Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Cieśla

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 13 stycznia 2014 roku nr (...)

w sprawie J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się J. K. prawo do emerytury od dnia (...) roku;

Sygn. akt IV U 187/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 8 kwietnia 2015 r.

Decyzją z dnia 13 stycznia 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił J. K. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
a jedynie 14 lat, 3 miesiące i 18 dni takiej pracy.

Decyzję tę zaskarżył J. K., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, ponieważ od 1 listopada 1984 r. do 25 października 1986 r. był zatrudniony w takim charakterze w (...)Przedsiębiorstwie (...) w L. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W piśmie
z dnia 18 kwietnia 2014 r. (data prezentaty) pełnomocnik odwołującego, podtrzymując odwołanie ubezpieczonego od zaskarżonej decyzji, wniósł o doliczenie J. K. do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 27 października 1973 r. do 4 kwietnia 1975 r., powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego
z dnia 16 października 2013 r. (II UZP 6/13) (k. 21-23).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że za okres wskazany w odwołaniu ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji nie wynika, jaki charakter miała jego praca w spornym okresie. W świadectwie pracy z dnia 23 października 1986 r. podano co prawda, że odwołujący był kierowcą, nie określono jednak rodzaju prowadzonego przez niego pojazdu.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący J. K., urodzony
(...) r., w dniu (...) r. osiągnął 60 lat życia. Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował 25 lat, 8 miesięcy i 18 dni okresów składkowych oraz
1 miesiąc i 5 dni okresów nieskładkowych (tj. 25 lat, 9 miesięcy i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych). Wykazał też przed organem rentowym na ten dzień staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 18 dni z tytułu zatrudnienia w (...) w B. od 1 września 1981 r. do 31 października 1984 r. na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 oraz w (...)Przedsiębiorstwie (...)w B. od 11 listopada 1986 r. do 17 marca 1992 r., od 22 kwietnia 1992 r. do 3 listopada 1993 r., od 17 listopada 1993 r. do 25 września 1994 r., od 24 października 1994 r. do 27 września 1995 r., od 21 października 1995 r. do 22 stycznia 1996 r., od 5 lutego 1996 r. do 5 sierpnia 1996 r., od 12 września 1996 r. do 10 października 1996 r., od 27 października 1996 r. do 10 stycznia 1997 r., od 1 czerwca 1997 r. do 18 marca 1998 r., od 1 maja 1998 r. do 10 sierpnia 1998 r. i od 1 września 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. również na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15.

We wniosku z dnia 22 października 2013 r. odwołujący wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 13 stycznia 2014 r. ZUS Oddział w T. odmówił J. K. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 1 stycznia 1971 r. do 5 lutego 1972 r. odwołujący J. K. pracował
w Zakładzie (...) u S. F.
w B. w charakterze lakiernika.

Od 27 października 1973 r. do 4 kwietnia 1975 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

W dniu 3 września 1975 r. podjął zatrudnienie w (...)
w Zakładzie (...) w B., gdzie pracował do 31 sierpnia 1981 r., ostatnio na stanowisku kierowcy mikrobusu.

dowód:

-

zaświadczenie pracodawcy z dnia 11.02.1972 r.- k. 9 cz. IV akt ZUS,

-

kserokopia książeczki wojskowej- k. 11-17 cz. IV akt ZUS, k. 87, 93,

-

duplikat świadectwa pracy z dnia 23.12.1985 r.- k. 19 cz. IV akt ZUS,

Od 19 stycznia 1978 r. odwołujący posiada kategorię C prawa jazdy, uprawniającą do kierowania pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony.

dowód:

-

kserokopia prawa jazdy odwołującego- k. 72,

Od 1 listopada 1984 r. do 25 października 1986 r. odwołujący był zatrudniony
w (...)Przedsiębiorstwie (...)w (...)
i (...) w L. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 23.10.1986 r.- k. 23 cz. IV akt ZUS,

