Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gliwicach Ryszarda Filipowicza

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2019 roku sprawy:

1)  L. S. , s. K. i G., ur. (...) w G.,

oskarżonego z art. 258 § 1 k.k., art. 54 § 1 k.k.s. i inne;

2)  S. O. (O.), s. J. i J., ur. (...) w K.,

oskarżonego z art. 258 § 1 k.k., art. 54 § 2 k.k.s. i inne;

na skutek apelacji obrońcy oskarżonego L. S., prokuratora oraz pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 30 października 2018 r., sygn. akt IV K 134/17

I.  uchyla zaskarżony wyrok w zakresie dotyczącym oskarżonego S. O. i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  przyjmuje, iż zachowania przypisane w punktach 2a) i 4 stanowią jeden czyn ciągły, polegający na tym, że oskarżony L. S. w okresie od marca 2015 r. do 8 marca 2016 r., a w zakresie oznaczania podrobionymi znakami towarowymi w okresie od września 2015 r. do 8 marca 2016 r., w Z., działając w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, czyniąc sobie stałe źródło dochodów, bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, wytworzył wyroby tytoniowe o znacznej wartości, tj. 54.670 sztuk bez oznaczeń o wartości co najmniej 36.309,63 złotych oraz 37.600.000 sztuk papierosów o nieustalonych oznaczeniach o wartości co najmniej 24.169.656 złotych, a także wytworzył wyroby tytoniowe w celu wprowadzenia ich do obrotu, oznaczając je podrobionymi znakami towarowymi, których nie miał prawa używać, wytwarzając co najmniej 1.353.780 sztuk papierosów o nazwie W. o wartości co najmniej 899.126,52 złotych, oznaczając je podrobionym znakiem towarowym (...) S.A., a także 5.136.280 sztuk papierosów o nazwie L. o wartości co najmniej 3.411.311,72 złotych i 2.712.000 sztuk papierosów o nazwie M. o wartości co najmniej 1.801.201,92 złotych, oznaczając je podrobionym znakiem towarowym (...) S.A., czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 14 w zw. z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych oraz z art. 305 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k. i za to na mocy art. 305 ust. 3 Prawa własności przemysłowej w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. wymierza oskarżonemu L. S. karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności i karę 150 (sto pięćdziesiąt) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych stawka, ustalając na mocy art. 8 § 2 i 3 k.k.s., że wykonaniu podlega tylko orzeczona za przestępstwo skarbowe przypisane w punkcie 2b) zaskarżonego wyroku kara 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz kara 300 (trzystu) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) złotych stawka;

2.  w punkcie 2b eliminuje z opisu czynu sformułowanie: „przy czym wraz z innymi ustalonymi osobami nadto w okresie od lutego 2016 roku do 8 marca 2016 roku w pomieszczeniach magazynowych w Z. przy ul. (...), posiadał wyroby akcyzowe w postaci papierosów w ilości 1 428 400 sztuk pakowane w opakowaniach oznaczonych nazwą (...), bez polskich znaków akcyzy, nie ujawniając tym samym właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania, przez co nadto naraził Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. (obecnie Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego w K.) na uszczuplenie podatku w kwocie co najmniej 1 189 283 złotych”,

3.  w punkcie 5 uchyla zawarte tam rozstrzygnięcie i w to miejsce na mocy art. 39 § 1 i 2 k.k.s. i art. 20 § 2 k.k.s. w zw. z art. 85 § 1 i 2 k.k. łączy podlegające wykonaniu kary pozbawienia wolności i kary grzywny oraz orzeka wobec oskarżonego L. S. karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wysokości 350 (trzysta pięćdziesiąt) stawek dziennych po 100 (sto) złotych stawka;

4.  w punkcie 6 uchyla zawarte tam rozstrzygnięcie i w to miejsce na mocy art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej oskarżonemu L. S. kary łącznej pozbawienia wolności zalicza okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 8 marca 2016 r. godz. 9:50 do dnia 30 listopada 2016 r.;

5.  na mocy art. 46 § 2 k.k. orzeka wobec oskarżonego L. S. na rzecz (...) S.A. nawiązkę w kwocie 11.000 (jedenaście tysięcy) złotych;

III.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

IV.  zasądza od oskarżonego L. S. na rzecz Skarbu Państwa opłatę za obie instancje w kwocie 7300 (siedem tysięcy trzysta) złotych oraz wydatki postępowania odwoławczego w kwocie 40 (czterdzieści) złotych.

SSA Grzegorz WątrobaSSA Wiesław Kosowski SSO (del.) Marcin Ciepiela

Sygn. akt: II AKa 70/19

UZASADNIENIE

(na podstawie art. 458 k.p.k. w zw. z art. 423 § 1a k.p.k. ograniczone do części sporządzonej na wniosek w zakresie dotyczącym oskarżonego L. S.)

W sprawie o sygn. akt IV K 134/17 Sądu Okręgowego w Gliwicach L. S. został oskarżony o to, że:

I.  w okresie od marca 2015 r. do 8 marca 2016 r., na terenie Z., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych, a także objętych przepisami ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej oraz ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, polegających na wytwarzaniu bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych papierosów o znacznej wartości, w tym oznakowanych podrobionymi znakami towarowymi, jak również na wprowadzaniu ich do obrotu, przy czym działalność ww. grupy naraziła Skarb Państwa na uszczuplenie należności publiczno-prawnych wielkiej wartości, tj. przestępstwo z art. 258 § 1 k.k.,

II.  w okresie od marca 2015 r. do 8 marca 2016 r., na terenie Z., działając w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, czyniąc sobie stałe źródło dochodów, bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, zajmowali się wytwarzaniem wyrobów tytoniowych o znacznej wartości, wytwarzając co najmniej 1 353 780 sztuk papierosów o nazwie W. o wartości co najmniej 899 126,52 zł, 5 136 280 sztuk papierosów o nazwie L. o wartości co najmniej 3 411 311,72 zł, 2 712 000 sztuk papierosów o nazwie M. o wartości co najmniej 1 801 201,92 zł i 54 670 sztuk bez oznaczeń o wartości co najmniej 36 309,63 zł, oraz 37,6 mln sztuk papierosów o nieustalonych oznaczeniach o wartości co najmniej 24.169.656,00 zł, tj. o przestępstwo z art. 12a ust. 1 w zw. z art. 12 a ust. 2 i art. 14 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k.,

