Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

28 lutego 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 14 lutego 2022 r. na rozprawie w Warszawie

odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 6 kwietnia 2021 r., znak (...), (...), (...) i (...)

z udziałem M. O., M. M. (1), M. H. (1) i W. D. (1)

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

I.  zmienia zaskarżoną decyzję znak (...) w ten sposób, że stwierdza, że W. D. (1) jako pracownik płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r.;

II.  oddala odwołania w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego.

sygn. akt VII U 794/21

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. 14 maja 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 6 kwietnia 2021 r., znak (...) w przedmiocie stwierdzenia, że M. O. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r.

Zaskarżonej decyzji odwołująca się spółka zarzuciła naruszenie:

- art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 11 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 66 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 74 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, że zainteresowany nie pozostawał w stosunku pracy od 1 października 2020 r., podczas gdy wykonywał powierzone obowiązki pracownicze w reżimie pracowniczym;

- art. 22 k.p. poprzez jego niezastosowanie wskutek przyjęcia, że pomiędzy zainteresowanym, a płatnikiem składek nie występowały elementy charakterystyczny dla stosunku pracy;

- art. 83 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez ich zastosowanie wskutek przyjęcia, że zainteresowany i płatnik składek zawarli umowę o pracę jedynie dla pozoru w celu obejścia prawa.

W oparciu o powyższe zarzuty odwołująca spółka wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że zainteresowany, jako osoba zatrudniona u płatnika składek na podstawie umowy o pracę, począwszy od dnia 1 października 2020 r., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

W uzasadnieniu odwołania płatnik składek podniósł, że spółka skupia się i operuje na rynku gastronomicznym – mobilnym cateringu. W okresie poprzedzającym zatrudnienie pracowników w spółce wzrastało zapotrzebowanie na mobilne usługi gastronomiczne zarówno u klientów prywatnych jak i biznesowych. Obszar działań spółki skupiał się na obszarze województwa (...) i planowano rozszerzyć ją o cały kraj, w tym celu podjęto decyzje o zatrudnieniu pracowników. W związku z planowanym rozwojem spółki, została zawarta umowa o pracę z zainteresowanym na czas określony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego. Zatrudnienie zainteresowanego było podyktowane chęcią polepszenia, zabezpieczenia i zwiększenia pozycji firmy pod kątem prawnym. Zainteresowany pracował 5 dni w tygodniu w formie home office w systemie zadaniowego systemu czasu pracy. Do obowiązków zainteresowanego należało: kontakt z kancelariami prawniczymi, przygotowywanie odpowiedzi na pisma, prowadzenie korespondencji z urzędami oraz klientami firmy. Płatnik podkreślił, że wolą stron było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem (odwołanie, k. 3-6 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy powołując się na brzmienie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 22 k.p. wskazał, że na podstawie zabranego materiału dowodowego nie sposób uznać, że pomiędzy stronami został nawiązany stosunek pracy. W toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego nie zostały przedstawione dowody świadczenia pracy przez M. O. na rzecz płatnika składek. Złożone przez strony dokumenty składają się w znacznej mierze z dokumentacji kadrowo- finansowej, która nie stanowi wystarczającego dowodu potwierdzającego świadczenie pracy. Ponadto do umowy został dołączony zakres czynności pracownika, który został przygotowany Pana M. O., ale w dokumencie tym wskazano stanowisko „młodszy specjalista ds. prawnych i procesowych", które nie jest zgodne z nazwą stanowiska zawartą w umowie o pracę. Z powyższego dokumentu wynika, że do obowiązków zainteresowanego należało: kontakt z kancelariami prawniczymi notarialnymi; przygotowywanie odpowiedzi na pisma; prowadzenie korespondencji z urzędami oraz klientami firmy. Z kolei pomimo upływu kilkumiesięcznego okresu czasu od dnia zgłoszenia do ubezpieczeń, nie przedłożono żadnego dowodu potwierdzającego, aby takie czynności były faktycznie wykonywane.

W dalszej części uzasadnienia organ rentowy podniósł, że umowa zawarta między stronami miała charakter pozorny, a zamiarem stron było wyłącznie stworzenie pozorów wykonywania pracy w celu uzyskania przez ww. korzyści w postaci objęcia ubezpieczeniami społecznymi, co skutkowałoby wypłatą wsparcia w ramach tzw. tarczy antykryzysowej. Płatnik wystąpił do ZUS z wnioskami o zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek za miesiące od listopada 2020 r. do kwietnia 2021 r. (...) Sp. z o.o. uzyskało z pomocy publicznej w ramach tzw. Tarczy antykryzysowej pomoc publiczną w kwocie 34 000 zł., w tym 24 000 zł od Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy w W.. Organ rentowy zwrócił również uwagę, że według informacji zawartych w KRS spółka (...) sp. z o.o. powstała 14 grudnia 2017 r. Od momentu jej powstania do 1 października 2020 r. nie zgłaszała do ubezpieczenia osób na podstawie umowy o pracę (odpowiedź na odwołanie, k. 11-13 a.s.).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. 14 maja 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 6kwietnia 2021 r., znak (...) w przedmiocie stwierdzenia, że M. H. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r. Płatnik składek wniósł o jej zmianę poprzez ustalenie, że M. H. (1), jako osoba zatrudniona u płatnika składek na podstawie umowy o pracę, począwszy od 1 października 2020 r., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

W uzasadnieniu odwołania spółka podniosła, że w przypadku M. H. (1) zatrudnienie go na podstawie umowy o pracę było podyktowane długoletnią współpracą ze spółką i chęcią większego zaangażowania i mocniejszego związania ze spółką. Do jego zakresu obowiązków należało zawieranie umów pracowniczych, rozliczanie się z pracownikami, organizowanie administracyjnej, finansowej i gospodarczej obsługi firmy, prawidłowe dysponowanie i wykorzystywanie środków określonych w planie finansowym firmy. W ocenie odwołującej spółki twierdzenie organu rentowego, że czynność prawna polegająca na zawarciu umowy pomiędzy spółką za zainteresowanym jest bezwzględnie nieważna, jest niezasadne. Zdaniem odwołującej, art. 210 § 1 k.s.h. wprowadza konieczność dokonania czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy w imieniu spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnika, jednak w razie niedochowania wymogu przewidzianego w ww. przepisie dopuszczalne jest konwalidowanie czynności prawnej dokonanej w takich okolicznościach i jest to wówczas nieważność względna. W ocenie odwołującej umowa o pracę może być zawarta także poprzez dopuszczenie pracownika do pracy, czego organ rentowy nie wziął pod uwagę. Zainteresowany podjął się wykonywania pracy określonej w umowie o pracę przyjmował i wypłacał za nią wynagrodzenie. Ponadto zatrudnienie zainteresowanego na stanowisku specjalistycznym niezwiązanym z wykonywaniem czynności z zakresu zarządu spółką w momencie nawiązania stosunku pracy, było formalnie dopuszczalne i obiektywnie uzasadnione. Zainteresowany był pod stałym nadzorem drugiego członka zarządu, wykonywał swoją pracę w określonym przez pracodawcę miejscu i czasie, nie posiadał on również autonomii w podejmowaniu decyzji, musiał respektować uchwały wspólników. Żadne przepisy, ani Kodeks pracy, ani Kodeks spółek handlowych nie zawiera regulacji, która wykluczałaby możliwość skutecznego zawarcia umowy o pracę między wspólnikiem spółki będącym jednocześnie jej członkiem zarządu, a tą spółką (odwołanie, k. 3-8 akt VII U 796/21).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. 14 maja 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 6 kwietnia 2021 r., znak (...) w przedmiocie stwierdzenia, że M. M. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r. W uzasadnieniu odwołania spółka powołała tożsamą argumentację jak w przypadku odwołania od decyzji z 6 kwietnia 2021 r., znak (...) dotyczącej M. H. (1) i także wniosła o jej zmianę poprzez ustalenie, że M. M. (1), jako osoba zatrudniona u płatnika składek na podstawie umowy o pracę, począwszy od dnia 1 października 2020 r., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu (odwołanie, k. 3-7 akt VII U 795/21).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. 14 maja 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 6 kwietnia 2021 r., znak (...) w przedmiocie stwierdzenia, że W. D. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r. W uzasadnieniu odwołania spółka powołała tożsamą argumentację jak w przypadku odwołania od decyzji z 6 kwietnia 2021 r., znak (...) dotyczącej M. O. i także wniosła o jej zmianę poprzez ustalenie, że W. D. (1), jako osoba zatrudniona u płatnika składek na podstawie umowy o pracę, począwszy od 1 października 2020 r., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu (odwołanie, k. 3-7 akt VII U 797/21).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedziach na te odwołania wniósł o ich oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniach odpowiedzi na odwołania organ rentowy podniósł, że umowy zawarte pomiędzy stronami miały charakter pozorny, a zamiarem stron było wyłącznie stworzenie pozorów wykonywania pracy w celu uzyskania przez ww. korzyści w postaci objęcia ubezpieczeniami społecznymi, co skutkowałoby wypłatą wsparcia w ramach tzw. Tarczy antykryzysowej. Płatnik wystąpił do ZUS z wnioskami o zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek za miesiące od listopada 2020 r. do kwietnia 2021 r. (...) Sp. z o.o. uzyskało z pomocy publicznej w ramach tzw. Tarczy antykryzysowej pomoc publiczną w kwocie 34 000 zł., w tym 24 000 zł od Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy w W.. Organ rentowy zwrócił również uwagę, że według informacji zawartych w KRS spółka (...) Sp. z o.o. powstała 14 grudnia 2017 r. Od momentu jej powstania do 1 października 2020 r. nie zgłaszała do ubezpieczeń osób na podstawie umowy o pracę (odpowiedzi na odwołania, k. 11 -13 akt VII U 797/21, k. 12 – 14 akt VII U 795/21, k. 13-15 akt VII U 796/21).

Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawy VII U 797/21, VII U 795/21 i VII U 796/21 i VII U 794/21 celem wspólnego rozpoznania i dalszego prowadzenia pod sygn. akt VII U 794/21 (zarządzenia z dnia 14 czerwca 2021 r. , k. 17 akt VII U 796/21, 14 września 2021 r., k. 34 akt VII U 797/21, 28 października 2021 r., k. 97 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. powstała na mocy umowy z 7 grudnia 2017 r. Do zarządu spółki zostali powołani M. H. (1) i M. M. (1), którzy zostali upoważnieni do składania oświadczeń w imieniu spółki jako każdy z członków zarządu samodzielnie. (...) sp. z o.o. działa aktualnie pod firmą (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. i 14 grudnia 2017 r. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) Wspólnikami spółki są: M. H. (1) posiadający 80 udziałów, M. M. (1) posiadający 50 udziałów i P. H. posiadający 20 udziałów. Prezesem zarządu jest M. H. (1). Przedmiotem działalności spółki jest ruchoma placówka gastronomiczna. Spółka posiada rikszę, z której wykonywana jest sprzedaż lodów. Spółka zajmuje się wynajmem mobilnych lodziarni na imprezy takie jak pikniki, wesela, festiwale (wpis KRS, k. 8-9 a.s., umowa spółki z 7 grudnia 2017 r. – nienumerowane karty a.r.).

Spółka od 2018 r. prowadziła działalność handlową w zakresie sprzedaży lodów kulkowych dostarczanych bezpośrednio przez producenta z mobilnego roweru. Sprzedażą lodów zajmowali się M. H. (1) i M. M. (1). Spółka do października 2020 r. nie zatrudniała pracowników na podstawie umów o pracę, a jedynie na podstawie umów zlecenia. Sytuacja finansowa spółki w 2020 r. była gorsza w stosunku do 2019 r., ponieważ w 2020 r. osiągnęła mniejsze obroty. M. H. (1) zajmował się sprawami spółki i był odpowiedzialny za kontakt z księgową N. S. z Biura (...) S.C. Przesyłał on do biura rachunkowego dokumenty do rozliczenia drogą e-mail - 27 października 2020 r. i 18 listopada 2020 r. Wiadomości zawierały podpis (...). M. H. (1) zlecał księgowej zarejestrowanie pracowników w ZUS i dostarczał potrzebne dokumenty. Reprezentował spółkę przy podpisywaniu umowy najmu lokalu przy ul. (...) w W.. M. M. (1) był odpowiedzialny za kontakt z klientami i obsługę mediów społecznościowych, sporządził ofertę dla klientów na sezon 2021 (decyzja Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w (...) W. z 27 czerwca 2018 r., – nienumerowane karty a.r., zaświadczenie o wpisie do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIP z 27 czerwca 2018 r., – nienumerowane karty a.r., wyniki laboratoryjne z 19 maja 2016 r. i 17 czerwca 2016 r. - nienumerowane karty a.r., wiadomości e-mail z 27 października 2020 r. i 18 listopada 2020 r. - nienumerowane karty a.r., „oferta sezon – 2021” - nienumerowane karty a.r., zeznania świadka N. S., k. 95 - 96 a.s., zeznania świadka W. Z., k. 134 v. a.s.).

1 października 2020 r. spółka zawarła z M. H. (1) umowę o pracę na czas określony od 1 października 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem 2600 zł brutto. W spółce nie było osoby której M. H. bezpośrednio podlegał, a która nadzorowałaby jego pracę ani osoby go zastępującej. Powierzono mu obowiązki dyrektora operacyjnego: nadzór pracowniczy, wyznaczanie strategii do przyszłych działań, księgowość zarządcza przygotowanie faktur oraz wewnętrznej sprawozdawczości, kontakt z kluczowymi klientami w tradycyjny sposób oraz online, zakup środków trwałych. Do jego odpowiedzialności należało: rozliczanie się z ZUS oraz US, zawieranie umów pracowniczych oraz ich zmiany, rozliczanie się z pracownikami, przygotowanie nagród pracowniczych, organizowanie administracyjnej, finansowej i gospodarczej obsługi firmy, prawidłowe dysponowanie i wykorzystanie środków określonych w planie finansowym firmy. Spółka 16 października 2020 r. dokonała zgłoszenia M. H. (1) do ubezpieczeń społecznych. Wynagrodzenie miało być wypłacane gotówką do rąk własnych. Orzeczeniem lekarskim z 28 października 2020 r. M. H. (1) został uznany za zdolnego do podjęcia pracy na stanowisku pracownika biurowego. Od 31 grudnia 2020 r. zmieniono wysokość jego wynagrodzenia na 2800 zł brutto miesięcznie (umowa o pracę z 1 października 2020r., k. B2 a/o, zakres czynności pracownika, k. B5 a/o, orzeczenie lekarskie nr (...) cz. A a/o, wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych, k. B7 a/o, przeszeregowanie z 31 grudnia 2020 r., k. B21 a/o).

1 października 2020 r. spółka zawarła z M. M. (1) umowę o pracę na czas określony od 1 października 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem 2600 zł brutto. W spółce nie było osoby której bezpośrednio podlegał poza formalną podległością M. H. (1). Nie było osoby nadzorującej jego pracę. Powierzono mu obowiązki specjalisty ds. kluczowych klientów sporządzanie listy klientów, kontakt z klientem telefonicznie lub online, przygotowanie ofert dla klientów, zarządzanie social media, tj. (...), (...), strona internetowa, do jego odpowiedzialności należało również podpisywanie umów i kontraktów z klientami, zarządzanie umowami, dokonywanie zmian zapisów, dokonywanie zmian w danych zamieszczonych na portalach społecznościowych spółki. Spółka 16 października 2020 r. dokonała zgłoszenia M. M. (1) do ubezpieczeń społecznych. Wynagrodzenie miało być wypłacane gotówką do rąk własnych. Orzeczeniem lekarskim z 27 października 2020 r. M. M. (1) został uznany za zdolnego do podjęcia pracy na stanowisku pracownika biurowego (umowa o pracę z 1 października 2020r., k. B2 a/o, zakres czynności pracownika, k. B5 a/o, wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych, k. B7 a/o, orzeczenie lekarskie nr (...) cz. A a/o,).

1 października 2020 r. spółka zawarła z M. O. umowę o pracę na czas określony od 1 października 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem 2600 zł brutto. Powierzono mu obowiązki młodszego specjalisty ds. prawnych i procesowych. W zakresie czynności pracownika oznaczono, że podlega służbowo M. H. (1). Do jego obowiązków miało należeć: kontakt z kancelariami prawniczymi i notarialnymi, przygotowywanie odpowiedzi na pisma, prowadzenie korespondencji z urzędami oraz klientami firmy, przygotowywanie dokumentacji oraz jej prawidłowa archiwizacja, wykonywanie bieżących prac administracyjnych, dokonywanie analizy stanu faktycznego i prawnego spraw, nadzór nad przebiegiem postępowań sądowych KRS. Spółka 16 października 2020 r. dokonała zgłoszenia M. O. do ubezpieczeń społecznych. Wynagrodzenie miało być wypłacane gotówką do rąk własnych na podstawie dowodów wypłaty. Orzeczeniem lekarskim z 6 listopada 2020 r. M. O. został uznany za zdolnego do podjęcia pracy na stanowisku pracownika biurowego. 31 grudnia 2020 r. zmieniono wysokość wynagrodzenia na 2800 zł brutto miesięcznie. Umowa została rozwiązana za porozumieniem stron 31 maja 2021 r. (umowa o pracę z 1 października 2020 r., k. B2 a/o, zakres czynności pracownika, k. B5 a/o, wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych, k. B7 a/o, orzeczenie lekarskie nr (...) cz. A a/o, świadectwo pracy z 31 maja 2021 r. cz. C a/o, przeszeregowanie z 31 grudnia 2020 r. – nienumerowane karty a.r.).

1 października 2020 r. spółka zawarła z W. D. (1) umowę o pracę na czas określony od 1 października 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem 2600 zł brutto. Od 1 października 2020 r. powierzono mu obowiązki pracownika biurowo – terenowego: wprowadzenie przyszłych pracowników na stanowisko specjalisty ds. sprzedaży, rekrutacja początkowo potencjalnych kandydatów na stanowisko specjalisty ds. sprzedaży, szkolenie w zakresie sprzedaży produktów firmy, ocena szkolonych kandydatów pod kątem długoterminowej współpracy, obsługa sekretariatu, urządzeń biurowych, poczty elektronicznej, wystawianie faktur, wydawanie zaświadczeń o przebytym szkoleniu, przygotowywanie odpowiedniej dokumentacji bez prawa do podpisu. W zakresie czynności od 15 maja 2021 r. oznaczono, że podlega służbowo M. H. (1) i zastępuje go M. H. (1). Do jego obowiązków miało należeć: wprowadzenie przyszłych pracowników na stanowisko specjalisty ds. sprzedaży, rekrutacja początkowo potencjalnych kandydatów na stanowisko specjalisty ds. sprzedaży, szkolenie w zakresie sprzedaży produktów firmy, obieranie dostaw, podpisywanie umów z usługodawcami, kontakt z kontrahentami, nadzór logistyczny stanu magazynowego, otrzymał upoważnienie do podpisywania faktur. Spółka 16 października 2020 r. dokonała zgłoszenia W. D. (1) do ubezpieczeń społecznych. Wynagrodzenie miało być wypłacane gotówką do rąk własnych. Orzeczeniem lekarskim z 29 października 2020 r. W. D. (1) został uznany za zdolnego do podjęcia pracy na stanowisku pracownika biurowego. 31 grudnia 2020 r. zmieniono wysokość wynagrodzenia na 2800 zł brutto miesięcznie (umowa o pracę z 1 października 2020r., k. B2 a/o, zakres czynności pracownika, k. B5 a/o, zakres czynności pracownika z 15 maja 2021 r – nienumerowane karty a/o, wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych, k. B7 a/o, orzeczenie lekarskie nr (...) cz. A a/o, przeszeregowanie z 31 grudnia 2020 r. – nienumerowane karty a/o).

W. D. (1) w praktyce zajmował się kontaktem z dostawcą W. W. - pracownikiem firmy (...) sp. z o.o., będącej producentem lodów. Odbierał zamówione lody i podpisywał faktury oraz kontaktował się telefonicznie z W. W. celem umówienia się na obiór towaru. W. D. (1) zajmował się także wystawianiem faktur, uzupełnianiem lodów do pudełek i ich załadunkiem do samochodu i umieszczaniem w rikszy, która posiadała chłodziarkę. Wykonywał sprzedaż lodów z rikszy. Latem sprzedaż odbywała się na bulwarach wiślanych, w weekendy ubezpieczony pracował przy obsłudze rikszy na eventach takich jak imprezy urodzinowe, wesela, dzień dziecka. Od poniedziałku do piątku zajmował się odbieraniem dostaw lodów i sprzątaniem. Ubezpieczony wyszukiwał eventy, a M. H. (1) decydował, w których spółka weźmie udział. Udzielał także odpowiedzi na pytania klientów zadawane za pośrednictwem portali społecznościowych. Polecenia wydawał mu osobiście lub telefonicznie M. H. (1). Czas pracy był uzależniony od ilości pracy, w weekendy pracę wykonywał po 10 godzin dziennie (faktura VAT z 30 października 2020 r. – nienumerowane karty a.r., faktury VAT z 19 maja 2021 r., 23 czerwca 2021 r., 24 czerwca 2021 r., 2 lipca 2021 r., 21 lipca 2021 r., 12 sierpnia 2021 r., k. 105-114 a.s., wydruk wiadomości w komunikatorze (...) z 5 lutego 2021 r. - nienumerowane karty a.r., zeznania świadka J. S., k. 96 a.s., zeznania świadka W. W., k. 96 a.s.).

2 stycznia 2021 r. płatnik składek złożył wniosek o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników. Do wniosku spółka była zobowiązana do dołączenia dokumentacji potwierdzającej zatrudnienie pracowników. Zgodnie z pkt 7 wniosku o przyznanie dofinansowania, nie mógł on obejmować pracowników zatrudnionych w okresie krótszym niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku. Wojewódzki Urząd Pracy w W. zawarł z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę o świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Wysokość świadczenia dla płatnika składek na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników w rozumieniu art. 15g ust. 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązanych związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych objętych wykazem pracowników: M. H. (1), M. M. (1), W. D. (1) i M. O. łącznie wyniosła 24 000 zł. Za każdego pracownika spółka otrzymała dofinansowanie w wysokości 2000 zł za 1 miesiąc - łącznie za 3 miesiące dofinansowanie na jednego pracownika wynosiło 6000 zł. Dofinansowanie w łącznej kwocie 24 000 zł zostało wypłacone na rachunek bankowy wskazany we wniosku (...) Sp. z o.o. (wniosek o przyznanie świadczeń na podstawie art. 15gga ustawy (...)19, k. 27 – 28 a.s., umowa o świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy wraz z załącznikami, k. 29 – 43 a.s.).