-

umowa o pracę z dnia 01.11.1984 r.- k. 32,

(...)Przedsiębiorstwo (...)zajmowało się budową osiedli mieszkaniowych i infrastruktury społecznej. W jego skład wchodziła (...), znajdująca się w L.. W (...)tej zatrudnionych było ponad
100 osób. Byli to głównie kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, kierowcy sprzętu ciężkiego, w tym operatorzy dźwigów
i dyspozytor. Baza miała również na swoim wyposażeniu samochód marki Ż.. Przełożonym odwołującego był kierownik (...) Z. S.. Po przyjęciu do pracy, odwołujący jeździł Ż.. Trwało to jednak tylko około tygodnia. Po tym czasie powierzono mu pojazd ciężarowy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu S. (...). Baza miała na swoim stanie samochody ciężarowe, takie jak J., L., S. i Z.. Najwięcej było S.- (...)i (...). Na co dzień odwołujący J., S. i Z. wywrotką przewoził kaloryfery, piece CO, rury PCV, rury żeliwne, stalowe elementy do ogrzewania, butle tlenowe oraz tzw. biały montaż, czyli umywalki i pisuary. Materiał ten dowoził na poszczególne budowy. Nie woził materiałów budowlanych, typu piasek, czy żwir. Najmniejszą ładowność miał S. (...)- do 15 ton. Największy był J. z przyczepą o ładowności około 20 ton. J.tym odwołujący przewoził płyty betonowe do budowy dróg. Kierowca, zgłaszając się rano przed godziną 7:00 do pracy, otrzymywał od dyspozytora kartę drogową na dany pojazd oraz zlecenie przewozowe wykonania konkretnej usługi, wystawione przez podzespół przedsiębiorstwa. Kierowca wyjeżdżał z zakładu, gdzie był kontrolowany przez mistrza zajezdni lub kontrolera, który sprawdzał sprawność pojazdu. Następnie, udawał się
w wyznaczonym kierunku lub na wyznaczoną budowę w celu wykonania powierzonego zadania. Wracał po godzinie 15:00 albo później. Kierowca przypisany był do jednego konkretnego rodzaju pojazdu. Po wydaniu mu samochodu, był za niego odpowiedzialny.
W przypadku urlopu innego pracownika albo dłuższego postoju remontowego samochodu, kierowca mógł zostać skierowany do pracy na innym pojeździe, ale zgodnie z posiadanymi uprawnieniami. Nie zdarzyło się, aby dyspozytor powierzył odwołującemu samochód inny niż ciężarowy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Odwołujący był kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W ramach dobowego wymiaru godzin nie wykonywał żadnych innych czynności. Będąc kierowcą, otrzymywał posiłki regeneracyjne
i mleko.

dowód:

-

karta obiegowa zmiany z dnia 02.11.1984 r.- k. 33,

-

zeznania świadka Z. S.- k. 20-21 akt IV Uo 15/14,

-

zeznania świadka A. M.- k. 82 akt IV Uo 15/14,

-

zeznania odwołującego J. K.- 00:11:32-00:35:13, 00:13:19,

W okresie zatrudnienia w (...)Przedsiębiorstwie (...)w B., od 18 marca 1992 r. do 21 kwietnia 1992 r. (przez 1 miesiąc i 5 dni) odwołujący pobierał zasiłek chorobowy, od 28 września 1995 r. do 20 października 1995 r. (przez 23 dni)- wynagrodzenie chorobowe, od 23 stycznia 1996 r. do 4 lutego 1996 r. (przez 13 dni)- wynagrodzenie chorobowe, od 6 sierpnia 1996 r. do 11 września 1996 r. (przez 1 miesiąc
i 7 dni)- wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy, od 11 października 1996 r. do
26 października 1996 r. (przez 16 dni)- zasiłek chorobowy, od 11 stycznia 1997 r. do 30 maja 1997 r. (przez 4 miesiące i 21 dni)- wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy, od
19 marca 1998 r. do 30 kwietnia 1998 r. (przez 1 miesiąc i 13 dni)- wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy, natomiast od 11 sierpnia 1998 r. do 31 sierpnia 1998 r. (przez 21 dni)- zasiłek chorobowy. Odwołujący pobierał wynagrodzenie chorobowe i (albo) zasiłek chorobowy łącznie przez 10 miesięcy i 29 dni.

dowód:

-

pismo organu rentowego z dnia 18.02.2015 r.- k. 65,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków Z. S. i A. M. oraz słuchanego w charakterze strony J. K., którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w okresie zatrudnienia
w (...)Przedsiębiorstwie (...) w (...)
i (...) w L.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż wzajemnie ze sobą korespondowały, były wewnętrznie spójne, logiczne, a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych wynika, że
w spornym okresie zatrudnienia, za wyjątkiem pierwszego tygodnia, ubezpieczony stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy był kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Wprawdzie świadek A. M., zatrudniony w (...)Przedsiębiorstwie (...)od 1989 r. do lutego 1990 r., nie pracował wspólnie z odwołującym, ale potwierdził, że Przedsiębiorstwo (...) miało własną (...)ze sprzętem ciężkim i samochodami ciężarowymi, tj. wywrotkami, S. do przewozu materiałów na budowę i gruszkami do przewozu betonu. Wskazał też, że dany kierowca był przypisany do konkretnego pojazdu i odpowiadał za ten pojazd. Zasadnicze znaczenie w sprawie miały natomiast zeznania świadka Z. S., przełożonego wnioskodawcy, będącego kierownikiem Bazy, w której ubezpieczony pracował. Na co dzień spotykał on bowiem odwołującego w pracy i wydawał mu polecenia związane z pracą,
a skoro tak, posiadał wiedzę odnośnie tego, jakimi pojazdami wnioskodawca kierował
w spornym okresie. Zeznania tego świadka korespondowały z zeznaniami A. M., który potwierdził, że na stanie Bazy znajdowały się samochody ciężarowe
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i zeznaniami odwołującego.

Sąd pominął dowód z zeznań świadków S. R. i K. G. wobec cofnięcia przez pełnomocnika odwołującego wniosków dowodowych o przesłuchanie tych osób w charakterze świadków.

Wnioski zaś o przesłuchanie świadków J. G. i J. W. oddalił. W tej mierze miał na uwadze, że okoliczności sporne zostały w sprawie dostatecznie wyjaśnione w oparciu o zgromadzone w sprawie dowody. Miał też na uwadze ekonomię postępowania. Wskazać bowiem trzeba, że pełnomocnik odwołującego wniósł
o przesłuchanie wymienionych wyżej świadków w drodze pomocy prawnej przez Sąd Rejonowy w Chorzowie (k. 52, 64). Sąd po raz drugi musiałby zatem występować z odezwą do tego Sądu o przesłuchanie wskazanych przez pełnomocnika ubezpieczonego osób
i oczekiwać na jej wykonanie, co niepotrzebnie tylko wydłużyłoby postępowanie. Przed Sądem tym wysłuchani zostali w charakterze świadków Z. S. i A. M.. Postępowanie to trwało długo, a świadek A. M. nie stawiał się na wezwanie Sądu, który przeprowadzał odezwę. W oparciu o zeznania świadków Z. S. i A. M. Sąd ustalił w sposób nie budzący wątpliwości, jakiego rodzaju pojazdami wnioskodawca kierował w spornym okresie. W tym miejscu zauważyć należy, że ubezpieczony już na etapie postępowania przed organem rentowym wykazał, że na dzień
1 stycznia 1999 r. legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. ZUS niesłusznie bowiem wyłączył mu z okresu zatrudnienia w (...)Przedsiębiorstwie (...)w B. okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego i (albo) zasiłku chorobowego w łącznym wymiarze 10 miesięcy i 29 dni. To, że takie świadczenia ubezpieczony otrzymywał po dniu 14 listopada 1991 r. wynika z akt organu rentowego, a dodatkowo z pisma ZUS z dnia 18 lutego 2015 r. (k. 65), znajdującego się
w aktach sądowych.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przewodniczący zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom. Nie oznacza to, że może to uczynić dopiero po przeprowadzeniu wszystkich dowodów zgłoszonych przez stronę. Sąd może pominąć twierdzenia i dowody, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione (art. 217 § 3 k.p.c.). Nie stoi to w sprzeczności z ogólną regułą o obowiązku stron wyjaśniania sprawy zgodnie z prawdą. Postępowanie dowodowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie rządzi się też jako nadrzędną regułą, że dowód z zeznań świadków powinien być zawsze przeprowadzony, gdyż jego znaczenie nie musi być większe niż dokumentów (por. wyrok SN z dnia 18 grudnia 2013 r., I UK 159/13, Legalis nr 1092824).

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat, posiadał na dzień 1 stycznia 1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Rozstrzygnąć natomiast należało, czy wnioskodawca legitymuje się co najmniej
15- letnim stażem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Odwołujący wykazał przed organem rentowym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 18 dni, a zatem do wymaganych przepisami prawa 15 lat pracy w takim charakterze zabrakło mu jedynie 8 miesięcy i 12 dni.

W odwołaniu od zaskarżonej decyzji ubezpieczony domagał się wliczenia do tego stażu okresu zatrudnienia od 1 listopada 1984 r. do 25 października 1986 r. w (...)Przedsiębiorstwie (...)
w L. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej, powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r. (II UZP 6/13).

Z kserokopii książeczki wojskowej znajdującej się zarówno w aktach ZUS, jak
i w aktach sądowych wynika, że ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową od
27 października 1973 r. do 4 kwietnia 1975 r.

Okresu tego nie można mu było jednak doliczyć do stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wprawdzie w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13 (LEX nr 1385939) Sąd ten wskazał, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada
1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się- na warunkach wynikających z tego przepisu- do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS- jednak takie zaliczenie następuje pod pewnymi warunkami. Po pierwsze, okres zasadniczej służby wojskowej musi przypadać w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, po drugie zaś pracownik w ustawowym terminie (30 dni) musi zgłosić swój powrót do tego samego zatrudnienia po zakończeniu służby. Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest wówczas nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze (por. np. wyroki SN: z dnia 6 kwietnia 2006 r., III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108; z dnia 9 marca 2010 r., I UK 333/09, LEX nr 585739 i z dnia 24 maja 2012 r., II UK 265/11, LEX nr 1227192).

Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie można było zatem zaliczyć wnioskodawcy okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej, ponieważ przed powołaniem do wojska w/w nie pracował w takim charakterze. Pracy w szczególnych warunkach nie wykonywał również po wojsku. Przed służbą, od 1 stycznia 1971 r. do
5 lutego 1972 r. wnioskodawca pracował w Zakładzie (...) u S. F. w B. w charakterze lakiernika. Po odbyciu zaś zasadniczej służby wojskowej, w dniu 3 września 1975 r. podjął zatrudnienie
w (...) w Zakładzie (...) w B., gdzie pracował do 31 sierpnia 1981 r., ostatnio na stanowisku kierowcy mikrobusu.

W zakresie zatrudnienia żołnierz zasadniczej służby wojskowej jest pracownikiem wykonującym pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jeśli wykonywał ją w taki sam sposób (stale i w pełnym wymiarze czasu pracy) przed powołaniem do służby i do zatrudnienia tego powrócił po jej zakończeniu w przepisanym terminie.
Aby zatem możliwe było zaliczenie odwołującemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej, służba ta musiałaby przypadać w okresie jego zatrudnienia albo w (...) w B. albo w (...)Przedsiębiorstwie (...)w B., pod warunkiem, że po jej zakończeniu
w/w powróciłby do zatrudnienia u danego pracodawcy w ustawowym 30- dniowym terminie. Warunku tego jednak wnioskodawca nie spełnił.

Przed organem rentowym ubezpieczony wykazał staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 18 dni z tytułu zatrudnienia w (...) w B. od 1 września 1981 r. do 31 października 1984 r. na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 oraz w (...)Przedsiębiorstwie (...)w B. od 11 listopada 1986 r. do 17 marca 1992 r., od 22 kwietnia 1992 r. do 3 listopada 1993 r., od 17 listopada 1993 r. do 25 września 1994 r., od 24 października 1994 r. do 27 września 1995 r., od 21 października 1995 r. do 22 stycznia 1996 r., od 5 lutego 1996 r. do 5 sierpnia 1996 r., od 12 września 1996 r. do 10 października 1996 r., od 27 października 1996 r. do 10 stycznia 1997 r., od 1 czerwca 1997 r. do 18 marca 1998 r., od 1 maja 1998 r. do 10 sierpnia 1998 r. i od 1 września 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. również na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15.

Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że z okresu zatrudnienia w (...)Przedsiębiorstwie (...)w B. ZUS wyłączył jednak okresy pobierania przez odwołującego wynagrodzenia chorobowego i (albo) zasiłku chorobowego, tj. następujące okresy: od 18 marca 1992 r. do 21 kwietnia 1992 r., od 28 września 1995 r. do
20 października 1995 r., od 23 stycznia 1996 r. do 4 lutego 1996 r., od 6 sierpnia 1996 r. do 11 września 1996 r., od 11 października 1996 r. do 26 października 1996 r., od 11 stycznia 1997 r. do 30 maja 1997 r., od 19 marca 1998 r. do 30 kwietnia 1998 r. i od 11 sierpnia
1998 r. do 31 sierpnia 1998 r. (pismo organu rentowego z dnia 18 lutego 2015 r.- k. 65). Okresów tych w łącznym wymiarze 10 miesięcy i 29 dni nie uwzględnił wnioskodawcy
w stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W ocenie Sądu wyłączenia takiego dokonał niesłusznie. Okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego podlegają bowiem wliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z FUS, przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Przepis ust. 1a został dodany do art. 32 powołanej ustawy ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach (Dz. U. Nr 121 poz. 1264), która weszła
w życie z dniem 1 lipca 2004 r. W przepisie tym postanowiono pierwotnie, że przy ustalaniu okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik po dniu 14 listopada 1991 r. otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa (pkt 1) oraz okresów, w których na mocy szczególnych przepisów został zwolniony od świadczenia pracy, z wyjątkiem okresu urlopu wypoczynkowego (pkt 2). Przepis art. 32 ust. 1a pkt 2 został uchylony ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z FUS oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. Nr 169 poz. 1412). Zatem, zgodnie z obecnym brzmieniem art. 32 ust. 1a ustawy, przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłączeniu ulegają tyko okresy niezdolności do pracy z powodu choroby
i macierzyństwa.

Przepis art. 32 ust. 1a ustawy w istotny sposób zmienił definicję pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze, poprzez szczegółowe określenie okresów faktycznego niewykonywania pracy, które nie są wliczane do okresu wykonywania pracy, rozumianego jako okres pozostawania w stosunku pracy- którego to rozróżnienia nie zawierały przepisy dotychczasowe.

Przyjęte w powołanym przepisie różnicowanie okresów wykonywania pracy
w szczególnych warunkach nawiązuje do daty wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytury i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 107, poz. 450 ze zm.), w której poprzednia definicja okresu pracy w szczególnych warunkach pozostała niezmieniona. Okres tej pracy obejmował zarówno okresy składkowe, jak i okresy nieskładkowe, jeżeli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umową o pracę. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy
w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03 (OSNP 2004/5/87), stwierdzając, że do okresu pracy w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające po dniu wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent.

W konsekwencji, utrwalił się w judykaturze pogląd, że w art. 32 ust. 1a ustawy
o emeryturach i rentach z FUS ustawodawca wprowadził istotną zmianę w stanie prawnym,
w którym niemożliwe było w drodze wykładni ustalenie zasady pomijania w okresie ubezpieczenia okresów niezdolności do pracy z powodu choroby, oraz że art. 32 ust. 1 ustawy nie ma zastosowania do oceny nabycia prawa do emerytury przed dniem 1 lipca 2004 r.
(por. wyroki SN: z dnia 5 maja 2005 r., II UK 219/04, OSNP 2005/22/361 i II UK 215/04, OSNP 2005/22/360 oraz z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, LEX nr 272581).

Ustawodawca, wprowadzając zmiany pojęcia „zatrudnienia w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze”, nie uchwalił przepisów międzyczasowych,
w związku z czym zakres stosowania art. 32 ust. 1a był przedmiotem skargi konstytucyjnej opartej na zarzucie jego niezgodności z art. 2 i 32 ust. 1 Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2008 r., K 33/06 (OTK-A 2008 nr 6, poz. 106) orzekł jednak o zgodności z Konstytucją powołanego przepisu. Uznawszy za właściwą dla oceny konstytucyjności tego przepisu chwilę powstania prawa podmiotowego, tj. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, oddalił zarzut, że zmiana warunków emerytalnych prowadzi do naruszenia praw nabytych. Stwierdził jednocześnie, że oceniana zmiana może mieć zastosowanie wyłącznie na przyszłość.

Wszystko to sprowadza się do twierdzenia, że osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999 r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004 r. (por. wyrok SN z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09, OSNP 2011/19-20/260).

W identyczny sposób wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 18 czerwca 2013 r., III AUa 1720/12 (LEX nr 1339358). Powołując się na wskazane wyżej orzeczenie Sądu Najwyższego oraz wyroki tego Sądu z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05 (LEX nr 272581) i z dnia 13 lipca 2011 r., I UK 12/11 (LEX nr 989126), wskazał
w uzasadnieniu, że co prawda, przepis art. 32 ust. 1a ustawy obowiązuje od dnia 1 lipca
2004 r. i odnosi skutek również względem stanów prawnych i faktycznych istniejących przed dniem jego wejścia w życie, jednakże wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004 r.

Stanowisko to Sąd Apelacyjny w Krakowie powtórzył w wyroku z dnia 16 maja
2013 r., III AUa 1239/12 (LEX nr 1316202). Tak też wypowiedział się Sąd Apelacyjny
w Katowicach w wyroku z dnia 1 sierpnia 2013 r., III AUa 2387/12 (LEX nr 1372273).

Uwzględniając zatem obowiązujący uprzednio stan prawny, tj. stan istniejący przed dniem 1 lipca 2004 r. (data wejścia w życie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach, dodającej do art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ust. 1a, zgodnie z którym okresy niezdolności do pracy z powodu choroby były zaliczane do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach) oraz pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w powołanych wyżej wyrokach, stwierdzić należało, że odwołujący na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się co najmniej 15- letnim stażem pracy
w szczególnych warunkach, skoro wynagrodzenie chorobowe i (albo) zasiłek chorobowy po dniu 14 listopada 1991 r. pobierał łącznie przez 10 miesięcy i 29 dni, a przed organem rentowym wykazał staż pracy w takim charakterze w wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 18 dni.

Odnosząc się do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...)Przedsiębiorstwie (...)w (...)
w L., w pierwszej kolejności podkreślić trzeba, że brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie przekreśla możliwości ustalania, że ubezpieczony pracę w takim charakterze rzeczywiście wykonywał. W szczególności wnioskodawca może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że jego praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. Zastosowanie mają zatem
art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi tylko domniemanie, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji zatem, kiedy brak wymaganego świadectwa wystawionego przez pracodawcę, sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była realizowana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Poza tym, dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie)
i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden
z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, LEX nr 1455235; z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 19 maja 2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX
nr 619638; z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283;
z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329 i z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325).

Zasadniczą kwestią podlegającą ustaleniu, jeżeli chodzi o okres zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie (...) w (...) w L. od 1 listopada 1984 r. do 25 października 1986 r. było to, jakiego rodzaju pojazdami kierował on w tym czasie.

Pozostałe bowiem okoliczności, tj. czasokres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie, stały charakter zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin oraz zajmowane stanowisko kierowcy były w sprawie w zasadzie bezsporne. Wynikają one z treści znajdujących się w aktach organu rentowego dokumentów.

W orzecznictwie podkreśla się, że zasadnicze znaczenie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o prawo do tzw. wcześniejszej emerytury mają dowody
z dokumentów. W sytuacji jednak, kiedy dokumentów takich brak- to, czy ubezpieczony
w spornych okresach wykonywał pracę w szczególnych warunkach sąd może ustalać
w oparcia o zeznania świadków i odwołującego (por. uchwały SN: z dnia 27 maja 1985 r.,
III UZP 5/85, LEX nr 14635; z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84, LEX nr 14630
i z dnia 10 marca 1984 r. III UZP 6/84, LEX nr 14625).

W niniejszym postępowaniu na podstawie dowodów o charakterze osobowym,
tj. zeznań świadków i odwołującego, Sąd ustalił, jakiego rodzaju pojazdami wnioskodawca kierował w spornym okresie zatrudnienia. Zeznania te były stanowcze i konkretne. Wzajemnie też ze sobą korespondowały.

Wynika z nich, że ubezpieczony na co dzień jeździł samochodami ciężarowymi
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Były to samochody typu J., S. i Z. wywrotka. Pojazdami tymi przewoził kaloryfery, piece CO, rury PCV, rury żeliwne, stalowe elementy do ogrzewania, butle tlenowe oraz tzw. biały montaż, czyli umywalki
i pisuary. Dowoził je na poszczególne budowy. Jelczem o ładowności do 20 ton przewoził też płyty betonowe do budowy dróg. Pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. przez co najmniej 8 godzin dziennie. W ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie realizował żadnych innych czynności. Jak zeznał ubezpieczony, nie zdarzyło się, aby dyspozytor powierzył mu samochód inny niż ciężarowy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Wprawdzie w karcie obiegowej zmiany ubezpieczonego z dnia 2 listopada 1984 r. (k. 33), przy nazwie zatrudniającej go komórki organizacyjnej-
(...) wpisano Ż., jednak jak wynika z zeznań wnioskodawcy, które nie budziły wątpliwości Sądu, kierowcą Ż. w/w był tylko przez pierwszy tydzień swojego zatrudnienia
w (...)Przedsiębiorstwie (...) w (...)
(...)w L.. Po tym czasie, powierzono mu już samochód ciężarowy
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Pracę odwołującego w spornym okresie od 1 listopada 1984 r. do 25 października 1986 r., za wyjątkiem pierwszego tygodnia zatrudnienia, zakwalifikować należało według Działu VIII, zatytułowanego: „W transporcie i łączności”, poz. 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Wprawdzie przedsiębiorstwo zatrudniające odwołującego zajmowało się budową osiedli mieszkaniowych i infrastruktury społecznej, jednak w jego skład wchodziła (...)w L.. W Bazie tej zatrudnionych było ponad 100 osób. Byli to głównie kierowcy samochodów ciężarowych, kierowcy sprzętu ciężkiego, w tym operatorzy dźwigów i dyspozytor. Baza ta miała na swoim stanie samochody ciężarowe typu J., L., S. i Z.. Celem przewożenia materiałów wykorzystywanych na budowach przedsiębiorstwo to nie korzystało więc z usług zewnętrznych firm transportowych, ale we własnym zakresie zajmowało się transportem.

W tym stanie faktycznym i prawnym Sąd uznał, że zaskarżona decyzja ZUS Oddział w T. z dnia 13 stycznia 2014 r. nie była zasadna. Na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołujący wykazał bowiem co najmniej 15- letni staż pracy w szczególnych warunkach.

Mając to na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od (...) r., tj. od ukończenia 60 roku życia (art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).