III.  w okresie od marca 2015 r. do 8 marca 2016 r. na terenie Z., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, działając w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w wykonaniu tego samego zamiaru i z wykorzystaniem takiej samej sposobności, będąc podatnikiem podatku akcyzowego na podstawie art. 13 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym biorącym udział w produkcji, wykorzystując nabyte i nieoznakowane znakami akcyzy co najmniej 6579,5 kilogramów krajanki tytoniowej o wartości co najmniej 4.369 840,72 zł, przy użyciu kompletnej linii do wytwarzania papierosów – bez wymaganego wpisu do rejestrów, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych – wyrobu tytoniowego w postaci 1 353 780 sztuk papierosów o nazwie W. o wartości co najmniej 899 126,52 zł, 5 136 280 sztuk papierosów o nazwie L. o wartości co najmniej 3 411 311,72 zł, 2 712 000 sztuk papierosów o nazwie M. o wartości co najmniej 1 801 201,92 zł i 54 670 sztuk bez oznaczeń o wartości co najmniej 36 309,63 zł oraz 37,6 mln sztuk papierosów o nieustalonych oznaczeniach o wartości co najmniej 24.169.656,00 zł, uchylając się od obowiązku zapłaty podatku akcyzowego, nie ujawnili przedmiotu i podstawy opodatkowania, przez co narazili Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. (obecnie Naczelnika (...)Urzędu Celno-Skarbowego w K.) na uszczuplenie z tytułu należności publiczno-prawnych, a to podatku akcyzowego w łącznej kwocie co najmniej 43 303 696 zł, przy czym L. S. wraz z innymi ustalonymi osobami nadto w okresie od lutego 2016 roku do 8 marca 2016 r. w pomieszczeniach magazynowych w Z. przy ul. (...) posiadali wyroby akcyzowe w postaci papierosów w ilości 1 428 400 sztuk pakowane w opakowaniach oznaczonych nazwą (...), bez polskich znaków akcyzy, nie ujawniając tym samym właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania, przez co nadto narazili Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. (obecnie Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego w K.) na uszczuplenie podatku w kwocie co najmniej 1 189 283 zł, tj. o przestępstwo z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s.,

IV.  w okresie od września 2015 roku do 8 marca 2016 r., na terenie Z., działając w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, czyniąc sobie stałe źródło dochodów, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu wprowadzenia do obrotu wyrobów tytoniowych, oznaczyli podrobionym znakiem towarowym (...) S.A. nie mniej niż 5 136 280 sztuk papierosów marki L. oraz nie mniej niż 2 712 000 sztuk papierosów marki M. o łącznej wartości co najmniej 5 212 513,64 zł oraz podrobionym znakiem towarowym (...) S.A nie mniej niż 1 353 780 sztuk papierosów marki W. o wartości co najmniej 899 126,52 zł, których to znaków nie mieli prawa używać, przy czym dopuścili się tego przestępstwa w stosunku do towaru znacznej wartości 6 111 640,16 zł, tj. o przestępstwo z art. 305 ust. 1 i 3 ustawy Prawo własności przemysłowej w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k.,

V.  w okresie od lutego 2016 roku do dnia 8 marca 2016 r., w pomieszczeniach magazynowych w Z., przy ul. (...), wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, przyjęli i przechowywali, pochodzące z przestępstwa stypizowanego w art. 305 ust 1 i 3 ustawy Prawo własności przemysłowej, wyroby akcyzowe w postaci papierosów w ilości 1 428 400 sztuk oznaczonych należącym do (...) S.A. podrobionym znakiem (...), zapakowane w opakowaniach oznaczonych podrobionym znakiem (...), należącym do (...) S.A., o łącznej wartości rynkowej 948 686,14 zł, tj. o przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 30 października 2018 r. (sygn. akt IV K 134/17) Sąd Okręgowy w Gliwicach:

w punkcie 1 – uznał oskarżonego L. S. za winnego czynu opisanego wyżej w punkcie I, czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. i za to na mocy art. 258 § 1 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

w punkcie 2 – uznał oskarżonego L. S. za winnego tego, że:

a)  w okresie od marca 2015 r. do 8 marca 2016 r., na terenie Z., działając w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, czyniąc sobie stałe źródło dochodów, bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, zajmował się wytwarzaniem wyrobów tytoniowych o znacznej wartości, wytwarzając co najmniej 1.353.780 sztuk papierosów o nazwie W. o wartości co najmniej 899.126,52 zł, 5.136.280 sztuk papierosów o nazwie L. o wartości co najmniej 3.411.311,72 zł, 2.712.000 sztuk papierosów o nazwie M. o wartości co najmniej 1.801.201,92 zł i 54.670 sztuk bez oznaczeń o wartości co najmniej 36.309,63 zł oraz 37,6 mln sztuk papierosów o nieustalonych oznaczeniach o wartości co najmniej 24.169.656 zł, czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 12a ust. 2 i art. 14 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k.,

b)  w okresie od marca 2015 r. do 8 marca 2016 r., na terenie Z., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w wykonaniu tego samego zamiaru i z wykorzystaniem takiej samej sposobności, będące podatnikiem podatku akcyzowego na podstawie art. 13 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, wykorzystujące nabyte i nieoznakowane znakami akcyzy co najmniej 6.579,5 kilogramów krajanki tytoniowej o wartości co najmniej 4.369.840,72 zł, przy użyciu kompletnej linii do wytwarzania papierosów, bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, biorąc udział w produkcji wyrobu tytoniowego w postaci 1.353.780 sztuk papierosów o nazwie W. o wartości co najmniej 899.126,52 zł, 5.136 280 sztuk papierosów o nazwie L. o wartości co najmniej 3.411.311,72 zł, 2.712.000 sztuk papierosów o nazwie M. o wartości co najmniej 1.801.201,92 zł i 54.670 sztuk bez oznaczeń o wartości co najmniej 36.309,63 zł oraz 37,6 mln sztuk papierosów o nieustalonych oznaczeniach o wartości co najmniej 24.169.656 zł, uchylając się od obowiązku zapłaty podatku akcyzowego, nie ujawnił przedmiotu i podstawy opodatkowania, przez co naraził Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. (obecnie Naczelnika (...) Urzędu Celno-Skarbowego w K.) na uszczuplenie z tytułu należności publiczno-prawnych, a to podatku akcyzowego w łącznej kwocie co najmniej 43.303.696 zł, przy czym wraz z innymi ustalonymi osobami nadto w okresie od lutego 2016 roku do 8 marca 2016 roku, w pomieszczeniach magazynowych w Z. przy ul. (...), posiadali wyroby akcyzowe w postaci papierosów w ilości 1 428 400 sztuk pakowane w opakowaniach oznaczonych nazwą (...), bez polskich znaków akcyzy, nie ujawniając tym samym właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania, przez co nadto naraził Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. (obecnie Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego w K.) na uszczuplenie podatku w kwocie co najmniej 1 189 283 złotych, czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa skarbowego z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s.,

przy czym przyjął, że zachowania te stanowiły jeden czyn w rozumieniu art. 8 § 1 k.k.s.

