Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2017 roku

Sąd Rejonowy w Chojnicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SR Magdalena Tyl-Sporysz

Protokolant: sekr. sąd. Daria Chróstowska

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2017 roku w Chojnicach

na rozprawie sprawy z powództwa S. W., A. W. i M. C.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powoda S. W. kwotę 30.000,00 (trzydzieści tysięcy i 00/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

II.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki A. W. kwotę 5.000,00 (pięć tysięcy i 00/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2015 r. do dnia zapłaty przy czym od dnia 1 stycznia 2016 r. liczonymi jako odsetki ustawowe za opóźnienie.

III.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki M. C. kwotę 25.000,00 (dwadzieścia pięć tysięcy i 00/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 30 października 2015 r. do dnia zapłaty przy czym od dnia 1 stycznia 2016 r. liczonymi jako odsetki ustawowe za opóźnienie.

IV.  Oddala w pozostałym zakresie powództwo S. W..

V.  Oddala w pozostałym zakresie powództwo A. W..

VI.  Oddala w pozostałym zakresie powództwo M. C..

VII. Ustala, że powód S. W. przegrał sprawę w 33% zaś pozwane Towarzystwo (...) S.A. w W. w 67 % i w takim zakresie każde z nich ponosi koszty postępowania.

VIII. Ustala, że powódka A. W. przegrała sprawę w 67% zaś pozwane Towarzystwo (...) S.A. w W. w 33 % i w takim zakresie każde z nich ponosi koszty postępowania.

IX. Ustala, że powódka M. C. przegrała sprawę w 44 % zaś pozwane Towarzystwo (...) S.A. w W. w 56 % i w takim zakresie każde z nich ponosi koszty postępowania.

X. Ostateczne wyliczenie kosztów z punktu VII, VIII i IX pozostawia referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt I C 153/16

UZASADNIENIE

Powodowie S. W., M. C. i A. W. wnieśli
o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A.
w W. kwot odpowiednio 45.000,00 zł, 45.000,00 zł i 15.000,00 zł z ustawowymi odsetkami, w tym od 1 stycznia 2016 r. liczonymi jako odsetki ustawowe za opóźnienie. Powyższej kwoty dochodzili tytułem zadośćuczynienia za krzywdy doznane w związku ze śmiercią matki i babci powodów I. W., do której to śmierci doszło w następstwie zdarzenia komunikacyjnego z dnia 26 marca 2000 r. W uzasadnieniu każde z nich powołało się na to, że było bardzo blisko związane z I. W.. Jej śmierć bardzo przeżyło. Jako podstawę prawną roszczenia powodowie wskazali art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc. Powodowie domagali się nadto zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie każdego z tych powództw. Argumentował, iż nie każdy uszczerbek niemajątkowy, nawet w postaci zerwania więzi rodzinnych na skutek śmierci osoby bliskiej, może być uznany za naruszenie dobra osobistego skutkującego możliwością zastosowania art. 448 kc. W okolicznościach sprawy powodowe zaś nie wykazali by zaistniały ku temu przesłanki. Nadto kwoty przyznane do tej pory w toku postępowania likwidacyjnego tj. 5.000,00 zł na rzecz S. W. i M. C. dostatecznie rekompensują ból i cierpienie powodów. Pozwany kwestionował nadto związek przyczynowy między zdarzeniem z dnia 26 marca 2000 r. a śmiercią I. W. , która nastąpiła blisko 4 miesiące później. Wskazywał też, że odsetki od ewentualnie zasądzonej kwoty winny być naliczane od chwili wyrokowania. Domagał się zasądzenia kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26 marca 2000 w C. doszło do wypadku komunikacyjnego. Kierujący samochodem marki F. nr rej. (...) nie dostosował prędkości do panujących warunków drogowych i zderzył się czołowo z jadącym z naprzeciwka P. nr rej. (...). W konsekwencji powyższego pasażerka P. I. W. doznała stłuczenia klatki piersiowej, grzbietu, okolicy lędźwiowej , stłuczenia głowy, wieloodłamowego złamania kości udowej lewej, złamania kości promieniowej i łokciowej prawej, niewydolności oddechowej, stłuczenia mózgu i obrzęku mózgu, w następstwie których to obrażeń zmarła. Sprawca zdarzenia wyrokiem z dnia 26 września 2000 r. został uznany za winnego popełnienia czynu z art. 177 § 1 i 177 § 2 kk i skazany na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