(...) sp. z o.o. 28 lutego 2021 r. złożyła w ZUS wniosek o zwolnienie z opłacania należności z tytułu składek. Pismem z 24 marca 2021 r. ZUS (...) Oddział w W. poinformował spółkę, że z dniem 15 marca 2021 r. została zwolniona z opłacania należności z tytułu składek za luty 2021 r. w kwocie 4699,08 zł. Również 14 maja 2021 r. spółka złożyła w ZUS wniosek o zwolnienie z opłacania należności z tytułu składek. Pismem z 20 maja 2021 r. ZUS (...) Oddział w W. poinformował spółkę, że z dniem 18 maja 2021 r. została zwolniona z opłacania należności z tytułu składek za marzec 2021 r. w kwocie 4699,08 zł. Zwolnienie to stanowiło pomoc publiczną, mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Sekcji 3.1 Komunikatu Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii (...)19 (Dz. Urz. UE C 91 z 20 marca 2020 r. z późn. zm.). (pismo ZUS z 24 marca 2021 r., k. 46 a.s., pismo ZUS z 20 maja 2021r., k. 46v. a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na podstawie art. 61 § 1 i 4 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych 8 lutego 2021 r. zawiadomił (...) sp. z o.o. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i wysokości podstaw wymiaru składek za W. D. (1), M. H. (1), M. M. (1) i M. O.. Po zakończeniu postępowania organ rentowy na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 36 ust. 1 i 4 i art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. wydał zaskarżone decyzje:

- z dnia 6 kwietnia 2021 r., znak (...), w której stwierdził, że W. D. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r.,

- z dnia 6 kwietnia 2021 r., znak (...), w której stwierdził, że M. H. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r.,

- z dnia 6 kwietnia 2021 r., znak (...), w której stwierdził, że M. M. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r.,

- z dnia 6 kwietnia 2021 r., znak (...), w której stwierdził, że M. O. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r.,

Uzasadniając stanowisko organ rentowy uznał, że umowy o pracę są nieważne w oparciu o art. 58 § 1 k.c., ponieważ zostały zawarte w celu obejścia prawa (zawiadomienia z 8 lutego 2021 r. i decyzje z 6 kwietnia 2021 r. – nienumerowane karty a.r.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych oraz w oparciu o zeznania świadków J. S., W. W. i N. S. oraz w niewielkim zakresie w oparciu o zeznania świadka W. Z.. Zdaniem sądu powołane dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne i wzajemnie się uzupełniają.

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty związane z nawiązaniem stosunku pracy przez M. H. (1), M. M. (1) i M. O. jedynie w zakresie ich faktycznego wytworzenia na potrzeby uzyskania przez odwołującą dofinansowania do wynagrodzenia pracowników. Jak wynika bowiem z umowy o świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy, spółka była zobowiązana do dołączenia do wniosku o dofinansowanie dokumentacji potwierdzającej zatrudnienie pracowników, na wynagrodzenia których otrzymała dofinansowanie. Ponadto zgodnie z pkt 7 wniosku o przyznanie dofinansowania, nie mógł on obejmować pracowników zatrudnionych w okresie krótszym niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku, wobec tego logicznym jest, że odwołująca spółka w tym celu zawarła umowy o pracę z każdym z zainteresowanych właśnie od 1 października 2020 r., po to aby spełnić ww. warunek - wobec złożenia wniosku o dofinansowanie 2 stycznia 2021r. Sąd miał przy tym na uwadze, że jeżeli umowy o pracę zawarte byłyby, np. od 1 listopada 2020 r., to warunek ten nie zostałby spełniony. Warunek ten nie zostałby spełniony także, jeżeli spółka złożyłaby wniosek o dofinansowanie w grudniu 2020 r. Wobec powyższego należało uznać, że z logicznego punktu widzenia, płatnik składek podjął decyzję o podpisaniu z zainteresowanymi umów o pracę w październiku 2020 r., po to, aby w styczniu 2021 r. spełnić wszystkie warunki formalne wymagane do otrzymania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników.

Sąd nie uznał za wiarygodne dokumentów w postaci list płac (k. 44-45 a.s.) oraz KW dowodów wypłaty wynagrodzeń i list obecności znajdujących się w aktach organu rentowego, na których widniały podpisy M. H. (1), M. M. (1) i M. O.. W ocenie sądu, dokumenty te zostały sporządzone jedynie na potrzeby niniejszego postępowania, wobec okoliczności, że nie przedstawiono żadnych innych dowodów stanowiących potwierdzenie wykonywania przez ww. pracy na rzecz odwołującej spółki. Jakkolwiek dokument w postaci projektu umowy zlecenia z mobilną lodziarnią został uznany przez sąd za wiarygodny, jednak nie potwierdził on wykonywania pracy przez M. O.. Wobec powyższego sąd nie oparł się na tym dowodzie, jako stanowiącym potwierdzenie faktycznego wykonywania pracy przez M. O., wobec braku jakichkolwiek innych dowodów na tę okoliczność. Sąd miał przy tym na uwadze, że odwołująca spółka nie zaoferowała żadnych dowodów mogących potwierdzić, aby odbyła się rekrutacja na stanowisko zajmowane przez M. O. i że faktycznie wykonywał on czynności z umowy o pracę.

Zeznaniom świadków J. S., W. W. i N. S., sąd dał wiarę w całości. Świadek J. S. potwierdziła, że widziała W. D. (1) sprzedającego lody z rikszy na bulwarach, natomiast świadek W. W. potwierdził, że zamówione lody były odbierane przez W. D. (1) i to on przyjmował i podpisywał faktury. Z kolei zeznania N. S. potwierdziły okoliczności związane z pełnieniem funkcji zarządczych i reprezentacyjnych przez M. H. (1), który był odpowiedzialny za kontakt z biurem rachunkowym z ramienia spółki (...). Świadek ponadto potwierdziła, że wszyscy pracownicy zostali zgłoszeni jednego dnia, a dokumenty do ich zgłoszenia zostały dostarczone przez M. H. (1). Sąd miał przy tym na uwadze, że świadek nie wiedziała czy M. H. (1) kontaktuje się z biurem rachunkowym jako pracownik spółki czy członek zarządu, co potwierdza okoliczność braku faktycznego rozdzielenia obowiązków M. H. (1) na te, które miał wykonywać jako pracownik, oraz te które wynikały z pełnionej przez niego funkcji członka zarządu spółki. W tym zakresie sąd nie oparł się na zeznaniach M. H. (1), który twierdził, że w ramach umowy o pracę przygotowywał raporty, kontaktował się z księgowością i zawoził faktury, a jako członek zarządu reprezentował spółkę i kontaktował się z instytucjami finansowymi. Sąd nie dał równie wiary zeznaniom M. H. (1) w zakresie jakim twierdził, że po zawarciu umowy o pracę jako pracownik biurowy miał inne obowiązki, od tych które wykonywał jako członek zarządu spółki, bowiem nie zostały na tę okoliczność przedstawione żadne dowody. Przede wszystkim nie zostało wykazane, aby inna osoba niż M. H. (1) wcześniej, tj. przed 1 października 2020 r. zajmowała się takimi czynnościami jak przygotowywanie raportów, kontakt z księgowością i dostarczaniem faktur do biura rachunkowego. W ocenie sądu, zakres obowiązków M. H. (1) nie uległ zmianie, a dokument w postaci zakresu czynności pracownika został sporządzony jedynie na potrzeby postępowania, gdzie zobrazowano fikcyjny podział obowiązków, które w rzeczywistości były obowiązkami M. H. (1) jako członka zarządu już wcześniej. Zdaniem sądu nic nie wskazuje na to, aby inna osoba w spółce była wcześniej odpowiedzialna za kontakt z biurem rachunkowym. Nie wskazują na to przede wszystkim zeznania świadka N. S.. Sąd nie dał również wiary zeznaniom M. H. (1) w zakresie jakim twierdził, że jego pracę w ramach umowy o pracę nadzorował M. M. (1), ponieważ nie zostały na tę okoliczność przedstawione żadne dowody.

Sąd przy ustaleniach faktycznych nie oparł się na zeznaniach świadka A. S., która nie znała szczegółów sprawy, a wszystkie informacje jakie posiadała uzyskała z relacji M. M. (1). Przede wszystkim, świadek nie znała okoliczności zatrudnienia M. M. (1) ani zakresu obowiązków, które miał wykonywać na podstawie umowy o pracę, nie orientowała się jakie czynności wykonywał jako wspólnik, a jakie jako pracownik. Sąd uznał, że zeznania tego świadka nie wniosły do sprawy istotnych okoliczności, zwłaszcza, że opierały się jedynie na przypuszczeniach świadka.

Na zeznaniach świadka W. Z. sąd oparł się w niewielkim zakresie - dotyczącym okoliczności najmu lokalu przez odwołującą spółkę, której przedstawicielem i osobą decyzyjną był M. H. (1), z którym ww. świadek dokonywał ustaleń. W pozostałym zakresie sąd pominął zeznania tego świadka, ponieważ świadek nie potrafił sprecyzować, kto się z nim kontaktował w sprawie lokalu, wobec tego zeznania te w pozostałym zakresie okazały się nieprzydatne.

Zeznaniom W. D. (1) sąd dał wiarę w całości, bowiem jego zeznania były spójne z tym co wynikało z materiału dowodowego w postaci dokumentów, a także uzupełniały się wzajemnie z zeznaniami świadków J. S. i W. W..

Sąd pominął dowód z przesłuchania w charakterze strony M. O., ponieważ prawidłowo wezwany pod rygorem pominięcia określonym w art. 302 § 1 zd. 2 k.p.c. w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa, nie stawił się on na rozprawę 14 lutego 2022 r. i nie usprawiedliwił swojej nieobecności.

Sąd zważył, co następuje:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. były uzasadnione jedynie w zakresie decyzji (...) dotyczącej W. D. (1), natomiast w pozostałej części podlegały oddaleniu.

Przystępując do oceny prawnej przedmiotu sporu, w pierwszej kolejności wskazać należy, że dokonywana przez organ rentowy kontrola zgłoszeń do ubezpieczenia oraz prawidłowości i rzetelności obliczenia składki oznacza przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania samego tytułu ubezpieczenia wynikającego z zawarcia umowy o pracę, a zatem badania również ważności takiej umowy (postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 stycznia 2013 r., III AUa 1039/12 oraz z 25 września 2012 r., III AUa 398/12).

Spór koncentrował się wokół rozważenia czy W. D. (1), M. O., M. H. (1) i M. M. (1), jako pracownicy u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 października 2020 r.

W pierwszej kolejności sąd dokonał rozważenia zasadności odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 6 kwietnia 2021 r., znak: (...) dotyczącej W. D. (1). Aby tę kwestię rozstrzygnąć należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2021r., poz. 423), zwanej dalej ustawą systemową. Art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, tj. pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Stosownie do zawartej w art. 2 k.p. definicji – pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie m.in. umowy o pracę. W myśl art. 22 § 1 k. p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał, że brak jest dowodów potwierdzających faktyczne świadczenie pracy przez W. D. (1), a umowa o pracę z 1 października 2020 r. jest nieważna w oparciu o art. 58 § 1 k.c., ponieważ została zawarta w celu obejścia prawa. Organ rentowy podkreślił, że jedynym celem zgłoszenia zainteresowanego do ubezpieczeń była chęć uzyskania dofinansowania w ramach tarczy antykryzysowej i dofinansowania od Dyrektora Wojewódzkiego U/rzędu Pracy w W..

Jak wynika z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Przy czym należy odróżnić nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z 8 marca 1995 r., I PZP 7/95 i wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 1997 r., I PKN 276/97). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

Sąd przyjął jednak, że okoliczności sprawy wskazują, że doszło do zawarcia spornej czynności prawnej między spółką a W. D. (1). W myśl art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Pozorność umowy o pracę zachodzi tylko wówczas, gdy strony formalnie łączą się więzią pracowniczą, jednak od samego początku nie mają one zamiaru jej realizować albo gdy deklarują, że łączy je umowa o pracę, a faktycznie realizują inny wzorzec umowny (np. umowę zlecenia). Reasumując, znaczenie ma faktyczne niewykonywanie pracy albo jej wykonywanie jednak w realiach nie korespondujących z właściwościami pracowniczymi. W rezultacie oczywiste jest to, że realizowanie innej pracy niż umówiona oraz wypłacanie wynagrodzenia według umowy, a nie odpowiadające pracy wykonanej nie świadczą o pozorności umowy o pracę. Strony realizując model pracowniczy mogą zmieniać przedmiot postanowień umownych – również co do rodzaju pracy i wynagrodzenia, a zamiany te nie zmieniają oceny, że dochodzi do realizacji zobowiązania według wzorca z art. 22 § 1 k.p. (postanowienie Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2021 r., III USK 23/21). Złożenie oświadczenia woli dla pozoru w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym oświadczeniem. Natomiast czynność prawna mająca na celu obejście ustawy w ujęciu art. 58 § 1 k.c. polega na takim ukształtowaniu jego treści, która z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu ustawowo zakazanego. Czynność zmierzająca do obejścia prawa nie może więc być jednocześnie czynnością pozorną, gdyż pierwsza zostaje rzeczywiście dokonana, zaś druga jest jedynie symulowana. Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy. Zakładając, że nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował wskazuje się na dopuszczalność rozważania, czy w danym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa, zwłaszcza jeżeli jedynym celem umowy było umożliwienie pracownikowi skorzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych (postanowienie Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2020 r., III UK 437/19).

W ocenie sądu, wobec treści zeznań świadków J. S. i W. W. oraz M. H. (1) i W. D. (1), nie ma podstaw do tego, by podzielić stanowisko organu rentowego, że na podstawie art. 58 § 1 k.c. umowa o pracę z 1 października 2020 r. zawarta między spółką a W. D. (1) jest nieważna. Skoro faktycznie była realizowana, co potwierdził zgromadzony materiał dowodowy, to o pozorności nie może być mowy, tym bardziej, że zaistniały te elementy, na które wskazuje art. 22 § 1 k.p., a mianowicie praca była wykonywana odpłatnie, a także w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę oraz pod jego kierownictwem. W rozważanym przypadku, zdaniem sądu, wystąpiły więc wszystkie elementy konieczne dla zaistnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. Wbrew stanowisku organu rentowego, zgromadzony materiał dowodowy potwierdził wykonywanie pracy przez W. D. (1) – wskazują na to dokumenty, zeznania stron oraz świadków, którzy potwierdzili, że ubezpieczony wykonywał zadania, jakie zostały przypisane do powierzonego mu stanowiska pracy, a więc z zakresu pracownika biurowo – terenowego, który był odpowiedzialny za kontakt z producentem lodów, odbiór zamówionych lodów, podpisywanie faktur, wystawianie faktur, udzielanie odpowiedzi na pytania klientów zadawanych za pośrednictwem portali społecznościowych, a ponadto zajmował się sprzedażą lodów z mobilnej rikszy, oraz wykonywał obsługę rikszy na eventach.

Sąd zważył, że zatrudnienie tego ubezpieczonego było realizowane w warunkach podporządkowania pracodawcy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 13 kwietnia 2016 r., właściwość ta nie została zdefiniowana. Powszechnie przyjmuje się, że obejmuje ona polecenia i sferę organizacyjną. Pojęcie kierownictwa pracodawcy, o którym mowa w art. 22 § 1 k.p., nie ma jednowymiarowego kształtu. Dostrzegalna jest tendencja do „rozluźnienia" tego rygoru w stosunku do poszczególnych grup pracowniczych albo z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy. Podporządkowanie pracownika może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody. Pojęcie podporządkowania pracownika pracodawcy ewoluuje w miarę rozwoju stosunków społecznych (II PK 81/15). W rozpatrywanej sprawie nie ulega wątpliwości, że ubezpieczony był podporządkowany pracodawcy. Wykonywał pracę w miejscu i czasie przez niego wskazanym, a ponadto była zobowiązany do wykonywania wydawanych mu poleceń związanych z pracą. Takie polecenia do ubezpieczonego kierował będący jego przełożonym M. H. (1), który wskazywał W. D. gdzie i kiedy ma dokonywać sprzedaży lodów, dokonywał wyboru eventów w których ubezpieczony miał brać udział, zlecił mu kontakt z dostawcą lodów, z którym miał ustalać miejsce i termin odbioru zamówień, przekazał mu upoważnienie do podpisywania faktur. Polecenia były wydawane bezpośrednio lub telefonicznie.

Dodatkowo, zdaniem Ssdu, nie zaistniały w sprawie okoliczności, które wskazywałyby, że umowa z 1 października 2020 r. powinna być oceniona jako zmierzająca do obejścia prawa czy jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jak było wskazywane, organ rentowy powoływał się na nieważność umowy i z tych przyczyn, lecz nie przedstawił argumentacji, która by to potwierdzała. W zasadzie ograniczył się do powołania przepisów i postawienia zarzutu bez pogłębionej analizy i bez odniesienia do zgromadzonych dowodów. Tymczasem do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie - bez żadnych ograniczeń - reguła wynikająca z przepisu art. 232 k.p.c. To z kolei oznacza, że obowiązuje zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę, a wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia tego organu od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z przepisu art. 6 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2010r., II UK 148/09 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 19 września 2012r., III AUa 529/12).

Uwzględniając powołane okoliczności sąd ocenił, że umowa o pracę łącząca (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. nie była nieważna. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że zamiarem stron umowy o pracę, było świadczenie pracy, a nie - jak wskazuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych - wyłącznie uzyskanie przez płatnika składek dofinansowania do wynagrodzenia dla pracownika. Ponadto, sąd oceniając, że umowa nie była pozorna, wziął pod uwagę, że za taką nie można uznać umowy, która w rzeczywistości była wykonywana, tj. takiej, w ramach której pracownik faktycznie świadczy na rzecz pracodawcy pracę podporządkowaną. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 13 czerwca 2006 roku (II UK 202/05), wskazując że nie jest istotne czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy i wynagrodzenia za nią, lecz to, czy taki zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany. W przedmiotowej sprawie stosunek pracy niewątpliwie był realizowany, ubezpieczony był odpowiedzialny za kontakt z W. W. - pracownikiem firmy (...) sp. z o.o., będącej producentem lodów, odbierał zamówione lody i podpisywał faktury oraz wystawiał faktury, uzupełniał lody do pudełek i załadowywał je do samochodu, następnie umieszczał w rikszy, która posiadała chłodziarkę. Ubezpieczony zajmował się także sprzedażą lodów z rikszy na bulwarach wiślanych lub na eventach takich jak imprezy urodzinowe, wesela, dzień dziecka. Do jego obowiązków należało także sprzątanie. Ubezpieczony wyszukiwał eventy, a M. H. (1) decydował, w których spółka weźmie udział. Udzielał także odpowiedzi na pytania klientów zadawane za pośrednictwem portali społecznościowych. W związku z powyższym, nawet gdyby uznać, że pracodawca celowo zawarł umowę z W. D. (1), aby uzyskać dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników, to nie czyni to umowy o pracę pozorną, gdyż była realizowana. Wbrew twierdzeniom organu rentowego, sąd nie znalazł też podstaw do stwierdzenia, by doszło do naruszenia w rozważanym przypadku zasad współżycia społecznego.

Konkludując, ustalone przez sąd okoliczności, nie wskazują, by działania stron było naganne oraz by stanowisko organu rentowego prowadzące do wydania zaskarżonej decyzji było zasadne. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że strony realizowały podpisaną umowę. W związku z powyższym, nie może być mowy o nieważności umowy o pracę.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., należało zmienić zaskarżoną decyzję poprzez stwierdzenie, że W. D. (1) jako pracownik płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 1 października 2020 r., o czym Sąd orzekł jak w pkt I wyroku.

Przechodząc do rozważenia, zasadności odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 6 kwietnia 2021 r., znak: (...) dotyczącej M. O., sąd uznał, że zawarta między M. O. a (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. umowa o pracę z 1 października 2020 r. była pozorna.

Analiza akt sprawy w sposób jednoznaczny wykazała, że zawarcie umowy o pracę z zainteresowanym służyć miało jedynie pozyskaniu przez płatnika składek świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w W.. Na taki stan faktyczny sprawy wskazuje kilka niezależnych od siebie okoliczności.

Po pierwsze, z akt sprawy wynika, że płatnik składek zgłosił M. O. do ubezpieczeń społecznych po ustawowym terminie wynoszącym 7 dni, bowiem zgłoszenia dokonano 16 października 2020 r. Strony stosunku pracy nie potrafiły logicznie wyjaśnić z jakich powodów nastąpiło formalne zaniedbanie. Odwołująca spółka nie przedstawiła żadnych dowodów świadczących o przeprowadzonej w celu zatrudnienia osoby na stanowisko młodszego specjalisty ds. prawnych i procesowych rekrutacji. Również okoliczności faktyczne, po stronie zainteresowanego jak i pracodawcy z punktu widzenia prowadzonej firmy, nie uzasadniały zapotrzebowania zatrudnienia takiego pracownika. Przede wszystkim nie wskazano na jakąkolwiek sprawę, w której byłby konieczny kontakt z kancelariami prawniczymi i notarialnymi, nie przedstawiono żadnych pism, ani korespondencji z urzędami czy klientami spółki, które miałby przygotować M. O., nie wskazano jakie bieżące prace administracyjne miały być przez niego wykonywane. W ocenie sądu odwołująca spółka w żaden sposób nie wykazała, aby M. O. wykonywał jakiekolwiek czynności, które zostały mu powierzone w dokumencie zawierającym pisemny zakres czynności pracownika. Natomiast z okoliczności sprawy wynika, że celem stron było jedynie umożliwienie uzyskania przez płatnika składek dofinansowania wynagrodzenia pracowników z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w W., który uzależniał przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej m.in. od liczby osób zatrudnionych w ramach umowy o pracę w czasie dłuższym niż 3 miesiące przed datą złożenia wniosku. W ocenie sądu, strony nie przedstawiły żadnych wiarygodnych dowodów świadczących o realnej potrzebie gospodarczej zatrudnienia ubezpieczonego akurat pod koniec 2020 r., tym bardziej, że sytuacja finansowa spółki w 2020 r. była gorsza niż w 2019 r. W konsekwencji należało uznać, że zawarcie przez spółkę umowy o pracę z M. O. 1 października 2020 r. zostało dokonane dla pozoru.

Przechodząc do analizy zasadności dwóch pozostałych odwołań (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 6 kwietnia 2021 r. - znak (...) dotyczącej M. H. (1) i znak (...) dotyczącej M. M. (1), sąd podzielił stanowisko i argumentację przedstawioną przez organ rentowy. Odnosi się to zarówno do kwestii naruszenia art. 210 §1 k.s.h. i niewłaściwego reprezentowania odwołującej się spółki przy zawieraniu umowy o pracę z M. H. (1) i M. M. (1), jak również braku charakterystycznych elementów stosunku pracy w świetle art. 22 § 1 k.p.

W sprawie bezsporny był stan faktyczny wskazujący na okoliczność, że zarówno M. H. (1) jak i M. M. (1) są (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Nie ulegało również wątpliwości, kto wchodził w skład zarządu spółki, z którą ww. 1 października 2020 r. zawarli umowy o pracę bez powołania do tej czynności pełnomocnika. W świetle podnoszonych przez strony argumentów zasadnym jest przytoczenie treści art. 210 §1 k.s.h., zgodnie z którym w umowie między spółką, a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. W takiej sytuacji M. H. (1) będący niewątpliwie członkiem zarządu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., jeżeli miał wolę skutecznie zawrzeć umowę o pracę, powinien ją zawrzeć ze spółką, której jednocześnie sam nie byłby przedstawicielem. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku M. M. (1), który zawarł umowę ze spółką (...) sp. z o.o., której sam był członkiem zarządu. W rzeczywistości doszło więc do zawarcia przez ww. umowy o pracę z samym sobą.

Za takim rozumieniem powołanej regulacji art. 210 k.s.h. przemawia również stanowisko Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie przedstawione w wyroku z 18 października 2013r. sygn. akt III AUa 569/13. Sąd ten stwierdził on bowiem, że zgodnie z art. 210 k.s.h. organami uprawnionymi do reprezentowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy zawieraniu umów z członkami zarządu są rada nadzorcza i pełnomocnik, dlatego też umowa o pracę zawarta przez jednego z członków zarządu, działającego w imieniu spółki z drugim członkiem zarządu, nawet w przypadku braku powołania w danej spółce rady nadzorczej czy pełnomocnika, jest bezwzględnie nieważna w myśl art. 58 § 1 k.c.

Sąd podziela w/w stanowisko.

M. H. (1) podnosił, że nie wiedział, że umowę o pracę zawiera sam ze sobą, jednak należy zwrócić uwagę, że odwołujący się jest osobą z wykształceniem wyższym, a sprawami kadrowymi spółki zajmuje się biuro rachunkowe. Zatem w sytuacji podjęcia decyzji, że M. H. (1) i M. M. (1) chcą pracować w ramach umowy o pracę mogli oni skorzystać z porady tego biura. Wobec tego wyjaśnienia M. H. (1) nie mają więc w sprawie znaczenia i nie wpływają na ocenę ważności zawartych umów o pracę.

Sąd miał na uwadze, że niezależnie od powyższego zawarcie nieważnej umowy o pracę może w pewnych wypadkach prowadzić do nawiązania stosunku pracy i to na warunkach określonych w tej umowie. Może to mieć miejsce wówczas gdy pracownik za wiedza i wolą osób (organów) uprawnionych do działania za pracodawcę został dopuszczony do wykonywania pracy na warunkach przewidzianych taką umową (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 lipca 2009 r. II PK 36/09, OSNP 2011/5-6/77, wyrok Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2000 r., I PKN 404/99, OSNAPiUS 2001 nr 10, poz. 347; wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 2003 r., I PK 633/02, OSNP 2004 nr 20, poz. 346; wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 2003 r., I PK 23/03, niepublikowany; wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 2004 r., I PK 488/03, OSNP 2005 nr 10, poz. 145). W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że sam fakt wykonywania czynności i pobierania za nie wynagrodzenia nie przesądza o charakterze umowy łączącej członka zarządu ze spółką. W wyroku z 6 października 2004 roku, I PK 488/03 (OSNP 2006 nr 1, poz. 7 z glosą Ł. Pisarczyka OSP 2006 nr 1, poz. 7) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ocena czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę zależy od okoliczności konkretnej sprawy w szczególności od zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. Nawiązanie stosunku pracy wymaga, aby pracownik zobowiązał się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Stosunek pracy wymaga kooperacji dwóch podmiotów, z których jeden jest pracownikiem, a drugi pracodawcą. Ponadto zaistnieć muszą cechy kreujące stosunek pracy i wyróżniające go od innych stosunków prawnych. Na pewno taką cechą odróżniającą, będącą elementem niezbędnym stosunku pracy, jest pracownicze podporządkowanie pracownika pracodawcy, co może budzić wątpliwości w przypadku osoby zarządzającej zakładem pracy w imieniu pracodawcy, gdy pracodawcą jest spółka, której pracownik jest jedynym udziałowcem, a do tego jedynym członkiem zarządu. Dla stwierdzenia, że w treści stosunku prawnego występują cechy pracowniczego podporządkowania z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność, dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika. Są to jednak cechy „zwykłego" stosunku pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie przyjmuje się, że nie jest możliwe uznanie za ważną umowy za umowę o pracę, jeżeli pracownik nie jest obowiązany do wykonywania poleceń pracodawcy, czyli gdy brak jest elementu podporządkowania (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z 11 kwietnia 1997 roku, I PKN 89/97, OSNAPiUS 1998, nr 2, poz. 35; z 4 grudnia 1997 r., I PKN 394/97, OSNAPiUS 1998, nr 20, poz. 595 oraz z 7 września 1999 roku, I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001, nr 1, poz. 18). W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy (np. brak podporządkowania), nie można przyjąć, że zawarto umowę o pracę.

W przypadku gdy ta sama osoba fizyczna występuje równocześnie w kilku rolach, w tym zwłaszcza w roli wspólnika, jednoosobowego zarządu w tym też jego prezesa, oraz w charakterze pracownika spółki, którego obowiązki w istocie mogą się pokrywać z zadaniami należącymi do zarządu spółki, gdy do obowiązków pracowniczych ma należeć wykonywanie zarządu spółki, pod znakiem zapytania staje możliwość nawiązania stosunku pracy, gdyż byłby to nie tylko stosunek nawiązany w wyniku zawarcia umowy o pracę „z samym sobą", ale ponadto byłby też on pozbawiony zasadniczych elementów konstrukcyjnych wymaganych od tego typu stosunku, w szczególności zaś brak byłoby w nim cechy szeroko rozumianego podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy (uchwała Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 8 marca 1995 roku, sygn. akt I PZP 7/95, Legalis nr 29176).

W niniejszej sprawie zawarty z M. H. (1) i M. M. (1) stosunek prawny nie nosił cech stosunku pracy, o którym mowa w art. 22 k.p. Cechą konstytutywną stosunku pracy jest wykonywanie jej pod kierownictwem pracodawcy i w warunkach podporządkowania. W ocenie sądu w okolicznościach niniejszej sprawy nie można mówić o podporządkowaniu pracowniczym, nawet tzw. „autonomicznym", które jest charakterystyczne dla stanowisk kierowniczych. W momencie zawierania umów o pracę 1 października 2020 r. M. H. (1) był jednocześnie członkiem zarządu płatnika składek uprawnionym do samodzielnej reprezentacji spółki oraz wspólnikiem, który posiadał 80 udziałów z 150 udziałów, a M. M. (1) był jednocześnie członkiem zarządu płatnika składek uprawnionym do samodzielnej reprezentacji spółki oraz wspólnikiem, który posiadał 50 udziałów z 150 udziałów, co wynika wprost z umowy spółki (...) (aktualnie (...)) z 7 grudnia 2017 r. Tym samym zarówno M. H. (1) i M. M. (1) będąc jednocześnie wspólnikami oraz członkami zarządu spółki posiadali znaczny wpływ na działalność płatnika składek. Wobec powyższego, zdaniem sądu, nie mogli oni być zatrudnieni w charakterze pracownika u płatnika składek, bowiem stanowiłoby to wyraz niemożliwego pojęcia podporządkowania „samym sobie”, co pojęciowo jest wykluczone. Co prawda odwołujący M. H. (1) twierdził, że podlegał służbowo M. M. (1), a z kolei M. M. (1) zgodnie z pisemnym zakresem obowiązków miał podlegać M. H. (1), jednak w toku sprawy nie przedstawiono na tę okoliczność żadnych dowodów, potwierdzających aby faktycznie tak było. W ocenie sądu, z uwagi na brak jakichkolwiek dowodów na tę okoliczność, poza twierdzeniami strony odwołującej się, M. H. (1) i M. M. (1) nie podlegali kierownictwu i nadzorowi ze strony pracodawcy.