i za przestępstwo realizujące znamiona wymienione w punkcie „a” na mocy art. 14 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych w zw. z art. 65 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 150 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 100 zł,

a za przestępstwo skarbowe realizujące znamiona wymienione w punkcie „b” na mocy art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s. i art. 23 § 1 i § 3 k.k.s. skazał go na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 300 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 100 zł,

uznając jednocześnie na mocy art. 8 § 2 i 3 k.k.s., że wobec oskarżonego wykonaniu podlega tylko najsurowsza z kar pozbawienia wolności i grzywny, to jest orzeczona za przestępstwo skarbowe w wymiarze 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywna w wysokości 300 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 100 zł;

w punkcie 3 – uznał oskarżonego L. S. za winnego tego, że:

a)  w okresie od lutego 2016 r. do 8 marca 2016 r. w pomieszczeniach magazynowych w Z. przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w wykonaniu tego samego zamiaru i z wykorzystaniem takiej samej sposobności, posiadał wyroby akcyzowe w postaci papierosów w ilości 1.428.400 sztuk, pakowane w opakowaniach oznaczonych nazwą (...), bez polskich znaków akcyzy, nie ujawniając tym samym właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania, przez co naraził Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. (obecnie Naczelnika Urzędu C.-Skarbowego w K.) na uszczuplenie z tytułu należności publiczno-prawnych, a to podatku akcyzowego w łącznej kwocie co najmniej 1.189.283 złotych, czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa skarbowego z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s.,

b)  w okresie od lutego 2016 roku do dnia 8 marca 2016 roku w pomieszczeniach magazynowych w Z. przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, przyjął i przechowywał pochodzące z przestępstwa stypizowanego w art. 305 ust 1 i 3 ustawy z 30.06.2000 r. Prawo własności przemysłowej, wyroby akcyzowe, bez polskich znaków akcyzy, w postaci papierosów w ilości 1.428.400 sztuk oznaczonych należącym do (...) S.A. podrobionym znakiem (...), zapakowane w opakowaniach oznaczonych podrobionym znakiem (...) należącym do (...) S.A., o łącznej wartości rynkowej 948.686,14 zł, czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 65 § 1 k.k.,

przy czym przyjął, że zachowania te stanowiły jeden czyn w rozumieniu art. 8 § 1 k.k.s.

i za przestępstwo skarbowe realizujące znamiona wymienione w punkcie „a” na mocy art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 38 § 1 pkt 3 k.k.s. i art. 23 § 1 i § 3 k.k.s. skazał go na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 100 zł,

a za przestępstwo realizujące znamiona wymienione w punkcie „b” na mocy art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. skazał go na karę 1 roku i 1 miesiąca pozbawienia wolności,

uznając jednocześnie na mocy art. 8 § 2 k.k.s., że wobec oskarżonego wykonaniu podlega tylko najsurowsza z kar pozbawienia wolności, to jest orzeczona za przestępstwo skarbowe w wymiarze 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności;

w punkcie 4 – uznał oskarżonego L. S. za winnego tego, że w okresie od września 2015 r. do 8 marca 2016 r., na terenie Z., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, czyniąc sobie stałe źródło dochodów, w celu wprowadzenia do obrotu wyrobów tytoniowych, oznaczył podrobionym znakiem towarowym (...) S.A. nie mniej niż 5.136.280 sztuk papierosów marki L. oraz nie mniej niż 2.712.000 sztuk papierosów marki M. o łącznej wartości co najmniej 5.212.513,64 zł oraz podrobionym znakiem towarowym (...) S.A. nie mniej niż 1.353.780 sztuk papierosów marki W. o wartości co najmniej 899.126,52 zł, których to znaków nie miał prawa używać, przy czym dopuścił się tego przestępstwa w stosunku do towaru znacznej wartości 6.111.640,16 zł, czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 305 ust. 1 i 3 ustawy z 30.06.2000 r. Prawo własności przemysłowej w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k. i za to na mocy art. 305 ust. 3 ustawy z 30.06.2000 r. Prawo własności przemysłowej w zw. z art. 65 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. skazał go na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 100 zł;

w punkcie 5 – na mocy art. 39 § 1 i § 2 k.k.s. orzekł wobec oskarżonego L. S. karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wysokości 350 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 100 zł;

w punkcie 6 – na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu L. S. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 8 marca 2016 r. godz. 9.50 do 30 listopada 2016 r.;

w punkcie 7 – na mocy art. 45 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego L. S. przepadek równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z przypisanego mu w pkt 2a przestępstwa w kwocie 82.000 zł;

w punkcie 8 – na mocy art. 46 § 2 k.k. orzekł od oskarżonego L. S. nawiązki:

a) na rzecz (...) S.A. w kwocie 40.000 zł,

b) na rzecz P. B. S. w kwocie 25.000 zł;

w punkcie 14 – na mocy art. 627 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k. zasądził od oskarżonych (tj. S. O. i L. S. – przyp. SA) solidarnie na rzecz oskarżycieli posiłkowych (...) S.A. i P. B. S. po 3.120 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa adwokackiego;

w punkcie 15 – na mocy art. 627 k.p.k. i art. 2 ust. 5 w zw. z art. 7 oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych obciążył oskarżonego L. S. wydatkami i zasądził od niego opłatę w kwocie 7400 zł.

Apelację od tamtego wyroku – w zakresie dotyczącym oskarżonego L. S. – wnieśli obrońca i prokurator.

Obrońca oskarżonego L. S. zaskarżył wyrok w całości i powołując się na art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, w szczególności: art. 7 k.p.k. oraz art. 2 § 2 k.p.k. i art. 4 k.p.k., przejawiającym się w przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie jej w sposób dowolny, w szczególności poprzez ocenę materiału dowodowego w opozycji do zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego oraz poczynienie ustaleń w sposób wybiórczy, oparty na niejednoznacznych dowodach,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia polegający na ustaleniu, iż oskarżony L. S. dopuścił się przypisanych mu czynów, w tym brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej w sytuacji, gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego przeprowadzona w oparciu o przepisy kodeksu postępowania karnego nie pozwala na wysnucie wniosków, do jakich doszedł sąd orzekający.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 427 k.p.k. i art. 437 k.p.k. obrońca oskarżonego L. S. wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego.

Z kolei prokurator zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego L. S. i powołując się na art. 438 pkt 1 k.p.k. wyrokowi temu – w zakresie rozstrzygnięć dotyczących tego oskarżonego L. S. – zarzucił:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego, a to:

-

art. 6 § 1 k.k.s. poprzez dwukrotne przypisanie tego samego czynu i w konsekwencji dwukrotne skazanie L. S. za identycznie opisane przestępstwo zakwalifikowane z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s., wskazane w części dyspozytywnej wyroku w pkt 2 „b” i 3 „a”,

-

art. 46 § 1 k.k. w zw. z art. 46 § 2 k.k. poprzez zaniechanie zasądzenia od L. S. na rzecz (...) S.A. obowiązku naprawienia szkody bądź nawiązki, pomimo złożonego wniosku,

2.  (…),

3.  (…).

Podnosząc powyższe zarzuty, prokurator wniósł – odnośnie L. S. – o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

-

wyeliminowanie z pkt 2 „b” wyroku treści: „przy czym wraz z innymi ustalonymi osobami nadto w okresie od lutego 2016 roku do 8 marca 2016 roku w pomieszczeniach magazynowych w Z. przy ul. (...), posiadał wyroby akcyzowe w postaci papierosów w ilości 1 428 400 sztuk pakowane w opakowaniach oznaczonych nazwą (...), bez polskich znaków akcyzy, nie ujawniając tym samym właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania, przez co nadto naraził Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. (obecnie Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego w K.) na uszczuplenie podatku w kwocie co najmniej 1 189 283 złotych”,

-

zasądzenie od L. S. na podstawie art. 46 § 2 k.k. na rzecz (...) S.A. nawiązki w kwocie 11.000 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora okazała się zasadna i doprowadziła w zakresie dotyczącym oskarżonego L. S. do postulowanego w niej skutku w postaci zmiany zaskarżonego wyroku, która po części nastąpiła również z przyczyn dostrzeżonych z urzędu, natomiast apelacja obrońcy oskarżonego była niezasadna.

Zważywszy, że dalej sięgała apelacja obrońcy oskarżonego L. S., w pierwszej kolejności należy przystąpić do jej omówienia. Już w tym miejscu trzeba podkreślić, że zawarte w niej zarzuty były oczywiście bezzasadne.

Wbrew twierdzeniom obrońcy oskarżonego Sąd I instancji nie dopuścił się ramach procedowania naruszenia dyspozycji art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k. i art. 7 k.p.k.

W tym kontekście przypomnieć należy, że naruszenie norm wyrażonych w art. 2 § 2 k.p.k. (wyrok SN z 27.07.2000 r., IV KKN 532/99, LEX nr 250044, Prok.i Pr.-wkł. 2001/1/7; postanowienie SN z 28.12.2001 r., V KKN 329/00, LEX nr 51623) oraz w art. 4 k.p.k. (postanowienie SN z 09.07.2014 r., II KK 140/14, LEX nr 1480322; wyrok SN z 05.10.2010 r., III KK 370/09, OSNwSK 20101/1878) nie może stanowić samodzielnej, autonomicznej podstawy apelacyjnej, gdyż przepisy te określają ogólne dyrektywy postępowania i dopiero wskazanie tych przepisów ustawy procesowej, które miał sąd naruszyć, wbrew zasadzie prawdy materialnej oraz obiektywizmu, czyniłoby taki zarzut formalnie poprawnym. Skarżący nie powiązał z rzekomą obrazą norm zawartych w art. 2 § 2 k.p.k. oraz art. 4 k.p.k. naruszenia przepisów szczegółowych lub decyzji procesowych, z wyjątkiem ogólnikowego wskazania naruszenia art. 7 k.p.k. Skoro zaś ten zarzut, z przyczyn opisanych niżej, okazał się nietrafny, nie sposób było również stwierdzić naruszenia zasad prawdy materialnej oraz obiektywizmu.

W orzecznictwie wskazuje się (postanowienie SN z 28.04.2015 r., II KK 89/15, OSNPG 2015/7-8/7, KZS 2015/7-8/26), że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., jeśli tylko: jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających na korzyść oraz na niekorzyść oskarżonego, jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku. Zdaniem Sądu odwoławczego, przeprowadzona przez Sąd Okręgowy ocena dowodów przemawiających za przypisaniem oskarżonemu L. S. zarzucanych mu czynów, choć zwięzła, to została dokonana w sposób logiczny i zgodny z zasadami doświadczenia życiowego, wszechstronny i bezstronny, i jako takowa nie wykracza poza swobodną oraz pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. Sąd I instancji zgromadził istotne dla rozstrzygnięcia dowody, w szczególności nie naruszając treści art. 167 k.p.k. i art. 410 k.p.k., zgromadzony materiał dowodowy poddał należytej analizie i ocenie, a dokonane w efekcie ustalenia faktyczne zasługiwały na aprobatę Sądu Apelacyjnego.

Zauważyć należy, że obrońca oskarżonego L. S. nie sprecyzował w żaden sposób wspomnianych zarzutów, co należy ocenić krytycznie, zważywszy, że środek odwoławczy został sformułowany przez podmiot fachowy. Garść twierdzeń na poparcie zarzutu rzekomo wadliwej oceny dowodów zawarta została dopiero w uzasadnieniu apelacji. Tym nie mniej, mając na uwadze całość środka odwoławczego, niniejszym również do nich odniesiono się.

I tak, całkowicie chybione były twierdzenia obrońcy oskarżonego L. S., jakoby to Sąd Okręgowy bezkrytycznie dał wiarę świadkowi M. K. (1), którego wyjaśnienia obciążyły oskarżonego. Nie było tak z tej prostej przyczyny, iż sąd I instancji nie uczynił wyjaśnień M. K. (1) podstawą ustaleń faktycznych, o czym przekonuje treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku (str. 1-2).

Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutu obrońcy rzekomo wadliwej oceny przez Sąd Okręgowy depozycji procesowych M. S. (1) i oskarżonego L. S.. Wyłączne zastrzeżenia sprowadzały się do tego, że zdaniem skarżącego M. S. (1) składając wyjaśnienia, chciał doprowadzić do polepszenia swej sytuacji procesowej i rozmycia swej odpowiedzialności za przestępczy proceder, a oskarżony L. S. logicznie przedstawił przebieg z nim swej znajomości. Twierdzenia te były niezgodne z prawidłowo ocenionymi przez sąd I instancji dowodami oraz poczynionymi przezeń ustaleniami faktycznymi.

Przede wszystkim, podkreślić należy, że liczne wyjaśnienia M. S. (1) były konsekwentne i spójne wewnętrzne oraz przedstawiały szereg okoliczności wskazujących na popełnienie przez niego przestępstw w ramach zorganizowanej grupy przestępczej. W najmniejszym zakresie nie doprowadziły więc do rozmycia jego odpowiedzialności, lecz wręcz ją uwypukliły. Zarazem, nie wskazywały one na podjęcie próby przeniesienia odpowiedzialności na oskarżonego L. S. lub choćby na przypisanie mu większej roli w grupie niż ta, którą w rzeczywistości pełnił. Po prostu, opisane przez M. S. (1) w wyjaśnieniach okoliczności, będące następnie elementami ustaleń stanu faktycznego sprawy, wskazywały na zachowania samego M. S. (1), ale także jego brata D. S., M. K. (1) M. K. (2), S. O. oraz oskarżonego L. S., które wyczerpywały znamiona różnych przestępstw z ustaw karnych i karno-skarbowej. Siłę zarzutu obrońcy oskarżonego L. S. niwelował także fakt podtrzymania wyjaśnień przez M. S. (1) po jego prawomocnym skazaniu, w toku składania zeznań przed sądem I instancji. Wszak, na tym etapie bezspornie świadek M. S. (1) w żaden sposób nie mógł zmierzać do poprawy swej sytuacji procesowej.

Choć w gronie dowodów obciążających oskarżonego L. S. na plan pierwszy wybijały się, opisującego jego rolę i przestępstwa popełnione w zorganizowanej grupie przestępczej, wyjaśnienia i zeznania świadka M. S. (1), to znajdowały one silne wsparcie w opinii biegłego D. P., depozycjach procesowych D. S., uznanych za wiarygodne wyjaśnieniach oskarżonego S. O. oraz w materiałach niejawnych. Podkreślić trzeba, że dokonanej przez sąd I instancji oceny tych dowodów obrońca oskarżonego nie podważał, a przecież jednoznacznie wskazywały one na sprawstwo oskarżonego L. S. w zakresie przypisanych mu czynów. Znaczącą rolę w tym zakresie odegrały materiały niejawne, których szczegółową ocenę dokonaną przez Sąd Okręgowy sąd odwoławczy w całości podziela.

