Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2014 r. w Poznaniu

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanego K. W.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 7 czerwca 2013 r. sygn. akt VIII U 3979/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od odwołującej spółki na rzecz pozwanego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 września 2012 roku nr (...) adresowaną do (...) sp. z o.o. w S. oraz K. W. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., działając na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 13 pkt 1, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 38 ust. 1 i 2, art. 46 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 a, art. 83 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 205, poz. 1585 ze zmianami) oraz art. 81 ust. 1 art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 roku, nr 210, poz.2135 ze zmianami), art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 roku, nr 14, poz. 176 ze zm.), art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 roku, nr 69 poz. 415 ze zm.), art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 roku o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U nr 158 poz. 1121), § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.) stwierdził, iż w okresie od stycznia 2008 roku do czerwca 2008 roku podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych K. W. z tytułu wykonywania umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o. w S., wynosiły: w styczniu 2008 roku - 2220,76 zł, w lutym 2008 roku - 4764,46 zł, w marcu 2008 roku - 1950,33 zł, w kwietniu 2008 roku - 65 zł, w maju 2008 roku - 354,55 zł, w czerwcu 2008 roku - 6824,07 zł. Natomiast podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne K. W. z tytułu wykonywania umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o. w S. wynosiły: w styczniu 2008 roku - 1916,29 zł, w lutym 2008 roku - 4111,25 zł, w marcu 2008 roku - 1682,95 zł, w kwietniu 2008 roku - 56,09 zł, w maju 2008 roku - 305,94 zł, w czerwcu 2008 roku - 5888,49 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiodła (...) sp. z o.o. w S., wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu, a z ostrożności procesowej o zmianę decyzji. Odwołująca zarzuciła decyzji rażące naruszenie przepisu art. 18 ust 1 i art. 68 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 77 ⁵ kp oraz § 2 ust. 1 pkt 15 i 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W ocenie odwołującej K. W. wykonywał pracę za granicą w ramach podróży służbowej, a nie oddelegowania. W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, powtarzając argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd nie wzywał K. W. do udziału w postępowaniu odrębnym postanowieniem, bowiem był on już stroną postępowania administracyjnego przed organem rentowym i adresatem decyzji, stając się automatycznie stroną postępowania odwoławczego.

Niniejsza sprawa została połączona do łącznego rozpoznania w zakresie przeprowadzenia postępowania dowodowego ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 3755/12.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 7 czerwca 2013r. sygn. VIII U 3979/12 oddalił wniesione odwołanie i zasądził od odwołującej spółki (...) Sp. z o.o. na rzecz pozwanego ZUS I Oddział w P. kwotę 60 (sześćdziesięciu) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

U podstaw powołanego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Odwołująca (...) sp. z o.o z siedzibą w S. od momentu powstania w 1993 roku, prowadzi działalność w przedmiocie wykonywania robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, w tym montaż rusztowań i ich demontaż oraz sprzedaż towarów. Siedziba odwołującej znajdowała się i znajduje w S. przy ul. (...).

Dla prowadzenia działalności odwołująca zatrudnia montażystów rusztowań w ramach umowy o pracę, w których określa miejsce ich pracy, jako siedziba spółki oraz powiat (...) (czasami W.). Montażyści zasadniczo jednak od 2004 roku nie wykonywali pracy w miejscach określonych w umowie o pracę, jako miejscach pracy, ale przede wszystkim w krajach Unii Europejskiej, a to w związku z nawiązaniem współpracy przez odwołującą z kontrahentami z Francji, Belgii, Holandii i Norwegii, którzy nie dysponowali montażystami, ale jedynie sprzętem rusztowaniowym. Prace te z reguły trwały od tygodnia do 6 tygodni, w okresach przerw pomiędzy montażem rusztowań za granicą pracownicy wracali do Polski i korzystali z urlopów wypoczynkowych lub bezpłatnych. W tych okresach jedynie sporadycznie wykonywali pracę określoną w umowie w kraju. W związku z wyjazdami do pracy za granicą oraz pracą poza powiatem (...) odwołująca wystawiała pracownikom delegacje służbowe i wypłacała pracownikom diety i ryczałty za nocleg w zależności od miejsca wykonywania pracy przyjmując, iż wyjazdy za granicę stanowią podróż służbową.

Odwołująca zatrudniała zainteresowanego K. W. na podstawie umowy o pracę. W umowie o pracę strony ustaliły, iż miejscem wykonywania pracy będzie: siedziba odwołującego (S.) oraz teren powiatu (...). Mimo, iż w umowach określono stanowisko zainteresowanego, jako pracownik budowlany to w powyższym okresie zainteresowany wykonywał pracę montera rusztowań.

Zainteresowany przez 19 dni w grudniu 2007 roku wykonywał pracę we Francji, w pozostałym okresie przebywał na urlopie bezpłatnym. W styczniu 2008 roku otrzymał diety w kwocie 780 Euro i tytułem ryczałtu za nocleg 480 Euro, zatem łącznie z wynagrodzeniem za grudzień 2007 roku 5320,13 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za styczeń 2008 roku wynosi 2220,76 zł. Zainteresowany od 2 do 19 stycznia 2008 roku wykonywał pracę we Francji, od 21 do 25 stycznia 2008 roku przebywał na urlopie wypoczynkowym, a od 26 do 31 stycznia 2008 roku wykonywał pracę w Norwegii. W lutym otrzymał diety w wysokości 9624 NOK i tytułem ryczałtu za nocleg 6900 NOK, zatem łącznie z wynagrodzeniem kwotę 8785,37 zł. Podstawa wymiaru składek za luty 2008 roku wynosi 4764,46 zł. K. W. od dnia 1 do dnia 18 lutego 2008 roku wykonywał pracę w Norwegii, a pozostałą część miesiąca przebywał na urlopie bezpłatnym. W marcu 2008 roku oprócz wynagrodzenia nie otrzymał ryczałtu za nocleg ani diety. Podstawa wymiaru składek za marzec 2008 roku wynosi 1950,33 zł. Ubezpieczony w marcu 2008 roku nie pracował za granicą, ale od 4 do 31 marca 2008 roku przebywał na urlopie bezpłatnym. W kwietniu 2008 roku otrzymał wynagrodzenie w kwocie 65 zł. W kwietniu 2008 roku odwołujący nie pracował za granicą, ale od dnia 1 do dnia 22 kwietnia 2008 roku przebywał na urlopie bezpłatnym a od dnia 23 do dnia 30 kwietnia na urlopie wypoczynkowym. W czerwcu 2008 roku otrzymał diety w kwocie 1575 Euro i tytułem ryczałtu za nocleg 1360 Euro, łącznie z wynagrodzeniem za maj 11246,72 zł. W maju 2008 roku przez 28 dni wykonywał pracę w Belgii, w dniu 2 maja 2008 roku przebywał na urlopie bezpłatnym.

W związku z wykonywaniem przez K. W. prac montażowych zlokalizowanych w Belgii, Francji i Norwegii odwołująca wystawiła zainteresowanemu polecenia służbowe odbycia zagranicznej podróży służbowej: 27 listopada 2007 roku, 28 grudnia 2008 roku, 23 stycznia 2008 roku, 30 kwietnia 2008 roku, 17 maja 2008 roku.

Odwołująca w spornym okresie wykazała następujące podstawy wymiaru składek zainteresowanego: w styczniu 2008 roku - 752,63 zł, w lutym 2008 roku - 1300 zł, w marcu 2008 roku - 990,48 zł, w kwietniu 2008 roku - 65,00 zł, w maju 2008 roku - 354,55 zł, w czerwcu 2008 roku kwotę - 1300 zł.