W toku postępowania odwołująca się spółka powoływała się na czynności jakie miał wykonywać w ramach umowy o pracę M. H. (1) i M. M. (1). M. H. (1) jako zatrudniony na stanowisku dyrektora operacyjnego miał być odpowiedzialny za nadzór pracowniczy, wyznaczanie strategii do przyszłych działań, księgowość zarządcza przygotowanie faktur oraz wewnętrznej sprawozdawczości, kontakt z kluczowymi klientami w tradycyjny sposób oraz online, zakup środków trwałych. Do jego odpowiedzialności należało: rozliczanie się z ZUS oraz US, zawieranie umów pracowniczych oraz ich zmiany, rozliczanie się z pracownikami, przygotowanie nagród pracowniczych, organizowanie administracyjnej, finansowej i gospodarczej obsługi firmy, prawidłowe dysponowanie i wykorzystanie środków określonych w planie finansowym firmy. Nawet jeżeliby uznać, że twierdzenia ubezpieczonego w tym zakresie za prawdziwe to trudno stwierdzić, aby te obowiązki przekraczały czynności zarządcze związane z pełnioną przez niego funkcją członka zarządu. W ocenie sądu, w rzeczywistości czynności te były przez niego wykonywane w ramach pełnionej przez niego roli członka zarządu, bowiem w spółce nie istniało nigdy wcześniej stanowisko dyrektora operacyjnego. A wszystkie ww. czynności związane z organizowaniem administracyjnej, finansowej i gospodarczej (...) firmy (...) wykonywał już wcześniej przed podpisaniem umowy o pracę samodzielnie. M. H. (1) twierdził, że umowa o pracę została podpisana na czynności z nadzorem pracowników i związane z księgowością w ramach których kontaktował się on z księgowością i zawoził faktury. Z zeznań N. S. wynika, że ww. przez cały czas pełnił funkcje zarządcze i reprezentacyjne, przede wszystkim wynika to z wiadomości e-mail, które były kierowane przez (...) spółki do biura rachunkowego nawet po podpisaniu umowy o pracę w październiku 2020 r. Sąd miał przy tym na uwadze, że świadek nie wiedziała, czy M. H. (1) kontaktuje się z biurem rachunkowym, jako pracownik spółki, czy członek zarządu, co potwierdza brak faktycznego rozdzielenia obowiązków M. H. (1) na te, które miał wykonywać jako pracownik, oraz te które wynikały z pełnionej przez niego funkcji członka zarządu spółki. Nie zostało wykazane, aby inna osoba niż M. H. (1) wcześniej - przed 1 października 2020 r. zajmowała się takimi czynnościami jak przygotowywanie raportów, kontakt z księgowością i dostarczaniem faktur do biura rachunkowego. W ocenie sądu, zakres obowiązków M. H. (1) nie uległ zmianie, a dokument w postaci zakresu czynności pracownika został sporządzony jedynie na potrzeby postępowania, gdzie zobrazowano fikcyjny podział obowiązków, które w rzeczywistości były obowiązkami M. H. (1) – członka zarządu spółki już wcześniej. Odwołująca spółka nie wykazała, aby czynności wykonywane przez M. H. (1) na stanowisku dyrektora operacyjnego, wynikały z prowadzonej przez spółkę działalności, a nie z pełnionej przez niego funkcji zarządczej. W ocenie sądu, wykonywanie czynności w ramach stosunku pracy przez M. H. (1) nie potwierdzają również dokumenty załączone do akt sądowych oraz akt rentowych związane z prowadzeniem spółki. Powyższe potwierdza jedynie, że spółka istotnie prowadziła działalność gospodarczą, a nie - że ubezpieczony wykonywał pracę na rzecz spółki w rozumieniu art. 22 k.p. Zdaniem sądu, nie zostało również potwierdzone zapotrzebowanie na pracę ubezpieczonego dla spółki na stanowisku dyrektora operacyjnego od 1 października 2020 r. w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd zważył, że również w przypadku M. M. (1) brak podstaw do uznania, że wykonywał on pracę na rzecz spółki w rozumieniu art. 22 k.p. Przede wszystkim nie zostało udowodnione, aby praca była wykonywana odpłatnie, a także w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę oraz pod jego kierownictwem. W rozważanym przypadku, zdaniem sądu, nie wystąpiły elementy konieczne dla zaistnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. Samo podpisanie umowy o pracę na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem, które miało być wypłacane gotówką do rąk własnych oraz dopełnienie pozostałych formalności związanych z zatrudnieniem pracownika, nie oznacza, że umowa ta była faktycznie wykonywana. Przede wszystkim brak było podległości służbowej pracodawcy i wykonywania pracy pod jego kierownictwem. W spółce nie było bowiem osoby, której bezpośrednio podlegał, poza M. H. (1) – członkiem zarządu, co zostało omówione już wcześniej. Według pisemnego zakresu obowiązków M. M. (1) miał być odpowiedzialny za sporządzanie listy klientów, kontakt z klientem telefonicznie lub online, przygotowanie ofert dla klientów, zarządzanie social media, tj. (...), (...), do jego odpowiedzialności należało również podpisywanie umów i kontraktów z klientami, zarządzanie umowami, dokonywanie zmian zapisów, dokonywanie zmian w danych zamieszczonych na portalach społecznościowych spółki. W ocenie sądu, okoliczności faktyczne po stronie pracodawcy, nie uzasadniały zapotrzebowania zatrudnienia takiego pracownika. Co więcej, nie zostały przedstawione dowody takie jak lista klientów, która miała być sporządzona przez M. M. (1). Odwołująca spółka nie przedstawiła jakichkolwiek umów, które zostałyby podpisane przez M. M. (1) z klientami spółki. W aktach organu rentowego znajdowała się oferta na sezon 2021, która jak twierdziła odwołująca spółka została sporządzona przez M. M. (1), czego sąd nie neguje, jednakże nie zostało wykazane, kiedy dokładnie owa oferta została rzeczywiście przygotowana. Wobec tego mogła zostać utworzona przed podpisaniem umowy o pracę z M. M. (1), jak również mogła zostać przez niego sporządzona w ramach pełnionej przez niego funkcji członka zarządu. Zdaniem sądu, M. M. (1) faktycznie wykonywał czynności na rzecz spółki, ale było to podyktowane pełnioną przez niego funkcją członka zarządu. W ocenie sądu, spółka nie miała zapotrzebowania na zatrudnienie kolejnego pracownika w październiku 2020 r., skoro dotychczas wszystkie ww. czynności były wykonywane przez M. M. (1) jako członka zarządu. Odwołująca nie wykazała, aby istniały przyczyny uzasadniające potrzebę zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę właśnie w październiku 2020 r., skoro był to okres pandemii, a w związku z lockdownem odwoływano wydarzenia w których spółka miała brać udział. Co więcej, w 2020 r. sytuacja finansowa płatnika składek była gorsza niż w 2019 r. Okoliczność ta, w ocenie sądu, również nie uzasadniała zatrudnienia kolejnego pracownika. Wszystkie te okoliczności w połączeniu z brakiem wykazania podległości M. M. pracodawcy oraz opóźnieniem z zgłoszeniu do ubezpieczeń, a także uzyskaniem dofinansowania do wynagrodzeń każdego z pracowników zatrudnionych w tym samym czasie od 1 października 2020 r. powodują, że również w przypadku M. M. (1), wobec braku jakichkolwiek dowodów na faktyczne wykonywanie przez niego pracy w ramach stosunku pracy, zawarcie spornej umowy o pracę należy uznać za pozorną czynność prawną.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Istotą zaś pozorności jest ukrycie braku zamiaru wywołania określonych skutków prawnych. Skoro więc strony porozumienia założyły, że czynność ta nie wywoła określonych, typowych dla tej umowy skutków prawnych należy uznać, że umowa taka jest nieważna. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa lub jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej.

Zgodzić się należy także ze stwierdzeniem, że samo zawarcie umowy o pracę jest dopuszczalne na zasadzie swobody umów. W sytuacji jednak, gdy powoduje powstanie skutków na zewnątrz, tak jak w przedmiotowej sytuacji w zakresie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, organ rentowy jest uprawniony do badania tego, czy zawarcie takiej umowy a tym samym zgłoszenie do ubezpieczeń było zgodne z rzeczywistym stanem, czy też fikcyjne, pozorne, analizowania tego, jaki był cel stworzenia tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Przede wszystkim należy wskazać na brak dowodów na wykonywanie pracy przez odwołującego, w zakresie wynikającym z umowy o pracę. Okoliczności sprawy wskazują także na to, że zawarcie umowy z M. O., M. H. (1) i M. M. (1) nie miało na celu realizacji jej zobowiązań, ale wyłącznie uzyskanie dofinansowania wynagrodzenia pracowników oraz uzyskania wsparcia finansowego wynikającego z tarczy antykryzysowej.

Mając więc powyższe na uwadze sąd na mocy art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. oddalił odwołania w pozostałym zakresie, o czym orzekł, jak w punkcie II wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego sąd orzekł w punkcie III wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. mając na uwadze zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Odwołująca się spółka wygrała sprawę w zakresie odwołania dotyczącego W. D., a przegrała sprawę w zakresie trzech pozostałych odwołań, zatem wartość kosztów zastępstwa prawnego określono na 360 zł na rzecz organu rentowego – po skompensowaniu tych kosztów między stronami. Wartość jednostkową tych kosztów za każde odwołanie ustalono na 180 z – na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 265).