Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 października 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 października 2016 roku w S.

sprawy z wniosku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

z udziałem A. G. (1) i B. G. (1)

o zasiedzenie

na skutek apelacji uczestników od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 27 listopada 2015 roku, sygn. akt II Ns 2266/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od uczestników postępowania A. G. (1) i B. G. (1) na rzecz wnioskodawcy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwoty po 120 [sto dwadzieścia] złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Marzenna Ernest SSO Tomasz Sobieraj SSR del. Grażyna Sienicka

Sygn. akt II Ca 479/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 listopada 2015 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie:

- w punkcie pierwszym stwierdził, iż wnioskodawca (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. nabył przez zasiedzenie z upływem dnia 27 września 2013 roku służebność przesyłu, na nieruchomości stanowiącej działki nr (...), położonej w W., gmina D. objętej księgą wieczystą kw nr (...) obejmującą pas gruntu o powierzchni 0,0518 ha, zaznaczonym na planie kolorem czerwonym, sporządzonym przez biegłego geodetę P. I. w wariancie pierwszym opinii (k.473-477 akt) stanowiącym integralną część postanowienia, a polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z urządzeń infrastruktury elektroenergetycznej linii wysokiego napięcia 110kV nr (...) relacji P. - G. wraz z konstrukcją wsporczą w postaci jednego słupa, to jest eksploatacji linii elektroenergetycznej, dokonywaniu kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji i remontów, usuwaniu awarii, wymianie urządzeń infrastruktury elektroenergetycznej, wycince ewentualnych zadrzewień i zakrzewień - uniemożliwiających właściwą obsługę i eksploatację urządzeń, swobodnego wstępu do nich w celu wykonania przedmiotowych prac, a także na dystrybucji energii elektrycznej oraz na obowiązku powstrzymywania się przez każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej od wznoszenia budowli i upraw pod linią posadowioną;

- w punkcie drugim oddalił wniosek w pozostałej części;

- w punkcie trzecim ustalił, że koszty postępowania każda ze stron ponosi we własnym zakresie;

- w punkcie czwartym tytułem kosztów sądowych nakazał pobrać od wnioskodawcy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwotę 6.420,49 złotych.

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. zarejestrowana jest w Krajowym Rejestrze (...) pod numerem (...). Spółka zawiązana została w dniu 7 grudnia 2006roku przez (...) Spółkę Akcyjną w P., a przedmiotem jej działalności jest między innymi dystrybucja energii elektrycznej. Umową zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa z dnia 30 czerwca 2007 roku (...) Spółka Akcyjna w P. przeniosła na rzecz (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w P. prawo własności ruchomości związanych z prowadzeniem działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej linii kablowych, napowietrznych, sieci dystrybucyjnych oraz zespołów elektroenergetycznych, stacji i rozdzielni energetycznych, transformatorów, prawa własności nieruchomości i użytkowania wieczystego gruntów i inne prawa związane z prowadzeniem działalności dystrybucyjnej.

Poprzednikami prawnymi (...) Operator były Zakłady (...) od 1958 roku, Zachodni O. Energetyczny P. od 1967 roku, Wspólnota (...) i (...) Brunatnego powstała z połączenia w 1976roku Zakładów (...) i Zakładów (...), a od 1989 roku Zakład (...) w S. Przedsiębiorstwo Państwowe, które w dniu 12 lipca 1993 roku zostało przekształcone w spółkę prawa handlowego w trybie ustawy z dnia 5 lutego 1992 roku o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w S.. Następnie po zmianie firmy w dniu 30 listopada 1999roku na (...) Spółka Akcyjna w S. spółki (...), (...) i inne połączyły się w dniu 17 grudnia 2002roku i zmieniły nazwę na Grupa (...) Spółka Akcyjna, a od 13 października 2004 roku (...) Spółka Akcyjna. Następnie wnioskodawczyni na mocy umowy z dnia 30 czerwca 2007r, nabyła od (...) Spółki Akcyjnej w P. zorganizowaną część przedsiębiorstwa w postaci urządzeń infrastruktury elektroenergetycznej.

Aktualnie właścicielami nieruchomości gruntowej rolnej składającej się z działek nr (...), położonej w W., gmina D., powiat P., dla której Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, XI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę nr (...) są A. G. (1) i B. G. (1), Przedmiotową własność nabyli w dniu 29 października 1990 roku od uprzedniego właściciela K. R. na podstawie zawartej tego dnia umowy sprzedaży notarialnej. K. R. nabył prawo własności w dniu 28 czerwca 1966 roku od B. M., który nabył przedmiotową nieruchomość w 1962 roku na mocy aktu nadania.

Działki nr (...) składające się na nieruchomość uczestników położone są przy drodze publicznej działce nr (...) - ul. (...). W granicach działek jest umiejscowiona linia przesyłowa 110 kV relacji P. - G., przy czym w granicach działki (...) jest posadowiony słup nr 45, długość linii przesyłowej mierzona w osi w granicach działki (...) wynosi 53 metry, w granicach działki nr (...) metrów, w granicach działki nr (...) metry. Dla zapewnienia prawidłowego wykonywania przesyłu, utrzymania i eksploatacji linii przesyłowej - szerokość określają skrajne przewody linii przesyłowej, przy przyjęciu, iż jest to po 3,20 m od osi linii, powierzchnia służebności w tak zwymiarowanym zakresie wynosi 518 m2. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zatwierdziła w dniu 6 marca 2014 roku opracowanie pod tytułem „ Linie 110kV prądu przemiennego, napowietrzne i kablowe”. Według tego standard w sieci dystrybucyjnej (...) Operator dla linii 110kV prądu przemiennego, napowietrznych i kablowych zawiera podstawowe wymagania i rozwiązania techniczne, które powinny spełniać elektroenergetyczne linie napowietrzne i kablowe prądu przemiennego o częstotliwości 50Hz i napięciu nominalnym 100kV na obszarze działania Spółki. Zakres opracowania określa wymagania dla linii napowietrznych i kablowych 110kV prądu przemiennego nowobudowanych, przebudowywanych i remontowanych i dotyczy etapu projektowania i prowadzenia robót budowlanych, linii 110kV jednotorowych i linii 110kV wielotorowych. Standard wszedł w życie w dniu 31 marca 2014 roku. Według wskazanego standardu pas powierzchni niezbędny do wykonywania służebności na nieruchomości uczestników stanowiłby obszar o powierzchni 1034 m ².

