do określonego w nim uczestnictwa i do oznaczonego w nim działania dla osiągnięć celu, dla którego umowa została zawarta. Konsorcjanci zobowiązani są do działań zmierzających do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przyjętego przez konsorcjum. Wspólność celu staje się nadrzędną cechą tego typu urnowy, urnowy nienazwanej, wprost nieuregulowanej w kodeksie cywilnym.

Wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego są łącznie legitymowani w postępowaniu sądowym. Nie ma natomiast takiego uprawnienia jedynie jeden z wykonawców, w tym lider Konsorcjum. By możliwe było dochodzenie przez lidera konsorcjum całości roszczenia w postępowaniu poprzez udzielenie mu pełnomocnictwa, lecz nie stanowi takiego upoważnienia dla lidera konsorcjum zakres wykonywanych przez niego faktycznie czynności ( wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 29 kwietnia 2013 r. o sygn. VI A Ca 1183/12).

W ocenie Sądu brak było podstaw prawnych do żądania zasądzenia od pozwanego solidarnie kwoty roszczenia. W przedmiotowej sprawie mamy bowiem do czynienia ze zobowiązaniem pieniężnym, które jest podzielne.

Ponieważ świadczenie pieniężne jest zawsze świadczeniem podzielnym, to do odpowiedzialności pozwanego (Zamawiającego) przed Wykonawcami wspólnie ubiegającymi się o udzielenie zamówienia będzie miał zastosowanie przepis art. 379 § 1 k.c. według którego, jeżeli jest kilku wierzycieli a świadczenie jest podzielne, to dług dzieli się na tyle niezależnych od siebie części ilu jest wierzycieli. Powyższe stanowisko zostało już potwierdzone w judykaturze jak i doktrynie (por. wyroki Sądu Apelacyjnego z dnia 18 lutego 2009 r. sygn. akt VI ACa 1152/08 oraz z dnia 29 kwietnia 2013 r. o sygn. VI A Ca 1183/12 )

Wobec przedstawionych argumentów faktycznych i prawnych, Sąd orzekł jak w sentencji.

Na mocy art. 98 k.p.c. i art. 108 §1 k.p.c. powódka jako strona przegrywająca, obowiązana jest zwrócić pozwanemu na jego żądanie poniesione przez niego koszty procesu w tym zwrot wydatków na koszty przejazdu i utraconych wynagrodzeń dla świadków strony pozwanej oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Wydatki na koszty świadków stanowiły łącznie kwote 1723,39 złotych (postanowienia Sądu na k. 1452-1472 a.s. oraz dowody wypłaty tych kwot na k. 1575-1582 a.s. ).

Koszty zastępstwa procesowego ograniczają się do wynagrodzenia radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, wyliczanego według przepisów o wynagrodzeniu adwokata (art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c.) wynoszącego kwote 7.200 zł (§ 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, - Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Wskazane koszty zastępstwa procesowego przysługują Skarbowi Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa z mocy przepisu art. 11 ust. 3 ustawy z 08 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa - Dz. U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.).