Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 listopada 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. G. jako pracownik u płatnika składek (...) S. D. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 10 czerwca 2019 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że od dnia 30 sierpnia 2019 roku wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy, następnie wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od dnia 1 października 2019 roku do dnia 7 listopada 2019 roku, owa niezdolność trwała nieprzerwanie do dnia 5 grudnia 2019 roku, zaś przed zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych przez płatnika składek, skarżąca była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych. W ocenie organu rentowego świadczenie pracy w ramach umowy o pracę nie miało miejsca i stosunek pracy nie został nawiązany, zaś przedłożone dokumenty nie stanowią wystarczającego dowodu na podjęcie i wykonywanie pracy przez A. G., a potwierdzają jedynie fakt formalnego ich sporządzenia w celu uwiarygodnienia nieistniejącego stosunku pracy, ponieważ pomimo długotrwałej nieobecności wnioskodawczyni w pracy, płatnik składek nie zatrudnił na jej miejsce innego pracownika, a zatem zgłoszenie A. G. do ubezpieczeń społecznych jako pracownika u płatnika składek (...) S. D. miało na celu jedynie uzyskanie prawa do wypłaty świadczeń przysługujących osobie o statusie pracownika i nosi znamiona pozorności. (decyzja – k. 63-66 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 30 grudnia 2019 roku A. G. odwołała się od powyższej decyzji do sądu wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, iż w spornym okresie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu. Zaskarżonej decyzji zarzuciła niewyjaśnienie rzeczywistego przebiegu jej ubezpieczenia oraz naruszenie: art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a., art. 80 k.p.a. oraz art. 107 k.p.a. w związku z art. 11 k.p.a. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazała, że organ rentowy nie odniósł się do stanu faktycznego sprawy. Ewentualny brak podporządkowania organizacyjnego i służbowego nie został w żaden sposób uzasadniony. Co więcej, praktycznie niemożliwe jest ocenianie wartości pracy konkretnego pracownika dla jego pracodawcy, ponieważ nie decydują o tym wyłącznie kryteria obiektywne. Stanowi to niedozwoloną ingerencję w prawa przedsiębiorcy do ustalania wynagrodzenia za pracę z wyłączeniem sytuacji jaką jest wyzysk czy naruszenie praw pracowniczych wynikających z przepisów kodeksu pracy. (odwołanie – k. 3-12)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 29 stycznia 2020 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie jako bezzasadnego podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie – k. 17-19)

Na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie. (rozprawa z dnia 29 września 2020 roku 00:54:29 – 00:57:37 – płyta CD – k. 204)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. D. prowadzi działalność gospodarczą od dnia 2 sierpnia 2010 roku na podstawie wpisu do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej pod firmą (...). Stałym miejscem wykonywania działalności gospodarczej jest Ł., ul. (...), lok. 31. Dodatkowymi stałymi miejscami wykonywania działalności gospodarczej jest G., ul (...), ul. (...). (wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k. 9-10 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Przedmiotem działalności gospodarczej płatnika jest sprzedaż hurtowa wyrobów metalowych oraz sprzętu i dodatkowego wyposażenia hydraulicznego i grzejnego. Usługi obejmują także montaż urządzeń grzewczych oraz wykonywanie hydrauliki i instalacji CO. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200, zeznania płatnika składek S. D. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:54:02-00:54:16 – k. 202 w związku z rozprawy 00:40:18 – 00:46:33 – k. 201-202)

Wnioskodawczyni z wykształcenia jest magistrem zarządzania. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

Skarżąca choruje przewlekle na wirusowe zapalenie wątroby typu B, z powodu którego w dniu 6 maja 2019 roku została skierowana do szpitala. Z uwagi na ciągłe przesuwanie terminu przyjęcia, wnioskodawczyni nigdy z niego nie skorzystała. (skierowanie –k. 31, dokumentacja medyczna – k. 85-86, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):21:15- 00:33:09 – k. 200-201)

O ofercie zatrudnienia w firmie płatnika składek skarżąca dowiedziała się od swoich znajomych. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