Wreszcie, rolę subsydiarną, acz wzmacniającą wiarygodność depozycji procesowych M. S. (1), pełniły zeznania policjantów A. H. i K. M., którzy obserwowali oskarżonego L. S., gdy kierował samochodem przyjeżdżającym na halę w Z., przy ul. (...) oraz do magazynu przy ul. (...), jak również widzieli na monitoringu jak załadowywał i wyładowywał kartony, a nadto zeznania postronnych świadków: M. S. (2), S. B., A. P. i P. K., którzy potwierdzili częstą i systematyczną obecność oskarżonego L. S. na miejscu przestępstw.

Już z racji rażącej sprzeczności z wymienionych dowodami tych wyjaśnień oskarżonego L. S., na które powoływał się w swej apelacji jego obrońca, podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. podczas ich oceny nie zasługiwał na uwzględnienie. Za niewiarygodnością wyjaśnień oskarżonego L. S. w kwestii tego, że pieniądze przekazane M. K. (1) były tylko pożyczką, a nie stanowiły finansowania działalności przestępczej, przemawiała ich niekonsekwencja, bowiem po raz pierwszy o rzekomej pożyczce oskarżony wspomniał dopiero podczas szóstego przesłuchania w śledztwie, tj. w dniu 30.11.2016 r. (k. 44). Zresztą, nawet prezentując tę wersję, oskarżony L. S. przyznał swój aktywny i różnoraki udział w przestępczych działaniach, wskazując, że zapewniał nocleg Ukraińcom oraz przewoził towar z wytwórni papierosów do magazynu w Z. przy ul. (...) (k. 47), a także tytoń stamtąd na ul. (...) (k. 49).

Zważywszy, że wedle całokształtu apelacji obrońcy oskarżonego L. S., to wadliwa ocena materiału dowodowego miała doprowadzić do błędu w ustaleniach faktycznych, a ocenę tę Sąd Apelacyjny uznał za prawidłową i mieszczącą się w ramach art. 7 k.p.k., również zarzut wspomnianego błędu był chybiony. W tym aspekcie przypomnieć należy, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może sprowadzać się tylko do odmiennej oceny materiału dowodowego, lecz powinien polegać na wykazaniu, jakich konkretnych uchybień, w świetle wiedzy i doświadczenia życiowego, dopuścił się Sąd w dokonanej przez siebie ocenie materiału dowodowego (wyrok SN z 22.01.1975 r., I KR 197/74, OSNKW 1975/5/58). Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu odmiennego poglądu, nie uzasadnia wniosku o popełnieniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych (wyrok SA w Krakowie z 19.05.2009 r., II AKa 73/09, KZS 2009/9/52, Prok. i Pr. – wkł. 2010/3/42). Zarzut ten jest zatem słuszny tylko wówczas, „gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania”; nie może on natomiast sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu (wyrok SN z dnia 24 marca 1975 r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995/84). Tymczasem ogólnikowe zarzuty podniesione przez obrońcę oskarżonego L. S. w tym zakresie stanowiły wyłącznie takową polemikę. Prawidłowa ocena dowodów przemawiających na niekorzyść oskarżonego L. O. doprowadziła sąd I instancji do prawidłowych ustaleń faktycznych co do roli tegoż oskarżonego w zorganizowanej grupie przestępczej i popełnianych przez niego w jej ramach przestępstw, co zwięźle, choć w wystarczającym stopniu ujęto w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (głównie na str. 1, a fragmentarycznie na str. 10-14 przy okazji analizy kwalifikacji prawnej przypisanych czynów).

Zważywszy na prawidłowo ustalony stan faktyczny, prokurator kwestionujący niektóre rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego zasadnie postawił zarzuty naruszenia prawa materialnego. Obydwa one były oczywiście słuszne.

Rację miał prokurator, podkreślając, że w świetle art. 46 § 1 k.k. i wobec złożenia przez pokrzywdzoną (...) S.A. wniosku o naprawienie szkody z dnia 16.08.2016 r. i dotychczasowego jej nienaprawienia, sąd I instancji miał obowiązek orzec taki obowiązek, a gdyby było to znacznie utrudnione, na mocy art. 46 § 1 k.k. orzec zamiast niego nawiązkę. Zważywszy, że wspomniane utrudnienia powstały, co zaowocowało orzeczeniem nawiązek na rzecz dwóch pozostałych pokrzywdzonych firm, uprawnione było poprzestanie na orzeczeniu nawiązki na rzecz trzeciej z nich. Sąd Okręgowy tego nie uczynił, choć z uzasadnienia zaskarżonego wyroku (str. 17) wynika, iż nastąpiło to jedynie wskutek omyłki.

W uzasadnieniu apelacji prokurator przedstawił racjonalne i poprawne matematycznie wyliczenie wysokości nawiązki na rzecz (...) S.A., w proporcji zarówno do wartości papierosów, w stosunku do których doszło do oznaczenia podrobionym znakiem towarowym, jak i nawiązek orzeczonych na rzecz pozostałych pokrzywdzonych. Istotnie bowiem, skoro w sytuacji podrobienia papierosów marki L. i M. wartych 5.212.513,64 zł ogólna wartość nawiązki orzeczona przez sąd I instancji na rzecz pokrzywdzonych (...) S.A. i P. B. S. wyniosła 65.000 zł (pkt 8 wyroku), to proporcjonalnie, wobec podrobienia papierosów marki W. wartych 899.126,52 zł, wartość nawiązki na rzecz (...) S.A. wynosić winna 11.212,10 zł, czyli w zaokrągleniu 11.000 zł.

Odnosząc się do zarzutu prokuratora naruszenia art. 6 § 1 k.k.s., stwierdzić należy, że prokurator trafnie zauważył, że w zaskarżonym wyroku Sąd Okręgowy dwukrotnie uznał oskarżonego L. S. winnym tego samego zachowania. Zarówno bowiem w punkcie 2b), jak i 3a) zaskarżonego wyroku, oskarżony L. S. został uznany winnym tego, że „wraz z innymi ustalonymi osobami nadto w okresie od lutego 2016 roku do 8 marca 2016 roku w pomieszczeniach magazynowych w Z. przy ul. (...), posiadał wyroby akcyzowe w postaci papierosów w ilości 1 428 400 sztuk pakowane w opakowaniach oznaczonych nazwą (...), bez polskich znaków akcyzy, nie ujawniając tym samym właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania, przez co nadto naraził Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w R. (obecnie Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego w K.) na uszczuplenie podatku w kwocie co najmniej 1 189 283 złotych”. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest wolne od rozważań, dlaczego doszło do takiego zabiegu, ale niezależnie od przyczyn, rozstrzygnięcie to było nieprawidłowe i nie mogło się ostać.

