Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 września 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że M. B. jako pracownik u płatnika składek B&K M. K. (1) z siedzibą w P. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 8 maja 2014 r. do nadal z podstawą wymiaru składek 4.800 zł.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w L. przeprowadził postępowanie kontrolne w zakresie zgłoszenia i podstawy wymiaru M. B. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia u płatnika M. K. (1) z siedzibą w P., ul. (...).

W trakcie kontroli została przedłożona umowa o pracę zawarta w dniu 8 maja 2014 r. pomiędzy M. K. (1), a M. B. na czas nieokreślony od wynagrodzenia 4.800 zł, miejsce wykonywania pracy: siedziba firmy. Z przedłożonej umowy o pracę wynikałoby, iż M. B. miała być zatrudniona w firmie (...) od dnia 8 maja 2014 r. Natomiast od 26 czerwca 2014 r. zostały wystawione na w/w zaświadczenia o niezdolności do pracy.

Zatem niezdolność do pracy do pracy powstała w siódmym tygodniu pracy (zwolnienie ciążowe). Od dnia 6 grudnia 2014 r. do 24 kwietnia 2015 r. M. B. korzystała z urlopu macierzyńskiego w okresie od 25 kwietnia 2015 r. do 30 czerwca 2015 r. z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, następnie do dnia 4 grudnia 2015 r. z urlopu rodzicielskiego.

Organ rentowy dodał, że płatnik składek w złożonych za M. B. imiennych raportach miesięcznych za 24 dni maja 2014 r. wykazał na ubezpieczenia społeczne podstawę wymiaru składek w kwocie 4.080 zł, za 25 dni czerwca 2014 r. wykazał podstawę wymiaru składek w kwocie 4.000 zł.

Przedmiotem działalności gospodarczej prowadzonej przez M. K. (1) jest sprzedaż i montaż drzwi. Płatnik składek rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej od 6 maja 2014 r. M. K. (1) w wyjaśnieniach wskazał, że powodem zatrudnienia ubezpieczonej od 8 maja 2014 r. była chęć rozwinięcia firmy. Do obowiązków M. B. należało między innymi pozyskiwanie klientów, spotkania, negocjacje, pomiar, spisywanie umów. Przed zatrudnieniem u płatnika składek ubezpieczona była bezrobotna. W aktach osobowych ubezpieczonej znajdowały się dokumenty stanowiące o wykonywaniu pracy w okresie od 2 listopada 2009 r. do 31 sierpnia 2010 r. jako bukieciarka, w 2010 r. była zatrudniona na podstawie umów o dzieło, których przedmiotem była dekoracja kwiatowa S.. W 2011 r./2012 r. ubezpieczona przygotowywała sosy do pizzy, a w okresie od 1 września 2012 r. do 28 lutego 2013 r. przeprowadzała ankiety.

Podczas długotrwałej nieobecności M. B. nikt nie został zatrudniony na jej stanowisku pracy. Po wykorzystaniu urlopu rodzicielskiego ubezpieczona w okresie od 8 grudnia 2015 r. do 26 lutego 2016 r. korzystała z zasiłku opiekuńczego, natomiast od 27 czerwca 2016 r. do 30 sierpnia 2016 r. z zasiłku chorobowego. Zatem w ocenie organu rentowego nie było potrzeby zatrudniania pracownika, któremu powierzono by zakres obowiązków ubezpieczonej.

Nadto ZUS wskazał, że pracownik nowo przyjęty bez doświadczenia zawodowego otrzymał wynagrodzenie od podstawy znacznie wyższej od swojego pracodawcy. Jednocześnie organ rentowy nadmienił, że w postępowaniu wyjaśniającym w przedstawionej książce przychodów i rozchodów odnotowano dochód – stratę płatnika w wysokościach odpowiednio minus 999,03 zł za miesiąc maj 2014 r., minus 12.076 zł, za miesiąc czerwiec 2014 r.

Zdaniem ZUS, przedstawione okoliczności sprawy – w szczególności zawarcie umowy o pracę z M. B. było czynnością pozorną, której celem było obejście przepisów prawa i dzięki temu uzyskanie świadczeń wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które przysługują wyłącznie osobie mającej status pracownika. Zatem umowa ta jest czynnością prawną mającą na celu obejście przepisów ustawy i tym samym nieważną z mocy prawa.

/decyzja – akta ZUS/

M. B. w dniu 7 października 2016 r. złożyła odwołanie od decyzji organu rentowego i wniosła o jej zmianę poprzez przyznanie jej praw pracownika i ustalenie, że podlega ona ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek B&K M. K. (1) w okresie od 8 maja 2014 r. do nadal, z podstawą wymiaru składek 4.800 zł brutto. W uzasadnieniu wskazała, że przystępując do pracy w firmie płatnika składek nie była świadoma, że była w ciąży.