Sąd Okręgowy wskazał, jakie dowody i zeznania uznał za wiarygodne a jakim i w jakiej części odmówił przymiotu wiarygodności. Jednocześnie wyjaśnił podstawy oddalenia wniosku o przeprowadzenie dowodu ze stanowiska prawnego (...)Państwowej Inspekcji Pracy, z dokumentów w aktach postępowania kontrolnego Urzędu Kontroli Skarbowej, z przesłuchania inspektorów tego Urzędu oraz ekspertyzy Instytutu Zatrudnienia Transgranicznego w W.. Nadto Sąd oddalił wniosek odwołującego o zobowiązanie Urzędu Kontroli Skarbowej do przedłożenia akt kontroli odwołującej spółki. Stanowisko powyższych organów oraz świadków nie mogło być, bowiem wiążące dla Sądu, tym bardziej, iż kontrola urzędu skarbowego dotyczyła badania działalności odwołującej w innym aspekcie (podatkowym), aniżeli kontrola pozwanego organu rentowego. Sąd Okręgowy doszedł, zatem do wniosku, iż dopuszczenie powyższych dowodów spowodowałoby nieuzasadnioną przewlekłość postępowania, jako że nie dotyczyły faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotu sporu. Ponadto odwołująca nie wskazała wystarczających danych, które umożliwiłyby przeprowadzenie zawnioskowanych dowodów, nie wskazując sygnatury akt, z których Sąd miałby przeprowadzić dowód ani danych personalnych świadków, o których przesłuchanie wniosła.

Mając tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie Spółki (...) Sp. z o.o. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, iż przedmiotem sporu w rozpatrywanej sprawie było to, czy przypisane zainteresowanemu K. W. przez pozwanego, jako przychód w okresie od stycznia do czerwca 2008 roku, a wypłacone jako diety z tytułu przebywania w podróży służbowej, stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Analizując powyższe zagadnienie i przywołując w uzasadnieniu treść art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z których wynika, co stanowi przychód ze stosunku pracy, Sąd Okręgowy, doszedł do przekonania, iż kwoty wypłacone zainteresowanemu, określone jako diety oraz ryczałty za nocleg, niewątpliwie stanowią przychód w rozumieniu przywołanych przepisów, bowiem zostały one wypłacone zainteresowanemu z tytułu łączącego go z odwołującą stosunku pracy i pozostają w ścisłym związku z tym stosunkiem pracy.

Następnie, wobec przyjęcia, że sporne w sprawie kwoty stanowią przychód w rozumieniu art. 4 pkt. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, orzekający Sąd I instancji rozważył w kontekście treści rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czy kwoty te podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz zdrowotne zainteresowanego. W tym celu Sąd Okręgowy przywołał § 2 ust. 1 pkt 15 cytowanego rozporządzenia – którego treść odnosi się do pracowników odbywających podróż służbową, w tym podróż zagraniczną i treść § 2 ust. 1 pkt 16 w/w rozporządzenia znajdującego zastosowanie w przypadku pracowników zatrudnionych za granicą u polskiego pracodawcy, którzy nie odbywają podróży służbowej. W zależności, bowiem od tego czy mamy do czynienia z podrożą służbową, czy też z oddelegowaniem pracownika do pracy za granicą inne będą zasady obliczania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnionych pracowników, bowiem w przypadku pracowników odbywających zagraniczną podróż służbową podstawy wymiaru składek nie stanowią diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika – do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z zastrzeżeniem pkt 17. Natomiast w przypadku pracowników, którzy zostali przez polskiego pracodawcę zatrudnieni za granicą podstawy wymiaru składek, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 w/w rozporządzenia, nie stanowi część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy – w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy.

Uwzględniając wskazane przepisy Sąd I instancji określił w pierwszej kolejności, jakie warunki musi spełniać świadczenie wypłacone przez pracodawcę, by mogło być uznane za dietę lub inną należność z tytułu podróży służbowej (w tym ryczałt za nocleg). W tym kontekście i przy uwzględnieniu realiów niniejszej sprawy Sąd Okręgowy dokonał wykładni art. 77 ⁵ § 1 Kodeksu Pracy i stwierdził, że w sprawie rozstrzygnąć należało, czy w sytuacji, w której zainteresowany wykonywał swoje obowiązki służbowe na terenach montażu rusztowań przez odwołującą poza granicami kraju, mając jednocześnie określone w umowie o pracę miejsce pracy jako S., powiat (...), pozostawał w spornych okresach w podróży służbowej, czy też nie. Kwestia istotna wymagająca wyjaśnienia, na co zwrócił uwagę Sąd I instancji, sprowadzała się do udzielenia odpowiedzi na pytanie: czy zainteresowany zgodnie ze stanowiskiem odwołującej został oddelegowany do pracy na terenie Unii Europejskiej zgodnie z przepisami zawartymi w kodeksie pracy w ramach podróży służbowej i otrzymywał oprócz wynagrodzenia przewidziane w odrębnych przepisach diety i ryczałt za nocleg, czy też zgodnie z twierdzeniami pozwanego organu rentowego wykonywał on stale pracę na terenie Unii Europejskiej, jako pracownik oddelegowany – zatrudniony za granicą u polskiego pracodawcy, zatem art. 77 ⁵ k.p. nie miał zastosowania.

Przywołując treść uzasadnienia orzeczenia Sądu Najwyższego do wyroku z dnia 22 lutego 2008r., sygn. I PK 208/07 (OSNP 2009/11-12/134) Sąd Okręgowy wskazał, że podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana: poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, na polecenie pracodawcy, w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania. Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie. Jednocześnie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na fakt, że podróż służbowa, nie jest tym samym co wykonywanie pracy, do której wykonywania pracownik zobowiązał się w stosunku pracy, bowiem ma ona charakter incydentalny, tymczasowy i krótkotrwały. Tym samym dłuższa praca, wykonywana w zatrudnieniu w jednym miejscu, nawet za granicą, nie może być uznawana za podróż służbową. Porównując sytuację zainteresowanych do podobnego stanu faktycznego analizowanego przez Sąd Najwyższy, orzekający Sąd Okręgowy wskazał, iż w przypadku pracowników przedsiębiorstwa budowlanego realizującego inwestycje w różnych miejscowościach, pracownik może mieć w umowie o pracę określone miejsce wykonywania pracy (art. 29 § 1 pkt 2 kp), jako miejsce, gdzie pracodawca prowadzi budowy lub innego rodzaju stałe prace, ewentualnie ze wskazaniem, na jakim obszarze. Tym samym każdorazowo stałym miejscem pracy takiego pracownika w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 kp jest to miejsce spośród określonych w umowie o pracę, w którym pracownik przez dłuższy czas, systematycznie świadczy pracę (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011r., II PZP 3/11, LEX nr 1070588).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że zainteresowany K. W., wykonując czynności montażysty rusztowań w okresie od grudnia 2007 roku do czerwca 2008 roku (z przerwami na urlop wypoczynkowy i bezpłatny lub zwolnienie lekarskie, w czasie w którym przebywał w kraju) nie odbywał podróży służbowych, ale wykonywał pracę na rzecz odwołującego, jako pracownik oddelegowany – był zatrudniony za granicą przez polskiego pracodawcę. Zainteresowany bowiem, będąc zatrudnionym przez odwołującego jako polskiego pracodawcę, stale wykonywał pracę przy montowaniu rusztowań na terenie Francji i Belgii oraz Norwegii. Natomiast w tym okresie nie wykonywał żadnych innych czynności w ramach stosunku pracy w miejscach określonych w umowie o pracę, jako miejsce pracy u odwołującej (S. lub teren powiatu (...)). Czynności wykonywane za granicą przez zainteresowanego składały się na istotę umówionego z odwołującą stosunku pracy - montaż rusztowań - i nie wykraczały poza warunki ustalone w umowie o pracę. Nie sposób zatem przyjąć, iż montując rusztowania za granicą, zainteresowany wykonywał jedynie zadania służbowe w ramach podróży służbowej otrzymane od odwołującej, skoro montaż stanowił jego podstawowy obowiązek, a zainteresowany nie wykonywał przy tym innych prac poza montażem. Jednocześnie montaż rusztowań przez zainteresowanego nie miał charakteru incydentalnego i krótkotrwałego, zwłaszcza, że stanowił jedyną czynność składającą się na wykonywanie pracy u odwołującego, określoną przy tym w umowie, jako rodzaj umówionej pracy, a wyjazdy zainteresowanego do Francji, Belgii i Norwegii w celu montażu rusztowań obejmowały okres kilku tygodni.

Sąd Okręgowy wskazał, że bez znaczenia przy tym pozostaje okres czasu jaki zajmuje montaż jednego rusztowania i to nawet w porównaniu do czasu trwania określonej budowy, skoro bezspornym jest, iż w okresie pracy za granicą zainteresowany pracował stale przy wielu montażach i mógł to czynić. Zgromadzony materiał dowodowy jednoznacznie zdaniem Sądu Okręgowego wskazywał, że w okresie od grudnia 2007 roku do czerwca 2008 roku, zainteresowany był w rzeczywistości zatrudniony za granicą przez odwołującą - jako polskiego pracodawcy - jako pracownik oddelegowany, a uzyskiwane przez niego kwoty w związku z pracą za granicą stanowiły wynagrodzenie ze stosunku pracy, a nie diety i ryczałt za nocleg.