W połowie kwietnia 2020 roku skarżąca zaaplikowała na stanowisko przedstawiciela handlowego w firmie płatnika. W tym celu wysłała stosowne CV. (curriculum vitae – k. 14- 15, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

W połowie maja 2019 roku doszło do pierwszego spotkania pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek, podczas którego S. D. wyjaśnił na czym miałaby polegać ewentualna praca A. G.. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

Skarżąca była już w ciąży, o której dowiedziała się podczas wizyty u lekarza ginekologa w dniu 9 maja 2019 roku. (dokumentacja medyczna (koperta) – k. 186, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

Przed nawiązaniem stosunku pracy z odwołującą płatnik składek sam wykonywał wszystkie czynności charakterystyczne dla zajmowanego przez nią stanowiska pracy. Potrzebował jednak osoby, która odciążyłaby go w ich wykonywaniu. Korzystniejszym dla niego rozwiązaniem było zatrudnienie osoby, a następnie odpowiednie jej przeszkolenie i wdrożenie do wykonywanych czynności, niż zatrudnienie pracownika posiadającego już doświadczenie, gdyż to generowało większe koszty. (zeznania płatnika składek S. D. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:54:02-00:54:16 – k. 202 w związku z rozprawy 00:40:18 – 00:46:33 – k. 201-202)

W dniu 10 czerwca 2019 roku pomiędzy A. G. a (...) S. D. została zawarta umowa na czas określony od dnia 10 czerwca 2019 roku do dnia 31 maja 2020 roku, na mocy której ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku przedstawiciela handlowego w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem zasadniczym brutto 2900 złotych miesięcznie. Jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano 10 czerwca 2019 roku. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200, umowa o pracę – k. 21 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu zawarcia opisanej umowy płatnik składek wiedział, że wnioskodawczyni była w ciąży. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200, zeznania płatnika składek S. D. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:54:02-00:54:16 – k. 202 w związku e-protokół z rozprawy 00:39:07 – 00:40:18 – k. 201)

W dniach od 10 czerwca 2019 roku do dnia 11 czerwca 2019 roku skarżąca odbyła szkolenie BHP- instruktaż ogólny i stanowiskowy. (zeznania płatnika składek S. D. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:54:02-00:54:16 – k. 202 w związku z rozprawy 00:39:07 – 00:40:18 – k. 201, karta szkolenia wstępnego – k. 24 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni była zdolna do podjęcia pracy w firmie płatnika. (orzeczenie lekarskie – k. 22 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni była wdrażana do pracy na stanowisku przedstawiciela handlowego przez płatnika składek, który odpowiadał za plan pracy oraz nadzór nad wykonywanymi przez nią czynnościami. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):33:09- 00:39:07 – k. 201, zeznania płatnika składek S. D. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:54:02-00:54:16 – k. 202 w związku z rozprawy 00:40:18 – 00:46:33 – k. 201-202)

Wnioskodawczyni stosowała się do poleceń służbowych kierowanych w stosunku do niej przez S. D.. Płatnik składek przyjeżdżał danego dnia do siedziby firmy, w której przebywała skarżąca, a następnie określał jej harmonogram pracy. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:33:09 – k. 199-201)

Do zakresu obowiązków wnioskodawczyni na stanowisku przedstawiciela handlowego należało:

1.  pozyskiwanie klientów i budowanie sieci sprzedaży;

2.  podtrzymywanie współpracy i wsparcie merytoryczne dla klienta;

3.  negocjowanie warunków współpracy z klientami;

4.  przygotowanie i realizacja planów sprzedażowych;

5.  dbanie o pozytywny wizerunek firmy;

6.  monitorowanie rynku w zakresie popytu i podaży produktów sprzedawanych przez firmę;

7.  promowanie produktów firmy;

8.  monitorowanie działań konkurencji;

9.  przygotowywanie prezentacji, ofert handlowych oraz raportów;

10.  organizacja spotkań promocyjnych.

