Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z powództwa J. L. (1)

przeciwko Przedsiębiorstwu (...) Sp. z o.o. w R.

o ustalenie treści i sprostowanie protokołu wypadku przy pracy albo ustalenie odpowiedzialności na przyszłości oraz o zadośćuczynienie w kwocie 80 000 zł

1.  zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w R. na rzecz powoda J. L. (1) kwotę 80 000,00 zł (osiemdziesiąt tysięcy i 00/100 złotych) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od kwoty 6 000,00 zł (sześć tysięcy i 00/100 złotych) od dnia 21 listopada 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od kwoty 74 000,00 (siedemdziesiąt cztery tysiące i 00/100 złotych) od dnia 6 listopada 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 80 000,00 zł (osiemdziesiąt tysięcy i 00/100 złotych) od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w R. na rzecz powoda J. L. (1) kwotę 1 080,00 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt i 00/100 złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanego Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w R. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 4 000,00 zł (cztery tysiące i 00/100 złotych) – tytułem należnej opłaty sądowej oraz kwotę 2 436,04 zł (dwa tysiące czterysta trzydzieści sześć i 04/100 złotych) tytułem zwrotu części wydatków;

5.  nie obciąża powoda pozostałą częścią wydatków Skarbu Państwa poniesionych w sprawie.

Sygn. akt V P 1/15

UZASADNIENIE

Powód J. L. (1) w pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego w Bełchatowie przeciwko (...) Sp. z o.o. w R. domagał się sprostowania protokołu nr (...) dotyczącego ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy jakiemu uległ w dniu 19 marca 2013 r. poprzez wskazanie jako faktycznej przyczyny wypadku poślizgnięcia na schodach suwnicy pokrytych mydłem wydobywającym się ze znajdującej się obok chłodziarki festonowej, a w przypadku nieuwzględnienia żądania, wniósł o ustalenie odpowiedzialności pozwanej za wypadek na przyszłość na podstawie art. 435 § 1 k.c.

Na uzasadnienie żądania podał, iż w dniu 19 marca 2013 r. schodząc z suwnicy poślizgnął się na jej schodach pokrytych mydłem, wydobywającym się ze znajdującej się obok chłodziarki festonowej. Poza tym poruszał się w dużym pośpiechu, co wynikało z nadmiernego obciążenia go zadaniami przez pracodawcę. W wyniku wypadku doznał wstrząśnienia mózgu. W związku z wypadkiem pozwany pracodawca sporządził protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, w którym jako jedyną przyczynę wskazał niedostateczną koncentrację uwagi poszkodowanego podczas chodzenia ze schodów suwnicy.

Pozwana (...) Sp. z.o.o. w R. nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie. Wskazała, że powód dochodzi ustalenia faktu, który nie ma charakteru prawotwórczego. Zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, a wobec nie stwierdzenia okoliczności wskazanych w art. 21 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, powód będzie uprawniony do świadczeń wskazanych w ustawie. Dodatkowo pozwana zaprzeczyła, aby schody, po których schodził powód, były pokryte myłem. Odnosząc się do żądania alternatywnego pozwana wskazała, że nie ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku na podstawie art. 435 § 1 k.c., ponieważ powód nie jest osobą trzecią w rozumieniu tego przepisu. Dodatkowo powołała się na brak interesu prawnego powoda w ustaleniu odpowiedzialności na przyszłość, gdy powód nie dochodzi cywilnego odszkodowania.

W pozwie wniesionym 29 października 2013 r. do Sądu Rejonowego w Bełchatowie powód J. L. (1) zażądał zasądzenia od pozwanej (...) Sp. z o.o. w R. kwoty 6 000 zł tytułem częściowego zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu doznany w wyniku wypadku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu. Jako podstawę prawną odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej wskazał przepis art. 435 § 1 k.c.

Pozwana nie uznała powództwa i wiosła o jego oddalenie. Wskazała, że nie ma podstaw do dochodzenia przez pracownika odpowiedzialności uzupełniającej od pracodawcy na podstawie norm prawa cywilnego, a nadto powód nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 435 § 1 k.c. Podniosła, że powództwo jest przedwczesne, ponieważ powodowi do chwili obecnej nie przyznano odszkodowania z ubezpieczenia wypadkowego. w związku z wypadkiem przy pracy. Zaprzeczyła również twierdzeniom powoda, że przyczyną zdarzenia było mydło wydobywające się z chłodziarki festonowej.

Na rozprawie w dniu 29 lipca 2013 r. pełnomocnik powoda cofnął powództwo, w związku z czym Sąd Rejonowy w Bełchatowie postanowieniem z dnia 29 lipca 2013 r. umorzył postępowanie w sprawie.

Postanowieniem z dnia 25 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu zażalenia powoda na postanowienie z dnia 29 lipca 2013 r. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazał, że Sąd pierwszej instancji nie przeprowadził oceny czynności powoda polegającej na cofnięciu pozwu w aspekcie słusznego interesu pracownika.

Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2014 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie połączył obie sprawy w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Pismem złożonym w dniu 17 października 2014 r. powód rozszerzył żądanie zasądzenia zadośćuczynienia do kwoty 80 000 zł.

Postanowieniem z dnia 30 października 2014 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim jako właściwemu rzeczowo.

W postępowaniu przed Sądem Okręgowym pozwana dodatkowo podnosiła zarzuty przyczynienia się powoda do powstania szkody oraz przedawnienia roszczenia w części objętej rozszerzeniem żądania.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód J. L. (1) był zatrudniony w pozwanej spółce od 16 lutego 2009 r. na stanowisku wulkanizatora taśm przenośnikowych -operatora suwnic.

/niesporne /

W dniu 19 marca 2013 r. powód pracował na linii mikserowej, gdzie obsługiwał gilotynę do cięcia kauczuku. Około godz. 9.30 udała się na suwnicę w celu przetransportowania balotu. Schodząc z suwnicy stracił równowagę na trzecim stopniu stalowych schodów, licząc od podłoża, a następnie upadł, uderzając głową w obudowę chłodziarki festonowej, znajdującej się w odległości 2,6 m od schodów. Powód dotarł o własnych siłach na stołówkę. Miał zawroty głowy. Powiedział, że poślizgnął się i uderzył w chłodziarkę. Kierownik zmiany zaproponował mu udanie się do lekarza przyjmującego w przychodni, ale powód stwierdził, ze na razie nie jest to konieczne. Do zakończenia zmiany powód został skierowany do pracy na naważalni drobnych chemikaliów. W chwili wypadku powód miał założone obuwie robocze zapewniane przez pracodawcę.

/dowód: zdjęcie miejsca zdarzenia k. 24, k. 171, odpis protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy k. 4 -12, zeznania powoda k. 79, zeznania świadka R. C. k. 285 -286, zeznania świadka A. U. k. 288 -289, częściowo zeznania powoda k. 79, k. 651 odwrót -653/

Powód schodząc z suwnicy spieszył się, ponieważ chciał jak najszybciej wrócić na swoje stanowisko pracy, gdzie dodatkowo nadzorował pracownika obsługującego naważalnię. Produkcja odbywała się bez żadnych przerw, a w przypadku zatrzymania linii produkcyjnej ustalano, kto jest za to odpowiedzialny. Inni pracownicy okazywali niezadowolenie, jeśli powód zwlekał z wykonaniem transportu za pomocą suwnicy. Powód wielokrotnie skarżył się na nadmierne obciążenie obowiązkami wynikające z konieczności jednoczesnej pracy na kilku stanowiskach pracy.