Jednocześnie Sąd Okręgowy wskazał, że odwołująca również nie określiła zamkniętego okresu pracy zainteresowanego za granicą, a jedynie datę początkową jej rozpoczęcia, co oznacza, że odwołująca i zainteresowany umówili się na pracę za granicą. Pracownik może być bowiem zatrudniony w różnych miejscach pracy, zwłaszcza ten który wykonuje prace remontowe lub budowlane, wszak jego zatrudnienie zależy od miejsca tych prac. Miejsce pracy określone w umowie powinno odpowiadać wówczas rzeczywistemu stanowi rzeczy, jednakże dokument umowy nie musi mieć przesądzającego znaczenia, bo inne ustalenia w tym zakresie (umowa) mogą wynikać z faktów (porozumienia), które można ustalić choćby dorozumianie. Niewłaściwie określone miejsce wykonywania pracy w umowie o pracę nie decyduje bezwzględnie o kwalifikacji podróży służbowej pracownika, a w tej sprawie o negatywnej kwalifikacji takiej podróży.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż podróży służbowej nie można utożsamiać z wykonywaniem pracy, a nawet zawsze z czasem pracy. Traci tym samym na znaczeniu badanie, czy miejsce pracy zapisane w umowie o pracę jest adekwatne do rzeczywistego miejsca pracy pracownika. Czym innym jest wykonywanie pracy za wynagrodzeniem i czym innym podróż służbowa, gdyż diety i inne świadczenia przysługujące z tytułu tej podróży nie stanowią wynagrodzenia za pracę lecz inne świadczenia związane z pracą. Instytucja podróży służbowej nie może być więc dowolnie aplikowana, a tym bardziej instrumentalnie, dla ukrywania wynagrodzenia za pracę, czasu pracy, czy dla zmniejszenia obciążeń podatkowych i składkowych.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy przyjął, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zainteresowanego – w myśl przepisów § 1 i § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem części wynagrodzenia w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy (tj. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określony w ustawie budżetowej).

Reasumując, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, iż pozwany organ rentowy prawidłowo ustalił podstawy wymiary składek zainteresowanego w spornym okresie, w tym prawidłowo przyporządkował poszczególne kwoty postawione do dyspozycji zainteresowanemu do właściwych okresów rozliczeniowych. Skoro zatem należności wypłacone zainteresowanemu K. W. w spornych okresach i wymienione w zaskarżonej decyzji, to jest diety oraz ryczałty za nocleg, są przychodem w rozumieniu powołanych powyżej przepisów i jednocześnie nie stanowią diet i ryczałtów za nocleg przysługujących z tytułu odbywania podróży służbowych, bowiem zainteresowany ich nie odbywał, a wykonywał wyłącznie zadania powierzone mu przez pracodawcę w ramach stosunku pracy, a zatem nie podlegają one wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne, Sąd Okręgowy odwołanie (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ §1 kpc, oddalił jako bezzasadne, orzekając, jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98§ 1 k.p.c. w zw. §2 ust. 1 i 2, §3 ust. 1 oraz §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 roku, nr 163, pozycja 1349 ze zmianami).

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył płatnik składek Spółka (...) Sp. z o.o.. Wyrok został zaskarżony przez płatnika w całości.

I. Zapadłemu rozstrzygnięciu apelująca Spółka zarzuciła obrazę przepisów prawa procesowego mogących mieć wpływ na treść wyroku poprzez:

1) naruszenie dyspozycji przepisu art. 227 k.p.c. poprzez niewłaściwe ich zastosowanie, polegające na oddaleniu wniosku odwołującej o przeprowadzenie dowodu ze stanowiska prawnego (...) Państwowej Inspekcji Pracy, z dokumentów w aktach postępowania kontrolnego Urzędu Kontroli Skarbowej, z przesłuchania inspektorów tego Urzędu, ekspertyzy Instytutu Zatrudnienia Transgranicznego w W. oraz uznanie, iż ich dopuszczenie spowodowałoby nieuzasadnioną przewlekłość postępowania, jako, że nie dotyczy faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotu sporu, w sytuacji, w której przeprowadzenie przedmiotowych dowodów, z cała pewnością wykazałoby, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z podrożą służbową,

2) naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na nadużyciu przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów, a co za tym idzie:

a) bezpodstawne uznanie istnienia pomiędzy odwołującą a zainteresowanym domniemanego porozumienia dotyczącego zmiany miejsca świadczenia pracy oraz uznanie, iż miejscem prac zainteresowanego była miejscowość za granicą, a nie miejsce określone w umowie o pracę,

b) bezpodstawne uznanie, iż w przypadku (...)było możliwe i uzasadnione zatrudnienie na czas nieokreślony pracownika, przez polskiego pracodawcę, na podstawie przepisów kodeksu pracy w miejscu pracy trwale ustalonym w umowie o pracę, jako miejscowości znajdującej się za granicą, w sytuacji, gdy w rzeczywistości ten pracownik wykonywał swoje obowiązki tylko częściowo za granicą, zaś w pozostałej części realizował je w Polsce zgodnie z zapisem zawartym w umowie o pracę,

c) bezpodstawne uznanie przez Sąd Okręgowy w Poznaniu, że nie jest możliwe zatrudnienie na czas nieokreślony pracownika, przez polskiego pracodawcę, na podstawie przepisów kodeksu pracy w miejscowości stanowiącej siedzibę pracodawcy (S.) i polecanie takiemu pracownikowi wykonywania podróży służbowych (nawet długotrwałych) poza tak określone w umowie o pracę miejsce pracy;

d) bezpodstawne uznanie przez Sąd Okręgowy na podstawie zeznań świadka (A. B.) oraz członka zarządu odwołującej (P. M.), że nie jest możliwe zatrudnienie na czas nieokreślony pracownika, w miejscowości stanowiącej siedzibę pracodawcy i polecanie pracownikowi wykonywania podróży służbowych (nawet długotrwałych) poza tak określone w umowie o pracę miejsce pracy, w sytuacji, gdy brak jest możliwości ustalenia przestrzennego zakresu czynności podejmowanych przez pracowników spółki (...),

Nadto apelujący zarzucił:

3) naruszenie dyspozycji przepisu art. 244 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie, a polegające na oddaleniu wniosku Spółki (...)o zobowiązanie Urzędu Kontroli Skarbowej do przedłożenia akt kontroli odwołującej spółki oraz uznanie, iż skoro kontrola Urzędu Skarbowego dotyczyła badania działalności odwołującej w aspekcie podatkowym, to nie może to mieć odniesienia do ustaleń w niniejszej sprawie, w sytuacji, w której w postępowaniu podatkowym, na podstawie przepisów podatkowych zbieżnych z przepisami z zakresu ubezpieczeń społecznych odwołująca potwierdziła, iż jej rozliczenia finansowe w zakresie podróży służbowych pracowników miały charakter prawidłowy,

4) naruszenie dyspozycji przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nienależyte uzasadnienie wyroku w zakresie ustaleń stanu faktycznego w szczególności w odniesieniu do opisu zadań wykonywanych przez zainteresowanego podczas zagranicznych podróży służbowych, braku analizy długości wykonywania poszczególnych zadań przez zainteresowanego,

5) naruszenie dyspozycji przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nienależyte uzasadnienie wyroku w zakresie podstawy prawnej wyroku, w szczególności poprzez zaniechanie wyjaśnienia przyjętej wykładni art. 77 ⁵ § 1 Kodeksu pracy, a w szczególności uznania, iż:

a) „wykonywanie zadania służbowego w rozumieniu tego przepisu (art. 77 ⁵ kp) nie jest wykonywaniem pracy określonego rodzaju, wynikającej z zatrudnienia"

b) „podróży służbowej nie można utożsamiać z wykonywaniem pracy, a nawet zawsze z czasem pracy.