W tym bowiem zakresie doszło do naruszenia art. 6 § 1 k.k.s. W myśl tego przepisu ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo skarbowe albo tylko jedno wykroczenie skarbowe. Jego odpowiednikiem jest art. 11 § 1 k.k., według którego ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo. Popełniony przez sprawcę czyn (będący tym samym czynem w rozumieniu art. 11 § 1 k.k. lub art. 6 § 1 k.k.s.) może wyczerpywać znamiona jednego tylko przepisu, co – poza koniecznością dokonania prawidłowej kwalifikacji prawnej – na ogół nie powoduje innego rodzaju trudności. Jednak, w analizowanym przypadku było inaczej. Ten sam czyn w rozumieniu tego samego fragmentu zachowania oskarżonego L. S. zakwalifikowanego jako wyczerpujące znamiona przestępstwa skarbowego z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s., został mu przypisany zarówno w punkcie 2b), jak i w punkcie 3a) zaskarżonego wyroku. Gdyby do takiej sytuacji doszło w odrębnym postępowaniu, zaistniałaby sytuacja opisana w art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., recypowanym w odniesieniu do przestępstw skarbowych przez art. 113 § 1 k.k.s., a w razie prawomocnego zakończenia wcześniejszego postępowania – zaistniałaby bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. W realiach niniejszej sprawy zaistniałe uchybienie nastąpiło w jednym wyroku, wobec czego wymagało zmiany polegającej na wyeliminowaniu z opisu jednego z czynów cytowanego wyżej, a „dublującego się” zachowania oskarżonego L. S.. Zważywszy, że związane ono było z posiadaniem wyrobów akcyzowych związanych z ich przechowywaniem, a nie wytwarzaniem, eliminacji podlegał opis z punktu 2b) zaskarżonego wyroku, w którym generalnie ujęto zachowania polegającego na nielegalnej produkcji papierosów.

Rozważania poświęcone kwestii jedności czynu w kontekście działalności przestępczej oskarżonego L. S., polegającej na szeroko rozumianym nielegalnym wytwarzaniu papierosów, doprowadziły Sąd Apelacyjny do wniosku o nieodzowności dokonania jeszcze jednej zmiany zaskarżonego wyroku. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów koniecznym stało się w trybie art. 455 k.p.k. poprawienie błędnej kwalifikacji prawnej zachowań przypisanych oskarżonemu L. S. w punktach 2a) i 4 zaskarżonego wyroku przez przyjęcie, że stanowią one jeden czyn ciągły (art. 12 k.k.).

Punktem wyjścia dla tej konstatacji było uwzględnienie, że konstrukcja z art. 11 § 1 k.k., wraz z jej rozwinięciem w art. 11 § 2 k.k., znajduje zastosowanie również do przypadków, gdy popełniony przez sprawcę czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach ustawy karnej, aktualizując tym samym problem tzw. zbiegu przepisów ustawy. Na gruncie wskazanej normy w piśmiennictwie wskazuje się, że uprawnione jest badanie, czy ten sam fragment ludzkiego zachowania, w znaczeniu tego samego kompleksu uzewnętrznionych ruchów, jest przedmiotem karnoprawnego wartościowania z punktu widzenia jednego typu czynu zabronionego, czy też wielu typów (A. Zoll, Komentarz do art. 11 k.k., teza 4 [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. Komentarz do art. 1-52, pod. red. W. Wróbla, A. Zolla, WK 2016). Zaznacza się także, że w kwestii ustalania jedności czynu wolno kierować się regułą, iż tam, gdzie zasadnicze względy nie stają temu na przeszkodzie, należy przyjmować jedność czynu, a nie wielość czynów. Wielość ocen zachowania się sprawcy nie może prowadzić do upatrywania w nim wielości czynów (M. Kulik, A. Wąsek, Komentarz do art. 11 k.k., teza 8 [w:] Kodeks Karny. Komentarz, pod red. M. Filara, WK 2016).

Zawarta w art. 11 § 1 k.k. zasada stoi na przeszkodzie mnożeniu bytów przez przyjmowanie fikcji, że sprawca dopuścił się dwóch lub więcej przestępstw z tego względu, że popełniony przez niego czyn może być zakwalifikowany z więcej niż jednego przepisu części szczególnej Kodeksu karnego lub innych ustaw przewidujących odpowiedzialność karną. Wprowadza zatem zasadę zakazu multiplikacji przestępstw wynikającej z multiplikacji ocen odnoszonych do tego samego czynu. W piśmiennictwie trafnie wskazuje się, że jeżeli w ocenie osoby trzeciej, bezstronnego obserwatora, zachowanie sprawcy przedstawia się jako jeden czyn (społeczny ogląd czynu), to tej jedności nie należy rozbijać na mniejsze elementy (M. Kulik, A. Wąsek, Komentarz do art. 11 k.k., teza 5 [w:] Kodeks Karny. Komentarz, pod red. M. Filara, WK 2016).

W odniesieniu do przestępczych zachowań oskarżonego L. S., sąd I instancji przypisał mu odrębnie: nielegalne wytwarzanie papierosów, wyczerpujące znamiona przestępstwa z art. 14 w zw. z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (w punkcie 2a), jak i oznaczanie papierosów podrobionymi znakami towarowymi, wyczerpujące znamiona przestępstwa z art. 305 ust. 1 i 3 Prawa własności przemysłowej (w punkcie 4). Tym samym, Sąd Okręgowy pominął zasadę jedności czynu (art. 11 § 1 k.k.), w przypadku wyczerpania jednym zachowaniem znamion dwóch przestępstw (art. 11 § 2 k.k.). Podkreślić bowiem należy, że proceder podrabiania znaków towarowych był immanentną częścią procesu nielegalnej produkcji i pakowania papierosów. Wszak już na etapie produkcji papierosów przez owijanie tytoniu bibułką z nadrukiem znaku towarowego, jednym zachowaniem wyczerpywano znamiona dwóch przestępstw (art. 11 § 2 k.k.): z art. 14 w zw. z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych oraz z art. 305 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej. Wynika to jednoznacznie z ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd I instancji, a zarazem z opisu zachowań przypisanych oskarżonemu L. O.. Porównanie ilości sztuk i wartości podrobionych papierosów oznaczonych znakami towarowymi (...), (...) oraz (...), ujętych w opisach z punktów 2a) oraz 4, prowadzi do jednoznacznego wniosku, że te same papierosy wytworzone w tym samym czasie i miejscu przez te same osoby, wśród których był też oskarżony L. S., były papierosami, które oznaczono podrobionymi znakami towarowymi. Nie deprecjonował tego wniosku fakt, że zachowanie z pkt 2a) zaskarżonego wyroku zostało popełnione w okresie od marca 2015 roku, a zachowanie z pkt 4 zaskarżonego wyroku – od września 2015 roku. Przypomnieć bowiem należy, że zakres nielegalnego wytwarzania był nie tylko dłuższy, ale i szerszy pod względem przedmiotowym, obejmując również papierosy bez oznaczeń.

Zasadnicze znaczenie dla przyjętej konstrukcji miała okoliczność, że oskarżony L. S. wyczerpał tym samym, rozciągniętym w czasie zachowaniem i z góry powziętym zamiarem, znamiona obydwóch wymienionych przestępstw.