/okoliczność bezsporna nadto dowód: wyrok SR w Chojnicach z dnia 26 września 2000 r. w sprawie II K 316/00 - kserokopia na k. 9/

Zgon I. W. nastąpił 18 lipca 2000 r. W okresie poprzedzającym zgon I. W. od dnia 26 marca 2000 r. przebywała w Szpitalu (...) w C..

/dowód: dokumentacja medyczna na k. 89-181, 192-194, kserokopia katu zgonu k. 195/

W chwili śmierci I. W. mieszkała razem z synem S. W., jego żoną i trójką dzieci. Prowadzili jedno gospodarstwo domowe. Relacje między matką a synem były bardzo zażyłe. I. W. opiekowała się wnukami, w tym 5-letnią wówczas A. W.. Przed zdarzeniem z dnia 26 marca 2000 r. I. W. nie cierpiała na żadne poważne dolegliwości, był sprawna.

/ dowód: przesłuchanie powoda S. W. k. 56-57 w zw. k. 287 v./

M. C. - córka I. W. jakkolwiek nie mieszkała z matką, widywała się z nią 2-3 razy w tygodniu. Oprócz tego spędzały wspólnie wszystkie święta, uroczystości rodzinne, niedziele. Opowiadały sobie o wszystkim. M. C. bardzo przeżyła śmierć matki. Do dnia dzisiejszego nie pogodziła się z jej śmiercią. Grób matki odwiedza często, czasami codziennie.

/ dowód: przesłuchanie świadka A. C. k. 80 v. akt I C 320/16 przyłączonych do sprawy I C 153/16, przesłuchanie świadka (następnie powoda) S. W. k. 80 akt I C 320/16 przyłączonych do sprawy I C 153/16, przesłuchanie powoda M. C. k. 287 v.-288/

A. W. jako dziecko była wychowywana przez babcię I. W.. Razem mieszkały. Do dnia dzisiejszego pamięta wspólne spacery, czytanie, nauki babci. Po wypadku dziewczynka nie miała możliwości odwiedzania babci w szpitalu ze względu na swój młody wiek. Pogrzeb babci na długo zapadł w pamięci dziecka, a obecnie już dorosłej kobiety. Do dnia dzisiejszego pielęgnuje pamięć po babci, odwiedzając jej grób.

/ dowód: przesłuchanie świadków (następnie powodów) M. C. i S. W. k. 79v.- 80 akt I C 320/16 przyłączonych do sprawy I C 153/16, przesłuchanie powoda A. W. k. 288/

Pismem z dnia 2 grudnia 2015 r. S. W. działający przez pełnomocnika zgłosił do ubezpieczyciela roszczenie o zapłatę 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia
za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny - matki. Argumentował, że kwota ta ma na celu złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej. Jako podstawę roszczenia wskazał art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc. Zakreślił jednocześnie 30-dniowy termin na wypłatę dochodzonej kwoty. W odpowiedzi Towarzystwo (...) SA w W. pismem z dnia 29 grudnia 2015 r. uwzględniło roszczenie co do kwoty 5.000 zł. W pozostałym zakresie odmówiło wypłaty zadośćuczynienia.

/dowód: dokumenty na k. 10-21 /

Pismem z dnia 29 września 2015 r. M. C. zgłosiła do ubezpieczyciela roszczenie analogiczne do wyżej wskazanego. W odpowiedzi - pismem z dnia 26 października 2015 r. , otrzymała informację o przyznaniu 5000 zł zadośćuczynienia. Kwota przewyższająca przyznaną nie została uwzględniona.