II. Apelująca spółka wskazała także, iż doszło do następującej obrazy przepisów prawa materialnego poprzez:

1) naruszenie dyspozycji art. 77 ⁵ § 1 kodeksu pracy jego niezastosowanie, pomimo, iż spełnione zostały wszelkie elementy niezbędne dla przyjęcia wykonywania zadań przez zainteresowanego w ramach podróży służbowej; przy czym naruszenie art. 77 ⁵ § 1 kp sprowadziło się do niewłaściwego dokonania jego wykładni przez Sąd Okręgowy w zakresie:

a) przyjęcia, iż praca wykonywana w ramach podróży służbowej winna mieć odmienny charakter od pracy wykonywanej w ramach normalnych obowiązków pracowniczych, mimo, iż założenie to nie wynika w żadnym zakresie z dyspozycji art. 77 ⁵ § 1 kp definiującego podróż służbową,

b) przyjęcia, iż stałe miejsce pracy w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 kp może być wyznaczone każdorazowo potrzebami pracodawcy, niezależnie od ustaleń zawartych w umowie o pracę, a dotyczących określenia w niej miejsca pracy pracownika,

c) wykluczenia siedziby pracodawcy, jako stałego miejsca pracy pracownika, a tym samym wykluczenie tego miejsca, jako punktu odniesienia dla uznania wyjazdu pracowniczego za podróż służbowa (w sytuacji, gdy braku możliwego ustalenia stałego miejsca świadczenia pracy przez pracownika, ponieważ znaczna część obowiązków świadczy on poza miejscem pracy określonym w umowie o pracę),

d) przyjęcia wymogu atypowości podróży służbowej w kompleksie obowiązków pracowniczych, w sytuacji, gdy na podstawie obowiązującego przepisu art. 77 ⁵ § 1 kp doktryna oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego od lat uznaje za zgodną prawem możliwość zatrudnienia pracownika wykonującego swe obowiązki w przeważającej mierze, bądź nawet stałe w podróży służbowej,

e) przyjęcia, iż „zadanie służbowe" ma charakter incydentalny, krótkotrwały i wyjątkowy, w sytuacji, w której przepis art. 77 ⁵ § 1 kp nie wskazuje na te cechy zadań realizowanych w podróży służbowej, na które powołuje się Sąd I Instancji,

f) pominięcie okoliczności, iż podróże służbowe wykonywane przez zainteresowanego w spółce (...) spełniały łącznie trzy cechy, mianowicie (1) odbywały się poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, (2) na polecenie pracodawcy oraz (3) w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania (zgodnie z wyrokiem SN z dnia 04 marca 2009 roku, sygn. akt: II PK 210/2008), a konsekwencji błędne uznanie przez Sąd Okręgowy, iż zadania realizowane przez zainteresowanego na polecenie pracodawcy nie miały charakteru podróży służbowej w rozumieniu art. 77 ^{( 5)} § 1 kp,

2) naruszenie dyspozycji art. 77 ⁵ § 1 kodeksu pracy w związku z przepisem § 2 ust. 1 w związku z § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 roku w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (poprzednio § 2 ust. 1 oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju), poprzez ich niezastosowanie, pomimo, iż spełnione zostały wszelkie elementy niezbędne dla przyjęcia wykonywania zadań przez zainteresowanego w ramach podróży służbowej, i wbrew cytowanym przepisom uznanie przez Sąd Okręgowy, że przepisy dotyczące wykonywania podróży służbowych dopuszczają uznanie za podróż służbową jedynie krótkiego wyjazdu pozostałe miejsce pracy bądź siedzibę pracodawcy, podczas gdy cytowane przepisy dopuszczają długotrwałe podróże służbowe i nie ograniczają w czasie ich maksymalnej długości;

3) naruszenie dyspozycji art. 11 ² kodeksu pracy poprzez uznanie, iż w stosunku do pracownika (...)wykonywanie zadań poza siedzibą spółki nie miało charakteru podróży służbowej, a tym samym naruszenie zasady równego traktowania pracowników, polegające na pozbawieniu pracowników odwołującej świadczeń z tytułu podróży służbowych (min. diet), choć na podstawie obowiązujących przepisów i orzecznictwa Sądu Najwyższego takie świadczenia zgodnie z prawem otrzymywali pracownicy wykonujący na polecenie pracodawcy zadanie poza stałym miejscem pracy (podróż służbowa), tak jak robili to pracownicy odwołującej,

4) naruszenie dyspozycji przepisu art. 29 § 1 pkt 2 kodeksu pracy poprzez uznanie przez Sąd Okręgowy w Poznaniu, że nie jest możliwe zatrudnienie na czas nieokreślony pracownika, przez polskiego pracodawcę, na podstawie przepisów kodeksu pracy w miejscowości stanowiącej siedzibę pracodawcy i polecanie pracownikowi wykonywania podróży służbowych (nawet długotrwałych) poza tak określone w umowie o pracę miejsce pracy,

5) naruszenie dyspozycji § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poprzez jego niewłaściwą wykładnię, a w konsekwencji niezastosowanie i przyjęcie, że wynagrodzenie z tytułu podróży służbowych otrzymywane przez zainteresowanego stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie, w sytuacji, w której w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z dodatkowymi świadczeniami pieniężnymi wypłacanymi w związku z odbywaną podróżą służbową,

6) naruszenie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poprzez błędną jego wykładnie, a w konsekwencji mylne uznanie, iż w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z pracownikami zatrudnionymi za granicą u polskiego pracodawcy, w sytuacji, w której pracownicy zatrudnieni byli w Polsce, przez polskiego pracodawcę, a jedynie część swoich obowiązków (w niniejszej sprawie w okresie objętym kontrolą ZUS) wykonywali na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej, a obowiązki te były wykonywane w podróży służbowej, a nie w ramach zatrudnienia za granicą,

7) naruszenie art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, polegające na uznaniu, iż wypłacane na rzecz zainteresowanego diety z tytułu podróży służbowej oraz ryczałty za nocleg stanowią przychód, w związku, z czym nie podlegają one wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz zdrowotne zainteresowanego, gdy w rzeczywistości sporne dodatkowo wypłacane świadczenia, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podlegają wyłączeniu, bowiem zostały one wypłacone w związku z odbywanymi przez zainteresowanego podróżami służbowymi,

8) art. 60 Kodeksu cywilnego i art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 300 kp poprzez nieprawidłową wykładnię oświadczeń woli stron zawartej umowy o pracę i uznanie, iż wszelkie miejsca poza granicami kraju, w których zainteresowany wykonywał zlecone przez pracodawcę zadania służbowe, były każdorazowo objęte rzekomo dorozumianym porozumieniem, w sytuacji, w której strony w umowie o pracę wyraźnie ustaliły, iż miejsce pracy zainteresowanego to siedziba pracodawcy, tj. S. oraz okolice powiatu (...);

III. Zdaniem apelującej nastąpiła także sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zgromadzonego materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że zainteresowany nie pozostawał w podróży służbowej, choć przeprowadzone dowody, nie dają podstawy do takich ustaleń, a w szczególności:

1) niezasadne uznanie, iż miejscem świadczenia pracy przez zainteresowanego było każdorazowo miejsce realizowania zadania wyznaczonego przez odwołującą, podczas gdy charakter wykonywanych zadań, ich czasookres, brak wcześniejszego uzgodnienia, co do pracy w miejscu wskazanym w poleceniu wyjazdu służbowego wyklucza możliwość przyjęcia, iż mogły one stanowić miejsce pracy zainteresowanego; co więcej Sąd Okręgowy nie wskazał w uzasadnieniu wyroku jakiejkolwiek miejscowości, która mogłaby być stałym miejscem pracy zainteresowanego w krajach UE, w których świadczył on pracę, a równocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, że pracownicy (...) świadczyli pracę w wielu miejscach - każdorazowo w okresie od jednego do kilku dni, co wyklucza możliwość uznania miejsc, w których wykonywali swe obowiązki za miejsce pracy w rozumieniu art. 77 ^{( 5)} kp,

2) brak wszechstronnego rozważenia i ustalenia branży, w której działała odwołująca, a tym samym charakteru podejmowanych działań w ramach podróży służbowych, a w szczególności pominięcie okoliczności, iż zatrudnieni przez spółkę (...)-bud pracownicy byli monterami rusztowań i ich praca polegała tylko na ustawianiu oraz rozbieraniu rusztowań, a zajmowała każdorazowo nie więcej czasu niż jeden dzień bądź maksymalnie kilka dni w jednym miejscu,