(zakres obowiązków – k. 14 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni wraz z płatnikiem składek jeździła do klientów. Przyglądała się w jaki sposób powinna być prowadzona rozmowa handlowa oraz jakie ewentualnie pytania winny być zadawane. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

W czasie pracy odwołująca sporządzała własnoręczne notatki, w których zapisywała definicje pojęć charakterystyczne dla pracy w firmie płatnika, a także zadania przynależne do jej stanowiska pracy. A. G. nie była upoważniona przez S. D. do podpisywania dokumentów. (notatki – k. 32-45)

Skarżąca miała stałe godziny pracy od 8.00 do 16.00. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200, listy obecności – k. 27-30 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W okresie przenoszenia siedziby firmy płatnika z ul. (...) na ul. (...) w czerwcu 2019 roku wnioskodawczyni zajmowała się porządkowaniem dokumentów w segregatorach, a także ulotek, ofert czy pudełek z asortymentem. Przy innych elementach przy których zachodziła konieczność dźwigania, skarżącej pomagał płatnik S. D.. W nowej siedzibie firmy wnioskodawczyni układała dokumenty. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

Z list obecności wynika, że skarżąca była obecna w pracy:

- w czerwcu 2019 roku – codziennie począwszy od 10 czerwca 2019 roku do 28 czerwca 2019 roku z wyłączeniem weekendów;

- w lipcu 2019 roku - codziennie począwszy od 1 lipca 2019 roku do 31 lipca 2019 roku z wyłączeniem weekendów;

- w sierpniu 2019 roku - codziennie począwszy od 1 sierpnia 2019 roku do 29 sierpnia 2019 roku z wyłączeniem weekendów i dnia wolnego od pracy (15 sierpnia 2019 roku). W dniu 30 sierpnia 2019 roku wnioskodawczyni przebywała na zwolnieniu lekarskim;

- we wrześniu 2019 roku - przebywała na zwolnieniu lekarskim.

- w październiku 2019 roku – w okresie od 1 grudnia 2019 roku do dnia 6 grudnia 2019 oraz od dnia 11 grudnia do dnia 31 grudnia 2019 roku przebywała na zwolnieniu lekarskim, w okresie od dnia 7 października 2019 roku do dnia 10 października 2019 roku była obecna w pracy.

(listy obecności – k. 166-170, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):21:15- 00:33:09 – k. 200-201)

W okresie przedmiotowego zatrudnienia wnioskodawczyni nie zwalniała się z pracy w związku z ciążą. Na wizyty lekarskie udawała się po godzinach pracy. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):33:09- 00:39:07– k. 201)

Wynagrodzenie wnioskodawczyni kształtowało się w następujący sposób (kwota do wypłaty):

- za miesiąc czerwiec 2019 roku – 1129,47 złotych;

- za lipiec 2019 roku – 2087,19 złotych;

- za sierpień 2019 roku – 2087,19 złotych;

- za wrzesień 2019 roku – 2087,19 złotych.

(polecenia przelewów – k. 29-30, potwierdzenia przelewów – k. 31-32 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W okresie od dnia 30 sierpnia 2019 roku do dnia 4 września 2019 roku, a następnie od dnia 15 września 2019 roku do 20 września 2019 roku wnioskodawczyni przebywała w szpitalu z powodu prawej kolki nerkowej . (dokumentacja medyczna – k. 98- 122 verte, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

W firmie płatnika składek nie było innych pracowników zatrudnionych na stanowisku przedstawiciela handlowego. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):33:09- 00:39:07 – k. 201)

W okresie od dnia 1 czerwca 2018 roku oprócz wnioskodawczyni płatnik składek zatrudniał w swojej firmie czterech innych pracowników. (wykaz pracowników – k. 162)

W piśmie z dnia 28 września 2019 roku odwołująca zwróciła się do pracodawcy z prośbą o wypłacanie wynagrodzenia do jej rąk własnych. W dniu 30 września 2019 roku wnioskodawczyni otrzymała wynagrodzenie za pracę w formie gotówkowej. Fakt ten potwierdziła odręcznym podpisem. Wcześniejsze wynagrodzenia za pracę (czerwiec – sierpień) wnioskodawczyni były przelewane na wskazany przez nią rachunek bankowy. (lista płac – k. 28, potwierdzenia przelewów – k. 31-32, pismo – k. 33 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Po wyjściu ze szpitala wnioskodawczyni na krótko wróciła do pracy, po czym otrzymała zwolnienie lekarskie od lekarza ginekologa do dnia porodu. W dniu (...) urodziła dziecko. Po tym fakcie skarżąca nie wróciła już do pracy u płatnika składek. (dokumentacja medyczna – k. 125-128, k. 130-133, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:53:47 – 00:54:02 – k. 202 w związku z e-protokół (...):02:25- 00:21:15 – k. 200)