W orzecznictwie trafnie wskazuje się, że nie można z czynu popełnionego z góry powziętym zamiarem wyizolować odrębnego zachowania i poddać go odrębnej ocenie, gdyż taki zabieg prowadzi do zatracenia istoty czynu ciągłego, na który właśnie takie zachowania, dokonane z wyżej wymienionym zamiarem i w krótkich odstępach czasu, składają się. Podlegają one jednej karnoprawnej ocenie, jako jedno przestępstwo, popełnione w warunkach art. 12 k.k. (wyrok SN z 17.10.2013 r., IV KK 147/13, LEX nr 1403985). Nie budzi wątpliwości, że według definicji zawartej w art. 12 k.k., czyn ciągły stanowi jeden czyn zabroniony. Skoro więc w tym przepisie została przyjęta konstrukcja jednoczynowa, to oczywistym jest, iż mają do niej zastosowanie zasady kumulatywnego zbiegu przepisów ustawy, wynikające z art. 11 § 2 i 3 k.k. (wyrok SA w Łodzi z 13.03.2008 r., II AKa 17/08, KZS 2009/6/75, Prok.i Pr.-wkł. 2009/6/39).

Podkreślić trzeba, że w odniesieniu do norm z art. 14 w zw. z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych oraz z art. 305 ust. 3 Prawa własności przemysłowej nie zachodzi żadna z reguł wyłączania wielości ocen: specjalności, konsumpcji lub subsydiarności. Jeżeli zatem sprawca jednym czynem, również w ramach konstrukcji czynu ciągłego, wyczerpuje znamiona obydwóch tych przepisów, zachodzi między nimi właściwy zbieg, co czyni koniecznym zastosowanie konstrukcji z art. 11 § 2 k.k.

Przypomnieć bowiem należy, że właściwy zbieg przepisów zachodzi wtedy, gdy ten sam czyn wyczerpuje znamiona typów czynów zabronionych określonych w przynajmniej dwóch przepisach ustawy karnej i nie da się oddać w kwalifikacji prawnej zawartości bezprawia tego czynu, pomijając któryś ze zbiegających się przepisów (A. Zoll, Komentarz do art. 11 k.k., teza 27 [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. Komentarz do art. 1-52, pod. red. W. Wróbla, A. Zolla, WK 2016).

Z powyższych względów konieczną stała się zmiana zaskarżonego wyroku przez przyjęcie, iż zachowania przypisane w punktach 2a) i 4 stanowią jeden czyn ciągły, polegający na tym, że oskarżony L. S. w okresie od marca 2015 r. do 8 marca 2016 r., a w zakresie oznaczania podrobionymi znakami towarowymi w okresie od września 2015 r. do 8 marca 2016 r., w Z., działając w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, czyniąc sobie stałe źródło dochodów, bez wymaganego wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, wytworzył wyroby tytoniowe o znacznej wartości, tj. 54.670 sztuk bez oznaczeń o wartości co najmniej 36.309,63 złotych oraz 37.600.000 sztuk papierosów o nieustalonych oznaczeniach o wartości co najmniej 24.169.656 złotych, a także wytworzył wyroby tytoniowe w celu wprowadzenia ich do obrotu, oznaczając je podrobionymi znakami towarowymi, których nie miał prawa używać, wytwarzając co najmniej 1.353.780 sztuk papierosów o nazwie W. o wartości co najmniej 899.126,52 złotych, oznaczając je podrobionym znakiem towarowym (...) S.A., a także 5.136.280 sztuk papierosów o nazwie L. o wartości co najmniej 3.411.311,72 złotych i 2.712.000 sztuk papierosów o nazwie M. o wartości co najmniej 1.801.201,92 złotych, oznaczając je podrobionym znakiem towarowym (...) S.A., czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 14 w zw. z art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych oraz z art. 305 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k. Zaznaczyć należy, że opis ten nie wprowadza żadnych nowych ustaleń faktycznych, a jedynie precyzuje (poprzez pominięcie fragmentów dublujących się) w odniesieniu do znamion obydwóch wymienionych przepisów te ustalenia, które zostały przypisane w zaskarżonym wyroku.

Zarazem Sąd Apelacyjny dokonał korekty w zakresie kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu L. S. czynu z ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej. Kwalifikację z art. 305 ust. 1 i 3 Prawa własności przemysłowej uznano za błędną, gdyż narusza zasadę lex specialis derogat legi generali. Wskazane przestępstwa z różnych ustępów tego przepisu są samodzielne, zawierają różne zagrożenie karą oraz pełny zestaw znamion przestępstwa, a jedynie przez wzgląd na zasady techniki legislacyjnej, aby nie powtarzać znamion szczegółowo już opisanych w ustępie pierwszym, przestępstwo z ustępu 3 odsyła do nich, jedynie dodając znamiona o charakterze kwalifikującym.

W zaistniałej sytuacji konieczne stało się na zasadzie art. 11 § 3 k.k. orzeczenie oskarżonemu L. S. na nowo kary. Przy jej wymiarze Sąd Apelacyjny miał na uwadze dyrektywy z art. 53 § 1 i 2 k.k. i okoliczności omówione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podczas analizy wymiaru kar. Uwzględniono również, aby orzeczona na nowo kara nie przekraczała swą wysokością kar orzeczonych za zachowania przypisane w punktach 2a) oraz 4 zaskarżonego wyroku. Dlatego też, na mocy art. 305 ust. 3 Prawa własności przemysłowej w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. wymierzono oskarżonemu L. S. karę 8 miesięcy pozbawienia wolności i karę 150 stawek dziennych grzywny po 100 zł stawka.

Zważywszy, że surowsza od kary tak orzeczonej była kara 10 miesięcy pozbawienia wolności i 300 stawek dziennych grzywny po 100 zł stawka wymierzona za przestępstwo skarbowe przypisane w punkcie 2b) zaskarżonego wyroku, na zasadzie art. 8 § 2 i 3 k.k.s. ustalono, że wykonaniu podlega tylko owa kara.

Chociaż żaden z zarzutów sformułowanych w petitum apelacji obrońcy oskarżonego nie dotyczył wymiaru kary, mając na uwadze, że apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku (art. 447 § 1 k.p.k.), w tym przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych (art. 447 § 2 k.p.k.), Sąd Odwoławczy rozważył również tę kwestię. Przemawiał za tym również ten fragment uzasadnienia apelacji, w którym skarżący zarzucił rażącą surowość kary (bez sprecyzowania, czy chodzi o kary jednostkowe, czy o karę łączną), zwłaszcza w zestawieniu z karą orzeczoną wobec M. K. (1) w sprawie o sygn. akt IV K 53/17.

Co do tej ostatniej kwestii, zaznaczyć należy, że wedle informacji zawartych w aktach sprawy, wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 23 listopada 2018 r., sygn. akt IV K 53/17, skazujący za zarzucane mu przestępstwa M. K. (1), nie był prawomocny w czasie rozpoznawania niniejszej sprawy. W tych okolicznościach, niezależnie od zasady indywidualizacji odpowiedzialności karnej oraz niepowtarzalnej sytuacji osobistej i procesowej każdego z oskarżonych, powoływanie się na treść powyższego wyroku było chybione.

