Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 marca 2021 roku w Sieradzu

odwołania K. K. oraz J. J. i Z. G. – wspólników spółki cywilnej (...) s.c.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 19.08.2020 r. Nr (...)

oraz odwołania I. L. oraz J. J. i Z. G. – wspólników spółki cywilnej (...) s.c.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 25.08.2020 r. Nr (...)

w sprawie K. K. i I. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z udziałem zainteresowanych J. J. i Z. G. – wspólników spółki cywilnej (...) s.c.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z dnia 19.08.2020 r. Nr (...) i stwierdza, że K. K. jako pracownik u płatnika składek (...) s.c. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 2 maja 2017 roku do 30 września 2017 roku i od 17 października 2017 roku do 10 września 2018 roku.

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na rzecz K. K. kwotę 258 (dwieście pięćdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

3.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na rzecz J. J. i Z. G. – wspólników spółki cywilnej (...) s.c. kwotę 258 (dwieście pięćdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

4.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z dnia 25.08.2020 roku Nr (...) i stwierdza, że I. L. jako pracownik u płatnika składek (...) s.c. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 11 stycznia 2016 roku do 26 lutego 2016 roku i od 19 września 2016 roku do 4 maja 2018 roku.

5.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na rzecz I. L. kwotę 258 (dwieście pięćdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn.akt IV U 714/20

UZASADNIENIE

Decyzją wydaną w dniu 25.08.2020 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust.1 pkt 1 lit.a) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.), art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. stwierdził, że I. L. jako pracownik u płatnika składek (...) s.c. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 11.01.2016 r. do 26.02.2016 r. i od 19.09.2016 r. do 04.05.2018 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż w związku z weryfikacją podlegania ubezpieczeniom społecznym I. L. zostało przeprowadzone postępowanie wyjaśniające, którego celem było ustalenie faktycznego świadczenia pracy u płatnika składek (...) s.c. Wykazano, że w dniu 11.01.2016 r. strony zawarły umowę o pracę, przewidującą zatrudnienie ubezpieczonej na stanowisku asystenta ds. księgowości na czas określony do 11.04.2016 r. za wynagrodzeniem 1.850 zł. Kolejna umowa o pracę została zawarta 19.09.2016 r. na czas do 05.05.2018 r.; pracownik został zatrudniony jako technik procesu ekstruzji. W okresie obowiązywania umów o pracę I. L. została zgłoszona jako pracownik do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Organ zwrócił uwagę, że I. L. przebywała na zwolnieniu lekarskim w okresach od 22.12.2016 r. do 05.05.2017 r. oraz na zasiłku macierzyńskim od 06.05.2017 r. do 04.05.2018 r. w konsekwencji czego wystąpił krótki okres pomiędzy datą zawarcia umowy oraz niezdolnością do pracy oraz relatywnie niewspółmierny okres świadczenia pracy do okresu nieobecności w pracy w skali całości zatrudnienia. Zaznaczono przy tym, że u pracodawcy brak jest dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy przez I. L. za wyjątkiem dokumentów z akt osobowych pracownika. Oceniając zebrany materiał Zakład poddał w wątpliwość realność zawartych między stronami umów o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez ubezpieczoną w ramach zawartych umów, za czym przemawiają realne potrzeby zatrudnienia oraz brak dowodów na świadczenie pracy. Przytaczając treść art. 22 § 1 k.p., zawierającego ustawowe przesłanki charakteryzujące stosunek pracy organ zaznaczył, że okoliczności sprawy wyraźnie wskazują, że celem zawarcia umowy o pracę był nie tyle realizowany stosunek pracy, lecz uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych, co jest okolicznością podważającą skuteczność umowy o pracę w zakresie zgłoszenia I. L. do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. W efekcie jedynym celem umowy o pracę było umożliwienie skorzystanie przez pracownika ze świadczeń zasiłkowych, przez co umowy te nie stanowią tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Zdaniem organu fakty wskazują, że doszło do naruszenia art. 83 § 1 k.c., zgodnie z którym nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

W odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pełnomocnik ubezpieczonej wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i uznanie, że I. L. w spornych okresach podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik (...) s.c. oraz o zasądzenie kosztów postępowania. W odwołaniu podniesiono następujące zarzuty wobec zaskarżonej decyzji: - błąd w ustaleniu stanu faktycznego sprawy poprzez przyjęcie, że celem zawarcia umowy o pracę nie było realizowanie stosunku pracy a uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych, podczas gdy w rzeczywistości celem zatrudnienia ubezpieczonej było uzyskanie środków utrzymania w zamian za świadczenie pracy; - błąd w ustaleniu stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że wystąpił krótki okres pomiędzy datą zawarcia umowy a niezdolnością do racy oraz relatywnie niewspółmierny okres świadczenia pracy do okresu nieobecności w pracy w skali całości zatrudnienia, podczas gdy nawiązanie stosunku pracy nastąpiło w pierwszej kolejności poprzez odbycie stażu w okresie od 01.08.2015 r. do 30.11.2015 r. a następnie nastąpiło zatrudnienie na podstawie dwóch umów o pracę, zawieranych kolejno 11.01.2016 r. i 19.09.2016 r., zaś pierwsze zwolnienie lekarskie zostało wystawione 22.12.2016 r., tj. po prawie 3 miesiącach od podjęcia zatrudnienia; - pominięcie w ustaleniach faktycznych okoliczności dotyczących przedstawienia dokumentacji, związanej z zatrudnieniem skarżącej, w tym sprawozdania z przebiegu stażu i umowy zlecenia, co świadczy o ciągłości zatrudnienia począwszy od realizacji przez skarżąca stażu w spółce (...); - oparcie ustaleń faktycznych m.in. na oświadczeniu skarżącej z 08.07.2020 r. w którym wskazała, że pracowała w zespole z M. J., R. S. i K. K. w sytuacji, kiedy osoby te były zatrudnione od 2017 r. podczas nieobecności ubezpieczonej a pytanie organu dotyczyło nie pracy w zespole a zatrudnienia innych osób w okresie pracy skarżącej; - naruszenia art. 22 § 1 k.p. poprzez poddanie w wątpliwość realności umowy o pracę oraz faktycznego świadczenia pracy w ramach tej umowy z uwagi na powołanie się na realne potrzeby zatrudnienia oraz brak dowodów na świadczenie pracy. Podniesiono przy tym, że pracownik produkcyjny nie wytwarza dowodów świadczenia pracy w postaci wysłanych maili, sporządzonych dokumentów, tak jak ma to miejsce w przypadku pracowników biurowych; pracownicy produkcji, w tym skarżąca, zajmowali się wytwarzaniem określonych produktów, obsługą maszyny, która je wytwarza, pakowaniem wyrobów; - naruszenia art. 83 § 1 k.c. poprzez uznanie, że umowa o pracę była zawarta dla pozoru w sytuacji, gdy skarżąca faktycznie wykonywała pracę na którą umówiła się w uzgodnionych z pracodawcą, dogodnych dla niej godzinach, zaś sam fakt korzystania ze zwolnień lekarskich jest wyrazem skorzystania z przysługującego prawa pracowniczego, co samo przez się nie oznacza nieważności umowy o pracę.

Odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25.08.2020 r. nr (...) wniósł również płatnik składek – J. J. i Z. G. – wspólnicy spółki cywilnej (...). Wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i uznanie, że I. L. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 11.01.2016 r. do 26.02.2016 r. i od 19.09.2016 r. do 04.05.2018 r. skarżący zarzucił decyzji organu rentowego: - błędne uznanie, że celem zawarcia umowy o prace nie było realizowanie stosunku pracy a uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych; - błędne uznanie, polegające na przyjęciu, że wystąpił krótki okres pomiędzy datą zawarcia umowy a niezdolnością do pracy oraz relatywnie niewspółmierny okres świadczenia pracy do okresu nieobecności w pracy w skali całego okresu zatrudnienia;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 22 § 1 k.p. oraz art. 83 § 1 k.c. przez uznanie, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru w sytuacji, gdy I. L. świadczyła pracę na rzecz płatnika w okresie, objętym ubezpieczeniem ( z pominięciem okresu przebywania na zwolnieniu).

Postanowieniem, wydanym w dniu 14.01.2021 r. sprawa z odwołania J. J. i Z. G. – wspólników spółki cywilnej (...) została połączona do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z odwołania I. L..

(postanowienie k. 7 akt IV U 12/21).

Decyzją wydaną w dniu 19.08.2020 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust.1 pkt 1 lit.a) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.) stwierdził, że K. K. jako pracownik u płatnika składek (...) s.c. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 02.05.2017 r. do 30.09.2017 r. i od 17.10.2017 r. do 10.09.2018 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż w związku z weryfikacją podlegania ubezpieczeniom społecznym K. K. zostało przeprowadzone postępowanie wyjaśniające, którego celem było ustalenie faktycznego świadczenia pracy u płatnika składek (...) s.c. W toku postepowania kontrolnego ustalono, że strony zawarły umowy o pracę od 02.05.2017 r. i od 17.10.2017 r. przewidujące zatrudnienie pracownika na stanowisku technika procesu ekstruzji za wynagrodzeniem 2.000 zł. W okresie obowiązywania umów o pracę K. K. została zgłoszona jako pracownik do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Organ zwrócił uwagę, że K. K. przebywała na zwolnieniach lekarskich od 26.06.2017 r. do 30.09.2017 r. i od 20.12.2017 r. do 31.01.2018 r., w konsekwencji czego wystąpił krótki okres pomiędzy datą zawarcia umowy oraz niezdolnością do pracy oraz relatywnie niewspółmierny okres świadczenia pracy do okresu nieobecności w pracy w skali całości zatrudnienia. Zwrócono przy tym uwagę, że zwolnienia lekarskie od 26.06.2017 r. do 30.09.2017 r. i od 20.12.2017 r. do 31.01.2018 r. wystawiał J. J., który jest (...) spółki (...). Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że u pracodawcy brak jest dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy przez K. K. za wyjątkiem dokumentów z akt osobowych pracownika. Jednocześnie jak wynika z zeznań M. W. kondycja finansowa spółki była słaba, gdyż w latach 2014-2018 firma osiągnęła zysk jedynie w 2017 r. Oceniając zebrany materiał Zakład poddał w wątpliwość realność zawartych między stronami umów o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez ubezpieczoną w ramach zawartych umów, za czym przemawiają realne potrzeby zatrudnienia oraz brak dowodów na świadczenie pracy. Przytaczając treść art. 22 § 1 k.p., zawierającego ustawowe przesłanki charakteryzujące stosunek pracy organ zaznaczył, że okoliczności sprawy wyraźnie wskazują, że celem zawarcia umowy o pracę był nie tyle realizowany stosunek pracy, lecz uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych, co jest okolicznością podważającą skuteczność umowy o pracę w zakresie zgłoszenia K. K. do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. W sytuacji, kiedy jedynym celem umowy o pracę było umożliwienie skorzystanie przez pracownika ze świadczeń zasiłkowych to taka umowa nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Zdaniem organu fakty wskazują, że doszło do naruszenia art. 83 § 1 k.c., zgodnie z którym nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych złożyła K. K. podnosząc, że decyzja ta jest niezasadna, albowiem została oparta na nieprawdziwych stwierdzeniach i ustaleniach niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy. Odwołująca wskazała, że nie jest prawdą, iż zawarła umowę tylko celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz że faktycznie nie świadczyła pracy. Odwołująca podała, że o możliwości podjęcia pracy u płatnika dowiedziała się podczas rozmowy, przeprowadzonej z J. J., który jest także jej lekarzem rodzinnym. Ponieważ K. K. ma doświadczenie handlowe, związane m.in. ze sprzedażą obrzeży ogrodowych, tj. asortymentu, jaki miała zacząć produkować spółka (...), strony doszły do porozumienia co do zasad nawiązania stosunku pracy. Odwołująca zaznaczyła, że rozpoczęta przez nią w maju 2017 r. praca polegała na organizowaniu produkcji na terenie firmy w miejscowości G., czuwaniem nad właściwym doborem mieszanych surowców, nawiązywaniu relacji handlowych z firmami, z którymi miała już kontakt podczas swojej wcześniejszej aktywności zawodowej. Dzięki kontaktom odwołującej spółka (...) rozpoczęła dostawy produktów dla firmy (...), za pośrednictwem której były one sprzedawane w sieci supermarketów (...) a później (...). Odwołująca zwróciła uwagę, że wystawienie jej zwolnienia lekarskiego przez J. J. nie miało związku z pracą u płatnika, gdyż było spowodowane dolegliwościami w postaci tzw. cieśni nadgarstka, które wymagały przeprowadzenia zabiegu operacyjnego w dniu 18.08.2017 r. Drugi okres niezdolności do pracy, rozpoczęty 20.12.2017 r, miał z kolei związek z infekcją dróg oddechowych; po zakończeniu każdego z okresów niezdolności do pracy odwołująca przystępowała do realizacji obowiązków pracowniczych.

Postanowieniem, wydanym w dniu 10.12.2020 r. sprawa z odwołania K. K. została połączona do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z odwołania I. L..

( postanowienie k. 10 akt IV U 723/20).

Odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19.08.2020 r. nr (...) wniósł również płatnik składek – J. J. i Z. G. – wspólnicy spółki cywilnej (...). Wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i uznanie, że K. K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 02.05.2017 r. do 30.09.2017 r. i od 17.10.2017 r. do 10.09.2018 r. skarżący zarzucił decyzji organu rentowego: - błędne uznanie, że celem zawarcia umowy o pracę nie było realizowanie stosunku pracy a uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych; - błędne uznanie, polegające na przyjęciu, że wystąpił krótki okres pomiędzy datą zawarcia umowy a niezdolnością do pracy oraz relatywnie niewspółmierny okres świadczenia pracy do okresu nieobecności w pracy w skali całego okresu zatrudnienia w sytuacji, kiedy okoliczność ta sama w sobie nie może stanowić przesłanki do kwestionowania zatrudnienia pracownika; - przyjęcie, że okolicznością podważającą zasadność zwolnień lekarskich jest to, że wystawiającym był J. J., będący (...) spółki (...) w sytuacji, kiedy organ rentowy nie kwestionował zasadności wystawionych zwolnień na wcześniejszym etapie zatrudnienia pracownika a żaden przepis nie zakazuje lekarzowi badania pracowników i wystawiania im zwolnień i pominięcie przy tym faktu, że odwołująca mieszka w A., w którym J. J. miał praktykę lekarską;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 22 § 1 k.p. oraz art. 83 § 1 k.c. przez uznanie, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru w sytuacji, gdy K. K. świadczyła na rzecz płatnika pracę w uzgodnionych z pracodawcą, dogodnych dla niej godzinach, zaś charakter wykonywanej przez pracownika pracy nie pociągał za sobą wytwarzania materialnych dowodów wykonanej pracy w postaci wysłanych maili czy sporządzonych dokumentów.

Postanowieniem, wydanym w dniu 14.01.2021 r. sprawa z odwołania J. J. i Z. G. – wspólników spółki cywilnej (...) została połączona do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z odwołania K. K..

(postanowienie k. 9 akt IV U 12/21).

Organ rentowy wniósł o oddalenie każdego z odwołań oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. W odpowiedziach na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych zwrócił uwagę na pewną regularność w działaniach płatnika składek, polegającą na tym, że:

- osoby były zatrudniane na stanowiskach produkcyjnych w związku z otrzymywanymi dotacjami unijnymi i koniecznością spełnienia wskaźnika „EPO”, tj. utrzymywania określonej liczby zatrudnionych pracowników przez dany okres; - osoby te po krótkich okresach ubezpieczenia, wynoszących 2-4 miesiące zaczynały korzystać z długotrwałych zwolnień lekarskich, trwających nieproporcjonalnie długo w stosunku do okresu ewentualnego wykonywania pracy; - wśród osób zatrudnionych na stanowiskach technik procesu ekstruzji występowały powiązania rodzinne (pokrewieństwo lub powinowactwo); - na zwolnieniach lekarskich przebywały równocześnie osoby zatrudnione na ww. stanowiskach, zaś wg zeznań płatnika w tych okresach obowiązki wykonywali inni pracownicy albo wspólnicy spółki; - część zwolnień lekarskich dla pracowników zatrudnionych w spółce wystawiał wspólnik J. J., będący lekarzem; - w świetle zeznań J. J. i M. W., wg których nadzór nad poszczególnymi pracownikami sprawowali sami wspólnicy a czasami inni pracownicy, sprawowanie nadzoru przez J. J. jest wątpliwie w sytuacji wykonywania zawodu lekarza w kilku podmiotach. Organ rentowy podkreślił, że dopiero całościowa analiza działalności Spółki, organizacji pracy i powielanego schematu zatrudniania pracowników daje obraz pozorności działań spółki w zakresie zatrudnienia przez co nie jest możliwe rozpatrywanie każdego z odwołań w oderwaniu od pewnych ogólnych aspektów działalności Spółki.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. J. od 1996 r. prowadzi w formie spółki cywilnej działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c. z siedzibą w G. nr (...); we wpisie w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jako przedmiot przeważającej działalności gospodarczej wpisano produkcję wyrobów dla budownictwa z tworzyw sztucznych. Do 2014 r. głównym profilem działalności spółki był obrót sztuczną biżuterią, ozdobami do włosów. W latach 2011-2012 spółka rozpoczęła prace nad projektem produkcji wyrobów z tworzywa sztucznego - kompozytu polimerowo - drzewnego (WPC), używanego m.in. do produkcji desek tarasowych.

Proces uruchamiania produkcji przy użyciu importowanych z Chin urządzeń typu ekstruder trwał od przełomu lat 2014-2015 r. Uruchomienie produkcji było finansowane ze środków unijnych. Produkcja była prowadzona w zakupionej przez spółkę hali, mieszczącej się w G.. Wyprodukowanie produktu finalnego w procesie ekstruzji rozpoczynało się od rozważenia w odpowiednich proporcjach do kilkunastu półproduktów, które następnie były poddawane zmieleniu. Po zmieleniu granulat był umieszczany w kolejnej maszynie – ekstuderze, gdzie poddawano go obróbce termicznej. Następnie taki plastyczny wyrób był wtłaczany do odpowiednich form, które nadawały mu właściwą szerokość, po czym schładzano go wodą i powietrzem, nadrukowywano wzór i cięto na odpowiednią długość. Końcowy etap produkcji polegał na umieszczeniu wyrobu w ostatniej z ciągu maszyn, gdzie był etykietowany i pakowany w folię. Proces uruchamiania produkcji wymagał współdziałania trzech pracowników, następnie wystarczała obecność dwóch pracowników. Jeden pracownik zajmował stanowisko na końcu ciągu produkcyjnego i zajmował się zwijaniem wyrobu w rolki, do obowiązków drugiego należało kontrolowanie odpowiedniej temperatury urządzenia, równego kształtowania wyrobu, sprawdzanie czy wyrób nie ma przepaleń. Specyfika prowadzonej przez spółkę produkcji, która opierała się o urządzenia pracujące w jednym ciągu technologicznym skutkowała tym, że w razie awarii jednego z urządzeń bądź problemów z zapewnieniem zasilania elektrycznego dochodziło do dłuższych przerw w produkcji, wymagających podjęcia czynność konserwacyjno-naprawczych, do których niejednokrotnie należało wzywać osobę, posiadającą odpowiednie kompetencje. W takich sytuacjach pracownicy wyznaczeni do obsługi ekstrudera mogli opuścić miejsce pracy „odrabiając” niezaplanowany wolny czas w innym terminie, czego konsekwencją były niestałe godziny rozpoczynania i kończenia produkcji w danym dniu. Sposób organizacji pracy nie wymagał również sprawowania stałego nadzoru nad procesem produkcji; efekty pracy poszczególnych pracowników były kontrolowane i rozliczane na podstawie ilości i jakości wyrobów, wykonanych w danym przedziale czasowym a także ilości powstałych odpadów. Produkcja wyrobów kompozytowych była prowadzona w należącej do spółki (...) hali produkcyjnej, przy której znajdowały się także pomieszczenia biurowe. Spółka zatrudniała nie więcej niż 6 pracowników. Spółka (...) sprzedawała wyprodukowane przez siebie wyroby m.in. takim odbiorcom, jak (...) sp. z o.o. w W., firma (...) w K.. Bilans (...) s.c. w latach 2016-2018 kształtował się następująco: w 2016 r. przychód ( w 100% pochodzący ze sprzedaży) wyniósł 142.663,81 zł, wydatki wyniosły 82.557,92 zł ( w tym na wynagrodzenia 24.628,85 zł), dochód firmy po uwzględnieniu kosztów wyniósł 49.955,83 zł; w 2017 r. przychód (w 100% pochodzący ze sprzedaży) wyniósł 184.353,79 zł, wydatki wyniosły 136.259,85zł ( w tym na wynagrodzenia 64.905,41zł), dochód firmy po uwzględnieniu kosztów wyniósł 51.472,96 zł; w 2018 r. przychód ( w 86,61% pochodzący ze sprzedaży) wyniósł 135.599,36 zł, wydatki wyniosły 129.482,38 zł ( w tym na wynagrodzenia 73.645,65 zł), dochód firmy po uwzględnieniu kosztów wyniósł 17.038,14 zł.

(kopie faktur k.81-88, bilanse firmy k. 88-90, informacja z CEiDG w aktach kontroli ZUS, zeznania z dnia 15.01.2021 r.: M. J. od 00:36:45 do 01:12:35 minuty, D. J. od 01:27:33 do 01:45:17 minuty, zeznania J. J. z dnia 03.03.2021 r. od 00:54:48 do 01:13:02 minuty)

Zgodnie z zapisami w podatkowej księdze przychodów i rozchodów wartość sprzedanych przez (...) s.c. towarów i usług wynosiła kwoty: w 2016 r. : w styczniu 11.410 zł, w lutym 12.810 zł, w marcu 6.894,77 zł, w kwietniu 1.754,58 zł, w maju 1.087,08 zł, w czerwcu 1.755,54 zł, w lipcu 1.809,74 zł, w sierpniu 4.838,28 zł, we wrześniu 4.803,84 zł, w październiku 1.500 zł, w listopadzie 15.000 zł, w grudniu 79.000 zł; w 2017 r.: w styczniu 1.761,87 zł, w lutym 4.946,78 zł, w marcu 12.788,89 zł, w kwietniu 34.320 zł, w maju 1.748 zł, w czerwcu 18.387,12 zł, w lipcu 15.184 zł, w sierpniu 16.821,50 zł, we wrześniu 10.000 zł, w październiku 10.000 zł, w listopadzie 29.000 zł, w grudniu 29.400 z; w 2018 r. w styczniu 15.380 zł, w lutym 20.448,12 zł, w marcu 16.260 zł, w kwietniu 20.964 zł, w maju 19.817,42 zł, w czerwcu i lipcu po 0 zł, w sierpniu 3.456 zł, we wrześniu 0 zł, w październiku 1.611,36 zł, w listopadzie 5.000 zł, w grudniu 14.500 zł. Uwidaczniane w księgach podatkowych straty były generowane przez amortyzację, która była na wysokim poziomie kosztowym z uwagi na dużą wartość początkową maszyn. Były to straty z inwestycji. Wyprodukowany towar był sprzedawany z zyskiem, natomiast straty w ujęciu bilansowym powodowała amortyzacja. W 2019 r. bilans był na plusie z uwagi na mniejszą amortyzację, która nie była bezpośrednio związana z produkcją. Spółka (...) jako przedsiębiorca dysponowała środkami finansowymi na prowadzenie produkcji i wypłaty dla pracowników.

(podatkowa księga przychodów i rozchodów w aktach kontroli ZUS, zeznania M. W. z dnia 15.01.2021 r. od 01:12:35 do 01:27:33 minuty )

W dniu 15.06.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wszczął postępowanie w sprawie zasadności podlegania ubezpieczeniom społecznym przez I. L. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) s.c. , które zostało zakończone w dniu 30.07.2020 r. W dniu 31.07.2015 r. I. N. (obecnie L.) została skierowana przez (...) Urząd Pracy w Ł. do odbycia stażu w okresie od 01.08.2015 r. do 30.11.2015 r. u pracodawcy (...) s.c. Z. G. J. J. z siedzibą w miejscowości G. (...) gm. B.. W ramach przeprowadzonego stażu osoba kierowana miała nabyć umiejętności w zawodzie asystent ds. księgowości. W dniu 11.01.2016 r. między I. N. i (...) s.c. J. J. Z. G. została zawarta umowa o pracę na czas określony do 11.04.2016 r. I. N. została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku asystenta ds. księgowości za wynagrodzeniem 1.850 zł. Do obowiązków pracownika miało należeć wypełnianie dokumentów księgowych, przygotowanie dokumentów do zapłaty, wysyłanie i przygotowanie korespondencji. W dniu 28.01.2016 r. I. L. odbyła szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. W tym okresie zatrudnienia do podstawowych obowiązków I. L. należało tworzenie bazy firm – potencjalnych odbiorców produktów spółki (...). Praca ta była wykonywana w biurze firmy, mieszczącym się w obiekcie, w którym była również usytuowana hala produkcyjna. I. L. wyszukiwała na portalach internetowych dane przedsiębiorstw, których profil działalności mógł wskazywać na potencjalne możliwości podjęcia współpracy ze spółką. Następnie poprzez kontakt telefoniczny ustalała, czy dany podmiot byłby zainteresowany podjęciem współpracy i w razie pozytywnej odpowiedzi przesyłała mailowo ofertę spółki (...). I. L. zajmowała się także przygotowywaniem dokumentów księgowych poprzez ich posegregowanie, ułożenie w teczkach w formie umożliwiającej przekazanie biuru, prowadzącemu sprawy kadrowe i księgowe spółki. Łącząca strony umowa o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron z dniem 26.02.2016 r. W dniu 19.09.2016 r. między tymi samymi stronami została zawarta kolejna umowa o pracę na czas nieokreślony od 19.09.2016 r. Pracownicy zostało powierzone stanowisko technika procesu ekstruzji w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem w wysokości 2.000 zł. W dniu zawarcia umowy I. L. przeszła szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Mimo formalnego powierzenia w umowie o pracę stanowiska „technik ekstruzji”, I. L. łączyła wykonywanie poprzednich obowiązków, związanych z wyszukiwaniem potencjalnych odbiorców wyrobów firmy, z pracą na produkcji. O tym, czy danego dnia ubezpieczona pracowała na produkcji czy w biurze, decydowało zapotrzebowanie na pracę przy obsłudze maszyny, co z kolei było uwarunkowane występującymi awariami, przerwami w dopływie prądu. Pracując przy produkcji I. L. zajmowała się pakowaniem gotowego produktu, który uprzednio zwijała oraz sprawowała ogólny nadzór nad maszyną - kontrolowała temperaturę produkcji, utrzymanie właściwych wymiarów wyrobu. Umowa o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron z dniem 05.05.2018 r. I. L. była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresach od 22.12.2016 r. do 02.02.2017 r., od 03.02.2017 r. do 16.02.2017 r., od 17.02.2017 r. do 16.03.2017 r., i od 17.03.2017 r. do 05.05.2017 r., w okresie od 06.05.2017 r. do 04.05.2018 r. korzystała z urlopu macierzyńskiego.

(skierowanie i program stażu, umowa o pracę, zaświadczenia, rozwiązanie umowy o pracę, świadectwa pracy w aktach osobowych I. L., zawiadomienia w aktach ZUS, wykaz k.107 akt sprawy, korespondencja mailowa k.72-80 akt sprawy, zeznania M. J. z dnia 15.01.2021 r. od 00:36:45 do 01:12:35 minuty, zeznania z dnia 03.03.2021 r.: I. L. od 00:03:09 do 00:26:22 minuty, J. J. od 00:54:48 do 01:13:02 minuty)

W dniu 15.06.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wszczął postępowanie w sprawie zasadności podlegania ubezpieczeniom społecznym przez K. K. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) s.c. , które zostało zakończone w dniu 30.07.2020 r.

W dniu 02.05.2017 r. między K. K. i (...) s.c. J. J. Z. G. została zawarta umowa o pracę na czas niekreślony od 02.05.2017 r. K. K. powierzono stanowisko technika procesu ekstruzji w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem w wysokości 2.000 zł. Tego samego dnia K. K. uzyskała zaświadczenie lekarskie, stwierdzające, że wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych jest zdolna do podjęcia pracy na określonym stanowisku oraz przeszła szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Umowa o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron z dniem 30.09.2017 r. Kolejna umowa o pracę, określająca takie same warunki zatrudnienia, została zawarta 17.10.2017 r.; umowa ta została rozwiązana na mocy porozumienia stron z dniem 10.09.2018 r. Do obowiązków K. K. oprócz pracy przy produkcji należało nawiązywanie i negocjowanie kontraktów handlowych z odbiorcami wyrobów spółki (...). Do tych zadań K. K. wykorzystywała swoje doświadczenie zawodowe i kontakty, nabyte w poprzednich miejscach pracy, związanych z branżą ogrodniczą. K. K. nawiązywała relacje handlowe z przedsiębiorcami, którzy byli dostawcami wielkich sieci handlowych jak (...), (...), (...). K. K. uczestniczyła w rozmowach z odbiorcami, podczas których przedstawiano dane o produkcie, jego opakowaniu, minimach dostawy i w efekcie ustalano cenę. Wyjazdy do kontrahentów odbywała najczęściej wraz ze Z. G., jego samochodem, na ich czas ubezpieczonej nie wystawiano delegacji służbowych. Z uwagi na wymóg zapewnienia przynajmniej dwuosobowej obsługi procesu produkcyjnego, K. K. po uprzednim przeszkoleniu przez M. J. w zakresie obsługi linii produkcyjnej pracowała również przy obsłudze urządzeń wytwórczych, zajmując się przygotowaniem mieszanki do produkcji, odmierzaniem komponentów, nadzorowaniem właściwego ustawienia maszyny w nawiązaniu do rodzaju produkowanego tworzywa. K. K. była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresach: od 26.06.2017 r. do 09.07.2017 r., od 10.07.2017 r. do 15.08.2017 r., od 16.08.2017 r. do 30.09.2017 r., od 20.12.2017r. do 31.01.2018r.; za wyjątkiem okresu od 16.08.2017 r. do 30.09.2017 r. zaświadczenia o niezdolności do pracy wystawiał J. J..

(umowy o pracę, zaświadczenie lekarskie, porozumienia, świadectwa pracy w aktach osobowych K. K., wykaz k. 107 akt sprawy, zeznania z dnia 15.01.2021 r.: M. J. od 00:36:45 do 01:12:35 minuty, D. J. od 01:27:33 do 01:45:17 minuty zeznania z dnia 03.03.2021 r.: K. K. od 00:26:22 do 00:49:54 minuty, J. J. od 00:54:48 do 01:13:02 minuty)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów, zgromadzonych w aktach sprawy i aktach organu rentowego, zeznań świadków: M. J., M. W., D. J., płatnika J. J. oraz ubezpieczonych I. L. i K. K.. Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający by wyjaśnić sporną okoliczność, to jest czy w ramach zawartych przez I. L. i K. K. ze spółką (...) umów o pracę ubezpieczone wykonywały pracę, określoną w art. 22 k.p. a przez to czy umowy te zostały podpisane jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z niezdolnością do pracy. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz odwołujących się i płatnika w których wskazano na realność zawartych umów o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez I. L. i K. K. w ramach zawartych umów. Zeznania te należało ocenić w szczególności w aspekcie specyfiki prowadzonej przez spółkę (...) działalności produkcyjnej, z którą było związane zatrudnienie każdej z ubezpieczonych. Poza sporem pozostaje fakt, że w okresie objętym umowami o pracę zarówno I. L. jak i K. K., spółka (...) prowadziła działalność wytwórczą w zakresie produktów kompozytowych, przeznaczonych do wykorzystania w ogrodach i na terenach zielonych. Skala produkcji świadczy o tym, iż nie było realnej możliwości prowadzenia tej działalności przy zaangażowaniu pracy tylko dwóch wspólników spółki cywilnej. Zakres prowadzonej działalności wytwórczej stanowił także racjonalny powód dla powierzania pracownikom także innych obowiązków, poza pracą na produkcji. W sytuacji, kiedy rozmiar produkcji nie uzasadniał wyodrębnienia działu handlowego, zajmującego się wyszukiwaniem potencjalnych odbiorców i negocjowaniem kontraktów, pracodawca zdecydował na połączenie stanowisk handlowca i pracownika produkcji właśnie w osobach I. L. i K. K., zwłaszcza że produkcja nie odbywała się w trybie ciągłym i nie było problemów personalnych aby zapewnić obsługę urządzeń produkcyjnych przez innych, dyspozycyjnych pracowników. Sąd Okręgowy dostrzegł podnoszony przez organ rentowy aspekt funkcjonowania spółki (...), związany z częstymi absencjami chorobowymi pracowników, w tym dotyczący także faktu, iż zaświadczenia o niezdolności do pracy były niejednokrotnie wystawiane przez J. J., będącego jednym ze wspólników. W ocenie Sądu przyjęcie założenia (choć opartego jedynie na przypuszczeniach), że była to forma optymalizacji kosztów działalności przedsiębiorstwa, nie może jednak wpływać na ocenę ważności indywidulanych umów o pracę, zawartych przez I. L. i K. K.. W realiach rozpoznawanej sprawy brak jest przesłanek, mogących świadczyć o tym, że okresy niezdolności do pracy poszczególnych pracowników nie wynikały z rzeczywistego stanu ich zdrowia, ale były rezultatem uzgodnionego i celowego działania danego pracownika i płatnika składek. Przyjęcie przeciwnego założenia przerzucałoby bowiem na pracownika ekonomiczne ryzyko działania przedsiębiorcy, gdyż w takiej sytuacji każdy z ubezpieczonych ponosiłby konsekwencje niezgodnych z prawem zachowań płatnika. Przyjęcie w ślad za argumentacją organu, że podstawy ekonomiczne działalności gospodarczej płatnika opierały się w rzeczywistości na częściowym finansowaniu wynagrodzeń pracowników świadczeniami z ubezpieczeń społecznych, co niejako automatycznie wpływałoby na ważność zawieranych przez płatnika umów o pracę, sprowadzałoby się do przerzucenia odpowiedzialności za działania pracodawcy także na tych pracowników, których zamiarem było świadczenie pracy, jednak ze względów zdrowotnych czasowo utracili zdolność jej wykonywania. Ubocznie tylko można zwrócić uwagę, że w sytuacji, kiedy w ocenie organu zachodziły wątpliwości co do tego, czy zaświadczenia o niezdolności do pracy, wystawiane pracownikom spółki (...) odzwierciedlają rzeczywisty stan zdrowia ubezpieczonych, to właściwą byłaby droga podjęcia indywidulanych czynności kontrolnych w trybie art. 59 i 60 ustawy dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2020.870 t.j.) nie zaś zakwestionowanie samej istoty funkcjonowania płatnika jako przedsiębiorcy i w efekcie statusu ubezpieczeniowego jego pracowników.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługują na uwzględnienie, co skutkuje zmianą zaskarżonych decyzji. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2019. 300) pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą. W myśl art. 4 ust 1 i 2 wskazanej wyżej ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego I. L. zawarła ze spółką (...) umowy o pracę w dniach 11.01.2016 r. i 19.09.2016 r.; umowy o pracę z tym samym pracodawcą w dniach 02.05.2017 r. i 17.10.2017 r. zawarła K. K.; powyższe umowy stanowiły podstawę do zastosowania ww. regulacji i przyjęcia, że obie pracownice podlegają ubezpieczeniom. W ocenie Sądu ważność wymienionych umów została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana, gdyż ustalenia faktyczne wskazują, że sporne umowy o pracę nie zostały zawarta wyłącznie celem uzyskania przez pracownika nienależnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych i chorobowego, są ważne i nie ma do nich zastosowania przepis art. 83 k.c.

Dla objęcia ubezpieczeniem społecznym zasadnicze znaczenie ma nie to, czy umowa o pracę została zawarta i czy jest ważna (jako nienaruszająca art. 58 § 1 lub 83 k.c.), lecz to, czy strony umowy pozostawały w stosunku pracy (art. 8 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). O tym zaś, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych decyduje faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, wynikających z k.p. (por. wyroki Sądu Najwyższego z: dnia 26 lutego 2013 r., I UK 472/12; z dnia 11 września 2013 r., II UK 36/13). Istotne jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych. Zasadnicze znaczenie w procesie sądowego badania, czy dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy, ma ustalenie faktyczne, czy praca wykonywana w ramach badanego stosunku prawnego rzeczywiście ma cechy wymienione w art. 22 § 1 k.p. (por. wyrok SA w Katowicach z 05.07.2018 r. III AUa 297/2018 LEX nr 2535353). O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy. Zgodnie z treścią art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne. Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS 2006/15 – 16/251). Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej podniesione - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika. Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.). O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa. W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, Lex nr 531865). Za utrwalony w judykaturze należy uznać pogląd, wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie akt II UK 204/09 (Lex nr 590241), że o tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy, stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę, zarówno przez I. L. jak i K. K.. Każda z ubezpieczonych wykonywała pracę produkcyjną – obsługę ekstrudera, realizując także zadania związane z pozyskiwaniem odbiorców produktu – I. L. wyszukując potencjalnych kontrahentów a K. K. – konstruując i negocjując oferty handlowe. Mając na względzie charakter obowiązków, wykonywanych przez obie ubezpieczone nie można podzielić argumentacji organu, że brak materialnych dowodów potwierdzających wykonaną pracę świadczy o braku przesłanek charakteryzujących stosunek pracy, określonych w art. 22 § 1 k.p. Ani I. L. ani K. K. nie były umocowane do zawierania umów w imieniu płatnika składek a co za tym idzie nie sygnowały imiennie dokumentów, przy tworzeniu których uczestniczyły. Należy przy tym pamiętać, że wyprodukowanie towaru jest tylko jednym z elementów działalności wytwórczej, drugim, nie mniej ważnym, jest jego zbycie. Bez wątpienia spółka (...), jako podmiot rozpoczynający nowy rodzaj działalności, potrzebowała nie tylko pracowników, którzy wykonywaliby czynności stricte produkcyjne, ale też takich, którzy byliby zaangażowani w tworzenie rynków zbytu dla wyprodukowanych towarów. Taka właśnie rola, obok zadań związanych z produkcją, została powierzona I. L. i K. K.. Co do zarzutu organu, dotyczącego braku elementów podporządkowania pracowniczego wypada zauważyć, że wobec nowych warunków społeczno - gospodarczych, rozwoju techniki, organizacji pracy, teleinformatyki, pojęcie podporządkowania pracowniczego ewoluuje, aż po tzw. podporządkowanie autonomiczne, w którym pracownik otrzymuje do wykonania zadania i w znaczącym stopniu decyduje o sposobie ich realizacji, co jednak nie zmienia faktu, że tacy pracownicy, pozostając związani wyznaczonymi regułami

organizacji i funkcjonowania danego podmiotu, pracują w warunkach podporządkowania i na ryzyko pracodawcy, a ich samodzielność jest ograniczona (por. wyroki Sądu Najwyższego z 7 września 1999 r., I PKN 277/99, OSNP 2001 Nr 1, poz. 18, z dnia 9 września 2004 r., I PK 659/03, OSNP 2005 Nr 10, poz. 139 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 11 października 2007 r., III UK 70/07, OSNP 2008 nr 23-24, poz. 366). W ocenie Sądu Najwyższego, pracowniczego podporządkowania nie można utożsamiać z permanentnym nadzorem (obserwacją) przełożonego nad sposobem, czy też właściwym tempem wykonywanych czynności pracowniczych, gdyż wystarczy wskazanie zadania i zakreślenie terminu jego wykonania, a następnie kontrola jakości i terminowości wykonanej pracy. Istotne natomiast jest to, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2016 r., II PK 352/14, LEX nr 2004192). Przejawem podporządkowania pracowniczego w odniesieniu do osób zatrudnionych w warunkach autonomicznego podporządkowania jest uprawnienie pracodawcy do wydawania im wiążących poleceń dotyczących pracy. Z okoliczności sprawy wynika, że zadania związane z wykonywaniem czynności produkcyjnych były zlecane każdej z ubezpieczonych bądź przez jednego ze wspólników bądź przez upoważnionego do tych czynności M. J.. W toku procesu technologicznego wytwarzania produktu pracownicy nie podlegali już stałemu nadzorowi ze strony pracodawcy. Było to zbędne wobec tego, że wyrób był wytwarzany przez jeden ciąg technologiczny, przez co nie nastręczało kłopotów ustalenie, ile i jakiej jakości wyroby wyprodukowano przez poszczególnych pracowników w danym przedziale czasowym. Na mocy art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw ubezpieczenia, w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. W takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli. Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy nie udowodnił, iż zakwestionowane przez niego umowy o pracę miały charakter pozorny, czy były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie tylko potwierdził fakt wykonywania przez ubezpieczone pracy na rzecz płatnika, ale wykluczył pozorny charakter zatrudnienia. Uwzględniając poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach należy uznać, że w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. choroby, ciąży), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje, orzekając jak w pkt 1 i 4 wyroku.

O kosztach należnych każdemu z odwołujących się, tj. I. L., K. K., J. J. i Z. G. - wspólnikom spółki cywilnej (...) s.c. orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. przyjmując, że w skład tych kosztów wchodzi wynagrodzenie ich pełnomocnika, ustalone na podstawie § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t.Dz. U. z 2018 r. poz. 265) oraz koszty przejazdów do sądu, wyszczególnione w złożonym spisie kosztów. Sąd Okręgowy miał na względzie, że zgodnie z treścią art. 109 § 2 k.p.c., określenie wysokości wynagrodzenia pełnomocnika -radcy prawnego w rozmiarze nie niższym od minimalnej i nie wyższym od maksymalnej stawki, uwzględniać powinno niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Ustalenie tego wynagrodzenia w umowie zawartej przez stronę i pełnomocnika nie wiąże sądu, który rozstrzygając o kosztach procesu kieruje się tymi ustawowo określonymi kryteriami (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2012 r., IV CZ 107/11, niepubl.).