/odwołanie – k. 2 – 3/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 19 października 2016 r. organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4 – 5/

Na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2017 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. M. K. (1) przyłączył się do odwołania.

/protokół rozprawy – k. 98 verte/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona M. B. posiada wykształcenie średnie. Ukończyła Liceum Ogólnokształcące w Ł. w 2007 r. W 2012 r. ukończyła Studium Policealne (...) w L. na kierunku reklama i multimedia.

/C. vitae – k. 25 akt ZUS, k. 37, świadectwo ukończenia szkoły policealnej – k. 39 akt ZUS, świadectwo dojrzałości – k. 33 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte /

Wnioskodawczyni posiada następujące doświadczenie zawodowe:

- w okresie od września 2007 r. do września 2010 r. pracowała w (...) .H. (...) w Ł. na stanowisku florystka: opiekun stażystów,

- w okresie od stycznia 2010 r. do czerwca 2010 r. pracowała w (...) w Ł. jako przedstawiciel stażysta.

- w okresie od września 2010 r. do stycznia 2011 r. pracowała w P. w Ł. na stanowisku florysta,

- w okresie od stycznia 2011 r. do stycznia 2012 r. pracowała w F.! Pizza w Ł. jako kelnerka,

- w okresie od września do października 2012 r. pracowała w (...) SA oddział w Ł. jako supervisior ds. ankieterów.

/curriculum vitae – k. 25 akt ZUS, k. 37/

Bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia w firmie płatnika składek pracowała jako przedstawiciel handlowy.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte/

M. K. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą B&K M. K. (1) z siedzibą w P. przy ul. (...) od 6 maja 2014 r. Przedmiotem działalności jest zakładanie stolarki budowlanej.

/bezsporne/

Wnioskodawczyni M. B. została zatrudniona w B&K M. K. (1) na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 8 maja 2014 r. w pełnym wymiarze czasu na stanowisku przedstawiciela handlowego z wynagrodzeniem 4.800 zł brutto. Miejscem wykonywania pracy miała być siedziba firmy.

/umowa o pracę – k. 41 akt ZUS, k. 31/

Wnioskodawczyni przed podjęciem zatrudnienia znała M. K. (1) i od niego dowiedziała się, że zakłada on działalność gospodarczą i szuka pracownika.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte/

M. K. (1) początkowo pracownika szukał poprzez zamieszczenie ogłoszenia w internecie, ale zgłaszały się osoby, które nie miały odpowiednich kompetencji.

/zeznania zainteresowanego z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:15:26 – 00:32:44 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte/

Ubezpieczona została pouczona o warunkach zatrudnienia i uprawnieniach pracowniczych.

/informacja o warunkach zatrudnienia – k. 34, k. 35/

Ubezpieczona poddała się badaniom lekarskim w dniu 5 maja 2014 r. i lekarz nie stwierdził przeciwwskazań do podjęcia pracy przez M. B. na stanowisku przedstawiciela handlowego.

/zaświadczenie lekarskie – k. 27 akt ZUS, k. 36/

M. B. w dniach 8 – 9 maja 2014 r. odbyła szkolenie z zakresu BHP.

/karta szkolenia BHP – k. 33 akt ZUS/

Wnioskodawczyni otrzymała na piśmie zakres obowiązków. Do obowiązków ubezpieczonej jako przedstawiciela handlowego należało:

- określenie grupy docelowej potencjalnych nabywców,

- sporządzanie oraz wdrażanie działań marketingowych, a także w razie konieczności ich korygowanie,

- działania zmierzające do pozyskiwania nowych klientów,

- prezentację oferty produktu oraz przygotowanie i przedstawianie umów dla klientów,

- realizacja planów sprzedażowych,

- kompleksowe przygotowanie ofert,

- negocjację warunków zawieranych transakcji,

- realizację zamówień ze strony klientów, składanie zamówień u producentów oraz firm współpracujących, dotrzymywanie terminów realizacji podpisanych zleceń,

- dbanie o budowanie i utrzymanie więzi z istniejącymi klientami firmy, utrzymywanie z nimi dobrych relacji,

- prowadzenie rozmów handlowych z klientami biznesowymi,

- prowadzenie bazy danych klientów,

- sporządzanie raportów z przebiegu wykonywanej pracy.