Linia napowietrzna 110 kV została wybudowana w 1951 roku na konstrukcjach drewnianych i stanowiła odcinek relacji P. - S.. Następnie w okresie od 1 do 10 października 1967 roku przedmiotowe urządzanie zostało przekazane na majątek Zakładu (...). W 1983 roku linia została przebudowana na konstrukcje stalowe kratowe serii B2 i wprowadzona do nowo wybudowanej rozdzielni w Stacji G. otrzymując ostatecznie relację P. - G.. Ilość nowych słupów była mniejsza aniżeli słupów drewnianych. W związku ze zmianą przebiegu linii, wspomniane urządzenia elektroenergetyczne zostały posadowione na działce uczestników. Przebudowa prowadzona była na podstawie projektu wykonanego przez E. w W. na zlecenie Zakładu (...) w S.. Polegała na demontażu istniejącej linii na odcinku od słupa 31 do 102, wykonaniu nowego toru na odcinku od słupa 31 do słupa oznaczonego numerem 102 linii dwutorowej K.-G., zmianie trasy linii na odcinku od słupa 43 do słupa 102, zmianie typu słupów oraz zmianie przekroju przewodów. Po przebudowie linia liczy ogółem 52 słupy. W trakcie prac w dniu 27 września 1983 roku dokonano odbioru etapowego zmontowanego słupa nr 45, a następnego dnia nr 44. Z czynności tej zostały sporządzone protokoły, co oznacza, iż wcześniej zostały posadowione fundamenty pod słup, następnie słup, który przywożony był w formie wiązek, elementów konstrukcyjnych, kątowników, śrub i innych niezbędnych elementów. Słupy były stawiane metodą obrotową, co oznacza, iż zostały zmontowane w pozycji leżącej na gruncie, a następnie ustawione na fundamencie. Końcowy odbiór techniczny przebudowy odbył się w dniu 13 grudnia 1983 roku Nie stwierdzono niezgodności z projektem i niedoróbek. Linia została przyjęta do eksploatacji z dniem 13 grudnia 1983 roku Całkowita długość przebudowanego odcinka linii wynosiła 4.560 km. Całość przebudowanego odcinka linii WN 110 kV i odebrane komisyjnie należało majątkowo i eksploatacyjnie do (...).N. S.. Komisja dokonała końcowego odbioru technicznego robót montażowych przebudowanego odcinka linii WN 110kV P. - G. III w rejonie S.-W. i przekazała go do eksploatacji, jednocześnie zezwalając na załączenie pod napięcie, co nastąpiło do dnia 5 stycznia 1984 roku.

Od momentu przebudowy i modernizacji linia 110kV relacji P. - G. jest w sposób nieprzerwany eksploatowana. Na przedmiotowej linii dokonywane były oględziny stanowiące podstawową czynność eksploatacyjną i polegające na przeprowadzeniu obchodu monterskiego pieszego celem ustalenia, czy' stan techniczny linii jest zgodny z wymogami określonymi w przepisach. Ponadto przeprowadzane były przeglądy linii, w trakcie których stwierdzano usterki polegające np. na konieczności wycinki zadrzewienia bądź konieczności poprawienia oporności. Usterki te były usuwane, co stwierdzano w protokołach przeglądów oraz kartach oględzin. W ramach bieżącej konserwacji dokonywane było malowanie antykorozyjne słupów, naprawy przewodów, uziemień i wymiany izolatorów.

A. G. (1) i B. G. (1) złożyli w dniu 25 listopada 2013 roku wniosek o odpłatne ustanowienie na rzecz uczestnika służebności przesyłu na nieruchomości położonej w W., stanowiącej działki (...) objętych treścią księgi wieczystej (...), (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie wyraziła na to zgody. Postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2014 roku sprawa ta została zawieszona.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał wniosek za uzasadniony.

Sąd Rejonowy przytoczył brzmienie art. 305 ¹ k.c., art. 305 ⁴ k.c., art. 292 k.c., 352 k.c., art. 172 k.c., art. 285 § 1 i 2 k.c.

Przywołał także na orzecznictwo Sądu Najwyższego: uchwałę z 17 stycznia 2003 roku (III CZP 79/02), uchwałę z 7 października 2008 roku (III CZP 89/08) i z dnia 22 maja 2013 roku (III CZP 18/13).

Wskazano, że koniecznym warunkiem nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia jest korzystanie przez posiadacza w okresie zasiedzenia z tego samego trwałego i widocznego urządzenia. Rodzaj urządzenia i jego tożsamość ma bowiem wpływ na zakres korzystania z nieruchomości obciążonej, który nie powinien ulegać zmianie w okresie zasiedzenia.

Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie ustalono, że w chwili nabycia nieruchomości gruntowej rolnej składającą się obecnie z działek nr (...), położonej w W. przez uczestników A. G. (2) i B. G. (2) tj. w dniu 29 października 1990 roku znajdowały się na niej urządzenia elektroenergetyczne, które są tam również obecnie. Sąd Rejonowy podał, że powyższe wynika z przedłożonych przez wnioskującą spółkę dokumentów w postaci dokumentacji technicznej budowy linii, dokumentacji związanej z eksploatacją linii oraz przede wszystkim z zeznań świadka A. Ł. (1), który od lat 70 - tych jest pracownikiem Rejonu W. Napięć w S. i w związku z tym posiadał wiedzę co do daty budowy linii i czynności podejmowanych w ramach jej eksploatacji, Z dowodów tych wynika, iż linia napowietrzna 110 kV została wybudowana w 1951 roku na konstrukcjach drewnianych i stanowiła odcinek relacji P. - S.. Następnie w okresie od 1 do 10 października 1967 roku przedmiotowe urządzenie zostało przekazane na majątek Zakładu (...). W 1983 roku linia została przebudowana na konstrukcje stalowe kratowe serii B2 i wprowadzona do nowo wybudowanej rozdzielni w Stacji G. otrzymując ostatecznie relację P. - G.. Ilość słupów była mniejsza aniżeli słupów drewnianych. W związku ze zmianą przebiegu linii, wspomniane urządzenia elektroenergetyczne zostały posadowione na działce uczestników. Przebudowa prowadzona była na podstawie projektu wykonanego przez E. w W. na zlecenie Zakładu (...) w S.. Polegała na demontażu istniejącej linii na odcinku od słupa 31 do 102, wykonaniu nowego toru na odcinku od słupa 31 do słupa oznaczonego numerem 102 linii dwutorowej K.-G., zmianie trasy linii na odcinku od słupa 43 do słupa 102, zmianie typu słupów oraz zmianie przekroju przewodów. Po przebudowie linia liczy ogółem 52 słupy. W trakcie prac w dniu 27 września 1983 roku dokonano odbioru etapowego zmontowanego słupa nr 45, a następnego dnia nr 44. Z czynności tej zostały sporządzone protokoły, co oznacza, iż wcześniej zostały posadowione fundamenty pod słup, następnie slup, który przywożony był w formie wiązek, elementów konstrukcyjnych, kątowników, śrub i innych niezbędnych elementów. Słupy były stawiane metodą obrotową, co oznacza, iż zostały zmontowane w pozycji leżącej na gruncie, a następnie ustawione na fundamencie. Końcowy odbiór techniczny przebudowy odbył się w dniu 13 grudnia 1983 roku. Nie stwierdzono niezgodności z projektem i niedoróbek. Linia została przyjęta do eksploatacji z dniem 13 grudnia 1983 roku. Całkowita długość przebudowanego odcinka linii wynosiła 4.560 km. Całość przebudowanego odcinka linii WN 110 kV i odebrane komisyjnie należało majątkowo i eksploatacyjnie do (...).N. S.. Komisja dokonała końcowego odbioru technicznego robót montażowych przebudowanego odcinka linii WN kV P. - G. III w rejonie S. - W. i przekazała go do eksploatacji, jednocześnie zezwalając na załączenie pod napięcie, co nastąpiło do dnia 5 stycznia 1984 roku.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy zgodził się z wnioskodawcą, iż termin zasiedzenia służebności zaczął biec w dniu 27 września 1983 roku tzn. od dnia, w której nastąpiło zajęcie nieruchomości stanowiącej własność uczestników w celu wybudowania przedmiotowej infrastruktury elektroenergetycznej zgodnie z protokołem odbioru etapowego. Sąd Rejonowy przyjął, że przedsiębiorca posiada nieruchomość w zakresie służebności przesyłu już od chwili wejścia na grunt w celu wybudowania urządzenia służącego do przesyłania energii elektrycznej i w związku z tym bez znaczenia dla stwierdzenia posiadania służebności przesyłu pozostaje okoliczność faktycznego przewodzenia przez linie elektroenergetyczne prądu. Sąd Rejonowy podkreślił, że bezspornym w sprawie było, że na dalszym etapie funkcjonowania spornych linii, był przez nie przeprowadzony prąd, o czym świadczy chociażby protokół sporządzony po zakończeniu procesu budowy i możliwości podłączenia linii pod napięcie, a także sporządzony przez A. Ł. (1) telefonogram z dnia 5 stycznia 1984 roku. Ostatecznie więc Sąd Rejonowy przyjął, iż od daty 27 września 1983 roku najwcześniej można liczyć bieg zasiedzenia, z tą datą rozpoczęło się posiadanie służebności.