W okresie niezdolności do pracy płatnik składek nie zatrudnił nikogo na miejsce wnioskodawczyni z uwagi na podpisanie z developerami w Ł. i ze Z. umowy, co spowodowało, iż stanowisko przedstawiciela handlowego stało się zbędne. Do podpisania umów doszło w sierpniu 2019 roku. (zeznania płatnika składek S. D. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:54:02-00:54:16 – k. 202 w związku z e-protokół (...):40:18 – 00:46:33 – k. 201-202)

Firma płatnika składek osiągnęła przychód w następujących wysokościach:

- w 2018 roku – 2.591 219, 34 złotych;

- w 2019 roku – 3.417 210, 33 złotych;

- w 2020 roku – 1.013 570, 36 złotych.

(księga przychodów i rozchodów – k. 163-165)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, których wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł powodów by czynić to z urzędu, a nadto na podstawie zeznań wnioskodawczyni i płatnika składek S. D., uznając je w całości za wiarygodne. Sąd dał wiarę powołanym dowodom, z których wprost wynika faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawczynię w ramach umowy o pracę zawartej z płatnikiem. Wersja zdarzeń przedstawiona przez skarżącą i płatnika składek znajduje odzwierciedlenie w dokumentacji zebranej w sprawie. Ich zeznania są jasne, logiczne, wzajemnie niesprzeczne i uzupełniające się.

Wskazać trzeba zaś, że na uzasadnienie swojej wersji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił w toku procesu żadnych dowodów oraz zasadnie nie podważył załączonych do akt dokumentów i zeznań wnioskodawczyni, płatnika oraz świadków. Organ rentowy jest stroną postępowania, która, jak każda strona procesu, jest zobligowana do wykazania twierdzeń, z których wywodzi skutki prawne (art. 232 k.p.c.). W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ rentowy ma pozycję strony (art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c.), więc powinien przejawiać odpowiednią aktywność dowodową, w przeciwnym razie ponosi negatywne skutki prawne swej bierności, polegające zwłaszcza na zmianie wydanej decyzji. (vide wyrok SA w Katowicach z dnia 19.11.2013 r., III AUa 2476/12, opubl. LEX nr 1394193).

Z osobowych źródeł dowodowych wprost bowiem wynika na czym polegała praca wnioskodawczyni, a dowody te korelują z załączonymi przez płatnika licznymi dokumentami pochodzącymi z badanego okresu. Skarżąca zatrudniona była bowiem na stanowisku przedstawiciela handlowego. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci: podpisanych przez wnioskodawczynię list obecności, pisemnego zakresu obowiązków, listy płac, potwierdzeń przelewów wynagrodzeń stanowią wiarygodne źródło informacji na temat faktycznego wykonywania przez skarżącą pracy. Podkreślenia również wymaga, iż wnioskodawczyni posiada odpowiednie wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe pozwalające jej na wykonywanie powierzonej u płatnika pracy.

W tym stanie rzeczy zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający, aby wyjaśnić sporną okoliczność, a mianowicie czy zawarta przez A. G. z płatnikiem składek S. D. umowa o pracę nosiła cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z ciążą i chorobą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz.U.z 2020r., poz.266) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do brzmienia art. 22 § 1 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy podporządkowania typu pracowniczego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podpisywania list obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest faktycznie realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika faktycznie świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie skarżąca zawarła z płatnikiem składek w dniu 10 czerwca 2019 roku umowę o pracę na czas określony do dnia 31 maja 2020 roku, której ważność została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana.