/zakres obowiązków – k. 29 – 31 akt ZUS, k. 32 – 33, zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte/

Wnioskodawczyni w ramach swoich obowiązków zajmowała się pozyskiwaniem klientów głównie przez internet i utrzymywaniem relacji z nimi, przygotowywała oferty sprzedaży stolarki drzwiowej wykonywanej przez firmę płatnika składek. Nawiązała stałą współpracę z E. B. prowadzącą działalność gospodarczą w ramach projektowania wnętrz, która w ramach współpracy przy wykonywaniu swoich projektów miała polecać drzwi płatnika składek. Jeździła także do klientów raz w tygodniu (początkowo z płatnikiem), gdzie wykonywała pomiary do wykonania stolarki.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, zeznania zainteresowanego z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:15:26 – 00:32:44 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, zeznania świadka E. B. – k. 98 verte, zeznania świadka K. M. – k. 98 verte/

Wnioskodawczyni swoje obowiązki wykonywała w siedzibie firmy w P. oraz w terenie.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, zeznania zainteresowanego z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:15:26 – 00:32:44 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, zeznania świadka A. B. z dnia 7 marca 2017 r. – 00:02:48 – 00:07:19, zeznania świadka K. M. – k. 98 verte/

Wnioskodawczyni w trakcie zatrudnienia była upoważniona do podpisywania i sporządzania dokumentów w firmie np. zleceń, faktur, rachunków. Podpisywała wyżej wymienione dokumenty .

/zlecenia – k. 43 – 61 akt ZUS, k. 81, zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, zeznania zainteresowanego z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:15:26 – 00:32:44 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, faktury – k. 81, k. 97, dokumentacja – k. 81, umowa zlecenie – k. 96, umowa o współpracę z E. B. – k. 81/

W trakcie zatrudnienia ubezpieczona podpisywała listy obecności.

/listy obecności – k. 41 – 42, zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte/

Wnioskodawczyni kwitowała odbiór wynagrodzenia na listach płac.

/listy płac – k. 38 – 40, zeznania zainteresowanego z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:15:26 – 00:32:44 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte /

Wnioskodawczyni podejmując pracę w firmie płatnika składek była w ciąży. Ciąża została potwierdzona w trakcie wizyty w dniu 29 maja 2014 r toku.

/karta przebiegu ciąży – k. 28 – 30, k. 45, zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, dokumentacja medyczna – k. 56 – 79/

Ubezpieczona świadczyła pracę od 8 maja 2014 r. i od 26 czerwca 2014 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Dziecko urodziła w dniu 6 grudnia 2014 r. Ojcem dziecka ujawnionym w akcie urodzenia jest płatnik składek M. K. (1).

/bezsporne, zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, dokumentacja medyczna – k. 56 – 79/

W czasie choroby ubezpieczonej nikt nie został zatrudniony na jej stanowisko pracy, gdyż osoby które przeszły proces rekrutacji nie podjęły pracy. Płatnik zwracał się do Urzędu Pracy o zatrudnienie pracownika biurowego – sprzedawcy w ramach stażu.

/bezsporne, zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte, pismo, skierowania do odbycia stażu – k. 81 /

Ubezpieczona obecnie nadal jest zatrudniona u płatnika składek.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 3 lutego 2017 r. – 00:01:33 – 00:15:26 – płyta CD – k. 49 w zw. z zeznaniami k. 98 verte /

M. K. (2) z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej osiągnął w 2014 r. przychód w wysokości 106.841,68 zł, zakupy i koszty wyniosły 110.962,24 zł, a dochód wyniósł: -4.120,56 zł. Od lipca 2014 r firma odnotowywała dochód.

/księga przychodów i rozchodów – k. 43, k. 81 /

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego oraz w załączonych aktach osobowych ubezpieczonej, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni, zainteresowanego oraz przesłuchanych w sprawie świadków.

Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający do wyjaśnienia spornej okoliczności – a mianowicie czy zawarta przez ubezpieczoną w dniu 8 maja 2014 r. umowa o pracę, nosi cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z ciążą. Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wskazanych świadków, wnioskodawczyni, zainteresowanego, w których wskazali na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawczynię w ramach powyższej umowy o pracę w przedmiotowym okresie.

W ocenie Sądu zeznania te w niniejszej sprawie są jasne, logiczne, niesprzeczne oraz wzajemnie uzupełniają się. Wersję zdarzeń przedstawioną przez wnioskodawczynię i zainteresowanego potwierdzają świadkowie, osoby obce dla każdej ze stron, a więc nie mające interesu w tym by zeznawać na korzyść, którejkolwiek ze stron. Stwierdzić należy, iż wskazane przez wymienione wyżej osoby okoliczności znajdują również potwierdzenie w treści dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a więc w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym powołanym w opisanym stanie faktycznym.