3) błędne ustalenie, iż zatrudnienie zainteresowanego przez spółkę (...)-bud na stanowisku montera rusztowań oznaczać musi świadczenie przez niego pracy wykonywanej w stałym miejscu pracy,

4) wewnętrznie sprzeczne ustalenia polegające na tym, iż Sąd Okręgowy stwierdził, iż w niniejszej sprawie:

a) zatrudnienie zainteresowanego przez spółkę (...)choć formalnie następowało na stanowisko „pracownika budowlanego", to w rzeczywistości wykonywał on inne prace – na stanowisku „montera rusztowań”, ale mimo to zastosował do niego orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące pracowników budowlanych,

b) „stałym miejscem pracy (w rozumieniu art. 77 ^{( 5)} kp) pracownika budowlanego jest to miejsce spośród określonych w umowie, w którym pracownik przez dłuższy czas, systematycznie świadczy pracę", z drugiej zaś strony Sąd Okręgowy uznał w odniesieniu do zadań montażystów rusztowań, że „prace te z reguły trwały od tygodnia do 6 tygodni, w okresach przerw pomiędzy montażem rusztowań za granicą pracownicy wracali do Polski…”, co wyłącza wcześniejszą konstatację, że zatrudnieni przez (...) mogli systematycznie, przez dłuższy czas świadczyć pracę w stałym miejscu pracy.

5) nieprawidłowe ustalenie, iż przyjazdy zainteresowanego do kraju w związku ze zwolnieniem lekarskim, świadczą o tym, że jego wyjazdy za granice były stałym świadczeniem pracy za granicą, a nie podróżami służbowymi, w sytuacji, w której choroba i w konsekwencji zwolnienie lekarskie jest zdarzeniem przypadkowym, niezależnym od woli pracownika, które w żadnym zakresie nie może wpływać na ocenę zatrudnienia jako realizowanego w ramach podróży służbowej bądź w stałym miejscu,

6) nieprawidłowe ustalenie, że pomiędzy spółka (...) a zainteresowanym doszło do zawarcia jakiegokolwiek porozumienia w zakresie zmiany pierwotnie ustalonego miejsca pracy.

Mając powyższe zarzuty na uwadze apelująca Spółka wniosła:

- o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie odwołania w całości;

- zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej kosztów procesu według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego,

ewentualnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji – przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Nadto w każdym z powyższych przypadków, apelujący wniósł o przeprowadzenie dowodu ze stanowiska prawnego (...)Państwowej Inspekcji Pracy, z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania kontrolnego Urzędu Kontroli Skarbowej, przesłuchania inspektorów tego Urzędu, z ekspertyzy Instytutu Zatrudnienia Transgranicznego w W., na okoliczność, iż w przedmiotowej sprawie pracownicy spółki (...) swoje obowiązki wykonywali w ramach podróży służbowej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja płatnika składek Spółki (...) Sp. z o.o. okazała się bezzasadna.

Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne i rozważania prawne, poczynione przez Sąd I instancji. Zdaniem Sądu II instancji argumenty podniesione w apelacji nie mogły skutkować ani merytoryczną zmianą zaskarżonego wyroku, ani nie stanowiły podstawy do tego, aby uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Na wstępie zaznaczyć należało, że znaczna cześć zarzutów tak dotyczących naruszeń prawa procesowego, ustaleń faktycznych jak i obrazy norm prawa materialnego została sformułowana w taki sam sposób i zasadniczo tak samo uzasadniona. Dla przykładu wskazać można zarzuty w punktach I.2 c i I.2 d. i w punktach II.1.a i II.1.e. Jednocześnie podkreślić trzeba, że jakkolwiek zarzutem apelacji może być każda wada orzeczenia dotycząca zarówno obrazy prawa materialnego, jak i procesowego, to zarzut naruszenia prawa materialnego może być skutecznie podniesiony, tylko w sytuacji niekwestionowania ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Nie zachodzi natomiast obraza prawa materialnego, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń przyjętych za jego podstawę.

W tym miejscu należy przywołać podstawy prawne rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 z dnia 13 października 1998 r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

W rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem ze stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze, bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – tekst jedn. Dz. U. 2012 poz. 361).

Podstawy wymiaru składek nie stanowią pewne rodzaje przychodów, które na podstawie upoważnienia z art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw zaopatrzenia społecznego. W kontekście niniejszej sprawy zgodnie z rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z dnia 29 grudnia 1998 r.), wskazać należy, że w myśl § 2 ust. 1 pkt 15 cyt. Rozporządzenia, podstawy wymiaru składek nie stanowią diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem pkt 17. Z kolei w § 2 ust. 1 pkt. 16 cyt. rozporządzenia wskazano, że część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy.

Wyraźnie zróżnicowany i odmiennie uregulowany jest, więc obowiązek składkowy odnośnie dwu grup pracowników wykonujących prace poza umówionym miejscem świadczenia pracy. Rozróżnienie to jest istotne, gdyż wskazane wypłaty pokrywają inne potrzeby pracowników odbywających podróż służbową, a inne pracowników zatrudnionych za granica w polskich zakładach pracy. W związku z tym w § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia ujęte są diety i inne należności z tytułu podróży służbowych, a w § 2 ust. 1 pkt 16 tylko część wynagrodzeń, która ma odpowiadać równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu (patrz. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2013r., II UK 111/13, LEX nr 1393796).

Przyporządkowanie stanów faktycznych pod wskazane przepisy następuje nie tylko ze względu na miejsce wykonywania pracy, lecz przede wszystkim ze względu na rodzaj, czas trwania i charakter wykonywanych czynności. Odliczenie z podstawy wymiaru składek dokonywane jest według § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia, tylko wtedy, gdy delegowanie pracownika ma cechy podróży służbowej, tzn. zjawiska wśród obowiązków pracownika niecodziennego, okazjonalnego, w ramach pracowniczych powinności niezwyczajnego i nietypowego, stanowiącego pewien wyłom w zwykłym świadczeniu pracy. Pracę w ramach delegacji (podróży służbowej) wyróżnia z kolei sporadyczność i przemijający czas trwania wysłania oraz wykonywanie konkretnie określonego zadania (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2009 r., II PK 138/09, Monitor Prawa Pracy 2010, nr 6, s. 312, z dnia 9 lutego 2010 r., I PK 57/09, OSNP 2011, nr 15-16, poz. 200, z dnia 3 kwietnia 2001 r., I PKN 765/00, OSNP 2003, Nr 1, poz. 17 i z dnia 22 lutego 2008 r., I PK 208/07, OSNP 2009, nr 11-12, poz. 134).

Przepis art. 77 ⁵ § 1 kp zawiera z kolei wyjaśnienie, co należy rozumieć pod pojęciem podróży służbowej. Podróżą służbową jest każde udanie się pracownika na polecenie pracodawcy poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałe miejsce pracy w celu wykonania zadania służbowego.

Mając powyższe na uwadze i odnosząc się kolejno do zarzutów podnoszonych przez apelującą Spółkę, Sąd Apelacyjny wskazuje, iż w jego ocenie Sąd I Instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c., co znalazło wyraz w treści pisemnego uzasadnienia wyroku. Wskazać należy, że podnosząc w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., strona musi wykazać, jakich dowodów sąd nie ocenił lub ocenił wadliwie, jakie fakty pominął i jaki wpływ pominięcie faktów czy dowodów miało na treść orzeczenia. Tymczasem zdaniem niniejszego Sądu odwołująca Spółka nie zaprezentowała żadnych rzeczowych argumentów, które nakazywałyby zweryfikować ustalenia Sądu Okręgowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji prawidłowo, w granicach wyznaczonych przez art. 233 § 1 k.p.c., ustalił stan faktyczny w sprawie, opierając się na wiarygodnych dowodach z dokumentów oraz zeznań świadków. Chybiony jest zatem zarzut naruszenia powyższego przepisu w sposób wskazany w apelacji. Podkreślić należy, że Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonania Sądu, jego wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i wiążąc ich moc i wiarygodność – odnieść je do pozostałego materiału dowodowego (vide wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 roku, w sprawie II UK 685/98). Zdaniem Sądu Apelacyjnego, tak właśnie procedował Sąd Okręgowy w rozpoznawanej sprawie, stąd odmienny pogląd wyrażony w apelacji nie jest zasadny.