Nie ulega wątpliwości, iż wskazana umowa nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c. oraz nie jest ona także sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. § 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni w chwili zawierania umowy o pracę co prawda wiedziała, że jest w ciąży, ale podkreślenia wymaga, iż świadczenie pracy na rzecz pracodawcy przez nieomal 3 miesiące miało charakter faktyczny, a dopiero ze względu na stan zdrowia, a więc przyczyny od skarżącej niezależnej, zmuszona była do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego.

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją faktycznie świadczyła od dnia 10 czerwca 2019 r. do 29 sierpnia 2019 r., a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. (por. wyrok SN z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251 oraz wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235)

Trudno uznać, że dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być zakwalifikowane jako zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia.

Już same okoliczności towarzyszące zawarciu umowy o pracę i ustalona sekwencja wydarzeń, nie świadczą o pozorności kwestionowanej umowy. Wnioskodawczyni zatrudniona była bowiem w firmie płatnika składek na stanowisku przedstawiciela handlowego. Skarżąca z wykształcenia jest magistrem zarządzania, posiada stosowne kwalifikacje, a także doświadczenie zawodowe, które jednoznacznie sugerowało, iż płatnik składek powierzając jej pracę w swojej firmie będzie miał pewność, iż powierzane zadania będzie wykonywała rzetelnie, dokładając przy tym należytej staranności. Faktem jest, iż przed zatrudnieniem skarżącej to na płatniku składek spoczywał ciężar realizacji obowiązków, które były charakterystyczne dla stanowiska pracy odwołującej. Jak zeznał płatnik składek decyzja o zatrudnieniu A. G. podyktowana była jednak chęcią odciążenia siebie od ilości dotychczas wykonywanych zadań w ramach funkcjonowania firmy. Jak wskazał nadto wprost płatnik, korzystniejszym dla niego wariantem z punktu widzenia ponoszonych kosztów było zatrudnienie osoby, a następnie jej stosowne przeszkolenie niż zatrudnienie pracownika, który legitymował się już odpowiednim doświadczeniem.

Fakt, że w okresie niezdolności do pracy skarżącej S. D. nie zdecydował się zatrudnić na jej miejsce żadnej nowej osoby, jest logiczny w świetle faktu, że w sierpniu 2019 roku podpisał on umowę z developerami z Ł. i ze Z. co spowodowało, że dalsze utrzymywanie stanowiska przedstawiciela handlowego stało się zbędne. Takie działanie wydaje się zatem jak najbardziej racjonalne. Niewątpliwie u źródeł każdej zawieranej przez pracodawcę umowy o pracę leży przyczyna, w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno - organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy. Przy zawieraniu umowy o pracę pracodawca kieruje się przede wszystkim własną potrzebą gospodarczą, która jest determinantą decyzji o zatrudnieniu. W judykaturze utrwalone są zapatrywania, że zarówno racjonalność zatrudnienia, jak i potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy z punktu widzenia jej pozorności ( por. wyroki SN z 2 lutego 2000 r., II UKN 359/99, OSNP 2001 nr 13, poz. 447, z 17 marca 1998 r., II UKN 568/97, OSNP 1999 nr 5, poz. 187, z 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNP 2001 nr 13, poz. 449).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy w sposób jednoznaczny wskazuje, że wnioskodawczyni wykonywała powierzone jej zadania zgodnie z pisemnym zakresem obowiązków, a także czynności zlecane jej na bieżąco przez płatnika składek, który kontrolował terminowość, sposób ich wykonywania, a także ustalał harmonogram pracy odwołującej.

Z ustaleń Sądu wynika także, że w toku zatrudnienia A. G. jeździła także wraz z płatnikiem składek do potencjalnych klientów i przyglądała się w jaki sposób winna być prowadzona rozmowa handlowa, zaś w czerwcu 2019 roku - w okresie przenoszenia siedziby firmy płatnika składek - zajmowała się układaniem, porządkowaniem dokumentów, przy czym przy elementach wymagających siły i dźwigania pomocy udzielał jej sam płatnik składek. Podkreślenia wymaga, wbrew twierdzeniom organu rentowego, iż skarżąca nie była upoważniona do podpisywania dokumentów firmowych. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził w żaden sposób przedstawianego w tej kwestii stanowiska ZUS.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie wykazał także, że wnioskodawczyni miała stałe godziny pracy od 8.00 do 16.00, zaś swoją codzienną obecność firmie potwierdzała za pomocą podpisu na liście obecności.