Sąd uznał zeznania wnioskodawczyni, zainteresowanego oraz świadków za wiarygodne, gdyż są konsekwentne, znajdują oparcie w materiale dowodowym w postaci dokumentów świadczących również o faktycznym wykonywaniu pracy przez wnioskodawczynię oraz wzajemnie korespondują ze sobą.

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż złożone do akt dokumenty nie były kwestionowane przez ZUS, a zeznania wnioskodawczyni, zainteresowanego oraz świadków nie zostały zasadnie podważone w toku procesu przez organ rentowy, który nie przedstawił w czasie postępowania przed sądem żadnych dowodów na poparcie swoich racji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego według przeprowadzonej wyżej oceny dowodów zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 w/w ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 22 §1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosownie do treści § 1 ¹ art. 22 kp, zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Zaś zgodnie z § 1 ² art. 22, nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie odwołująca się – M. B. zawarła z B&K M. K. (1) w dniu 8 maja 2014 r. umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 8 maja 2014 r. nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

Stosownie do treści art. 58 §1 kc, czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Zaś w myśl § 2 w/w przepisu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejście przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, iż zachowanie wnioskodawczyni zostało zakwalifikowane jako zgodne z prawem. W tym miejscu należy rozważyć, czy zachowanie to nie narusza zasad współżycia społecznego, gdyż zgodnie z w/w art. 58 § 2 kc nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W wyroku z dnia 18 października 2005 roku (sygn. akt II UK 43/05, opubl. OSN Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 15 – 16, poz. 251) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka i niezdolność do pracy w okresie ciąży) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni zawarła kwestionowaną umowę o pracę na 7 miesięcy przed urodzeniem się dziecka (6 grudnia 2014 r). Trudno uznać, iż jest to krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia, zważywszy że ciąża trwa 9 miesięcy (10 miesięcy księżycowych). Brak dowodu na to, że w momencie zatrudnienia wiedziała o ciąży, z ustaleń wynika bowiem, że ciąża została potwierdzona wizytą po dniu zatrudnienia. Wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę od 8 maja 2014 r. do 25 czerwca 2014 r. i dopiero wtedy, gdy okazało się, że pogorszył się jej stan zdrowia w związku z ciążą skorzystała ze zwolnienia lekarskiego.

Prawo pracy nie przewiduje zakazu zatrudniania kobiet w ciąży poza art. 176 kp, a więc sam fakt, że wnioskodawczyni była w ciąży w dacie zawierania umowy o pracę nie oznacza, wbrew twierdzeniom organu rentowego, że wnioskodawczyni nie świadczyła pracy. Pracodawca zawierając umowę o pracę z ubezpieczoną jeżeli wiedziałby o tym, że wnioskodawczyni jest w ciąży to nie mógłby z tego powodu dyskryminować jej w zakresie zatrudnienia. Dodatkowo wskazać należy, iż ubezpieczona faktycznie podjęła pracę i wykonywała ją. Dopiero w czerwcu 2014 r., skorzystała za zwolnienia lekarskiego. Sąd Okręgowy podziela również stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 14 lutego 2006 r., z którego wynika, iż trudno uznać, że dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Między innymi dlatego kobietom ciężarnym przysługuje ochrona przed odmową zatrudnienia z powodu ciąży, a odmowa nawiązania stosunku pracy, podyktowana taką przyczyną, jest traktowana jako dyskryminacja ze względu na płeć (wyrok SN z dnia 14.02.2006 r., III UK 150/2005, Lex nr 272551).

Zgodnie z treścią art. 83 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, okoliczność, na którą Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr 15, poz. 235, str. 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Na uwagę zasługuje także stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z 14 marca 2001 r. (II UKN 258/00, OSNP 2002/21/527), zgodnie z którym nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował i wypłacał z tego tytułu wynagrodzenie za pracę. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04 opublikowanym w OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.

Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i faktycznie ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie co potwierdzają oprócz zeznań świadków i wnioskodawczyni dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, np. listy płac, listy obecności, faktury, zlecenia.

W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawczyni Zatrudnienie ubezpieczonej było podyktowane rzeczywistymi potrzebami pracodawcy. (rozwój rozpoczętej działalności gospodarczej). Płatnik czynił także starania w 2015 r, by zatrudnić pracownika w ramach stażu, nadto od miesiąca lipca 2014 r , dzięki inicjatywie pracowniczej ubezpieczonej zaczął osiągać dochód.