/dowód: dokumenty na k. 28-34 akt I C 320/16 przyłączonych do sprawy I C 153/16 /

Z kolei w odpowiedzi na pismo z dnia 30 października 2015 r. skierowane przez A. W. domagającą się 25.000 zł zadośćuczynienia za śmierć babci , Towarzystwo (...) SA w W. pismem z dnia 23 listopada 2015 r. odmówiło wypłaty jakiejkolwiek kwoty z tego tytułu. Wskazało przy tym, że A. W. nie wykazała by ze zmarłą łączyły ją niezwykle silne ponadstandardowe więzi rodzinne, a tylko takie uzasadniałyby zastosowanie art. 448 kc.

/dowód: dokumenty na k. 9-15 akt I C 320/16 przyłączonych do sprawy I C 153/16 /

Sąd zważył, co następuje:

W sprawie poddanej pod rozstrzygnięcie Sądu poza sporem było, że dniu 26 marca 2000 w C. doszło do wypadku komunikacyjnego, w następstwie którego obrażeń doznała między innymi I. W.. Sprawcą zdarzenia był S. G., za którego w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej odpowiadał pozwany. Jakkolwiek pozwane Towarzystwo (...) S.A. w W. w toku postępowania likwidacyjnego uznało co do zasady istnienie swojej odpowiedzialności za zdarzenie ubezpieczeniowe, bowiem część zadośćuczynienia należnego powodom wypłaciło., w postępowaniu przed Sądem zakwestionowało istnienie związku przyczynowego między zdarzeniem z dnia 26 marca 2000 r. a śmiercią I. W., do której to śmierci doszło po ponad 3 miesiącach. Na tę okoliczność został dopuszczony dowód z opinii łącznej biegłych z zakresu medycyny sądowej i z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych. We wnioskach tej opinii biegli stwierdzili, że brak dokumentacji medycznej z oddziału płucnego, na którym przebywała I. W. w ostatnich dniach życia , a nadto brak protokołu z badania sekcyjnego uniemożliwiają podanie przyczyny zgonu, a przez to również przyjęcie związku przyczynowo skutkowego pomiędzy doznanymi przez nią obrażeniami w następstwie wypadku z dnia 26 marca 2000 r. a jej śmiercią ( k. 236-248). Niezależnie jednak od tych wniosków podkreślenia wymaga, że stosownie do art. 11 kpc ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną. Z powyższego wynika zatem bezwzględna zasada związania sądu cywilnego w zakresie o jakim stanowi dyspozycja przytoczonego przepisu. Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym wyroku karnego skazującego wiążą sąd cywilny co do faktu popełnienia przestępstwa, czyli nie tylko co do popełnienia czynu przez określoną osobę na szkodę konkretnej osoby, lecz także co do kwalifikacji prawnej tego czynu i stopnia winy, okoliczności jego popełnienia, np. czasu, miejsca i sposobu, czy też poczytalności sprawcy (por. wyroki SN: z dnia 4 kwietnia 2014 r., II CSK 405/13, LEX nr 1480316, z dnia 24 czerwca 2013 r., II PK 352/12, LEX nr 1350306; z dnia 25 czerwca 2010 r., I CSK 520/09, LEX nr 737244; z dnia 10 lutego 2010 r., V CSK 267/09, LEX nr 794582; z dnia 5 grudnia 2008 r., III CSK 191/08, OSP 2010, z. 1, poz. 2; z dnia 17 czerwca 2005 r., III CK 642/04, LEX nr 177207; z dnia 18 lipca 1972 r., I PR 343/71, OSNCP 1973, nr 4, poz. 65; uchwała SN z dnia 20 stycznia 1984 r., III CZP 71/83, OSNCP 1984, nr 8, poz. 133. Faktem, którym Sąd orzekający jest bezwzględnie związany jest okoliczność, że S. G. objęty ochroną ubezpieczeniową pozwanego został skazany za naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu, w ten sposób, że nie dostosował prędkości do panujących warunków drogowych czym doprowadził do zderzenia czołowego z innym pojazdem i w konsekwencji śmierci jego pasażerki I. W.. Powyższe jednoznacznie przesądza o związku przyczynowo-skutkowym między doznanymi przez I. W., na skutek zdarzenia komunikacyjnego z dnia 26 marca 2000 r. obrażeniami, a jej śmiercią. Analogiczny stan faktyczny był przedmiotem oceny prawnej dokonanej przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 31 marca 2016 r. (V ACa 775/15), na który słusznie powołali się powodowie w piśmie z dnia 24 stycznia 2017 r. (k.262-263).