Sąd nie znalazł również powodów do kwestionowania wynagrodzenia odwołującej. Wskazaną kwotę w wysokości 2900 złotych brutto miesięcznie skarżącej zaproponował płatnik składek, zaś kwota ta – wobec wykształcenia skarżącej i zakresu powierzanych jej zadań – nie jest wygórowana.

Sąd zważył, że w dacie zawarcia spornej umowy wnioskodawczyni była co prawda w ciąży, ale miała w tym czasie orzeczenie lekarza medycyny pracy o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku pracownika biurowego. Fakt ten wskazuje, iż w chwili podpisywania przedmiotowej umowy nie istniały przeszkody natury medycznej do podjęcia przez skarżącą tej pracy z uwagi na stan zdrowia. Zważyć przy tym trzeba uwagę, że umowa

została zawarta w dniu 10 czerwca 2019 roku. Podjęcie pracy u płatnika nastąpiło w początkowej fazie ciąży, co wskazuje na zamiar jej wykonywania. Nie budzi wątpliwości, że obowiązujące przepisy nie zakazują zawierania umów o pracę z kobietami w ciąży, który to zakaz stałby w oczywistej sprzeczności z podstawową zasadą prawa pracy określoną w art. 11 ³ k.p., wprowadzającą zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w stosunkach pracy. Zakaz podejmowania działalności zarobkowej przez kobiety w ciąży naruszałby zresztą także konstytucyjną zasadę równości z art. 32 Konstytucji RP.

Nawet, gdyby wnioskodawczyni będąc już w potwierdzonej w ciąży dążyła do uzyskania dodatkowego tytułu prawnego do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz do odpowiednio wysokiej podstawy wymiaru świadczeń zasiłkowych, to działania podejmowane w tym kierunku nie są przez prawo zakazane, wręcz przeciwnie, są zrozumiałe z punktu widzenia osoby postępującej racjonalnie i dbającej o zabezpieczenie świadczeń w związku z chorobą i macierzyństwem. Zapatrywania takie są ugruntowane w judykaturze. Zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet jeśli głównym powodem jest chęć uzyskania zasiłku macierzyńskiego bądź odpowiednio wysokiego zasiłku, nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem, jeśli umowa faktycznie jest realizowana (por. wyroki SN z 6 lutego 2006 r., III UK 156/05, LEX nr 272549, z 4 sierpnia 2005 r., II UK 320/04, OSNP 2006 nr 7-8, poz. 122).

Należy przy tym podkreślić, że wnioskodawczyni, w dacie zawarcia umowy o pracę miała zaświadczenie lekarskie o braku przeszkód do jej wykonywania. Z kolei jej niezdolność do pracy powstała najpierw w dniu 30 sierpnia 2019 roku i trwała do 4 września 2019 roku, a następnie od dnia 15 września 2019 roku do 20 września 2019 roku kiedy to przebywała w szpitalu z powodu prawej kolki nerkowej, po wyjściu ze szpitala skarżąca na krótko wróciła do pracy od dnia 7 października 2019 roku do dnia 10 października 2019 roku, a następnie ponownie udała się na zwolnienie lekarskie do dnia porodu. Do tego czasu wnioskodawczyni rzeczywiście świadczyła na rzecz płatnika pracę.

Uwzględniając wszystkie wskazane wyżej okoliczności należy uznać, że niewątpliwie brak było po obu stronach zgody na jakiekolwiek zatrudnienie pozorne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wykazał w żaden sposób, że między stronami było porozumienie w tym zakresie lub zgoda stron. O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. W przedmiotowej sprawie płatnik natomiast chciał zatrudnić skarżącą i miał ku temu realne powody.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy, wobec czego należało kwestionowaną decyzję zmienić na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującej kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).