Organ rentowy nie przejawił inicjatywy dowodowej w celu wykazania okoliczności przeciwnych.

Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny kwestii wynagrodzenia określonego w umowie o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a zainteresowanym.

Zgodnie z art. 78 kp wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii zważyć należy, że dopuszczalność dokonywania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontroli i kwestionowania wysokości wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.), jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie kwestionowana /por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r. sygn. II UZP 2/05, opubl. OSNP 2005 nr 21, poz. 338; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. sygn. II UK 16/05, opubl. OSNP 2006/11-12/191; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 r. sygn. III UK 89/05, opubl. OSNP 2006/11-12/192; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r. sygn. III UK 7/09, LEX nr 509047/.

W uchwale z dnia 27 kwietnia 2005 r. sygn. II UZP 2/05 (opubl. OSNP 2005 nr 21, poz. 338) Sąd Najwyższy sformułował tezę, iż – na gruncie art. 353 ¹ KC - w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, przy czym wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega więc ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Powyższe przeniósł Sąd Najwyższy na grunt prawa ubezpieczeń społecznych stwierdzając, iż art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, musi być uzupełniony w ramach systemu prawnego stwierdzeniem, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji.

W omawianej uchwale Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że kontrola wynagrodzenia za pracę w aspekcie świadczeń z ubezpieczenia społecznego - zarówno w zakresie zgodności z prawem, jak i zasadami współżycia społecznego - może być prowadzona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który stosownie do art. 86 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, upoważniony jest do kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń przez płatników składek. Kontrola ta obejmuje między innymi zgłoszenie do ubezpieczenia oraz prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składki. Oznacza to przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień i - w ramach obowiązującej go procedury - zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Sąd Najwyższy podkreślił przy tym, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest ograniczony wyłącznie do zakwestionowania faktu wypłacenia wynagrodzenia w ogóle lub we wskazanej kwocie ani tylko prawidłowości wyliczenia, lecz może ustalać stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach, będąc niezwiązanym nieważną czynnością prawną (w całości lub w części).

Przytoczony pogląd Sądu Najwyższego dopuszczający kompetencję organu ubezpieczeń społecznych w zakresie weryfikowania treści umowy o pracę w zakresie postanowień określających wynagrodzenie za pracę, czyli przychód zadeklarowany jako podstawa wymiaru składek, został w podzielony w orzecznictwie sądów powszechnych /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 października 2012 r. sygn. III AUa 1356/12, LEX nr 1237108; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2013 r. sygn. III AUa 1039/12, LEX nr 1267331/. Stanowisko to Sąd Okręgowy w składzie niniejszym również podziela.

Dokonując oceny materiału dowodowego, należy wskazać, że otrzymywane przez skarżącą, we wskazanych wyżej warunkach, kwota wynagrodzenia 4.800 zł brutto miesięcznie, zważywszy na szeroki zakres obowiązków ubezpieczonej, nie jest kwotą wygórowaną, a wynagrodzenie w takiej kwocie odpowiada zakresowi obowiązków i ma zatem charakter ekwiwalenty oraz godziwy.

W ocenie Sądu określenie wynagrodzenia na takim poziomie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ani nie zmierza do obejścia prawa (art. 58 § 2 kc). W związku z zakresem obowiązków, stopniem wykształcenia wnioskodawczyni, istniały uzasadnione podstawy, aby to wynagrodzenie wzrosło do tak określonej wysokości. Działania polegające na ustalaniu wynagrodzenia w takiej wysokości nie zmierzało do tego, by osiągnąć niewspółmiernie wysokie świadczenia z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych osób ubezpieczonych. A tylko nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika może być w zakresie prawa do ubezpieczeń społecznych ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. /tak SN w wyroku z dnia 4 sierpnia 2005 r, II UK 16/05, wyrok SA z dnia 25 marca 2015 r III AUa 156/14, LEX nr 1711493/.

Organ rentowy podnosząc zarzuty w tym zakresie, nie wskazał, jaka byłaby, w jego ocenie, ewentualnie adekwatna kwota wynagrodzenia.

Zdaniem Sądu, nie można zatem podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego z wysoką podstawą wymiaru składek.

Uwzględniając poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, należy uznać, że w sytuacji gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. choroby ), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Zawarcie umowy o pracę przez wnioskodawczynię z płatnikiem składek w świetle zebranego materiału dowodowego, w ocenie Sądu Okręgowego nie było też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję jak w sentencji wyroku uznając odwołanie za zasadne.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć peł. organu rentowego wraz z aktami rentowymi

K.K.-W.