/dowód: zeznania świadka K. B. k. 249 -250, zeznania świadka I. D. k. 286, zeznania świadka K. M. k. 286 -287, zeznania świadka I. W. k. 287, zeznania świadka J. L. (2) k. 289 -291, zeznania powoda k. 79, k. 651 odwrót -653/

Przed zdarzeniem zdarzały się wycieki piany z chłodziarki festonowej, które były usuwane na bieżąco przez pracownika obsługującego tę maszynę. Zdarzały się również awarie tej maszyny polegające na sklejeniu gumy. Awarie były usuwane na bieżąco. W celu usunięcia awarii trzeba było wejść do maszyny, aby usunąć mydło i substancję czyszczącą oraz wyciąć sklejone gumy. Na halach znajdowały się myjki do czyszczenia m. in. obuwia, ale nie zawsze były czynne.

/dowód: zeznania świadka M. W. k. 249, zeznania świadka K. B. k. 249 -250, zeznania świadka M. K. k. 251 -252, zeznania świadka R. C. k. 285 -286, zeznania świadka I. D. k. 286, zeznania świadka A. U. k. 288 -289, zeznania powoda k. 79, k. 651 odwrót -653/

W dniu zdarzenia w miejscu wypadku nie było rozlewającego się mydła bądź piany, wydobywających się z chłodziarki festonowej.

/dowód: zeznania świadka S. K. k. 250 -251, zeznania świadka M. K. k. 251 -252, zeznania świadka R. C. k. 285 -286, zeznania świadka A. Z. k. 288, zeznania świadka A. U. k. 288 -289/

Po powrocie do domu powód poczuł się źle i udał się do szpitala w R., gdzie rozpoznano stłuczenie głowy oraz wstrząśnienie mózgu. Powód został przyjęty na Oddział (...). Po leczeniu zachowawczym i konsultacji (...) powód został wypisany do domu w dniu 21 marca 2013 r. w stanie ogólnym dobrym. W dniu 24 kwietnia 2013 r. powód został przewieziony do szpitala przez pogotowie ratunkowe po utarcie przytomności. Został skierowany do leczenia w Poradni (...). Powód podjął leczenie w Poradni (...) w R.. Skarżył się na bóle i zawroty głowy, bóle kręgosłupa szyjnego, lęk, niepokój, apatię, zaburzenia pamięci, koncentracji, snu. Powód leczył się również w Poradni (...) z powodu szumów usznych i okresowych zawrotów głowy oraz w Poradni (...) ze względu na wstrząśnienie siatkówek obu oczu po doznanym urazie w wypadku. W dniu 15 maja 2013 r. powód podjął leczenie w (...) ze względu na zaburzenia adaptacyjne –stresowe, pourazowe. W październiku 2013 r. powód miał kolejny upadek i uraz głowy. Zastał zaopatrzony w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym z rozpoznaniem „Zawroty głowy. Wtórny uraz głowy i okolicy lędźwiowej”. Stwierdzono brak wskazań do hospitalizacji. Zalecono ketonal oraz kontrolę w Poradni (...) za 2 dni. Powód nadal leczy się w Poradni (...) i w (...). Pozostaje też pod opieką Poradni (...) i (...).

/dowód: historia leczenia choroby w Poradni (...) k. 63 -66, k. 332 -341, k. 156 -157 odwrót, karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 68 -68 odwrót, k. 69 -69 odwrót, k. 150, historia leczenia choroby w Poradni (...) k. 153 -153 odwrót, k. 351 -354, historia leczenia choroby w Poradni (...) k. 154 -155, 342 -350, historia leczenia choroby w (...) k. 159 -161, zaświadczenia o stanie zdrowia k. 151 -152 odwrót, k. 158 -158 odwrót, zeznania świadka J. L. (2) k. 289 -291, zeznania powoda k. 79, k. 651 odwrót -653/

Na skutek wypadku powód stał się długotrwale niezdolny do pracy. W dniu 6 października 2014 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że powód jest częściowo niezdolny do pracy do 31 października 2017 r., a jego niezdolność do pracy pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy z 19 marca 2013 r. Ponadto orzeczeniem z tego samego dnia lekarz orzecznik ZUS stwierdził u powoda 60 % długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego skutkami wypadku przy pracy z dnia 19 marca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał powodowi odszkodowanie z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku w wysokości 7 300 zł.

/dowód: orzeczenia lekarza orzecznika ZUS k. 162 -162 odwrót, k. 213 -214, k. 482, k. 483 -484, decyzja o przyznaniu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego k. 163 -163 odwrót, informacja (...) Oddział w T. k. 681, załączone akta rentowe ZUS/

Od daty wypadku powód nie jeździ samochodem, ani też rowerem. Ma trudności z utrzymaniem równowagi i obawia się upadku. Nie uczestniczy w spotkaniach towarzyskich. Nie jest w stanie grać z synem w piłkę. Odrabiać z dziećmi lekcji.

/dowód: zeznania powoda k. 615 odwrót -653, opinia biegłego w dziedzinie psychiatrii K. O. k. 575/

W 1997 roku powód doznał urazu głowy z utratą przytomności w wypadku komunikacyjnym. W 1998r. orzeczeniem Wojskowej Komisji Lekarskiej został zaliczony do kat (...) i uznany za niezdolnego do służby wojskowej w czasie pokoju z powodu encefalopatii. Od 1998 r. powód był leczony w Poradni Podstawowej (...) i konsultowany (...) z powodu lęków, niepokoju, zaburzeń pamięci. Rozpoznano nerwicę znacznego stopnia. Okresowo powód był leczony z powodu dolegliwości bólowych kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego i piersiowego oraz bólów kończyn dolnych. W 2000 r. powód podjął leczenie w Poradni (...). Odnotowano, że od 2 lat leczy się z powodu nerwicy oraz że kilka razy wystąpiła utrata przytomności z drgawkami. Odnotowano też napady agresji i apatii, bóle głowy, bóle kończyn dolnych. Przedmiotowo nie stwierdzano odchyleń od stanu prawidłowego. Powód był leczony z rozpoznaniem „Padaczka skroniowa. Stan po urazie głowy w 1996 r. C. pourazowa." W 2001 r. powód był diagnozowany w KIinice (...) w Ł. z rozpoznaniem „Organiczne zaburzenia osobowości. Uzależnienie od C..” W 2009 r. powód po omdleniu, doznał kolejnego urazu głowy. Został zaopatrzony w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. U powoda rozpoznano „Stłuczenie głowy w okolicy czołowej z otarciem naskórka. Reakcję nerwicowa." Powód został wypisany ze szpitala w stanie ogólnym dobrym z zaleceniem kontroli w Poradni (...).

/dowód: orzeczenie Nr 42/3/98 Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w L. z dnia 05.01.1998r. w załączonych aktach rentowych ZUS, karta informacyjna z Kliniki (...) w (...).11.-30.11.2001 r. w załączonych aktach rentowych ZUS, zaświadczenie z Prywatnego Gabinetu (...) w L. z 14.01.2002r. w załączonych aktach rentowych ZUS, historia choroby i karta informacyjna ze Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w (...).12. - 04.12.2009r. k. 370 -375 odwrót, historia choroby z Poradni (...) w R. w załączonych aktach rentowych ZUS, historia choroby z Poradni (...) w G. k. 392 -433 odwrót, zaświadczenie z (...) w R. z 16.03.2010r. k. 410 odwrót, zaświadczenie lekarskie z Prywatnego Gabinetu (...) w R. z 21.04.2011 r. k.402, opinia biegłego w dziedzinie neurologii B. S. k. 524 -527, zeznania powoda k. 651 odwrót -653/

W następstwie urazu doznanego w wypadku z dnia 19 marca 2013 r. u powoda rozwinęły się pourazowe zburzenia nerwicowe o znacznym nasi-leniu (bóle i zawroty głowy, lęki, niepokój, zaburzenia pamięci, zaburzenia snu). W przedmiotowym badaniu neurologicznym stwierdza się u powoda oczopląs, mało sprawne próby koordynacyjne, wyraźnie chwiejną pró-bę R.. W badaniu EEG z maja 2014 r. stwierdzono dyskretne cechy nieprawidłowe w okolicach centralno - skroniowych obecnych w czasie aktywacji Hv i po aktywacji. Zaburzenia te z punktu widzenia neurologa powodują długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 15% (30% -15% z powodu wcześniejszych podobnych zmian) z pkt 9c (Zaburzenia neurologiczne psychiczne uwarunkowane organicznie - encefalopatie; c/ encefalopatie bez zmian charaktero-logicznych 30%).

Powód wymaga dalszego leczenia neurologicznego oraz leczenia psychiatrycznego. W obrazie encefalopatii stwierdzanej u powoda dominują objawy zaburzeń sfery psychicznej. (zaburzenia osobowości, zaburzenia nastroju) i z tego powodu orzeczono u powoda częściową niezdolność do pracy.

Bóle i zawroty głowy mogą utrzymywać się przewlekle. Ich utrzymywanie się stanowi przeciwwskazanie do pra-cy na wysokości i przy maszynach w ruchu, a zatem również do pracy na suwnicy. Rokowanie co do całkowite-go ustąpienia tych dolegliwości jest niepewne.

Stwierdzany obecnie u powoda uszczerbek na zdrowiu jest następstwem zarówno przebytego w dniu 19.03.2013r urazu jak i urazów wcześniejszych. Z tych powodów obecny uszczerbek na zdrowiu powoda wynoszący 30% został zmniejszony do 15% z powodu wcześniejszych schorzeń. W latach 2009 r. — 2011 r., w badaniach profilaktycznych nie stwierdzano u powoda ob-jawów powodujących przeciwwskazania do pracy na stanowisku wulkanizator taśm przenośnikowych - operator suwnicy. Również badanie psychologiczne z lipca 2009r. wykazało, że powód w tym czasie posiadał sprawności psychiczną do zatrudnienia na stanowisku wulkanizator taśm przenośnikowych - operator suwnic." Te badania świadczą o tym , że w tym okresie objawy wcześniej stwierdzanych schorzeń nie manifestowały się klinicznie. Nie zmienia to jednak faktu, że schorzenia te stwierdzano wcześniej u powoda i po przebytym 19 marca 2013r. urazie ponownie zamanifestowały się one klinicznie, z większym nasileniem.

Przed wypadkiem z dnia 19 marca 2013r. w dokumentacji leczenia powoda bóle głowy odnotowano jeden raz w 2001 r. Nie stwierdzano w badaniu przedmiotowym oczo-pląsu, zaburzeń równowagi, zaburzeń pamięci, które odnotowano po wypadku z 19 marca 2013 r. i które stwierdza się do chwili obecnej. Dolegliwości te i odchylenia od stanu prawidłowego w badaniu przedmiotowym wystąpiły po wypadku przebytym w dniu 19 marca 2013r. i w jego następstwie. Oczopląs to objaw, który może występować w schorzeniach narządu słuchu, narządu wzroku jak i układu ner-wowego. Oczopląs stwierdzany u powoda jest objawem encefalopatii pourazowej.

Powód doznał urazów głowy ze wstrząśnieniem mózgu w 1997r. oraz 19 marca 2013r. Urazy z 2009 i października 2013 r. były powierzchowne, bez wstrząśnienia mózgu. Po urazie głowy w 1997 r. u powoda dominowały objawy nerwicowe (lęki, nerwowość, zaburzenia depresyjne). Neurologicznie powód leczył się po tym wypadku do 2001 r. W późniejszym okresie, w badaniach profilaktycznych nie stwierdzano u powoda objawów z ośrodkowego ukła-du nerwowego powodujących przeciwwskazania do pracy na stanowisku wulkanizator taśm przenośnikowych –operator suwnicy. Również badanie psychologiczne z lipca 2009 r. wykazało, że powód w tym czasie posiadał sprawność psychiczną do zatrudnienia na stanowisku wulkanizator taśm przenośnikowych - operator suwnic. Po wypadku z 19 marca 2013 r. stwierdzano u powoda i stwierdza się nadal oczopląs, zaburzenia równowagi oraz zaburzenia koordynacji - niestwierdzane wcześniej. Powód został uznany za częściowo niezdolnego pracy. Obecny stan zdrowia powoda i stwierdzany obecnie uszczerbek na zdrowiu jest w równym stopniu następstwem przebytych urazów głowy ze wstrząśnieniem mózgu, których powód doznał w 1997 r. oraz 19 marca 2013 r. Inne urazy były urazami powierzchownymi, bez wpływu na stan ośrodkowego układu nerwowego.

/dowód: opinia biegłego w dziedzinie neurologii B. S. k. 524 -527, uzupełniająca opinia biegłego w dziedzinie neurologii B. S. k. 609 -609 odwrót/

U powoda występują nasilone zakłócenia czynności psychicznych pod postacią organicznych zaburzeń osobowości i nastroju. Badany prezentuje drażliwość, jest odhamowany, impulsywny, nietrzymający afektu. Ponadto znajduje się w obniżonym nastroju, z dominacją nastroju gniewnego. Ujawnia także cechy zaburzeń funkcji poznawczych ( zaburzenia koncentracji uwagi, drobiazgowość wypowiedzi). Charakteropatia u powoda rozwinęła się na podłożu uszkodzenia mózgu (encefalopatii). Etiologia tej encefalopatii jest złożona, wśród czynników ją wywołujących należy wskazać: prawdopodobną padaczkę (diagnoza z 2000 roku, następnie opisywano jedynie histeroepilepsję), nadużywanie clonazepamu, przebyte urazy głowy ( 1997, 2009, 2013). U powoda wskutek przebytego urazu głowy w dniu 19 marca 2013 r. doszło do pogłębienia stopnia nasilenia cech charakteropatycznych ( organiczne zaburzenia osobowości) oraz nasilenia zaburzeń nastroju. Analizowana dokumentacja medyczna wskazuje na znaczne nasilenie objawów po zdarzeniu, konieczność intensyfikacji leczenia.

Uszczerbek na zdrowiu w związku z wypadkiem z dnia 19 marca 2013 roku wynosi 30 % (55%- 25%= 30%) z pkt. 9b) załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18.12.2002 r. Na odjęte 25% składają się stwierdzane wcześniej (przed wypadkiem z 19.03.2013 r.) cechy encefalopatii z zaburzeniami osobowości i nastroju.

Z powodu w/w zaburzeń powód wymagał i nadal wymaga systematycznego leczenia psychiatrycznego.

Analiza dokumentacji medycznej wskazuje na nasilenie dolegliwości psychicznych powoda po wypadku z 2013 roku, konieczność intensyfikacji terapii. Psychiatra zalecał powodowi lek przeciwdepresyjny trójcykliczny (A.), stosowany przy ciężkim nasileniu objawów depresyjnych. Zły stan psychiczny powoda został zauważony także przez (...) leczącego powoda. Przed wypadkiem z 19 marca 2013 r. powód lepiej funkcjonował, pomimo obecności zmian charakteropatycznych np. wyjechał do pracy poza granicami Polski, funkcjonował w środowisku obcojęzycznym. Zdarzenie z dnia 08 października 2013 nie miało wpływu na wysokość uszczerbku na zdrowiu, ponieważ rozpoznano wówczas u powoda: „Zawroty głowy. Wtórny uraz głowy i okolicy lędźwiowej lewej”. Brak danych o obecności wówczas objawów wstrząśnienia mózgu, co nie daje podstaw do wnioskowania o możliwości skutku pod postacią nasilenia zmian charakteropatycznych.

/dowód: opinia biegłego w dziedzinie psychiatrii K. O. k. 571 -578, uzupełniająca opinia biegłego w dziedzinie psychiatrii K. O. k. 611/

W wyniku wypadku w pracy w dniu 19 marca 2013 r powód doznał urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu. Uraz nie spowodował trwałego i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu związanego ze schorzeniami laryngologicznymi. Stwierdzone bóle i zawroty głowy mają charakter ośrodkowy i są związane z rozwiniętymi zaburzeniami pourazowymi - wcześniej rozpoznaną encefalopatią oraz cerebrastenią pourazową.

/dowód: opinia biegłego w dziedzinie otolaryngologii M. Z. k. 532, uzupełniająca opinia biegłego w dziedzinie otolaryngologii M. Z. k. 617/

W wyniku wypadku w dniu 19 marca 2013 r. w konsultacji okulistycznej u powoda rozpoznano wstrząśnienie siatkówek obu oczu, które powodowało obniżenie ostrości wzroku obu oczu. Aktualnie badaniu okulistycznym nie stwierdza się żadnych odchyleń od stanu prawidłowego w zakresie narządu wzroku powoda. W związku z tym w wyniku wypadku z dnia 19 marca 2013 r. powód nie doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zakresie narządu wzroku.

/dowód: opinia biegłego w dziedzinie chorób oczu D. P. k. 543 -544/

W maju 2013 r. Państwowa Inspekcja Pracy dokonała kontroli pozwanego pracodawcy w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. W czasie kontroli pracodawca przedstawił udokumentowaną ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku wulkanizatora (operatora suwnicy), w której zawarto zagrożenie związane z „wchodzeniem schodzeniem z rusztowań i maszyn”. Jako środki profilaktyczne wskazano zachowanie „wyrównanego terenu wokół maszyny, właściwe oświetlenie, zachowanie szczególnej ostrożności”. Ustalono, że powód został zapoznany z oceną ryzyka zawodowego na stanowisku wulkanizatora (operatora suwnicy) w dniu 8 maja 2012 r. W toku kontroli w dniu 27 maja 2013 r. o godzinie 7.00 uruchomiono linię mikserową włącznie z chłodziarką festonową. Po dokonaniu oględzin około 11.30 nie stwierdzono zalegania piany i mydła w obrębie pracy chłodziarki.

W ocenie organu kontrolującego ocena ryzyka zawodowego na stanowisku wulkanizatora (operatora suwnicy) nie uwzględniała środka profilaktycznego w postaci zapewnienia czystości powierzchni ciągów komunikacyjnych zapewniającej bezpieczeństwo komunikacji. Natomiast w instrukcji bhp dotyczącej obsługi suwnicy nie zawarto zasady bezpieczeństwa przy wchodzeniu oraz schodzeniu z suwnicy po schodach, dotyczącej chwytania dłońmi poręczy schodów. W okolicznościach zdarzenia zespół powypadkowy nie odniósł się do: stanu technicznego urządzeń technicznych w tym ciągów komunikacyjnych, zapisów w instrukcji bhp przy obsłudze suwnicy, oceny ryzyka zawodowego, sposobu schodzenia z suwnicy przez poszkodowanego, dotyczącego trzymania rękoma poręczy schodów, rodzaju i stanu stosownych w chwili zdarzenia środków ochrony indywidualnej oraz obuwia roboczego, w związku z czym nie określił wszystkich możliwych przyczyn wypadku.

/dowód: protokół kontroli PIP k. 627 -631/

Nie można również jednoznacznie ustalić w jakim obuwiu powód wykonywał pracę w dniu wypadku. Wymieniona w protokole powypadkowym „Deklaracja zgodności WE dla środków ochrony indywidulanej kategorii II” dotyczy obuwia odpornego na poślizg na podłożu ceramicznym lub stalowym, pokrytym roztworem laurylosiarczanu sodu lub glicerolem. Powód w chwili wypadku poruszał się po schodach skonstruowanych z kartek „wema”, które posiadają wiele zalet konstrukcyjnych i użytkowych, w tym ażurową konstrukcję kratownicową, która zapobiega osadzaniu się na powierzchni stopni schodów materiałów i substancji mogących powodować ewentualne zagrożenia dla użytkowników, w tym również mydła lub mydlin. Ponadto stopnie „wema” są wyposażone w listwy antypoślizgowe. Powód wszedł po schodach na górę, a następne na dół do trzeciego stopnia od podłoża. W związku z tym mógł bez problemu zidentyfikować zagrożenie w postaci nadmiernej śliskości nawierzchni spowodowanej obecnością mydła, a w konsekwencji zachować szczególną ostrożność oraz koncentracji uwagi. Nie zmienia to faktu, że pracodawca w takiej sytuacji powinien zmienić organizację pracy w zakresie poruszania się pracowników w strefie zagrożenia lub przynajmniej umieścić tabliczkę ostrzegawczą.

Poślizg w rozumieniu podstaw mechaniki to zjawisko przejście od toczenia lub kroczenia, w których powierzchnie stykających się ciał nie przesuwają się względem siebie, do ślizgu, w którym stykające się powierzchnie przesuwają się między sobą. W przypadku poślizgu człowieka dochodzi do sytuacji, w której siła przenosząca tarcie podeszew obuwia o nawierzchnię jest większa niż siła ich tarcia o tę nawierzchnię. Nacisk ciała człowieka na nawierzchnię, z którą się styka jest mniej więcej stały i zależny od masy ciała oraz wielkości powierzchni styku, natomiast współczynnik tarcia będzie podlegał zmianom w zależności od stanu tej nawierzchni – im bardziej chropowata, tym współczynnik jest większy; w przypadku zalegania na nawierzchni mydła lub mydlin współczynnik tarcia się obniża. Obniżenie to może jednak obywać się tylko w ograniczonym zakresie ze względu na małą powierzchnię bezpośredniego styku powierzchni podeszew obuwia pracownika z powierzchnią kartek „wema”.

Z powyższej analizy wynika wniosek, że powód idąc po schodach konstrukcji „wema” powodował relatywnie duży nacisk jednostkowy na ograniczoną ażurową konstrukcję powierzchni stopni, natomiast zmniejszenie współczynnika tarcia -sprzyjające ewentualnemu poślizgowi – poprzez obecność mydlin na takich stopniach było stosunkowo niewielkie. Prawdopodobieństwo poślizgu powinno dodatkowo zminimalizować poruszanie się przez powoda w butach ochronnych o cechach antypoślizgowych. Ponadto schody po których poruszał się powód są wyposażone są z obu stron w balustradę ochronną. Powód korzystając z tych balustrad, nawet w sytuacji chwilowej utraty równowagi spowodowanej poślizgnięciem, czy potknięciem się, nie mógłby spaść ze schodów.

W przypadku komunikacji pieszej do przodu specyfika zjawiska poślizgu polega na tym, że utrata wystarczającej przyczepności do podłoża następuje w tym samym kierunku –czyli do przodu. W konsekwencji upadek następuje na plecy, gdyż siła bezwładności związana z położeniem środka ciężkości ciała ludzkiego powoduje, że podczas poślizgu nogi wyprzedzają pozostałą część ciała. Odmienny przebieg ma zjawisko potknięcia, podczas którego nogi pozostają z tyłu, a ciało człowieka na skutek działania siły bezwładności przemieszcza się do przodu. Gdyby zatem doszło do poślizgnięcia się powoda na trzecim stopniu schodów, od poziomu posadzki, z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością można założyć, że upadek powoda nastąpiłby na tylną część ciała, a powód uderzyłby tylną częścią głowy w elementy konstrukcyjne schodów. Odległość tego miejsca od konstrukcji chłodziarki festonowej wynosząca 2,6 m, uchroniłaby go od uderzenia w tę konstrukcję, chyba, że upadające ciało powoda doznałoby dodatkowego poślizgu na posadzce pokrytej mydlinami, lecz nawet w tej hipotetycznej sytuacji, powód mógłby uderzyć o elementy chłodziarki co najwyżej nogami.

W związku z powyższym możliwość poślizgnięcia się powoda na schodach na skutek pokrycia ich powierzchni bądź podłogi wokół schodów mydłem czy mydlinami, jakkolwiek nie dająca się wykluczyć z całą pewnością – była mało prawdopodobna.

/dowód: opinia biegłego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii R. B. k. 465 -478/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo zasadne.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że czynność pełnomocnika powoda polegająca na cofnięciu powództwa o sprostowanie protokołu powypadkowego naruszała słuszny interes powoda jako pracownika, a tym samym stosownie do treści art. 469 k.c. należało uznać ją za niedopuszczalną. Oznaczała bowiem rezygnację z dochodzenia roszczenia, którego zasadność mogła być zweryfikowana dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Słuszny interes pracownika (ubezpieczonego) w rozumieniu art. 469 KPC należy utożsamiać z uzyskaniem należnego świadczenia, chociaż nie musi to nastąpić w pełnej wysokości (zob. post. SN z 20.6.2000 r., I PKN 313/00, Legalis).

Podstawą zgłoszonego przez powoda żądania sprostowania protokołu powypadkowego był stanowił przepis at. 189 k.p.c. Zgodnie z jego treścią powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

W judykaturze Sądu Najwyższego jednolicie przyjęto pogląd o istnieniu interesu prawnego w sprostowaniu protokołu powypadkowego na podstawie art. 189 KPC, wynikającego z ustalenia zdarzenia prawotwórczego z zakresu prawa pracy, z którego mogą wynikać uprawnienia do świadczeń z różnych stosunków prawnych (stosunku pracy i stosunków z nim związanych, stosunków ubezpieczeń społecznych lub stosunków cywilnoprawnych -por. postanowienie z dnia 27 stycznia 1998 r., II UKN 471/97, OSNAPiUS 1999 nr 2, poz. 75, wyrok z
dnia 6 stycznia 2010 r., I PK 144/09, Legalis).

Mimo przesądzenia istnienia interesu prawnego powoda w domaganiu się sprostowaniu protokołu powypadkowego, powództwo w tej części podlegało oddaleniu. Powód nie udowodnił bowiem, że przyczyną wypadku przy pracy, jakiemu uległ w dniu 19 marca 2017 r. było śliskość podłoża spowodowana mydłem wydobywającym się z chłodziarki festonowej znajdującej się w pobliżu. Okoliczność ta wynika wyłącznie z zeznań powoda. Zeznania powoda w tym zakresie pozostają w sprzeczności ze spójnymi i konsekwentnymi zeznaniami świadków S. K., M. K., R. C., A. Z. oraz A. U., którzy w dniu zdarzania pracowali razem z powodem. Dodatkowo wersji wypadku zaprezentowanej przez powoda przeczy analiza dokonana z uwzględnieniem zasad mechaniki. Jest bezspornie, że powód stracił równowagę schodząc ze schodów, a w następstwie upadku uderzył głową w metalową obudowę chłodziarki festonowej znajdującej się w odległości 2,60 m od podstawy schodów. Jak wynika z przekonującej analizy przeprowadzonej przez biegłego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, w przypadku poślizgu powód upadłby na plecy i nie mógłby uderzyć głową w obudowę chłodziarki. Natomiast bezsporne zaistnienie takiego uderzenia wskazuje, że powód potknął się na schodach. Nie bez znaczenia jest również przebieg eksperymentu przeprowadzonego na żądanie inspektora pracy, polegającego na uruchomieniu linii mikserowej włącznie z chłodziarką festonową. Po kilku godzinach funkcjonowania urządzenia nie stwierdzono zalegania piany i mydła w obrębie pracy chłodziarki.

Z przedstawionych względów żądanie sprostowania protokołu powypadkowego podlegało oddaleniu.

Powód dochodził ponadto od strony pozwanej zadośćuczynienia za krzywdę. Jako podstawę prawną tego żądania wskazał przepisy art. 435 § 1 i 445 § 1 k.c.

Zgodnie z art. 435 § 1 k.c. prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Pojęcie ruchu przedsiębiorstwa odnosi się do funkcjonowania przedsiębiorstwa jako całości, a nie tylko do ruchu jego poszczególnych elementów oraz urządzeń. Związek pomiędzy ruchem i szkodą występuje zatem wtedy, gdy szkoda nastąpiła w wyniku zdarzenia funkcjonalnie powiązanego z działalnością przedsiębiorstwa, choćby nie było bezpośredniej zależności pomiędzy użyciem sił przyrody a szkodą (por. wyrok SN z 11.12.1963 r., II CR 116/63, OSPiKA 1965, Nr 5, poz. 94 z glosą A. Szpunara).

Odpowiedzialność na podstawie art. 435 k.c. powstaje bez względu na winę (w znaczeniu subiektywnym) prowadzącego przedsiębiorstwo, jak również bez względu na to, czy szkoda nastąpiła w warunkach zachowania bezprawnego (wyrok SN z 12.12.2008 r., II CSK 367/08, Legalis). Wyłączenie odpowiedzialności może nastąpić tylko wtedy, gdy prowadzący przedsiębiorstwo wykaże, że szkoda nastąpiła z powodu wystąpienia jednej z trzech okoliczności egzoneracyjnych tj. wskutek siły wyższej, wyłącznie z winy poszkodowanego lub wyłącznie z winy osoby trzeciej, za którą prowadzący nie ponosi odpowiedzialności.

Strona pozwana nie kwestionowała, że prowadzi przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody, albowiem czynnikiem dominującym, który warunkuje prowadzenie przez nią działalności są rządzenia wykorzystujące rodzaje energię elektryczną. Niesporne było również, że szkoda poniesiona przez powoda pozostawała w funkcjonalnym związku z ruchem przedsiębiorstwa. Strona pozwana prezentowała natomiast pogląd, że ze względu na łączący ją z powodem stosunek pracy oraz przepis art. 237 ¹ k.p., nie ponosi wobec powoda odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Sad nie podziela tego stanowiska. Za szkody, które nie są objęte art. 237 ¹ § 2 KP, w tym również rozstrój zdrowia, szkody na osobie spowodowane wypadkiem czy chorobą, które pozostają w związku przyczynowym z wykonywaną pracą i bądź nie zostały zakwalifikowane jako choroba zawodowa lub określony rodzaj wypadku dający podstawę do świadczeń z ubezpieczenia społecznego bądź też zakres tych świadczeń w ocenie uprawnionego jest niewystarczający – pracodawca może ponosić odpowiedzialność na podstawie przepisów KC. Podobnie w przypadku szkód na osobie pracownik lub członkowie rodziny zmarłego pracownika mogą na podstawie przepisów prawa cywilnego dochodzić od pracodawcy odszkodowania za szkodę spowodowaną wypadkiem przy pracy w takim zakresie, w jakim ta nie została pokryta świadczeniami z ubezpieczenia społecznego uregulowanymi w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Dopuszczalne jest więc dochodzenie przez pracownika od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego (por. A. Sobczyk (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2017, art. 237 ¹, nb 3). Możliwość dochodzenia roszczeń przez pracownika na drodze cywilnoprawnej potwierdził również Sąd Najwyższy (por. wyrok z 8.4.1999 r., II UKN 551/98, OSNAPiUS 2000, Nr 11, poz. 437, wyrok z 5.7.2005 r., I PK 293/04, Pr. Pracy 2005, Nr 11, poz. 35).

Strona pozwana nie wykazała, aby w niniejszej sprawie szkoda była następstwem którejkolwiek okoliczności egzoneracyjnej. W szczególności nie ma podstaw do przyjęcia, że szkoda powstała z wyłącznej winy powoda. Wprawdzie jak wynika z poczynionych ustaleń powód poruszał się po schodach zbyt szybko i nie korzystał z obu poręczy, ale przyczyną pośpiechu była konieczność wykonywania pracy na kilku stanowiskach stanowiących element linii produkcyjnej funkcjonującej bez przerw. Ponadto opracowana przez pracodawcę instrukcja bhp dotycząca obsługi suwnicy nie zawierała zasady bezpieczeństwa dotyczącej chwytania dłońmi obu poręczy schodów przy wchodzeniu oraz schodzeniu z suwnicy.

Na podstawie art. 445 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednia sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Podstawą zadośćuczynienia jest krzywda polegająca na cierpieniach fizycznych i psychicznych związanych z rozstrojem zdrowia. Art. 445 § 1 k.c. nie zawiera żadnych kryteriów, jakie należy uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, wobec czego kryteria te zostały wypracowane przez judykaturę. Spośród funkcji spełnianych przez zadośćuczynienie współcześnie na czoło wysuwa się funkcja kompensacyjna. Przyznana z tego tytułu suma pieniężna powinna wynagrodzić doznane przez poszkodowanego cierpienia fizyczne i psychiczne oraz utratę radości życia. Ma mu również ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć, dzięki czemu zostaje przywrócona, przynajmniej częściowo, równowaga, która została zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego. Dla wysokości zadośćuczynienia jako świadczenia o charakterze kompensacyjnym, podstawowe znaczenie ma zawsze rozmiar doznanej krzywdy, który zależy od wielu czynników m. in. trwałości i skutków wypadku lub okresu trwania objawów chorobowych i ich nasilenia, stopnia cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywności i czasu trwania, nieodwracalności następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwa, oszpecenia), rodzaju wykonywanej pracy, szans na przyszłość, poczucia nieprzydatności społecznej, bezradności życiowej, wieku poszkodowanego, jego osobistej sytuacji, w tym również jego przyszłych perspektyw życiowych. Znaczenie może mieć również stopień winy sprawcy szkody i odczucia jej przez poszkodowanego. ( por. wyroki SN z 12.04.1972 r., II CR 57/72, opubl. OSNCP 1972 nr 10 poz. 183; z 30.11.1999 r., I CKN 1145/99, niepubl., z 27.08.1969 r., I PR224/69, opubl. OSNCP 1970 nr 6 poz. 111; z 12.09.2002 r., IV CKN 1266/00, opubl. LEX nr 80272; z 13.03.1973 r., II CR 50/73, opubl. LEX nr 7228, z 9.11.2007 r., V CSK 245/07, opubl. OSNC/D/2008 poz. 95).

Zważyć przy tym należy, że powyższe przesłanki mają jednak tylko walor ogólny i dlatego w każdej sprawie o wysokości zadośćuczynienia rozstrzygające znaczenie mają dopiero konkretne okoliczności dotyczące osoby poszkodowanej. Jedynie rozważenie zindywidualizowanych przesłanek stanowi właściwą podstawę określenia odpowiedniego w rozumieniu art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienia (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20.04.2006 r. IV CSK 99/05, nie publ., z dnia 9.11.2007 r. V CSK 245/07, opubl. OSNC/D/2008 poz. 95, z dnia 13.11.2007 r. I CSK 384/07, opubl. Lex nr 351187, z dnia 5.12.2006 r. II PK 102/06, opubl. OSNP 2008/1 -2/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9.08.2006 r. I ACa 161/06, opubl. Lex nr 278433).

Określając wysokość zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powoda Sąd uwzględnił przede wszystkim poważne skutki doznanego urazu oraz ich trwałość. W następstwie wypadku rozwinęły się u powoda pourazowe zaburzenia o znacznym nasileniu tj. bóle i zawroty głowy, zaburzenia pamięci, zaburzenia koncentracji, zaburzenia koordynacji i równowagi, zaburzenia snu, zaburzenia funkcji poznawczych oraz zakłócenia czynności psychicznych pod postacią organicznych zaburzeń osobowości (charakteropatii) i nastroju. Wymienione zaburzenia są długotrwałe. Utrzymują się bowiem już ponad cztery lata, a ich ustąpienie w przyszłości nie jest pewne. W konsekwencji powód nadal wymaga stałego leczenia neurologicznego oraz psychiatrycznego.

Powód stał się osobą częściowo niezdolną do pracy. Ma trudności w codziennym funkcjonowaniu. Nie może jeździć samochodem, ani też rowerem. Nie uczestniczy w spotkaniach towarzyskich. Nie spędza czasu z dziećmi. Długotrwały uszczerbek na zdrowiu powoda wywołany następstwami wypadku wynosi 30 %, czyli jest znaczny. Niewątpliwie konsekwencjami wypadku są również znaczne cierpienia psychiczne powoda. Powód odczuwa lęki i niepokoje. Ma wzmożone poczucie krzywdy. Stał się osobą drażliwą, impulsywną. Znajduje się w obniżonym nastroju, z dominacją nastroju gniewnego. U powoda występują również zaburzenia funkcji poznawczych pod postacią zaburzenia koncentracji uwagi drobiazgowości wypowiedzi.

Podkreślić należy, stosunkowo młody wiek powoda. W przypadku osób młodych następstwa wypadku, skutkujące ograniczeniem sprawności i aktywności życiowej, z reguły powodują dodatkowe cierpienia psychiczne.

Świadczenie w kwocie 7 000 zł otrzymane przez powoda z ubezpieczenia społecznego z pewnością nie stanowi wystarczającej kompensacji doznanej krzywdy.

W ocenie Sądu w realiach niniejszej sprawy zadośćuczynienie w żądanej kwocie 80 000 zł, spełni kompensacyjną funkcję. Uwzględnia przy tym wszystkie okoliczności obrazujące rozmiary znacznej krzywdy doznanej przez powoda, a tym samym będzie odpowiednie do wyrządzonej szkody. Przedmiotowa kwota w polskich realiach społeczno –gospodarczych z pewnością stanowi ekonomicznie odczuwalną wartość. Tym samym powinna wynagrodzić doznane cierpienia związane z rozstrojem zdrowia powoda i jego długotrwałymi skutkami oraz ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć, dzięki czemu zostanie przywrócona równowaga zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego.

Zarzut strony pozwanej przedawnienia roszczenia o zadośćuczynienie w części objętej rozszerzeniem żądania tj. co do kwoty 74 000 zł był nietrafny. Jak bowiem stanowi przepis art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. W związku z tym czynność powoda polegająca na rozszerzeniu żądania pozwu, która nastąpiła 17 października 2014 r., przerwała bieg trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia, a data doręczenia stronie pozwanej odpisu tego pisma nie ma żadnego wpływu i znaczenia dla biegu tego terminu.