Odnosząc się szerzej do analizowanego zagadnienia, przypomnieć należy, że zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut w kategorii ocen, można podnieść jedynie wówczas, gdy kara nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, stając się w społecznym odczuciu karą niesprawiedliwą (wyrok SA w Poznaniu z 04.07.2013 r., II AKa 125/13, LEX nr 1345555; wyrok SA w Lublinie z 04.06.2014 r., II AKa 72/14, LEX nr 1493773; wyrok SN z 30.11.2016 r., IV KK 225/16, LEX nr 2169500). Przy tym, na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu niedającym się wręcz zaakceptować (wyrok SA w Warszawie z 18.09.2013 r., II AKa 258/13, LEX nr 1392054; wyrok SA w Łodzi z 29.10.2013 r., II AKa 196/13, LEX nr 1386142; wyrok SA w Łodzi z 28.01.2014 r., II AKa 264/13, LEX nr 1425460; wyrok SA we Wrocławiu z 17.05.2012 r., II AKa 125/12; wyrok SA w Warszawie z 24.01.2019 r., II AKa 409/18, LEX nr 2620794). Pojęcie „rażącej niewspółmierności” zostało sprecyzowane w praktyce jako różnica „wyraźna”, „bijąca w oczy”, czy wręcz „oślepiająca” (wyrok SA w Gdańsku z 21.09.2017 r., II AKa 293/17, LEX nr 2433293; wyrok SA w Katowicach z 09.08.2018 r., II AKa 209/18, LEX nr 2579752).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie sposób przyjąć, aby kary jednostkowe orzeczone wobec oskarżonego L. S. wyrokiem sądu I instancji były rażąco niewspółmiernie surowe w opisanym wyżej ujęciu. W szczególności, kary te, choć nie należały do łagodnych, nie raziły w oczy swą surowością. Zauważyć też należy, że ferując wyrok w zakresie wymiaru kary, Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (str. 14-15), choć zwięźle, to jednak wskazał na okoliczności faktyczne i prawne, które miał w polu widzenia. Wśród okoliczności obciążających sąd I instancji trafnie wskazał na spowodowanie znacznych strat finansowych oraz popełnienie przestępstw w zorganizowanej grupie przestępczej, co należy szerzej rozumieć jako dokonanie ich wspólnie i w porozumieniu z innymi sprawcami. Zaznaczyć należy, że do okoliczności obciążających nie zaliczono uprzedniej karalności oskarżonego L. S.. Wobec tego, zmiana w tym zakresie zaistniała na etapie postępowania apelacyjnego nie oznacza, iż należy tylko z tego powodu korygować orzeczenie sądu I instancji. Nadto, zauważyć należy, że ani w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, ani w apelacji obrońcy oskarżonego L. S., nie przedstawiono jakichkolwiek dotyczących go okoliczności łagodzących.

Podsumowując, zaskarżony wyrok w zakresie rozstrzygnięcia co do kar jednostkowych nie wykraczał poza granice swobodnego uznania sędziowskiego, w szczególności kar orzeczonych oskarżonemu L. S. nie można było uznać za rażąco niewspółmierne, tym bardziej, że nie wymierzono ich w górnych granicach ustawowego zagrożenia.

Zważywszy jednak, że Sąd Apelacyjny dokonał zmiany zaskarżonego wyroku polegającej na wymierzeniu nowej kary za przypisane oskarżonemu L. S. zachowanie z punktu II.1 wyroku, doszło do zmiany konfiguracji kar jednostkowych, będących podstawą orzeczenia kary łącznej. Rodziło to dwa następstwa.

Przede wszystkim, zaistniała konieczność orzeczenia kary łącznej na nowo. Jej granice kształtowały się odmiennie niż na etapie wyrokowania przez sąd I instancji, gdyż jej górnej granicy nie powiększała już kara 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz 100 stawek dziennych grzywny po 100 zł stawka wymierzona za przestępstwo skarbowe przypisane w punkcie 4 zaskarżonego wyroku. Mając na uwadze związek czasowo-przestrzenny między czynami przypisanymi oskarżonemu L. S., a z drugiej strony popełnienie ich na szkodę różnych podmiotów oraz godzenie nimi w różne dobra prawne, Sąd Apelacyjny zastosował zasadę asperacji i na podstawie art. 39 § 1 i 2 k.k.s. i art. 20 § 2 k.k.s. w zw. z art. 85 § 1 i 2 k.k. połączył podlegające wykonaniu kary pozbawienia wolności i kary grzywny oraz orzekł wobec oskarżonego L. S. karę łączną 2 lat pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wysokości 350 stawek dziennych po 100 zł stawka. Oparcie się na art. 20 § 2 k.k.s. w zw. z art. 85 § 1 i 2 k.k. (pominiętych przez Sąd Okręgowy) było niezbędne, gdyż art. 39 § 1 i 2 k.k.s. nie zawiera autonomicznych przepisów określających zasady łączenia kar, a jedynie normy regulujące jej wymiar. Ponadto, o ile, stosując zasadę asperacji, nie było podstaw do wymierzenia kary łącznej grzywny niższej niż w zaskarżonym wyroku, to istniały takie w odniesieniu do kary łącznej pozbawienia wolności. Skoro bowiem górna granica tej kary wynosiła 2 lata i 7 miesięcy pozbawienia wolności, to orzeczenie kary łącznej w wysokości takiej jak wymierzona przez Sąd Okręgowy oznaczałoby oparcie się na zasadzie zbliżonej do kumulacji, do czego nie było podstaw. Zważywszy na wymiar orzeczonej kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności, jej wykonanie nie podlegało warunkowemu zawieszeniu.

Konsekwencją orzeczenia oskarżonemu L. S. nowej kary łącznej pozbawienia wolności była, wynikająca z art. 63 § 1 k.k., potrzeba zaliczenia na jej poczet okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 8 marca 2016 r. godz. 9:50 do dnia 30 listopada 2016 r. Wymagało to uchylenia rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 6 zaskarżonego wyroku, co było uzasadnione również tym, że dotyczyło ono zaliczenia „na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności”, a nie na poczet kary łącznej pozbawienia wolności.

Mając powyższe na uwadze, nie stwierdzając uchybień uwzględnianych z urzędu niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do zwolnienia oskarżonego L. S. od kosztów sądowych. Złożyły się na nie wyliczona na podstawie art. 2 ust 1 pkt 4 i art. 3 ust. 1 w zw. z art. 6 w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych opłata za obie instancje w kwocie 7300 zł oraz wydatki postępowania odwoławczego obejmujące połowę ryczałtu za doręczenie wezwań i innych pism w każdej instancji w kwocie 10 zł i opłatę przewidzianą za udzielenie informacji z rejestru skazanych w kwocie 30 zł. Wysokość wspomnianego ryczałtu ustalono w oparciu o § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa postępowaniu karnym (jt. Dz.U.2013.663), a wysokość opłaty – na podstawie § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2014 r. w sprawie opłat za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego (Dz. U. 2014.861 ze zm.).

sędzia (del.) Marcin Ciepiela sędzia Wiesław Kosowski sędzia Grzegorz Wątroba