Wśród zarzutów podniesionych przez apelującą za całkowicie niezasadny należy także uznać zarzut wskazujący na naruszenie przez Sąd Okręgowy art. 328 § 2 k.p.c. Sąd I instancji prawidłowo i wyczerpująco wskazał na motywy orzeczenia i dokonał właściwej wykładni przepisów znajdujących zastosowanie w niniejszej sprawie. Obraza art. 328 § 2 k.p.c. może być natomiast skutecznym zarzutem apelacji tylko wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie posiada wszystkich koniecznych elementów, bądź zawiera braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona, bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej (por. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2006 roku, II PK 210/08, OSNP 2010/19-20/233, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 listopada 2012r., I ACa 599/12, LEX nr 1238241). W niniejszej sprawie taki przypadek nie ma miejsca. Pisemne motywy zaskarżonego orzeczenia spełniają wymogi powołanego przepisu - zawierają zarówno ustalenia faktyczne, jak i ocenę materiału dowodowego oraz rozważania prawne i jednocześnie w uzasadnieniu znajdziemy argumenty odnoszące się do każdego stanowiska przedstawianego przez odwołującą.

Za całkowicie nieuprawnione należy uznać również podnoszone w apelacji zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, wskazane powyżej w uzasadnieniu.

Sąd Okręgowy słusznie uznał, że w niniejszej sprawie kluczową kwestią było ustalenie, czy - tak jak twierdziła apelująca Spółka - wyjazdy jej pracowników do pracy za granicę stanowiły podróż służbową, czy też pracownicy płatnika wykonywali pracę za granicą na zasadach oddelegowania.

Sąd Apelacyjny wskazuje, iż kwestia wyjaśnienia wykładni art. 77 ⁵ § 1 kp, tj. definicji podroży służbowej została w uzasadnieniu Sądu Okręgowego szczegółowo omówiona i Sąd ten dokonał właściwej i pełnej analizy treści tego przepisu w kontekście niniejszej sprawy. Orzekający Sąd odwoławczy w pełni podziela stanowisko zaprezentowane przez Sąd I instancji w tym zakresie. Tym niemniej należy wskazać, że zagadnienie pojęcia podróży służbowej, z uwagi na rozbieżności interpretacyjne w judykaturze, było wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Obecnie przeważa wykładnia przyjęta w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 19 listopada 2008 roku, w sprawie II PZP 11/08 (OSNP 2009/13-14/166, M.P.Pr. 2009/5/251-255), w której podkreślono, że podróż służbowa nie jest tym samym, co wykonywanie pracy. Polecone pracownikowi do wykonania w podróży służbowej zadanie służbowe różni się od pracy „określonego rodzaju", do wykonywania, której pracownik zobowiązuje się w stosunku pracy (art. 22 § 1 kp). Przepis art. 77 ⁵ § 1 kp wskazuje na incydentalny, tymczasowy i krótkotrwały charakter podróży służbowej. Ze względu na przedmiot podróży służbowej istotne jest to, że pracownik ma wykonywać czynności pracownicze wyznaczone do zrealizowania w poleceniu pracodawcy, które nie powinno należeć do zwykłych, umówionych czynności pracowniczych (podobnie: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1998r, III ZP 20/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 619, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2009r., II PK 210/08, OSNP 2010 nr 19-20, poz. 233).

Istotnym elementem oceny w przedmiotowej sprawie było zatem ustaleniem czy zainteresowany miał do wykonania polecone zadanie w podróży służbowej (art. 77 ⁵ § 1 kp), które to w kompleksie jego obowiązków stanowiło zjawisko nietypowe, okazjonalne, czy też wykonywał swoją pracę przez dłuższy czas w innym miejscu, tj. za granicą, niż zapisane było to w umowie o pracę lub innym dokumencie (patrz: wyroki Sądu Najwyższego: z 22 lutego 2008 roku w sprawie I PK 208/07, z 3 grudnia 2009 roku, w sprawie II PK 138/09, z 4 marca 2009 roku, w sprawie II PK 210/08). Pamiętać należy, że zakres wyrażenia „miejsce wykonywania pracy" (art. 29 § 1 pkt 2 kp) jest szerszy niż zakres pojęciowy nazwy „stałe miejsce pracy" (art. 77 ⁵ § 1 kp) czyli miejsce, w którym pracownik przez dłuższy czas systematycznie świadczy pracę. Powyższe należy uzupełnić zatem o rozważania dotyczące określenia miejsca wykonywania pracy, zawarte w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2011 roku, w sprawie III PZP 3/11 (OSNP 2012/1-2/3, LEX nr 844642, www.sn.pl, Biul.SN 2011/7/26). W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy odniósł się także do w/w uchwały w sprawie II PZP 11/08, wskazując, iż przyjęte w tej uchwale stanowisko - choć mające zastosowanie bezpośrednio do kierowców transportu międzynarodowego - prowadzi do ogólniejszego wniosku, że pracownik mający wskazany w umowie o pracę określony obszar jako miejsce wykonywania pracy, nie jest w podróży służbowej, jeżeli tego obszaru nie opuszcza.

Co istotne, w sprawie w której zapadła uchwała w sprawie III PZP 3/11, powodem był pracownik, który nie jest pracownikiem mobilnym, a robotnikiem budowlanym. Praca robotnika budowlanego nie polega ze swej istoty na stałym przemieszczaniu się na określonym obszarze geograficznym (jak to ma miejsce w przypadku kierowców, czy przedstawicieli handlowych). Praca taka ma jednak nietypowy charakter z tego względu, że choć nie polega na stałym przemieszczaniu się, to jednak rodzaj prowadzonej przez pracodawcę działalności gospodarczej w dużej mierze determinuje konieczność wykonywania przez pracownika pracy w różnych miejscach, przy czym nie odbywa się to incydentalnie (okazjonalnie), ale stale i przez dłuższy okres.

W uzasadnieniu podkreślono, iż nie można tracić z pola widzenia aktualnych, nowych zjawisk w sferze gospodarki związanych z procesem globalizacji a przejawiających się między innymi w tym, że przedsiębiorcy - uwzględniając stały postęp w dziedzinie komunikacji - częstokroć poszukują kontrahentów poza obszarem zlokalizowanym w najbliższym sąsiedztwie. Specyfika niektórych branż (na przykład budowlanej) ma to do siebie, że sukcesywnie ulegają zmianie miejsca, w których realizowane są inwestycje. Gdy jedna budowa zostanie zakończona przez przedsiębiorcę budowlanego, zachodzi gospodarcza konieczność rozpoczęcia nowej inwestycji, która na ogół będzie prowadzona w innym miejscu. Należy również wziąć pod uwagę, że miejsce wykonywania pracy określone w umowie o pracę nie może być wskazane zupełnie dowolnie, ale musi odzwierciedlać odpowiadający prawdzie stan rzeczy i być właściwie skorelowane z rodzajem pracy świadczonej przez pracownika oraz rodzajem działalności pracodawcy. Trzeba też uwzględnić, że konieczność zamieszczenia w treści umowy o pracę informacji o miejscu świadczenia pracy (art. 29 § 1 kp) wynika z obowiązku dostosowania prawa polskiego do dyrektywy Rady 91/533/EWG z 14 października 1991 roku (Dz.U. UE polskie wydanie specjalne, rozdział 5, tom 2, s. 3), zgodnie z którą pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika o miejscu pracy, a w przypadku braku stałego lub głównego miejsca pracy o okoliczności, że pracownik jest zatrudniony w różnych miejscach oraz o miejscu siedziby przedsiębiorstwa lub o miejscu zamieszkania pracodawcy (art. 2 ust. 2 pkt b).

Sąd Najwyższy wskazał, iż miejsce wykonywania pracy może być w umowie o pracę co do zasady określone na trzy sposoby. Może ono być określone punktowo (adresowo). Punktowe (adresowe) miejsce pracy właściwe jest dla tych pracowników, którzy wykonują pracę ze swej natury związaną ze stałym miejscem. Jeżeli miejscem tym będzie siedziba pracodawcy, to pracownik będzie w podróży służbowej wówczas, gdy na polecenie pracodawcy krótkotrwale wykona pracę poza tą siedzibą.

Drugim z dopuszczalnych sposobów określenia miejsca wykonywania pracy w umowie o pracę jest wskazanie pewnego obszaru geograficznego. Takie obszarowe oznaczenie miejsca wykonywania pracy będzie właściwe w odniesieniu do prac, które ze swej natury wymagają ciągłego przemieszczania się, czyli u pracowników mobilnych. Obszar ten musi być tak określony, aby odpowiadał rzeczywistemu terenowi, na którym pracownik przemieszcza się w ramach umówionej pracy.

Wreszcie trzecim sposobem umownego określenia miejsca wykonywania pracy jest wskazanie ruchomego (w istocie zmiennego) miejsca pracy. Pracownik może mieć stałe i niestałe (ruchome, zmienne) miejsce pracy. Spełnienie wymagania przewidzianego w art. 29 § 1 pkt 2 kp może więc polegać na wskazaniu stałego miejsca pracy, na wskazaniu obok stałego miejsca pracy także niestałego miejsca (miejsc) wykonywania pracy bądź na wskazaniu niestałych (zmiennych) miejsc pracy w dostateczny wszakże sposób określonych. Należy przyjąć, że istotą tak zwanego "ruchomego" (zmiennego) miejsca pracy, odróżniającą go od obszarowego miejsca pracy, jest jego punktowość, z tym jednak, że punkt ten może być zmieniany. Zakres możliwych zmian w tym względzie - w uzgodnionych granicach - musi być determinowany rodzajem pracy świadczonej przez pracownika oraz naturą działalności prowadzonej przez pracodawcę i związaną z nią rzeczywistą potrzebą gospodarczą. Ruchome (zmienne) miejsce pracy może na przykład zostać określone wówczas, gdy pracodawca prowadzi budowy lub podobnego rodzaju działalność. Jeżeli ruchome miejsce pracy zostało właściwie określone w umowie, to stałymi miejscami pracy w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 kp będą wówczas poszczególne, konkretne miejsca, do których (w granicach umowy o pracę i ramach określonego w niej ruchomego miejsca pracy) pracownik zostaje skierowany w celu stałego świadczenia, umówionego rodzaju pracy. Pracownik taki będzie w podróży służbowej, gdy otrzyma krótkotrwałe zadanie wykonania pracy poza takim stałym miejscem pracy, a także w czasie dojazdu do tego miejsca i powrotu z niego.

Względem pracownika budowlanego świadczącego przez dłuższy czas w jednym miejscu pracę na różnych budowach prowadzonych przez pracodawcę, nie można umownie określić miejsca pracy wyłącznie jako pewnego obszaru geograficznego (taki sposób jest zarezerwowany dla pracowników mobilnych). Umowne określenie pewnego obszaru, bez skonkretyzowania stałych znajdujących się na nim punktów (prowadzonych budów), nie byłoby bowiem skorelowane z rodzajem pracy świadczonej przez pracownika ani z rodzajem działalności pracodawcy. W odniesieniu do takiego pracownika budowlanego możliwe jest natomiast określenie w umowie o pracę miejsca pracy jako ruchomego, na przykład jako budów realizowanych przez pracodawcę na wskazanym terenie. W tym przypadku określenie obszaru nie oznacza wskazania miejsca pracy, lecz ogranicza obszarowo możliwość wyznaczenia ruchomego (zmiennego) miejsca pracy. W razie takiego umownego określenia miejsca pracy, pracownik przebywa w podróży służbowej wówczas, gdy w celu wykonania krótkotrwałego zadania opuszcza miejscowość stanowiącą jego aktualne, stałe miejsce pracy (miejsce, gdzie realizowana jest budowa, na której świadczy pracę), a także wtedy, gdy pracodawca poleci mu świadczyć pracę (wyznaczy ruchome, zmienne miejsce pracy) poza umówionym obszarem geograficznym. Należy zatem uznać, że pracownik przedsiębiorstwa budowlanego realizującego inwestycje w różnych miejscowościach może mieć w umowie o pracę określone miejsce wykonywania pracy (art. 29 § 1 pkt 2 kp) jako miejsce, gdzie jego pracodawca prowadzi budowy lub innego rodzaju stałe prace, ewentualnie ze wskazaniem, na jakim obszarze geograficznym. Stałym miejscem pracy takiego pracownika w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 kp jest wówczas każdorazowo to miejsce - w granicach określonych w umowie o pracę - w którym pracownik przez dłuższy czas, stale, systematycznie świadczy pracę (miejsce budowy realizowanej przez pracodawcę).

Podsumowując Sąd Apelacyjny stwierdza, że argumentacja powołana w w/w uchwale w pełni potwierdza słuszność rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego.

Sąd Apelacyjny podkreśla także, że w prowadzonym postępowaniu, Sąd Okręgowy właściwie skupił się na takim przeprowadzeniu postępowania dowodowego, które miało zmierzać do ustalenia, jaki charakter miał stosunek zatrudnienia zainteresowanego u płatnika, przez to mógł ustalić, czy płatnik właściwie definiował w umowie zawartej z zainteresowanym pojęcie „miejsce wykonywania pracy”. Wbrew temu co twierdzi apelujący, Sąd Okręgowy w swoich rozważaniach uwzględnił specyfikę i charakter działalności gospodarczej podejmowanej przez płatnika oraz charakter branży, w której płatnik funkcjonuje. Sam fakt, iż zainteresowany pracownik apelującej spółki (...) Sp. z o.o. został porównany do pracowników budowlanych, nie stanowi w ocenie Sądu Apelacyjnego argumentu potwierdzającego, iż Sąd I Instancji dokonał sprzecznych ustaleń faktycznych zwłaszcza, że branża budowlana i branża montażowa są branżami podobnymi.

W okresie objętym kontrolą, jak wynika z zeznań A. B., prace wykonywane przez spółkę obejmowały tylko montaż rusztowań. Niezaprzeczalnie specyfika branży, w której funkcjonuje odwołująca, polega na tym, iż nie zawsze można przewidzieć jak długo konkretne zlecenie będzie wykonywane. W zależności od napływających zleceń określane jest także miejsce wykonywania pracy – które przed wyjazdem ekipy, czy to za granicę, czy to na terenie kraju – jest pracownikom dokładnie wskazywane. Pracownicy płatnika, w tym także zainteresowany, zgodzili się na taki kształt stosunku pracy. Jednocześnie wskazać należy, że pracownicy płatnika w tym zainteresowany, mogli wedle własnego wyboru wykonywać powierzone im zgodnie z umową o pracę obowiązki w postaci montowania rusztowań na terenie kraju, bądź za granicą. Jednakże jak właściwie ustalił Sąd Okręgowy, praca za granicą polegała na tym, że pracownik wyjeżdżał za granicę, w miejsce wskazane przez pracodawcę, a następnie po powrocie do kraju nie podejmował dalszego zatrudnienia w kraju, a udawał się na urlop wypoczynkowy, urlop bezpłatny, bądź zwolnienie.

Mając powyższe na uwadze, wbrew temu, co twierdzi apelujący, Sąd Okręgowy właściwie scharakteryzował, na czym polegały obowiązki zainteresowanego, przeanalizował długość wykonywania przez niego poszczególnych zadań i uwzględnił specyfikę branży. W kontekście przywołanych przepisów właściwie uznał, iż nie mamy w przedmiotowej sprawie do czynienia z podróżą służbową. Bezsporne jest, bowiem to, że montaż rusztowań – w zależności od potrzeb budowy – nie jest zadaniem długotrwałym i istotą stosunku pracy jest dokonywanie montażu rusztowań w miejscach wskazanych przez pracodawcę. Mimo to, zadań tych nie można traktować, jako incydentalnych, wyjątkowych zadań służbowych charakteryzujących przede wszystkim podróż służbową. Ponadto, co najistotniejsze, każdorazowo przed rozpoczęciem wykonywania przedmiotowej pracy zainteresowany wyrażał zgodę, co do zmiany miejsca jej wykonywania. Zgoda ta – przez sam fakt wyjazdu stanowiła zgodę dorozumianą w związku z tym całkowicie niezasadny jest argument apelującej, że Sąd I instancji naruszył zasady wykładni woli. To, że zainteresowany, jak i inni pracownicy odwołującej, zgodnie z zeznaniami P. M. dowiadywali się o miejscu wykonywania pracy na krótko przed jej podjęciem, albo już w trakcie wyjazdu, nie oznacza, wprost, że miedzy płatnikiem a pracownikami nie było porozumienia odnośnie zmiany miejsca wykonywania pracy. Pamiętać należy, iż niezaprzeczalnie taka jest właśnie właściwość branży - jest ona uzależniona od istoty danego zlecenia. Zdaniem niniejszego Sądu oczywistym zatem jest to, że odwołująca nie może wskazać w umowie dokładnie miejsca wykonywania pracy przez pracownika, gdyż ono jest zmienne. Nie zmienia to jednak faktu, że miejscem wykonywania pracy zainteresowanego było miejsce wskazane przez pracodawcę wynikające z zawartego przez niego kontraktu z innym podmiotem. Sam fakt, że odwołująca spółka przyjęła taką konstrukcje umowy o pracę – w której jako miejsce wykonywania pracy wskazała siedzibę spółki – pomimo, że zainteresowany nie wykonywał tam pracy – nie oznacza automatycznie, że każdy wyjazd pracownika za granice powinien, być traktowany, jako podróż służbowa.

Stwierdzić zatem należy, że wbrew argumentom podniesionym w apelacji, Sąd w postępowaniu pierwszoinstancyjnym określił właściwie „miejsce wykonywania pracy” zainteresowanego, w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Tym samym wobec faktu, iż zainteresowany wykonywał stale swoją pracę w miejscach wyznaczonych przez pracodawcę wyłącznie za granicą, nie można bezkrytycznie przyjąć, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z podrożą służbową. Należy mieć na uwadze, że w zmieniających się warunkach społeczno-ekonomicznych w zatrudnieniu pracowniczym zmiana miejsca pracy coraz częściej nie jest sytuacją szczególną, zwłaszcza w firmach prowadzących działalność budowlano-remontową, czy tak jak w niniejszej sprawie montażową. Zatem nie jest wykluczone porozumienie stron stosunku pracy, w ramach, którego pracownik ma wykonywać pracę w innym miejscu niż określone w umowie o pracę (art. 29 § 1 pkt 2 kp). Jeżeli dochodzi do umownej zmiany miejsca wykonywania pracy, to nie jest to miejsce pracy niestałe ( a contrario do stałego z art. 77 ⁵ § 1 kp), w którym jest realizowane zadanie służbowe zgodnie z art. 77 ⁵ § 1 kp (wyrok Sądu Najwyższego z 17 lutego 2012 roku, w sprawie III UK 54/11, LEX 1157573). Podjęcie się przez pracownika podróży w celu wykonania określonej pracy na podstawie porozumienia zawartego z pracodawcą nie jest, zatem podróżą służbową w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 kp, chyba, że pracownik wykonuje na polecenie pracodawcy stricte zadania służbowe (wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2009 roku, w sprawie II PK 210/08,). O podróży służbowej można, zatem mówić jedynie w wypadku delegowania narzuconego pracownikowi, wobec czego zawarcie porozumienia, co do wykonywania określonej pracy w ramach delegowania prowadzi do okresowej zmiany ustalonego w umowie miejsca pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2007r., II PK 165/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 97, z dnia 11 stycznia 2013r. II UK 157/12, niepublikowany).

Tym samym wobec faktu, iż zainteresowany i inni pracownicy płatnika wykonywali stale swoją pracę w miejscach wyznaczonych przez pracodawcę wyłącznie za granicą, nie można bezkrytycznie przyjąć, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z podrożą służbową oraz że doszło do naruszenia dyspozycji art. 11 ² kodeksu pracy i treści art. 29 § 1 pkt 2 kodeksu pracy. Zainteresowani i pracownicy odwołującej poprzez przyjęcie, że nie mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie z podrożą służbową, w żadnej mierze nie są pozbawiani świadczeń, które byłyby im należne, gdybyśmy rzeczywiście mieli do czynienia z podrożą służbowa. W ramach delegacji, powinni oni bowiem uzyskać stosowne diety, które adekwatnie pokrywałyby ich wydatki związane z wykonywaniem pracy za granicą.

Odnosząc się z kolei do pozostałych argumentów apelującej kwestionujących zasadność ustalonego stanu faktycznego i podkreślających specyficzny charakter branży, w której funkcjonuje odwołująca, Sąd II instancji stwierdza, iż nie mogą one prowadzić do odmiennych, niż powyższe wniosków. Okoliczności przywołane w apelacji wskazujące na specyfikę branży, w której pracuje płatnik w niniejszej sprawie nie mają, bowiem wpływu na ocenę stanu faktycznego. Najistotniejsze jest, bowiem to, że wykonywanie zadania służbowego w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 kp nie jest wykonywaniem pracy określonego rodzaju, wynikającej z charakteru zatrudnienia, ta, bowiem nigdy nie jest incydentalna. Dlatego też prace montażowe, polegające na montowaniu rusztowań w oznaczonych punktach na terenie kraju, bądź za granicą, nie stanowią podróży służbowych. Związane jest to z tak szeroko podkreślanym przez apelującą charakterem pracy, który z pewnością można przyrównać do specyfiki pracy branży budowlanej, gdzie zatrudnienie pracowników związane jest z terenem, na którym realizowane są budowy, a nie z miejscowością, w której znajduje się siedziba zakładu pracy.

W dalszej kolejności Sąd Apelacyjny wskazuje, że wbrew twierdzeniu zawartemu w apelacji, przepisy art. 77 ⁵ § 1 kp w zw. z § 2 ust. 1 oraz w zw. z § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 roku w sprawie należności przysługujących prawnikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, nie dają podstaw do uznania za podróż służbową długotrwałego wyjazdu. Rozporządzenie jest aktem wykonawczym, który określa wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej i jego treść jako aktu niższego rzędu nie powinna co do zasady stanowić podstawy do wykładni aktu wyższego rzędu, tj. ustawy kodeks pracy.

Odwołująca podniosła też, że działała w zaufaniu do organu Państwowej Inspekcji Pracy i Urzędu Skarbowego, które doprowadziły do odmiennych wniosków, niż organ rentowy, a za nim Sąd Okręgowy.

Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych toczy się, jak wskazuje art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na zasadach i trybie określonym w kodeksie postępowania cywilnego (art. 1 k.p.c.).

Od momentu wniesienia odwołania do Sądu, rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną podlegającą rozstrzygnięciu według reguł właściwych dla tej kategorii. Sąd Okręgowy rozpoznając odwołanie jest związany orzeczeniami innego organu tylko w takim zakresie, jaki wynika z art. 11 k.p.c. Oznacza to, że stanowisko Państwowej Inspekcji Pracy i Urzędu Skarbowego nie jest w żaden sposób wiążące dla Sądu obu instancji rozpoznających sprawę. Dalej w judykaturze przyjmuje się, że do złamania zasady zaufania obywatela do państwa dochodzi wtedy, kiedy organ państwowy udzieli stronie informacji o treści przepisów prawa lub o sposobie ich wykładni, a następnie, gdy strona podjęła działania na podstawie uzyskanych informacji w zaufaniu do ich treści podejmuje działania (decyzje) niezgodne z treścią udzielonych informacji. Taka zaś sytuacja nie zachodzi w niniejszej sprawie w której skarżący powołuje się na interpretację art. 77 ⁵ kp, dokonaną przez inny niż pozwany organ (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 10 października 2013 roku, w sprawie II UK 104/13, LEX nr 1380937).

W związku z powyższym, uzupełniając argumentację Sądu I instancji, zarzuty naruszenia art. 227 k.p.c. i 244 k.p.c., poprzez oddalenie wniosków dowodowych odwołującej okazały się chybione. Nie było również podstaw aby wnioski te uwzględnić na etapie postępowania apelacyjnego.

Mając powyższe rozważania i ustalenia na uwadze, Sąd Apelacyjny wskazał, że wobec prawidłowego ustalenia, iż wyjazdy zainteresowanego do pracy na terenie Francji, Belgii i Norwegii nie miały charakteru podróży służbowych, decyzja organu rentowego ustalające podstawę wymiaru składek zainteresowanego na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) i ubezpieczenie zdrowotne jest prawidłowe i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację.

Orzeczenie o kosztach zawarte w pkt 2 wyroku znajduje swoje uzasadnienie w treści art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490.t.j.).