Zgodnie z treścią art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Niewątpliwie przepis ma zastosowanie do zachowań poszkodowanego, a nie zdarzeń od niego niezależnych. W piśmiennictwie zaproponowano, aby pojęcie przyczynienia ujmować czysto kauzalnie, przy jednoczesnym zanegowaniu obowiązku bezwzględnego obowiązku redukcji odszkodowania. Decydującą rolę odgrywałyby tu okoliczności wskazane w art. 362 k.c. jako kryteria zmniejszenia odszkodowania. Samo przyczynienie –jako pojęcie ze sfery kazualnej –ma miejsce wówczas gdy zachowanie poszkodowanego i doznany przez niego uszczerbek pozostają w adekwatnym związku przyczynowym, co warunkuj przejście do operacji zmniejszenia odszkodowania. W przypadku aktów poświęcenia redukcja odszkodowania będzie wyłączona (por. M. Kaliński (w): System Prawa Prywatnego, t. 6, Warszawa 2009, s. 183 -184). Formuła art. 362 k.c. przyznaje główne znaczenie stopniowi winy obu stron, co oznacza nakaz zmniejszenia odszkodowania w przypadkach wystąpienia winy po obu stronach. Stopień jego redukcji zależy przede wszystkim od porównania ciężaru gatunkowego winy. Zmniejszenie odszkodowania nie następowałoby jeżeli po stronie dłużnika zachodziłaby wina umyślna, a poszkodowanemu nie można zarzucić winy. Lekki stopień winy poszkodowanego nie musiałby prowadzić do zmniejszenia odszkodowania, jeżeli dłużnik odpowiadałby na zasadzie bezprawności, ryzyka bądź słuszności, przy czym jego zachowanie w znaczącym stopniu naruszyło obowiązujące zasady postępowania. (por. M. Kaliński (w): System Prawa Prywatnego, t. 6, Warszawa 2009, s. 191 -192).

Zdaniem B. L.-P. szeroka interpretacja przyczynienia może w praktyce wyłączać, a w każdym razie znacznie ograniczać sens odpowiedzialności na zasadnie ryzyka. Część bowiem ryzyka stwarzanego niebezpieczeństwa byłaby bowiem przerzucona na niewinnego poszkodowanego (Por. Odpowiedzialność cywilna prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody Warszawa 1967). W takich wypadkach ze względu na ochronny cel odpowiedzialności na zasadzie ryzyka właściwsze jest łagodniejsze, a nie surowsze traktowanie poszkodowanego. Z uwagi na współczynnik wzmożonego niebezpieczeństwa stwarzanego przez ruch przedsiębiorstwa bądź pojazdu, w zasadzie tylko oczywiste, rażące niedbalstwo poszkodowanego może usprawiedliwiać ograniczenie odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 362 k.c. (por. Tomasz Pajor (w:): Uwagi o przyczynieniu się poszkodowanego do powstania szkody w: Odpowiedzialność Cywilna - Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, Zakamycze 2004 s 163; Gerard Bieniek: Odpowiedzialność cywilna za wypadki drogowe Wydawnictwo Prawnicze 2006, s. 161-162).

W ocenie Sądu zachowanie powoda polegające na zbyt szybkim schodzeniu ze schodów było wymuszone ustaloną organizacją pracy, w ramach której powód czasami wykonywał obowiązki na kilku stanowiskach pracy jednocześnie. Ponieważ stanowiska te stanowią element linii produkcyjnej, oczywistym było, że nałożenie na pracownika takiego obowiązku, będzie zmuszało go do pośpiechu podczas przemieszczenia się między poszczególnymi stanowiskami pracy. Mimo zagrożenia wywołanego taką organizacją pracy żadna z osób sprawujących na rachunek pracodawcy bezpośrednie kierownictwo nad procesem produkcji nie podjęła działań zapobiegawczych. Przeciwnie tolerowano zachowania bezpośrednich przełożonych powoda oraz innych pracowników, którzy wymagali od powoda pośpiechu w wykonywaniu zadań związanych z obsługą suwnicy. Dodatkowo pracodawca w instrukcji bezpiecznego obsługiwania suwnicy nie umieścił wymogu chwytania obu poręczy podczas poruszania się po schodach prowadzących na suwnicę w związku z czym powód został dopuszczony do pracy na tym stanowisku nie posiadając dostatecznej znajomości przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

W tym stanie rzeczy powód schodząc po schodach suwnicy w pośpiechu, a nadto nie chwytając się dłońmi obu poręczy, nie dopuścił się rażącego niedbalstwa. Zarazem postępował zgodnie z oczekiwaniami pracodawcy i w jego interesie ekonomicznym. W tym stanie rzeczy nie zachodzą podstawy do redukcji należnego zadośćuczynienia ze względu na zachowanie samego powoda.

O odsetkach za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz przy uwzględnieniu zasady, iż zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia po sprecyzowaniu przez wierzyciela co do wysokości i wezwaniu dłużnika do zapłaty, przekształca się w zobowiązanie terminowe. Nie ma przy tym znaczenia, iż przyznanie zadośćuczynienia jest fakultatywne i zależy od uznania sądu oraz poczynionej przez niego oceny konkretnych okoliczności danej sytuacji, poszkodowany bowiem może skierować roszczenie o zadośćuczynienie bezpośrednio do osoby ponoszącej odpowiedzialność deliktową wynikającą ze skutków wypadku komunikacyjnego, a pewna swoboda sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu nie zakłada dowolności, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma bowiem charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny (por. wyrok SN z 28 czerwca 2005 r., I CK 7/05, LEX nr 153254, wyrok SN z 14 kwietnia 1997 r., II CKN 110/97, LEX nr 550931, wyrok SN z 22 lutego 2007 r., I CSK 433/06, LEX nr 274209, wyrok SN z 6 lipca 1999 r., III CKN 315/98 OSNC 2000/2/31/52, wyrok SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66, wyrok SN z dnia 18 lutego 2011 r., ICSK 243/10, LEX nr 848109, wyrok SA we Wrocławiu z 12 grudnia 2012 r., I ACa 1280/12, LEX nr 1312128, wyrok SA w Gdańsku z 15 maja 2013 r., I ACa 179/13, Portal Orzeczeń SA w Gdańsku).

W niniejszej sprawie powód sprecyzował roszczenie w zakresie kwoty 6 000 zł w pozwie, którego odpis został doręczony stronie pozwanej w dniu 6 listopada 2013 r. Dalsza część roszczenia o zadośćuczynienie została zgłoszona w piśmie zawierającym rozszerzenie żądania pozwu, którego odpis został przesłany bezpośrednio pełnomocnikowi strony pozwanej w dniu 15 października 2014 r. Wprawdzie tego rodzaju doręczenie odpisu pisma nie wywołało skutków procesowych, niemniej jednak wywołało skutek materialnoprawny określony w art. 455 k.c. w postaci wezwania dłużnika do wykonania zobowiązania. Doręczenie pisma pełnomocnikowi procesowemu pozwanej stwarzało pozwanej możliwość zapoznania się z jego treścią (art. 61 § 1 k.c.), nie sposób bowiem założyć, że pełnomocnik nie miał kontaktu z mocodawcą i nie poinformował go o tak istotnej czynności strony przeciwnej. Skoro pismo zostało nadane w urzędzie pocztowym w dniu 15 października 2013 r. jako przesyłka polecona, jego doręczenie powinno nastąpić po około siedmiu dniach, w związku z czym strona pozwana mogła się zapoznać z tym pismem najpóźniej w dniu 22 października 2014 r., co pozwala uznać, iż zostało doręczone w tej właśnie dacie

Jak stanowi art. 455 k.c. świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Niezwłoczne spełnienie świadczenia polega na jego spełnieniu bez nieuzasadnionej zwłoki (w normalnym toku rzeczy). O tym, czy świadczenie zostało spełnione niezwłocznie, a zatem należycie, rozstrzygają okoliczności konkretnego przypadku, oceniane zgodnie z ogólną zasadą art. 354 k.c. Te zaś mogą być bardzo różne, związane z wszystkimi okolicznościami spełnienia świadczenia.

W ocenie Sądu termin wynoszący 14 dni pozwalał stronie pozwanej na zajęcie stanowiska w przedmiocie żądań sprecyzowanych w pozwie oraz w piśmie rozszerzającym żądanie pozwu.

W konsekwencji powodowi przysługują odsetki za opóźnienie w spełnieniu zasądzonych roszczenia według następujących zasad: w zakresie kwoty 6 000 zł od dnia 21 listopada 2013 r., a w zakresie kwoty 74 000 zł od dnia 6 listopada 2014 r.

Ponieważ powód domagał się zasądzenia odsetek za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu tj. od dnia 28 października 2013 r., dalej idące żądanie podlegało oddaleniu.

Z dniem 1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy –Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1830), na mocy której zmieniono przepisy kodeksu cywilnego o odsetkach ustawowych. Zgodnie z art. 359 § 2 w nowym brzmieniu jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Przepis art. 481 § 2 w brzemieniu nadanym ustawą stanowi, że jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. W myśl art. 56 ustawy nowelizującej do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Wobec przytoczonej regulacji, która wprowadza dwie różne stopy odsetek ustawowych, w celu uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych na etapie realizacji wyroku, Sąd sprecyzował, że za okres od 1 stycznia 2016 r. powodowi przysługują odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

W pozwie o sprostowanie świadectwa pracy powód zgłosił również alternatywne żądanie ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej za skutki wypadku na przyszłość.

W zakresie znanych skutków wypadku jakakolwiek niepewność stanu prawnego mogła zostać usunięta w drodze powództwa o świadczenie, co wyklucza istnienie interesu prawnego w ustaleniu stosunku prawnego.

W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1970 r., III PZP 34/69 wyrażono pogląd, że w sprawie o naprawienie szkody wynikającej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia zasądzenie określonego świadczenia nie wyłącza jednoczesnego ustalenia w sentencji wyroku odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia (OSNCP 1970 z. 12, poz. 217). W uzasadnieniu uchwały wskazano, iż wykładnia funkcjonalna art. 189 KPC przemawia za przyjęciem interesu prawnego w ustaleniu, jeżeli istnieje jakaś obiektywna niepewność stanu prawnego. Przykładowo, interes taki może istnieć mimo możliwości dochodzenia świadczenia z danego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają dalsze skutki, których dochodzenie w drodze powództwa o świadczenie nie jest możliwe lub nie jest na razie aktualne. Dotyczy to zwłaszcza szkód na osobie, gdyż szkody te nie zawsze powstają jednocześnie ze zdarzeniem, które wywołało uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia. Są one z istoty swej rozwojowe. Poszkodowany z reguły nie może w chwili wszczęcia procesu dochodzić wszystkich roszczeń, jakie mogą mu przysługiwać z określonego stosunku prawnego. Następstwa bowiem uszkodzenia ciała są z reguły wielorakie i zwłaszcza w wypadkach cięższych uszkodzeń wywołują niekiedy skutki, których dokładnie nie można określić ani przewidzieć, gdyż są one zależne od indywidualnych właściwości organizmu, osobniczej wrażliwości, przebiegu leczenia i rehabilitacji oraz wielu innych czynników. Swoistość szkód na osobie, które występują często po upływie dłuższego czasu, oraz nieprzekraczalny dziesięcioletni termin przedawnienia roszczeń majątkowych przemawiają za przyjęciem, że dochodząc określonych świadczeń odszkodowawczych powód może jednocześnie - na podstawie art. 189 KPC - domagać się ustalenia odpowiedzialności pozwanego za ewentualną szkodę, jaka może wyniknąć dlań w przyszłości. Takie rozstrzygnięcie zapobiega także trudnościom dowodowym związanym z upływem długiego czasu, ustalenie bowiem w sentencji wyroku odpowiedzialności dłużnika za szkody mogące powstać w przyszłości wiąże raz na zawsze sąd i strony, chyba że wyrok zawierający takie ustalenie zostanie obalony. W wyroku z dnia 11 marca 2010 r. IV CSK 410/09, Opubl. Legalis, Sąd Najwyższy przyjął, iż także po wejściu w życie art. 442 ^{( 1)} KC powód dochodzący naprawienia szkody na osobie może mieć interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości.

Zebrany materiał dowodowy nie wskazuje, aby zachodziło prawdopodobieństwo wystąpienia jakichkolwiek dalszych skutków wypadku w przyszłości. Od wypadku minęły już ponad cztery lata. W tym czasie ujawniły się już wszystkie negatywne następstwa wypadku w zakresie funkcjonowania układu nerwowego, w zakresie funkcji poznawczych, jak również w sferze psychiki powoda. Konieczne jest wprawdzie dalsze leczenie powoda, ale ze względu długotrwały charakter następstw zdrowotnych wypadku.

W konsekwencji brak podstaw do przyjęcia, że w przyszłości należy się spodziewać nowych skutków wypadków, a tym samym powództwo o ustalenie odpowiedzialność na przyszłość podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Niezbędne koszty procesu poniesione przez strony obejmują wynagrodzenie pełnomocników będących radcami prawnymi ustalone na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 4 oraz § 11 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawego ustanowionego z urzędu (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 490 z późn. zmianami) oraz z uwzględnieniem zasady określonej § 4 ust. 2 rozporządzenia, zgodnie z którą w razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłat, bierze się pod uwagę wartość zmienioną, poczynając od następnej instancji.

Powód wygrał proces w zakresie żądania zasądzenia zadośćuczynienia, a obrona strony pozwanej okazała się skuteczna w zakresie żądania sprostowania protokołu powypadkowego. Tak więc uzasadnione wynikiem procesu koszty postępowania strony powodowej 1 200 zł, a strony pozwanej 120 zł. W ostatecznym rozrachunku powodowi przysługuje tytułem zwrotu kosztów różnica między powyższymi kwotami wynosząca 1 080 zł.

O obowiązku uiszczenia przez stronę pozwaną opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa w kwocie 4 000 zł (80 000 zł x 5 % = 4 000 zł) oraz zwrotu wydatków Skarbu Państwa w kwocie 2 436,04 zł związanych z uwzględnioną częścią powództwa, których powód nie miał obowiązku uiścić Sąd rozstrzygnął w oparciu o treść art. 113 ust. 1 w zw. z art. 96 ust. 1 pkt 4, art. 97 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 623 ze zm.), art. 130 ³ § 2 zdanie 2 i art. 100 k.p.c., uwzględniając, iż strona pozwana w tym zakresie przegrała proces. Na pobraną część wydatków składają się: wydatki na koszty opinii biegłych w dziedzinie medycyny w łącznej wysokości 2 318,68 zł oraz wydatki za udostępnienie kopii dokumentacji medycznej powoda w łącznej kwocie 117,36 zł.

Stosownie do treści art. 97 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd odstąpił od obciążenia powoda pozostałą częścią wydatków Skarbu Państwa w łącznej kwocie 1 474,52 zł, uznając, że z uwagi na odszkodowawczy charakter zasądzonego roszczenia, nie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony.