Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2014 r. w Gdańsku

sprawy L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o podjęcie wypłaty i wypłatę emerytury za okres wsteczny

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt VIII U 718/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 2179/13

UZASADNIENIE

Ubezpieczona L. K. odwołała się od decyzji pozwanego organu rentowego - Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 20.03.2013 r., którą odmówiono uchylenia decyzji z dnia 13.10.2011 r. w części, w jakiej decyzja ta zawiesza, na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r., nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.), prawo do emerytury za okres od dnia 01.10.2011 r. do dnia 31.12.2011 r. Organ rentowy wskazał, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r., K 2/12), został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z 2012 r., poz. 1285 w dniu 22.11.2012 r. i od tego dnia utracił moc prawną art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 01.01.2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Tym samym wyrok Trybunału nie ma zastosowania do przypadającego przed dniem 22.11.2012 r. okresu zawieszenia emerytur.

Ubezpieczona wniosła o uchylenie powyższej decyzji i o wypłatę emerytury za okres od dnia 01.10.2011 r. do dnia 31.12.2011 r., powołując się na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r., K 2/12, i jego skuteczność ex tunc.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując się na argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 07.08.2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał pozwany organ rentowy do podjęcia wypłaty emerytury ubezpieczonej od dnia 01.10.2011 r. do dnia 31.12.2011 r.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach.

Ubezpieczona uzyskała prawo do emerytury od dnia 01.08.2010 r.

Decyzją z dnia 13.10.2011 r. organ rentowy zawiesił wypłatę emerytury ubezpieczonej od dnia 01.10.2011 r. z uwagi na to, że kontynuowała ona zatrudnienie.

W dniu 27.01.2012 r. ubezpieczona złożyła wniosek o wypłatę zawieszonego świadczenia emerytalnego.

Decyzją z dnia 02.02.2012 r. organ rentowy wznowił wypłatę emerytury od dnia 01.01.2012 r.

Zaskarżoną decyzją z dnia 20.03.2013 r. organ rentowy odmówił uchylenia decyzji z dnia 13.10.2011 r. w części, w jakiej decyzja ta zawiesza prawo do emerytury za okres od dnia 01.10.2011 r. do dnia 31.12.2011 r.

Powyższy stan faktyczny był między stronami niesporny, a nadto wynikał z dokumentacji zgromadzonej w aktach rentowych pozwanego. Przedmiotem sporu było ustalenie, czy ustawodawca rozciągając obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji prawa do emerytury - na osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały to prawo w okresie od 08.01.2009 r. do 31.12.2010 r. nie naruszył zasad konstytucyjnych, w tym przede wszystkim wynikającej z art. 2 Konstytucji RP zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. W tym okresie bowiem treścią ryzyka emerytalnego było wyłącznie osiągnięcie wieku emerytalnego (stażu ubezpieczeniowego), co znaczy, że realizacja świadczenia następowała niezależnie od dalszego zatrudnienia.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

Wyrokiem z dnia 13.11.2012 r., K 2/12, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16.12.2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 01.01.2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP.

Zgodnie z tym wyrokiem, przepis art. 28 ustawy nowelizującej utracił moc z dniem 22.11.2012 r., tj. z dniem jego publikacji w Dzienniku Ustaw RP, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP (Dz. U. 2012, poz. 1285).

W kwestii skuteczności czasowej wyroków Trybunału Konstytucyjnego art. 190 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" (ust. 2). Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów (ust. 3). Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania (ust. 4).

W doktrynie i orzecznictwie odnośnie skutków wyroków Trybunału Konstytucyjnego podkreśla się ich zróżnicowanie zależnie od treści orzeczenia. Przede wszystkim skuteczność czasową swoich orzeczeń może określać Trybunał i wtedy orzeczenie wywołuje skutek od tej daty. Jednak zdecydowana większość orzeczeń, w tym wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r., K 2/12, nie zawiera stanowiska dotyczącego ich skuteczności czasowej, dlatego też należy rozstrzygnąć, jaki jest skutek takich orzeczeń.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 09.08.2012 r., V CSK 402/11, LEX nr 1226776 wskazał, że problem intertemporalnych skutków wyroków Trybunału, orzekających o niezgodności zakwestionowanego przepisu z Konstytucją, należy do bardzo spornych w doktrynie; także w orzecznictwie nie zdołano dopracować się w tej materii jednolitego stanowiska. Sąd Najwyższy dokonał syntetycznego podsumowania dorobku swoich wypowiedzi na ten temat w wyroku z dnia 20.04.2011 r., I CSK 410/10 (OSNC 2021, Nr l, póz. 14) i - przytaczając szereg rozstrzygnięć - wskazał, że w orzecznictwie tym zdecydowanie przeważa pogląd o skuteczności ex tunc wyroków Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z dnia 20.05.2009 r., I CSK 379/08, OSNC 2009/12/172 Sąd Najwyższy - analizując charakter orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wskazał, że generalnie w orzecznictwie Trybunału dominuje pogląd, iż orzeczenia są skuteczne ex nunc, natomiast w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że są skuteczne ex tunc. Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, iż przekonujące jest twierdzenie, że wywierają one skutek ex tunc, mimo że da się bronić zarówno twierdzenia o ich skutkach ex nunc. Przemawia za tym przede wszystkim sens poddania kontroli konstytucyjności zmiany prawa dokonywanej przez Trybunał oraz charakter orzeczeń Trybunału, które nie tworzą nowego stanu prawnego, lecz ustalają zgodność lub niezgodność norm niższej rangi z normami rangi wyższej. Przeprowadzona analiza upoważnia do sformułowania poglądu, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdzono niegodność z Konstytucją przepisu uchylającego wcześniej obowiązujący przepis, wywołuje skutek czasowy ex tunc, co oznacza, że przepis uchylony „odzyskuje” moc prawną ze skutkiem ex tunc w chwili ogłoszenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w organie promulgacyjnym.

W postanowieniu z dnia 09.08.2012 r., V CSK 402/11 (LEX nr 1226776) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w odniesieniu do orzeczeń Trybunału wchodzących w życie z dniem ogłoszenia wypracowano generalnie jednolite stanowisko, zgodnie z którym skutki takich orzeczeń rozciągają się co do zasady wstecz, do chwili wydania tego aktu lub do chwili wejścia w życie Konstytucji, jeżeli niekonstytucyjny akt prawny wydany został przed tą datą (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 03.07.2003 r., III CZP 45/03, OSNC 2004, nr 9, poz. 136, wyroki z dnia 18.04.2002 r., III RN 4/01, OSNP 2003, nr 2, poz. 25 i z dnia 27.09.2002 r., II UKN 581/01, OSNAPUS 2002, nr 23, poz. 581 oraz postanowienie z dnia 07.12.2000 r., III ZP 27/00, OSNAPUS 2001, nr 10, poz. 331). Wsteczne działanie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego obejmować może również okres sprzed wejścia w życie Konstytucji, jednak tylko wówczas, jeżeli przepisy uznane za niekonstytucyjne naruszały także zasady konstytucyjne obowiązujące w chwili jego wydania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.10.2003 r., I CK 150/02, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 132).

Mając na uwadze powyższe stanowisko judykatury Sąd Okręgowy uznał, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r., K 2/12, wszedł w życie z dniem jego ogłoszenia w Dzienniku Ustaw z dnia 22.11.2012 r. pod poz. 1285 i wywołuje skutki czasowe ex tunc (ma skutek wsteczny, czyli usuwa zakwestionowaną normę prawną od chwili jej wejścia do systemu prawnego).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy zauważył, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczył sytuacji, w której znalazła się ubezpieczona. Powyższe orzeczenie odnosi się bowiem do tych ubezpieczonych, którzy nabyli prawo do emerytury w okresie od 08.01.2009 r. do 30.09.2011 r., czyli w czasie, gdy przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS umożliwiały nabycie prawa do emerytury oraz kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Tylko ci ubezpieczeni nie musieli dokonywać wyboru między kontynuowaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę. Zmiana tych zasad przez art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. oznaczała w istocie wprowadzenie nowej treści „ryzyka emerytalnego". Tymczasem zasada zaufania do państwa i prawa, oparta na pewności prawa, powinna być szczególnie zachowywana w przypadku, gdy dotyczy ona decyzji o poważnym znaczeniu życiowym. Im dłuższa jest perspektywa czasowa działań podejmowanych przez jednostkę, tym silniejsza powinna być ochrona zaufania do państwa i stanowionego prawa. Przepis art. 28 w/w ustawy zasadę tą naruszył. Wskazany przepis spowodował, że osoby, które przeszły na emeryturę w okresie, kiedy nie było obowiązku rozwiązania stosunku pracy w celu uzyskania emerytury (czyli od 08.01.2009 r. do końca 2010 r.), musiały mimo to zrezygnować z pracy do końca września 2011 r. Gdyby w momencie przejścia na emeryturę osoby te wiedziały, że muszą przerwać zatrudnienie, to wówczas być może w ogóle nie składałyby wniosków emerytalnych i kontynuowałyby zatrudnienie. Podstawy stosunku ubezpieczeniowego - także w zakresie ubezpieczeń społecznych - powinny się opierać na przeświadczeniu, że po upływie określonego czasu ubezpieczony otrzyma określone świadczenie.

Z powyższego wynika zatem, iż zarzuty ubezpieczonej podniesione w odwołaniu od decyzji z dnia 20.03.2013 r. zasługiwały na uwzględnienie. W przypadku skarżącej doszło do naruszenia zasady ochrony praw nabytych, bowiem w dniu nabycia przez nią prawa do emerytury, tj. 01.08.2010 r. nie obowiązywało ograniczenie wynikające z treści art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W konkluzji, uznając odwołanie za zasadne, Sąd Okręgowy na podstawie cytowanych powyższej przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał pozwanego do wypłaty ubezpieczonej emerytury za okres od 01.10.2011 r. do 31.12.2011 r.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany organ rentowy, który zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości, zarzucając naruszenie art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedn. tekst Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) poprzez przyjęcie, iż ubezpieczona spełnia przesłanki do wypłaty emerytury za okres od dnia 01.10.2011 r. do 31.12.2011 r.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości, a ewentualnie o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Uzasadniając apelację pozwany podał, że zgodnie z przepisami art. 190 ust. 3 i 4 Konstytucji RP orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia i z tym dniem następuje utrata mocy obowiązującej aktu normatywnego, którego dotyczy orzeczenie Trybunału. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r. został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z 2012 r., poz. 1285 w dniu 22.11.2012 r. i od tego dnia utracił moc prawną art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 01.01.2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Trybunał Konstytucyjny nie wskazał ani w wyroku, ani w uzasadnieniu innej daty utraty mocy prawnej wskazanych wyżej przepisów. Tym samym wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r. nie ma zastosowania do przypadającego przed dniem 22.11.2012 r. okresu zawieszenia emerytur na podstawie w/ wym. przepisów. Wobec powyższego organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił uchylenia decyzji z dnia 13.10.2011 r. w części, w jakiej decyzja ta dotyczy zawieszenia prawa do emerytury za okres od 01.10.2011 r. do 31.12.2011 r. co oznacza brak podstaw do wyrównania emerytury zawieszonej w wyżej wymienionym okresie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego była bezzasadna.

Z okoliczności faktycznych wynika, że ubezpieczona nabyła prawo do emerytury od dnia 01.08.2010 r.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 13.11.2012 r. (K 2/12) orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16.12.2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 01.01.2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP.

Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis utracił moc z dniem 22.11.2012 r., tj. z dniem jego publikacji w Dzienniku Ustaw RP, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP (Dz. U. 2012, poz. 1285).

Zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c., sąd wydaje wyrok biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Sformułowanie „stan rzeczy” obejmuje również stan prawny, w szczególności w zakresie prawa materialnego. Oznacza to, że wydając wyrok sąd stosuje przepisy prawa materialnego obowiązujące w chwili zamknięcia rozprawy. Według tej zasady musiał orzekać Sąd I instancji, jak i obecnie Sąd Apelacyjny. W chwili orzekania utracił już moc obowiązującą art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. nr 291, poz. 1707), a zatem do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w brzmieniu nadanym w/w ustawą z dnia 16.12.2010 r., nie stosuje się.

Skoro więc do emerytur przyznanych przed dniem 01.01.2011 r. – w okresie, gdy nie zachodziła konieczność rozwiązania stosunku pracy – nie można stosować art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to wskazane w tym przepisie ograniczenie nie obowiązuje.

Sąd Apelacyjny akceptuje stanowisko przyjęte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23.01.2007 r., III PK 96/06 (OSNP 2008 nr 5-6, poz. 61), że nawet odroczenie wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP) stwierdzającego sprzeczność przepisu ustawy z Konstytucją nie stanowi przeszkody do uznania przez sąd, że przepis ten był sprzeczny z Konstytucją od jego uchwalenia. W konsekwencji należy przyjąć, że stan prawny w zakresie prawa do wypłaty emerytury dla osób, które nabyły prawo do tego świadczenia bez rozwiązania stosunku pracy (gdy przepisy nie wymagały rozwiązania stosunku pracy) zmienił się z dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w ten między innymi sposób, że z dniem tym ustało domniemanie konstytucyjności przepisu art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r., a w rezultacie sądy orzekające w sprawie takiej jak sprawa ubezpieczonej powinny uczynić wszystko, co leży w zakresie ich kompetencji, aby przywrócić stan zgodny z Konstytucją (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20.05.2009 r., III UK 96/08, LEX nr 1001327).

Co prawda sąd ubezpieczeń społecznych bada zgodność decyzji organu rentowego z prawem na dzień jej wydania, to jednak w rozpoznawanej sprawie nie można było pominąć przepisu art. 316 § 1 k.p.c., zwłaszcza w sytuacji, w której na dzień wyrokowania przez Sąd Okręgowy i Sąd Apelacyjny omawiany przepis art. 28 ustawy nowelizującej został wyeliminowany z systemu prawa. Sąd Apelacyjny na podstawie art. 316 § 1 k.p.c. stosowanym odpowiednio w postępowaniu apelacyjnym z mocy art. 391 § 1 k.p.c. obowiązany był zatem wziąć pod uwagę zmianę stanu prawnego w tym zakresie. W wyroku Sądu Najwyższego z 18.01.2012 r., II UK 117/11, wyjaśniono, że w art. 316 § 1 k.p.c. chodzi o zasady dotyczące czasu orzekania, które mają za zadanie określenie momentu właściwego dla oceny stanu sprawy przez sąd przy wydaniu wyroku (zasada aktualności), stan sprawy może bowiem w toku procesu ulegać zmianom. „Stanem rzeczy” w rozumieniu tego przepisu są więc zarówno okoliczności faktyczne sprawy jak i przepisy prawa, na podstawie których ma być wydane rozstrzygnięcie (ich zmiana pomiędzy wytoczeniem powództwa lub złożeniem odwołania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych a zamknięciem rozprawy). Ponieważ art. 316 § 1 k.p.c. ma również zastosowanie w postępowaniu odwoławczym, to sąd drugiej instancji obowiązany jest brać pod uwagę zmiany w stanie faktycznym i prawnym sprawy, wpływające na treść rozstrzygnięcia.

Po wyeliminowaniu wskazanego przepisu z obrotu prawnego uznać należy, że brak było podstawy do wstrzymania ubezpieczonej prawa do emerytury, w szczególności podstawą do wstrzymania wypłaty emerytury nie mogło być kontynuowanie zatrudnienia.

Utrata mocy obowiązującej przepisu z powodu jego niezgodności z Konstytucją - co do zasady - oznacza, że przepis ten nie może być stosowany poczynając od daty jego uchwalenia. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma generalnie skutki retroaktywne, a przez to zachodzi konieczność ponownego rozpoznania sprawy z pominięciem już niekonstytucyjnego przepisu (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13.01.2009 r., II PO 8/08, LEX nr 738350; z dnia 21.11.2008 r., V CO 43/08, LEX nr 564856; a także wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21.11.2006 r., II PK 42/06, LEX nr 950622; z dnia 10.11.1999 r., I CKN 204/98, OSNC 2000, Nr 5, poz. 94; z dnia 16.12.1999 r., II CKN 632/98, LEX nr 1231372).

Sąd stwierdzając, że orzeczenie wydane zostało na podstawie obowiązującego aktu prawnego, ma jednocześnie przesłankę do innego rozstrzygnięcia sprawy, uznając, że choć akt ten obowiązywał, to nie powinien był zostać w sprawie zastosowany, co okazało się dopiero po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego. Akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją nie może być stosowany przez sąd w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału.

Przyjęcie rozumowania odmiennego sprowadzałoby się do konieczności formułowania podstawy prawnej wyroku na podstawie niezgodnego z Konstytucją przepisu ustawy wprowadzającej w życie obowiązek wstrzymania emerytury w stosunku do osoby, która nie rozwiązała stosunku pracy. Niekonstytucyjność przepisu ustawowego z istoty rzeczy jest stwierdzana po okresie jego obowiązywania, w sytuacji w której regulacja wywarła negatywny skutek w sferze praw jednostki. Nie można dzielić uprawnienia ubezpieczonego do emerytury na okres do dnia ogłoszenia wyroku TK (zasadne wstrzymanie świadczenia) i po dniu ogłoszenia wyroku Trybunału (wznowienie prawa do świadczenia), zaś taki podział świadczenia byłby oparty na normie niezgodnej z konstytucją.

W konsekwencji ubezpieczona miała prawo do uzyskania świadczenia i brak było podstaw do wstrzymania jego wypłaty. Skutek retroaktywny orzeczeń Trybunału powinien w szczególności dotyczyć sytuacji, gdy wykonanie wyroku nie wymaga zmian legislacyjnych.

Ponadto w analogicznych sprawach – rozstrzyganych na tle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r. (K 2/12) zapadły orzeczenia wskazujące jednoznacznie na retroaktywny skutek tego wyroku (por. wyroki Sądów Apelacyjnych w Białymstoku z dnia 18.06.2013 r., III AUa 1321/12, LEX nr 1327486; w Lublinie z dnia 21.02.2013 r., II AUa 41/13, LEX nr 1280645).

Reasumując, stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z Konstytucją art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. (Dz. U. nr 257, poz. 1726) w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS prowadzi do derogacji uznanych za niezgodne z Konstytucją przepisów ze skutkiem ex tunc.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację pozwanego oddalił.