Kolejną zatem kwestią będącą przedmiotem rozważań Sądu stanowiła ocena jaką kwotę uznać za dostatecznie rekompensującą ból i cierpienie stanowiące konsekwencję naruszenia dóbr osobistych powodów w związku ze śmiercią I. W..

Dokonując analizy przedmiotowego stanu faktycznego, Sąd miał na względzie,
że zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, którego domagali się powodowie i które znajduje swe oparcie w przepisie art. 448 kc, ma charakter kompensacyjny, a tym samym powinno reprezentować ekonomicznie odczuwalną wartość. Oceniając dotkliwość krzywdy, sąd powinien wziąć pod uwagę w szczególności charakter więzów rodzinnych między zmarłym a osobą występującą z roszczeniem o zadośćuczynienie. Tytułem przykładu w wyr. 20.12.2012 r. (IV CSK 192/12 L.) SN trafnie uznał krzywdę spowodowaną utratą matki za szczególnie dotkliwą ze względu na siłę więzów dziecka z matką.

Pogląd, iż więź emocjonalna łącząca osoby bliskie jest dobrem osobistym, a co za tym idzie, że doznany na skutek śmierci osoby bliskiej uszczerbek jest następstwem naruszenia dobra osobistego, jakim jest relacja między zmarłym a osobą zainteresowaną
(w niniejszej sprawie matką i synem, córką oraz babcią i wnuczką), jest już w judykaturze utrwalony. W tym miejscu odwołać się należy do wyroków Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 roku, I CSK 149/09, z dnia 14 stycznia 2010 roku, IV CSK 307/09. Nie można też pominąć argumentów systemowych. Życie rodzinne obejmuje istnienie różnego rodzaju więzi. Skoro dobro rodziny jest dobrem podlegającym ochronie konstytucyjnej (art. 71 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), wymienione jest także w art. 23 k.r.o., a więź rodzinna odgrywa w tym zakresie niezaprzeczalnie doniosłą rolę, zatem przyjąć należy, iż prawo do życia rodzinnego i utrzymanie tego rodzaju więzi stanowi dobro osobiste członków rodziny. Zaznaczenia też wymaga, że za dobra osobiste mogą być uznane jedynie rzeczywiste i bliskie więzi emocjonalne łączące najbliższych członków rodziny. Innymi słowy ochrona dobra osobistego jakim są więzi istniejące pomiędzy najbliższymi członkami rodziny, przysługuje wtedy, gdy te więzi nie są abstrakcyjne i zostaną naruszone przez pozbawienie życia lub zdrowia. Stanowisko to znajduje oparcie w orzecznictwie. W uchwale z dnia 13 lipca 2011 roku III CZP 32/11 Sąd Najwyższy wprost stwierdził, że nie każdą więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy.