Sąd Rejonowy wskazał, że służebność była wykonywana poprzez przesył energii, oględziny stanowiące podstawową czynność eksploatacyjną i polegające na przeprowadzeniu obchodu monterskiego pieszego celem ustalenia, czy stan techniczny linii jest zgodny z wymogami określonymi w przepisach. Ponadto przeprowadzane były przeglądy linii, w trakcie których stwierdzano usterki polegające np. na konieczności wycinki zadrzewienia bądź konieczności poprawienia oporności. Usterki te były usuwane, co stwierdzano w protokołach przeglądów oraz kartach oględzin. W ramach bieżącej konserwacji dokonywane było malowanie antykorozyjne słupów, naprawy przewodów, uziemień i wymiany izolatorów. Powyższe okoliczności potwierdziły zeznania świadka wnioskodawcy oraz dokumentacja.

Sąd Rejonowy uznał, że przeniesienie natomiast własności urządzeń elektroenergetycznych z poprzednika prawnego na wnioskodawczynię potwierdziła dokumentacja przedstawiająca następstwo prawne dokonujące się w poszczególnych latach po stronie wnioskodawczyni. Z dokumentów tych wynika, że własność urządzeń wchodzących w skład linii napowietrznej objętej wnioskiem przysługiwała początkowo Skarbowi Państwa, który wykonywał wobec niej uprawnienia właścicielskie za pośrednictwem Zakładu (...) - Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w S.. W 1989 roku własność linii przypadła w wyniku podziału Zachodniego O. Energetycznego w P. - Zakładowi (...) - Przedsiębiorstwu Państwowemu w S.. W dniu 12 lipca 1993 roku rzeczone przedsiębiorstwo przekształcone zostało w spółkę akcyjną, działającą pod firmą Zakład (...) Spółka Akcyjna w S.. Spółka ta w dniu 27 grudnia 1999 roku zmieniła firmę na (...) Spółka Akcyjna. Na podstawie uchwał Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy obydwu spółek z dnia 17 grudnia 2002 roku nastąpiło połączenie (...) Spółki Akcyjnej w S. z (...) Spółką Akcyjną w P. poprzez przeniesienie całego majątku pierwszej z wymienionych spółek na (...) Spółką Akcyjną w P.. W związku z tym przeniesiona została również własność linii objętej wnioskiem. Od 2 stycznia 2003 roku spółka funkcjonowała jako Grupa (...) Spółka Akcyjna w P., zaś od 14 października 2004 roku jako (...) Spółka Akcyjna w P.. Umową zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa (...) Spółka Akcyjna w P. przeniosła na rzecz (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w P. między innymi własność linii objętej wnioskiem.

Sąd Rejonowy podkreślił, że dla wykazania przeniesienia posiadania koniecznym było wykazanie, iż nastąpiło przeniesienie przez poprzednika prawnego wnioskodawczym na jej rzecz prawa własności urządzenia przesyłowego, jakim niewątpliwie pozostają napowietrzne linie elektroenergetyczne przebiegające przez nieruchomość uczestników. Mając zaś na względzie zgromadzone w sprawie dowody z dokumentów Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawczyni wykazała w sposób wystarczający na potrzeby tego postępowania nabycie własności urządzeń przesyłowych.

Sąd Rejonowy zauważył, że uczestnicy sformułowali w niniejszym postępowaniu zarzut złej wiary po stronie wnioskodawcy i jego poprzedników prawnych, co ma istotne znaczenie dla okresu niezbędnego do zasiedzenia.

Wnioskodawca wniósł o stwierdzenie zasiedzenia z dniem 27 września 2013 roku, po upływie 30 lat posiadania służebności.

W sprawach o zasiedzenie kwestia złej i dobrej wiary jest badana tylko na chwilę objęcia nieruchomości w posiadanie do korzystania z określonej służebności.

W ocenie Sądu Rejonowego kwalifikacja posiadania uzależniona jest niewątpliwie od oceny formułowanej przez samego wnioskodawcę. Skoro zaś wnioskodawca reprezentowany w niniejszej sprawie przez pełnomocnika profesjonalnego, wniósł o zastosowanie w niniejszej sprawie trzydziestoletniego terminu zasiedzenia, to tym samym obalił domniemanie dobrej wiary wynikające z obowiązujących przepisów, gdyż przyznał, że jego poprzednicy nie znajdowali się w dobrej wierze dokonując inwestycji. Z przeprowadzonych dowód wynika, że ze strony kolejnych właścicieli nie było żadnej wyraźnej zgody na korzystanie przez przedsiębiorstwo energetyczne z nieruchomości objętej przedmiotowym wnioskiem. W sprawie niniejszej nie można również przypisać kolejnym właścicielom, jakoby w milczący sposób tolerowali zajęcie ich nieruchomości pod linię energetyczną. Dlatego też Sąd Rejonowy dla obliczania terminu zasiedzenia przyjął, iż pierwszy posiadacz służebności znajdował się w złej wierze, a tym samym termin zasiedzenia w takim przypadku wynosi 30 lat i upłynął on z dniem 27 września 2013 roku.

Sąd Rejonowy określił zakres służebności poprzez wymienienie rodzaju prac, które mieszczą się w zakresie pojęcia korzystania z nieruchomości obciążonej zgodnie z przeznaczeniem ulokowanych na niej urządzeń elektroenergetycznych, a także poprzez oznaczenie obszaru, który może być przez wnioskodawczynię wykorzystywany w celu jej wykonywania. Sąd Rejonowy wykorzystał w tym projekt sporządzony przez biegłego geodetę P. I., w zakresie wariantu pierwszego, zaznaczonym na planie kolorem czerwonym czyniąc go integralną częścią postanowienia. W aktach sprawy znajduje się również wariant wynikający ze zmiany stanowiska wnioskodawcy w toku procesu, by pas techniczny niezbędny do wykonywania służebności określić zgodnie z nowymi wewnętrznymi ustaleniami wnioskodawcy na obszarze 0,1042 ha, a nie 0,00518 ha. W ocenie Sądu Rejonowego przedmiotowy projekt, jak i wydana w sprawie opinia biegłego zostały sporządzone przy zachowaniu wymogów wynikających z przepisów prawa i metodologii pracy biegłego tej specjalności. Biegły oparł się na oględzinach nieruchomości i materiale dowodowym. Sąd Rejonowy przyjął za właściwy pierwszy wariant opinii uznając, iż pas pod liniami o szerokości 3,2 m2 w każdą stronę od osi linii 110 kV jest powierzchnią konieczną, a zarazem wystarczającą do zapewnienia prawidłowego wykonywania przesyłu, utrzymania, eksploatacji, konserwacji i linii przesyłowej - związaną z koniecznością wejścia i korzystania z gruntu służebnego przez właściciela linii przesyłowej. Jednocześnie powierzchnia ta spełnia warunek najmniejszego obciążenia gruntu służebnego. Sąd Rejonowy uznał, że za przyjęciem wskazanego wariantu przemawiały zeznania świadka wnioskodawcy A. Ł. (1), który wskazał, iż jego dotychczasowe doświadczenie wskazuje, iż pas o szerokości pierwotnie wskazywanej przez wnioskodawcę był wystarczający dla wykonywania służebności. Wnioskodawca w ocenie Sądu Rejonowego nie wykazał, iż korzystał z pasa szerszego niż pierwotnie żądany, a wewnętrzne ustalenia wnioskodawcy w tym zakresie zostały dokonane co do przyszłych inwestycji. Sąd Rejonowy zaznaczył, że niczego w zasadzie w omawianym zagadnieniu nie wnosi opinia biegłego Z. R., który opierał się na ustaleniach wnioskodawcy. Niemniej jednak biegły w trakcie przesłuchania na rozprawie wskazał, iż przy dotychczasowym charakterze rolnym nieruchomości pas techniczny w rozmiarach wskazanych we wniosku był i jest wystarczający. Stąd też Sąd Rejonowy oddalił wniosek o zasiedzenie służebności w szerszym zakresie

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy nie stwierdził istnienia okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady ponoszenia przez uczestników kosztów związanych ze swym udziałem w sprawie mimo wniosków stron w tym zakresie, stwierdzenie zasiedzenia służebności może nastąpić wyłącznie na podstawie orzeczenia sądowego. Zgodnie z tą zasadą Sad Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w zakresie kosztów sądowych, na które złożyły się wydatki związane z postępowaniem, wynagrodzenie biegłego P. I. oraz biegłego Z. R. w łącznej kwocie 6.420,49 złotych.

Apelację od powyższego orzeczenia złożyli uczestnicy i zaskarżając je w całości wnieśli o jego zmianę i oddalenie wniosku o zasiedzenia służebności względnie uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Ponadto wnieśli o zasądzenie kosztów procesu, w tym wielokrotności kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono:

1) naruszenie art. 3 k.c. i wyrażonej tam zasady lex retro non agit, poprzez zastosowanie przepisów wprowadzonych w 2008 roku do oceny okoliczności zaistniałych przed tą datą i przez to zastosowanie przepisów służebności przesyłu wprowadzonej do obrotu prawnego w 2008 roku do oceny początku biegu zasiedzenia służebności gruntowej (o treści służebności przesyłu) rozpoczętego przed 2008 roku,

2) naruszenie art. 292 k.c. w zw. z art. 3054 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieuzasadnione pominięcie, pomimo, że z treści tego przepisu wynika jednoznacznie, że przesłanką zasiedzenia służebności przesyłu, a wcześniej służebności gruntowej o treści służebności przesyłu, jest korzystanie z urządzeń, a nie korzystanie z nieruchomości;

3) naruszenie art. 3051 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie związane z nieuzasadnionym rozciągnięciem skutków wynikających z korzystania z urządzeń przesyłowych na skutki wynikające z ich budowy;

4) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieprawidłową ocenę dowodów i w związku z tym nieprawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy poprzez uznanie, że początek biegu zasiedzenia rozpoczął się od daty protokołu związanego z posadowieniem słupa (27 września 1983 roku) na jednej z nieruchomości objętej wnioskiem, pomimo, że nie dotyczył on pozostałych działek,

5) naruszenie art. 321 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad żądanie i ustanowienie służebności dla działek, które nie były objęte wnioskiem.

W uzasadnieniu swojego stanowiska apelujący wskazali, że ewentualnie uzasadnione byłoby jedynie uznanie zasiedzenia tylko na tej działce, na której posadowiony był przedmiotowy słup, którego dotyczył protokół z września 1983 roku Dokument ten tylko dowodzi, że na tej działce prowadzono prace i była ona zajęta pod inwestycję w tym czasie. Nie ma żadnych dowodów, że pozostałe działki objęte wnioskiem były również w tym czasie zajęte pod inwestycję. Ponadto skoro protokół z września 1983 roku dotyczy jedynie posadowienia słupa, to od daty posadowienia tego słupa może biec ewentualne okres zasiedzenia dla powierzchni pod nim, a nie dla całej linii ukończonej w grudniu 1983 roku, w żaden sposób nie wykazano, że nad nieruchomością we wrześniu 1983 roku zostały zawieszone przewody linii. Wnioskodawcy zaprzeczyli, by budowa słupów nr 44 i 45 wiązała się z zawieszeniem linii przesyłowych na tych słupach w dacie ich posadowienia, a więc, że od tej daty wnioskodawca korzystał z ich gruntu w pozostałym zakresie. Samo posadowienie słupa nie zakreśla zakresu terytorialnego służebności w zakresie przebiegu linii.

Zauważono też, że wniosek o zasiedzenie dotyczył działki numer (...) i w toku postępowania nie był rozszerzany.

Odnosząc się dalej już do podstaw stanowiska sądu pierwszej instancji stwierdzono, że licząc rozpoczęcie biegu zasiedzenia od daty posadowienia jednego słupa linii, zamiast od daty odbioru całej linii w grudniu 1983 roku. Sąd Rejonowy zrównał przesłanki zasiedzenia nieruchomości z przesłankami zasiedzenia prawa na tej nieruchomości - służebności najpierw gruntowej, a potem służebności przęsłu. Podkreślono, że Sąd Rejonowy wskazał w uzasadnieniu, że skoro przedsiębiorstwo korzystało z działki od posadowienia słupa, to od tej daty liczy się bieg zasiedzenia, natomiast posiadanie cudzej działki jest przesłanką zasiedzenia nieruchomości, a nie przesłanką zasiedzenia służebności. Zdaniem apelujących bieg zasiedzenia służebności gruntowej (o treści służebności przęsłu) w 1983 roku biegł od rozpoczęcia korzystania z urządzeń, co wynika z art. 292 k.c. Zajęcie nieruchomości w 1983 roku i dokonywanie na niej prac nie miało znaczenia dla zasiedzenia służebności, ponieważ takie posiadanie cudzej nieruchomości nie prowadzi do nabycia służebności. Posiadanie rozpoczyna się od momentu jego wykonywania, a więc korzystania z urządzeń, a nie od zajęcia nieruchomości pod ich budowę.

Następnie podniesiono, że interpretacja powodująca, że od 2008 roku zmienia się początkowa data zasiedzenia w stosunku do zasiedzenia rozpoczętego przed tą datą jest interpretacją powodującą działanie prawa wstecz, bowiem oznacza ona, że zmiana ustawy z 2008 roku dokonała skrócenia okresu biegu zasiedzenia rozpoczętego przed jej wejściem w życie o okres od wejścia na grunt do rozpoczęcia korzystania z urządzeń przesyłowych. Ustawa z 2008 roku zmieniłaby wówczas stan prawny z lat 80 - tych. Taka interpretacja nie wydaje się zdaniem skarżących prawidłowa. Za okres do 2008 roku wnioskodawca nie wnosi! bowiem o zasiedzenie służebności przesyłu (w tych latach nie była ona uregulowana), ale o zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu. W związku z powyższym za ten okres (i w dacie budowy linii) w ogóle nie będzie mowy o ,,odpowiednim” stosowaniu przepisów (...) k.c. i dalszych (bo wówczas nie istniały), ale zastosowanie będzie miał wyłącznie i wprost art. 292 k.c.

Ponadto zaznaczono, że wnioskodawca nie wnosił o zasiedzenie służebności polegającej na budowie urządzeń, a jedynie na czynnościach eksploatacyjnych. Potwierdza to treść wniosku i postanowienia sądu. Skoro wskazywany przez samego wnioskodawcę zakres służebności nie obejmuje budowy, a korzystanie z urządzeń, to służebność o takiej treści również można zasiedzieć dopiero od rozpoczęcia tego korzystania poprzez eksploatację linii, co nastąpiło najwcześniej z końcem grudnia 1983 roku, a właściwie, jak wynika z zeznań świadka A. Ł. w dniu 5 stycznia 1984 roku

Podkreślono, że ZE S. otrzymał linię dopiero protokołem odbioru z 13 grudnia 1983 roku i z tego powodu dopiero od tego momentu można liczyć bieg zasiedzenia.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od uczestników A. G. (2) i B. G. (2) solidarnie na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestników postępowania nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy przeprowadził pełne postępowanie dowodowe konieczne dla rozstrzygnięcia sprawy, zgromadzone dowody poddał prawidłowej ocenie mieszczącej w granicach wyznaczonych dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. i z tak ocenionego materiału dowodowego wyprowadził trafne ustalenia faktyczne. Sąd pierwszej instancji dokonał także właściwej subsumcji ustalonego stanu faktycznego do norm prawa materialnego stanowiących podstawę prawną żądania wnioskodawcy. Z tych względów sąd odwoławczy w pełni akceptuje i przyjmuje za własne zarówno ustalenia faktyczne, jak i poczynione w ich oparciu rozważania prawne Sądu Rejonowego, co czyni zbędnym powielanie ich w niniejszym uzasadnieniu.

Przeciwko prawidłowości rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym orzeczeniu nie mogą przemawiać zarzuty apelacji, które w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługują na uwzględnienie.

Za chybiony uznać należy najdalej idący zarzut naruszenia art. 321 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad żądanie i ustanowienie służebności dla działek, które nie były objęte wnioskiem. Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji mieści się w granicach wyznaczonych żądaniem wnioskodawcy. Sąd Rejonowy stwierdził bowiem nabycie przez zasiedzenie służebności przesyłu, której treść nie wykracza poza zakres wniosku - zarówno co do nieruchomości obciążonej, jak i sposobu korzystania z tej nieruchomości. Sąd Okręgowy zauważył, że wniosek dotyczył zasiedzenia służebności przesyłu, której przedmiotem było korzystanie - w oznaczonym we wniosku zakresie - z pasa gruntu przebiegającego przez część nieruchomości gruntowej, położonej w W., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działki numer (...), dla której jest prowadzona jest księga wieczysta (...), natomiast Sąd Rejonowy w zaskarżonym postanowieniu oznaczył obciążoną nieruchomość jako „nieruchomość stanowiącą działki nr (...), położoną w W., gmina D. objętą księgą wieczystą kw nr (...)”. Wbrew stanowisku skarżących – w tym zakresie sąd pierwszej instancji nie wykroczył poza zakres wniosku. Podkreślenia wymaga, że służebność przesyłu, podobnie jak służebność gruntowa stanowi ograniczone prawo rzeczowe obciążające całą nieruchomość. Przepis art. 3051 k.c. wprost stanowi o obciążeniu służebnością przesyłu nieruchomości. Według art. 46 § 1 k.c., nieruchomością gruntową jest część powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności. Takim odrębnym przedmiotem własności i tym samym osobną nieruchomością jest w całości grunt objęty księgą wieczystą, nawet jeżeli nieruchomość ta składa się z kilku działek ewidencyjnych. Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2003 roku, II CKN 1306/00 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2003 roku, IV CK 114/02]. Z tego względu przyjmuje się w judykaturze, że wykluczone jest ustanowienie służebności obciążających poszczególne działki ewidencyjne wchodzące w skład nieruchomości gruntowej objętej jedną księgą wieczystą [vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 roku, V CSK 468/14, LEX nr 1797079]. W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy prawidłowo więc oznaczył jako nieruchomość obciążoną – nieruchomość gruntową składającą się z działek ewidencyjnych numer (...), skoro te działki mają tego samego właściciela i są objęte jedną księgą wieczystą nr (...). Nie można przyjąć, że w tym zakresie sąd pierwszej instancji orzekł ponad żądanie, skoro wnioskodawca we wniosku wskazał jako nieruchomość obciążoną działki składające się na opisaną wyżej nieruchomość, a dodatkowo odwołał się do oznaczenia nieruchomości w oparciu o numer księgi wieczystej. Niezależnie od tego podkreślić trzeba, że Sąd Rejonowy opisując nabytą przez zasiedzenie służebność przesyłu nie wykroczył poza granice wyznaczone treścią wniosku [po uwzględnieniu zmiany tego wniosku w toku postępowania], albowiem wskazał, że powyższa służebność obejmuje wyłącznie możliwość korzystania z pasa gruntu znajdującego się na obszarze działek numer (...), co było zgodne z żądaniem wnioskodawcy. Biorąc pod uwagę powyższe argumenty uznać trzeba, że nie doszło do naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisu art. 321 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Rejonowy – wbrew zarzutom uczestnikom postępowania – prawidłowo ustalił także, że zostały spełnione przesłanki nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu na rzecz wnioskodawcy.

Na wstępie, odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 305 ¹ k.c. oraz powiązanego z nim zarzutu naruszenia art. 3 k.c., wskazać trzeba, że Sąd Okręgowy podziela utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że dopuszczalne było przed wejściem w życie art. 305 ¹ do (...) k.c. nabycie przez zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa, a okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności [vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 roku, III CZP 89/08, Biul. SN 2008 nr 10, str. 7; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 roku, III CZP 31/13, OSNC 2014, Nr 2, poz. 11; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 roku, III CZP 18/13, OSNC 2013, Nr 12, poz. 139 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2012 roku, II CSK 389/08, niepubl.] Sąd Okręgowy podziela przyjętą w przedstawionym orzecznictwie argumentację, że konstrukcja służebności przesyłu objęta ustawą z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731) i cel jej wprowadzenia polegał na potwierdzeniu wcześniejszego orzecznictwa. Do tej pory służebność odpowiadająca treści służebności przesyłu funkcjonowała jedynie na podstawie orzecznictwa i w ustawie z dnia 30 maja 2008 roku doszło do jej powtórzenia w art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. bez istotnych zmian. W konsekwencji, w odniesieniu do służebności przesyłu należy wyraźnie oddzielić dwie konstrukcje: służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, która mogła zostać nabyta przez zasiedzenie przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, oraz służebności przesyłu. Obydwa prawa mają analogiczną treść oraz pełnią te same funkcje, nie oznacza to jednak, że można je utożsamiać. Odmienna jest przede wszystkim ich podstawa prawna - art. 145 i 292 k.c. oraz art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. Jeżeli zatem okres zasiedzenia wymagany do zasiedzenia służebności upłynął przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, to posiadacz nabywał służebność odpowiadającą treści służebności przesyłu. Natomiast w sytuacji, gdy upływ okresu posiadania następował po tym dniu, posiadacz nabywał służebność przesyłu, przy czym zaliczeniu podlega okres posiadania służebności także przed dniem 3 sierpnia 2008 roku. Nie można także w tym zakresie uznawać, że taki sposób rozumowania stanowi naruszenie art. 3 k.c. i wyrażonej tam zasady lex retro non agit. Z treści przepisów wprowadzających do systemu prawa służebność przesyłu nie można wyprowadzić wniosku, że ustawodawca wyłączył możliwość istnienia w chwili wejścia w życie tych przepisów tytułów prawnych - wynikających, czy to z woli podmiotów prawa, czy też z mocy prawa - uprawniających do korzystania z cudzych nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści wprowadzonej służebności przesyłu, co jeszcze przed wejściem w życie przepisów o służebności przesyłu potwierdzało orzecznictwo [vide orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 31 grudnia 1962 roku, II CR 1006/62, nie publ., uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1991 roku, III CZP 73/91, OSNC 1992, Nr 4, poz. 53, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2003 roku, III CZP 79/02, (...) 2003, Nr 11, poz. 142, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2008 roku, III CSK 73/08, R. 2008, nr 7-8, s. 222 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2006 roku, II CSK 112/06, nr 19, str. (...)]. Przyjętemu rozwiązaniu nie sprzeciwiają się przepisy Konstytucji. Wejście w życie przepisów art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. nie spowodowało bowiem istotnych zmian w sferze prawnej właścicieli nieruchomości, na których zlokalizowane są urządzenia przesyłowe, którzy także przed dniem 3 sierpnia 2008 roku musieli liczyć się z obciążeniem nieruchomości analogicznym prawem rzeczowym. Przyjęte rozwiązania dotyczące służebności przesyłu co do ich konstrukcji i celu potwierdzały, porządkowały i uszczegóławiały wcześniejsze rozwiązanie wypracowane w orzecznictwie. Zatem sytuacja ta nie może być porównywalna ze skutkami wprowadzenia nowego prawa rzeczowego. Wbrew twierdzeniom skarżących taki sposób wykładni przepisów o zasiedzeniu służebności przesyłu nie jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą ochrony prawa własności. Z wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 maja 1999 roku, SK 9/98 (OTK 1999, Nr 4, poz. 78) i z dnia 14 grudnia 2005 roku, SK 61/03 (OTK-A 2005, Nr 11, poz. 136) wynika, że nabycie przez zasiedzenie własności rzeczy kosztem właściciela jest usprawiedliwione ochroną porządku publicznego i przepisy o zasiedzeniu, mimo że nie przewidują rekompensaty dla właściciela utraconej własności są zgodne z art. 31 ust. 3 Konstytucji, a co do nabycia służebności gruntowej także z art. 64 ust. 3 Konstytucji. Zbliżone stanowisko zajął Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z dnia 30 sierpnia 2007 roku w sprawie J.A.P. ( (...) Ltd przeciwko (...) U. K., nr (...), stwierdzając, że regulacje przewidujące nabycie własności nieruchomości kosztem dotychczasowego właściciela w następstwie długoterminowego posiadania, służąc uregulowaniu sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym, nie naruszają art. 1 Protokołu Nr (...) do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 roku Nr 36, poz. 175 z późn. zm.). Racje te odnoszą się także do nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu, które ingeruje w prawo własności, ale nie pozbawia właściciela nieruchomości obciążonej wszystkich uprawnień wskazanych w art. 140 k.c., a także rozporządzania nią, nie narusza zatem istoty prawa własności.

Nie jest więc uzasadniony zarzut skarżących, że do chwili wejścia w życie przepisów o służebności przesyłu nie było możliwości nabycia przez zasiedzenie służebności odpowiadającej treści obecnej służebności przesyłu, a w konsekwencji nie było dopuszczalne zaliczenie okresu posiadania nieruchomości odpowiadającej treści obecnej służebności przesyłu do okresu wymaganego do zasiedzenia służebności przesyłu.

W rozpoznawanej sprawie zasadniczym przedmiotem sporu było ustalenie początku biegu terminu do zasiedzenia służebności przesyłu. W tym zakresie – wbrew stanowisku skarżących - nie doszło do naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisów art. 292 k.c. w związku z art. 305 ⁴ k.c. i art. 305 ¹ k.c. Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że okres posiadania prowadzący do zasiedzenia należy liczyć już od daty objęcia nieruchomości obciążonej w fatyczne władztwo w celu wybudowania urządzeń energetycznych. Sąd Okręgowy w tym zakresie podziela stanowisko wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2013 roku (V CSK 287/12, OSNC 2014/2/20).

Sąd Najwyższy zanegował w tym orzeczeniu pogląd, że posiadanie służebności przesyłu, w rozumieniu art. 292 w związku z art. 305 ⁴ k.c., rozpoczyna się dopiero od chwili, gdy poprzednik prawny wnioskodawcy rozpoczął korzystanie z wzniesionych przez siebie urządzeń do przesyłania energii elektrycznej. Sąd Najwyższy zauważył, że powyższe stanowisko na pozór znajduje uzasadnienie w wykładni literalnej art. 292 k.c., skoro służebność gruntową można nabyć tylko wtedy, gdy posiadacz korzysta z trwałego i widocznego urządzenia. Korzystanie z takiego urządzenia przez poprzednika prawnego wnioskodawcy, w tym sensie, że zaczął on wykorzystywać wzniesione urządzenia do przesyłania energii elektrycznej, rzeczywiście nastąpiło dopiero wtedy, gdy zaczął płynąć przez nie prąd. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że służebność przesyłu może polegać na obciążeniu nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, który nie tylko jest właścicielem urządzenia służącego do przesyłania m.in. energii elektrycznej, ale także na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować takie urządzenie. Do służebności przesyłu należy stosować odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych (art. 305 ⁴ k.c.), a odpowiednie stosowanie przepisu art. 292 k.c. polega na tym, że o początku posiadania nieruchomości przez przedsiębiorcę, który wchodzi na grunt w celu wybudowania urządzenia służącego do przesyłania energii elektrycznej, można mówić już wtedy, gdy zajmuje cudzy grunt w celu rozpoczęcia budowy takiego urządzenia. Skoro zgodnie z art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy prawem do korzystania z niej w oznaczonym zakresie także wtedy, gdy przedsiębiorca zamierza dopiero wybudować urządzenia do przesyłania energii elektrycznej, to faktyczne władanie nieruchomością w celu wybudowania takich urządzeń spełnia wymagania określone w art. 292 k.c., stosowanego odpowiednio do służebności przesyłu. W ocenie Sądu Najwyższego - taka wykładnia tych przepisów ma także wyraźne uzasadnienie z punktu widzenia właściciela nieruchomości obciążonej. Ograniczenia we władaniu przez niego nieruchomością ujawniają się niewątpliwie już wtedy, gdy przedsiębiorca zajął oznaczoną część tej nieruchomości i rozpoczął prace związane z wznoszeniem urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej. Już wtedy, jeżeli właściciel sprzeciwia się takiemu stanowi rzeczy, może podjąć działania zmierzające do tego, aby przedsiębiorca zaprzestał naruszenia jego władztwa. Z tym też zdarzeniem należy wiązać początek biegu terminu do zasiedzenia służebności.

Skarżący swoje zarzuty w tym zakresie oparli na twierdzeniu, że bezzasadne jest zastosowanie przepisów służebności przesyłu wprowadzonej do obrotu prawnego w 2008 roku do oceny początku biegu zasiedzenia służebności gruntowej (o treści służebności przesyłu) rozpoczętego przed 2008 roku. Jak wskazano jednak wyżej – judykatura Sądu Najwyższego stoi w tym zakresie na odmiennym stanowisku, wskazując zasadnie na to, że służebność przesyłu jest zbliżona swą treścią do uprzednio ukształtowanej konstrukcji służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Z tego względu Sąd Rejonowy prawidłowy przyjął, że do rozpoczęcia biegu terminu zasiedzenia służebności przesyłu doszło z chwilą, gdy poprzednik prawny wnioskodawcy objął nieruchomość uczestników postępowania w faktyczne władztwo celem wybudowania na niej urządzeń przesyłowych.

Z prawidłowych ustaleń sądu pierwszej instancji wynika, że nastąpiło to nie później niż w dniu 27 września 1983 roku, kiedy doszło do protokolarnego odbioru etapowego zmontowanego słupa nr 45, znajdującego się na działce numer (...).

Powyższe ustalenia faktyczne znajdują oparcie w prawidłowo zgromadzonym i ocenionym materiale dowodowym, w szczególności w dowodach z dokumentów w postaci protokołów odbioru oraz zeznań świadka A. Ł. (1).

W tym zakresie za chybiony uznać trzeba zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w powyższym przepisie sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału", a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1966 roku, II CR 423/66, OSNPG 1967/5-6/21; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 roku, I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, Lex, nr 80266; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 roku, IV CKN 1256/00, Lex, nr 80267]. Jak ujmuje się w literaturze, moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś wiarygodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Przyjmuje się jednocześnie, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego [vide uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 roku, II URN 175/79, OSNC 1980/10/200; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2000 roku, III CKN 1049/99, Lex nr 51627; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 roku, IV CKN 1097/00, Lex nr 52624; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2000 roku, V CKN 94/00, Lex nr 52589; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, IV CKN 1383/00, Lex nr 52544; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003, nr 5, poz. 137; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2002 roku, IV CKN 859/00, Lex nr 53923; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 roku, IV CKN 1050/00, Lex nr 55499; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, Lex nr 56906; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, IV CKN 1316/00, Lex nr 80273]. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 czerwca 2008 roku [I ACa 180/08, LEX nr 468598], jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Dla skuteczności zarzutu naruszenia wyżej wymienionego przepisu nie wystarcza zatem stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może więc polegać li tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, lecz konieczne jest - przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi - wykazanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wyrok sprawy [analogicznie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 lipca 2008 roku, VI ACa 306/08].

W okolicznościach niniejszej sprawy zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji normy prawnej zawartej w art. 233 § 1 k.p.c. uznać trzeba za bezzasadny. Uczestnicy uzasadniając ten zarzut ograniczyli się do stwierdzenia, że sąd pierwszej instancji nieprawidłowo uznał, że początek biegu zasiedzenia rozpoczął się od daty protokołu związanego z posadowieniem słupa (27 września 1983 roku) na jednej z nieruchomości objętej wnioskiem, pomimo, że nie dotyczył on pozostałych działek. Zaznaczyć trzeba, że skarżący nie zaprzeczyli jednak prawdziwości i wiarygodności żadnego z dowodów, na których sąd pierwszej instancji oparł swe ustalenia. Co więcej, uczestnicy postępowania nie zanegowali wyprowadzonych w oparciu o te dowody ustaleń faktycznych, a jedynie przedstawili własną ocenę tak ustalonego stanu faktycznego w kontekście przesłanek zasiedzenia służebności przesyłu. Tymczasem zgodzić się należy z sądem pierwszej instancji, że skoro już w dniu 27 września 1983 roku doszło do wybudowania słupa przesyłowego na nieruchomości uczestników postępowania, to już wcześniej musiały się na tej nieruchomości rozpocząć roboty budowlane związane z wybudowaniem urządzeń sieci elektroenergetycznej. Tym samym oczywisty jest wniosek, że wykonawca robót budowlanych, działający na zlecenie przedsiębiorstwa energetycznego, będącego inwestorem, najpóźniej w dniu 27 września 1983 roku objął w faktyczne władanie powyższą nieruchomość, co jest tożsame z rozpoczęciem biegu zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, że słup został wybudowany tylko na jednej z działek, skoro słup ten miał stanowić element sieci przesyłowej przebiegającej przez pas gruntu obejmujący obszar wskazany w treści zaskarżonego orzeczenia. Za chybione uznać trzeba także zarzuty oparte na twierdzeniu, że przedsiębiorstwo energetyczne objęło w posiadanie wybudowane urządzenia energetyczne dopiero z dniem końcowego odbioru inwestycji, co nastąpiło w dniu 13 grudnia 1983 roku. Zaznaczyć trzeba, że w okresie budowy wykonawca robót budowlanych władał budowanymi urządzeniami, a także zajętymi na ten cel gruntami w imieniu i na rzecz przedsiębiorstwa energetycznego, będącego inwestorem, a tym samym był jedynie ich dzierżycielem. Co więcej, obydwa te podmioty były przedsiębiorstwami państwowymi. Tym samym sprawowały jedynie zarząd majątkiem państwowym, zaś posiadaczem nieruchomości obciążonej w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu był Skarb Państwa. Z tego względu objęcie w posiadanie nieruchomości uczestników postępowania przez przedsiębiorstwo będące wykonawcą robót budowlanych celem wybudowania urządzeń przesyłowych od początku nastąpiło w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, zaś przekazanie tych urządzeń przedsiębiorstwu energetycznemu oznaczało jedynie przeniesienia dzierżenia. W konsekwencji brak podstaw do różnicowania skutków prawnych posiadania nieruchomości uczestników postępowania wykonywanego w okresie do 27 września 1983 roku do 13 grudnia 1983 roku w stosunku do posiadania mającego miejsce po tej dacie. Zgodnie zaś z utrwalonym poglądem judykatury posiadanie służebności wykonywane przez Skarb Państwa zostało następnie przeniesione wraz z własnością urządzeń przesyłowych na rzecz przedsiębiorstwa państwowego, którego wnioskodawczyni jest następcą prawnym.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że okres posiadania służebności prowadzący do jej zasiedzenia rozpoczął bieg w dniu 27 września 1983 roku i z uwagi na to, że w tej dacie poprzednik prawny wnioskodawczyni był w złej wierze, po upływie trzydziestu lat doprowadził do nabycia powyższego prawa na rzecz wnioskodawczyni.

Konkludując, z powyższych przyczyn - biorąc także pod uwagę, że sąd odwoławczy nie stwierdził z urzędu zaistnienia żadnej okoliczności skutkującej nieważnością postępowania przed sądem pierwszej instancji - należało na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. oddalić apelację, co znalazło odzwierciedlenie w rozstrzygnięciu zawartym w punkcie pierwszym sentencji.

O kosztach postępowania przed sądem drugiej instancji orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. oraz art. 520 § 3 k.p.c. w związku z art. 105 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c.

Na wstępie wskazać trzeba, że zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego określa art. 520 k.p.c. Zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c. zasadą jest, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie. W myśl tego przepisu - uczestnika postępowania obciążają zarówno koszty czynności, której sam dokonał, jak i koszty czynności podjętej w jego interesie, przez sąd, na jego wniosek lub z urzędu. Co do zasady więc koszty poniesione przez uczestników, związane z ich udziałem w sprawie, odmiennie niż w procesie, nie podlegają wzajemnemu rozliczeniu miedzy uczestnikami poprzez ich zwrot. Określona w art. 520 § 1 k.p.c. zasada nie doznaje wyjątków, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub chociaż nie są w równym stopniu zainteresowani, ich interesy są wspólne. W pozostałych wypadkach sąd może od tej zasady odstąpić i na żądanie uczestnika, albo z urzędu, jeżeli działa bez adwokata lub radcy prawnego orzec stosownie do reguł określonych w art. 520 § 2 lub 3 k.p.c. Dla ich zastosowania istotne jest stwierdzenie, czy między uczestnikami postępowania w danej sprawie zachodzi sprzeczność interesów i czy są oni w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania. W przedmiotowej sprawie mieliśmy do czynienia z taką sytuacja, albowiem w postępowaniu apelacyjnym wnioskodawca domagał się oddalenia apelacji uczestników postępowania, co wskazuje na istniejącą pomiędzy nimi istotną sprzeczność interesów uzasadniającą odstąpienia od zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. i nałożenie na podmiot przegrywający, w tym przypadku uczestników postępowania– stosownie do dyspozycji art. 520 § 3 k.p.c. - obowiązku zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez wnioskodawcę. Koszty te wyniosły łącznie kwotę 240 złotych, na którą składało się wyłącznie wynagrodzenie radcowskie ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt. 1 w związku z § 5 pkt. 4 w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Kosztami tymi należało stosownie do dyspozycji art. 105 § 1 k.p.c. obciążyć uczestników postępowania w częściach równych, czyli w kwotach po 120 złotych.

Z powyższych przyczyn orzeczono jak w punkcie drugim sentencji.

SSO Marzenna Ernest SSO Tomasz Sobieraj SSR del. Grażyna Sienicka