Sąd nie miał wątpliwości, że pomiędzy powodami, a I. W. istniała bardzo silna więź. Zmarła zamieszkiwała razem z synem S. W. i jego dziećmi, w tym A. W.. Prowadziła z nimi wspólne gospodarstwo domowe. Sąd uznał, że tak bliska więź uzasadnia przyznanie synowi zmarłej najwyższą z zasądzonych kwot bo 30.000 zł. Z kolei kwotę 25.000 zł Sąd uznał za rekompensującą ból i cierpienie M. C.. Nawet jeśli matkę i córkę łączyły bliskie relacje (czego Sąd nie neguje), to fakt osobnego zamieszkiwania i braku codziennych kontaktów uzasadniał obniżenie tej kwoty w stosunku do sumy przyznanej S. W.. W. zmarłej A. W. zamieszkiwała razem z babcią , była przez nią wychowywana i z pewnością bardzo przeżyła jej odejście. Nie możne jednak umknąć uwadze Sądu, że w chwili śmierci babci miała 5 lat. Okres spędzony z babcią jaki powódka pamiętała był nieporównywalnie krótszy od tego jaki stał się udziałem pozostałych powodów.

Przy miarkowaniu wysokości należnego powodom zadośćuczynienia Sąd miał na względzie, że na skutek upływu czasu bolesne doświadczenie zdążyło się już częściowo „zabliźnić”. Przy określaniu wysokość przyznanej kwoty Sąd posiłkował się także stosunkami majątkowymi panującymi w społeczeństwie polskim, co ustalił przede wszystkim, mając na względzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, istniejące w chwili wyrokowania. Biorąc pod uwagę te okoliczności, Sąd uznał, że przyznane w wyroku kwoty 30.000,00 zł 25.000,00 zł i 5.000,00 zł będą wystarczającym zadośćuczynieniem dla powodów i to przy przyjęciu kwot już przyznanych w toku postępowania likwidacyjnego. Powyższe mieści się w ramach kwot przyznawanych w ostatnich latach przez sądy w innych analogicznych sprawach np. wyroki SO we Wrocławiu z dnia 20.10.2014 r. w sprawie I C 107/14; z dnia 03.12.2014r. w sprawie I C 770/14; z dnia 02.02.2015 r. w sprawie I C 24/13; z dnia 16.07.2013 r. w sprawie I C 816/12; wyrok SO w Olsztynie z dnia 30.03.2015 r. w sprawie I C 12/15.

O roszczeniu odsetkowym orzeczono na zasadzie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. stojąc na stanowisku, iż zadośćuczynienie, w rozmiarze, w jakim należy się ono wierzycielowi w dniu, w którym dłużnik ma je zapłacić (art. 455 k.c.), powinno być oprocentowane z tytułu opóźnienia , w tym przypadku od dnia następnego po odmowie wypłaty żądań na rzecz powoda (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98, OSNC 2000, nr 9, poz. 158; z dnia 8 sierpnia 2001 r., I CKN 18/99, OSNC 2002 nr 5, poz. 64; z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005 nr 2, poz. 40 i z dnia 16 lipca 2004 r., I CK 83/04, Monitor Prawniczy 2004 nr 16, s. 726). Skoro natomiast pozwany został wezwany przez powoda S. W. pismem z dnia 2 grudnia 2015 r. do zapłaty 100.000 zł, zaś odpowiedź powód uzyskał 29 grudnia 2015 r., zasadnym było naliczanie odsetek za zwłokę od dnia 1 stycznia 2016 r. Podobnie jeśli chodzi o roszczenie A. W. - 15.000 zł zgłoszone pismem z dnia 30 października 2015 r. i do którego pozwany ustosunkował się negatywnie pismem z dnia 23 listopada 2015 r. - odsetki należało naliczyć od dnia 30 listopada 2015 r.
Z kolei M. C. pismem z dnia 29 września 2015 r. domagała się 100.000,00 zł. Odpowiedź otrzymała w dniu 26 października 2016 r. Słusznie zatem wniosła o naliczanie odsetek od dnia 30 października 2015 r.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik, wyrażoną w art. 98 kpc w zw. z art. 99 kpc, ale przy zastosowaniu art. 100 kpc. O. rozliczenie tych kosztów Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu.