Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 stycznia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 stycznia 2017 roku w S.

sprawy ze skargi K. I. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie z powództwa D. M. przeciwko K. I. o zapłatę, sygn. akt I C 377/11

przy udziale D. M.

na skutek apelacji skarżącego od wyroku Sądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 24 marca 2016 roku, sygn. akt I C 977/14

1.  uchyla zaskarżony wyrok i odrzuca skargę;

2.  zasądza od K. I. na rzecz D. M. kwotę 2417 zł (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem kosztów postępowania przed Sądem I instancji;

3.  przyznaje adw. M. R. (1) od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świnoujściu kwotę 2952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote), w tym podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu w postępowaniu przed Sądem I instancji;

4.  zasądza od K. I. na rzecz D. M. kwotę 2400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

5.  przyznaje adw. M. R. (1) od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świnoujściu kwotę 1476 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych), w tym podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Wiesława Buczek - Markowska SSO Dorota Gamrat – Kubeczak SSO Małgorzata Grzesik

Sygn. akt II Ca 863/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 marca 2016r. Sąd Rejonowy w Świnoujściu

1.  oddalił skargę o wznowienie postępowania o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 14 lutego 2012 r., sygn. akt I C 377/11;

2.  zasądził od pozwanego K. I. na rzecz powoda D. M. kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  przyznał adwokat M. R. (1) od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świnoujściu kwotę 2.952 zł w tym podatek VAT w kwocie 552 zł, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu.

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Postanowieniem z dnia 14 lutego 2012 r., prawomocnym z dniem 7 marca 2012 r., Sąd Rejonowy w Świnoujściu w sprawie o sygn. akt I Ns 518/11 stwierdził, że spadek po H. I., zmarłej w dniu 13 lutego 2010 r., na podstawie ustawy nabyli wprost w udziałach do 1/2 części spadku: D. M. oraz K. I., synowie S. i H..

Powód D. M. wniósł pozew przeciwko K. I. o zapłatę kwoty 50.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku. Podstawę faktyczną żądania pozwu stanowiła okoliczność, iż strony są synami H. I., zmarłej w dniu 13 lutego 2010 r., która w dniu 12 listopada 2007 r. darowała pozwanemu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w Ś. przy ul. (...), warte 200.000 zł. Podstawą prawną powództwa stanowiły przepisy art. 991 § 1 k.c. w zw. z art. 994 § 1 k.c., przy przyjęciu, że powód nabył spadek po matce w 1/2 części. Wyrokiem zaocznym z dnia 14 lutego 2012 r., sygn. akt I C 377/11, Sąd Rejonowy w Świnoujściu zasądził od pozwanego K. I. na rzecz powoda D. M. kwotę 50.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 14 lutego 2012 r. do dnia zapłaty (pkt I), zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II), nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.500 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt III) oraz nadał temu wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności (pkt IV).

Zarządzeniem z dnia 27 marca 2012 r. Przewodniczący stwierdził prawomocność ww. wyroku zaocznego z dniem 10 marca 2012 r.

Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że H. I., matka powoda D. M. i pozwanego K. I., przechowywała dokumenty w mieszkaniu przy ul. (...) w Ś. w kilku miejscach: w szufladach, szafkach, regale. Po jej śmierci w 2012 r. D. M. przeglądał znajdujące się w mieszkaniu dokumenty gromadzone przez zmarłą matką w miejscach wskazanych mu przez partnera H. I.. W tym czasie w tym lokalu był obecny K. I.. D. M. zabrał wtedy z mieszkania wszelkie dokumenty, które znalazł a dotyczyły jego osoby, m.in. książeczkę mieszkaniową (...). Nie było pośród nich umowy darowizny samochodu z 1982 r., umowy sprzedaży samochodu z 1987 r. czy pisma H. I. do Prezesa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ś. z 2000 r.

Sąd Rejonowy uznał, że skarga o wznowienie nie zasługiwała na uwzględnienie. Strona pozwana upatrywała podstawy prawnej wznowienia w przepisie art. 403 § 2 k.p.c., a mianowicie w sytuacji „wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu”. Sąd wskazał, że tak wskazana przez stronę pozwaną podstawa wznowienia nie mogła w praktyce zrealizować się w tym konkretnym analizowanym przypadku. Zdaniem Sądu w art. 403 § 2 k.p.c. chodzi bowiem o wykrycie takich środków dowodowych lub okoliczności faktycznych, o których wcześniej strona nie wiedziała, bo gdyby o nich wiedziała to mogłaby skutecznie powołać je w tym poprzednim postępowaniu, w tym sensie, że mogłyby one wtedy wpłynąć na wynik tej sprawy. Sąd I instancji podzielił stanowisko wyrażone w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2015 r., sygn. V CZ 12/15 (LEX nr 1729703), iż muszą to być okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które istniały w czasie trwania poprzedniego postępowania, lecz nie były znane stronie i z tej przyczyny (a więc z tej właśnie przyczyny, że nie były znane stronie) nie mogły być przez nią wykorzystane w tym postępowaniu. Tymczasem w realiach rozpatrywanego przypadku wyrok zaoczny z dnia 14 lutego 2012 r. uprawomocnił się wobec tego, iż sprzeciw pozwanego został odrzucony jako spóźniony, a zatem na skutek decyzji formalnej sądu. Sąd przyjął, iż stanowisko merytoryczne pozwanego w ogóle nie było i nie mogło stać się przedmiotem analizy sądu i dlatego też nie zostałoby wzięte pod uwagę oraz nie wpłynęłoby na wynik sprawy nawet to, że wtedy, w tamtym momencie pozwany powołałby te okoliczności faktyczne i środki dowodowe, na które powołuje się w skardze.

Poza tym w ocenie Sądu trudno uznać, że została dochowana odpowiednia staranność w przypadku pozwanego K. I., który - jak to zostało ustalone w postępowaniu I C 377/11 – zamieszkiwał w toku tegoż procesu w mieszkaniu przy ul. (...) w Ś.. Wobec tego nie było żadnych przeszkód ku temu, aby dokonał już wtedy przeglądu dokumentów pozostawionych tam przez zmarłą matkę, które – jak wynika z podawanej przez niego wersji – nie były jakoś specjalnie ukryte, lecz od jej śmierci leżały w szufladzie w zajmowanym przez nią pokoju. W szczególności, gdy zważy się, że jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe same fakty darowania samochodu i założenia powodowi książeczki mieszkaniowej przez matkę nie były tajemnicą i były znane także pozwanemu od wielu lat.

Niezależnie zaś od tego Sąd uznał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe w powiązaniu ze stanowiskiem procesowym skarżącej strony pozwanej wykazało, iż te nowe środki dowodowe powołane w skardze i tak nie mogły doprowadzić do zmiany treści rozstrzygnięcia zapadłego w sprawie I C 377/11.

W niniejszej skardze o wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania I C 377/11 pozwany K. I. powoływał się tymczasem na fakt odnalezienia dokumentów dotyczących dwóch innych składników majątkowych, tj. darowizn zaliczanych w świetle przepisów prawa do substratu zachowku po H. I., a to w postaci środków pieniężnych zgromadzonych na książeczce mieszkaniowej założonej przez spadkodawczynię dla powoda – współspadkobiercy ustawowego D. M. oraz dokonanej na jego rzecz w 1982 r. darowizny samochodu dostawczego marki H. model H..

Dalej Sąd I instancji analizując moment wejścia w posiadanie dokumentów załączonych do skargi, uznał za nieprzekonywującą wersję utrzymywaną przez K. I. w toku przesłuchania, iż odnalazł je dopiero w pierwszej połowie lipca 2014 r. podczas porządków dokonywanych wraz z J. S. w pokoju zajmowanym przed śmiercią przez spadkodawczynię. Przede wszystkim bowiem w samej skardze wniesionej w dniu 5 sierpnia 2014 r. mowa jest o tym, iż odnalezienie tych dokumentów nastąpiło podczas porządkowania mieszkania „na przełomie lipca i sierpnia 2014 roku”, gdy tymczasem już podczas składania zeznań najpierw świadek J. S., a potem pozwany wskazywali na pierwszą połowę lipca 2014 r. i takiej różnicy pozwany nie potrafił wyjaśnić w trakcie przesłuchania. Ponadto w trakcie przesłuchania K. I. przedstawiał J. S. jako „znajomą”, z którą tylko od czasu do czasu zdarzało się mu towarzysko spotykać, gdy tymczasem jeszcze w skardze nazywał ją swoją „partnerką”, a w toku postępowania I C 377/11 – swoją „dziewczyną”. To zaś wskazywałoby na celowe dążenie do stworzenia w tym postępowaniu wrażenia, iż świadek ten nie jest ani nie była dla niego osobą bliską, która - z uwagi na takie właśnie łączące ich relacje - mogłaby składać korzystne dla niego zeznania. Także wzgląd na okoliczność, iż już w postępowaniu I C 377/11 postawa pozwanego została oceniona przez sąd odwoławczy jako wyrażana jedynie na potrzeby wymienionego procesu i nakierowana na spowodowanie korzystnego dla siebie skutku procesowego, jak i wzgląd na okoliczność, że termin pierwszej licytacji lokalu przy ul. (...) w Ś. – w związku z tytułem wykonawczym uzyskanym przez powoda w sprawie I C 377/11 – został wyznaczony na dzień 4 sierpnia 2014 r. – w ocenie Sądu Rejonowego - nakazywały zachować stosowną ostrożność przy ocenie waloru wiarygodności wersji przedstawianej przez pozwanego co do terminu odnalezienia przedmiotowych dokumentów i zachowania w ten sposób ustawowego terminu z art. 403 § 2 k.p.c.

Sąd I instancji doszedł do przekonania, iż także postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie ze skargi o wznowienie wykazało, że wynik postępowania o sygn. akt I C 377/11 zakończonego prawomocnym wyrokiem zaocznym z dnia 14 lutego 2012 r. nie podlegał zmianie mimo powołanych w skardze środków dowodowych i wobec tego nie mogły zostać uznane za wystarczające do wznowienia tego postępowania.

W konsekwencji stwierdzono, że jakkolwiek skarżący powołał ustawową podstawę wznowienia, to jednak w rzeczywistości podstawa ta nie została zrealizowana w niniejszej sprawie. Tym samym skarga została uznana za nieuzasadnioną. Nie została wobec tego spełniona przesłanka warunkująca dopuszczalność wznowienia postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł skarżący, kwestionując wyrok w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § 1 kpc poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez błędne przyjęcie, że K. I. nie dochował należytej staranności przy gromadzeniu materiałów dowodowych, gdy tymczasem z materiału dowodowego nie można wysnuć takiego wniosku;

W oparciu o powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienie skargi o wznowienie postępowania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Świnoujściu

Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy z urzędu udzielonej pozwanemu K. I..

W ocenie apelującego dokumenty znalezione przez K. I. są nowymi okolicznościami; nie mogły zostać one powołane w poprzednio toczącym się postępowaniu. Fakt dokonania darowizny przez matkę samochodu i założenia powodowi książeczki mieszkaniowej był znany K. I., jednakże nie posiadał on dokładnej wiedzy, ani tym bardziej nie dysponował dokumentami dotyczącymi dokonanych przez matkę darowizn. K. I. w 1982 r., gdy matka darowała powodowi samochód H. miał 8 lat i nie znał szczegółów sprawy. Pozwany wielokrotnie wskazywał, że dopiero na przełomie lipca i sierpnia 2014 r. czy też w pierwszej połowie lipca 2014 r. wraz ze swoją znajomą J. S. odnalazł dokumenty, na które we wcześniejszym postępowaniu nie mógł się powołać. Po odnalezieniu dokumentów, pozwany udał się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie po pomoc prawną.

W ocenie skarżącego Sąd i instancji błędnie ocenił, że K. I. miał możliwość wcześniejszego przejrzenia dokumentów pozostawionych przez matkę. W świetle doświadczenia życiowego wiadomo, że długotrwała trauma po śmierci matki, jak w przypadku pozwanego, spowodowała, że K. I. nie był gotowy i nie mógł wcześniej posprzątać rzeczy należących do zmarłej matki i tym samym zapoznać się z dokumentami znajdującymi w mieszkaniu. Tym bardziej, że przez długi okres czasu K. I. nie przebywał w mieszkaniu, mieszkał i pracował dorywczo w S., a dotychczasowy pokój matki zajmował partner matki.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o:

I. oddalenie apelacji w całości;

II. obciążenie pozwanego kosztami postępowania przed Sądem II Instancji, w tym kosztami zastępstwa procesowego pełnomocnika powoda według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zainicjowała kontrolę instancyjną, która skutkowała wydaniem orzeczenia kasatoryjnego i odrzuceniem skargi.

Tytułem wstępu zwrócić należy uwagę, iż instytucja wznowienia postępowania opiera się na - przysługującej poza tokiem instancji - skardze o reasumpcję wadliwego procesu przez zastąpienie zapadłego orzeczenia, orzeczeniem nowym. Nadzwyczajny charakter tego środka prawnego, skierowanego przeciwko prawomocnemu orzeczeniu powoduje, że przywrócenie stanu sprzed zamknięcia postępowania sądowego ulegającego wznowieniu może nastąpić wyłącznie z powodów ściśle określonych w ustawie.

O ogólnej dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania rozstrzyga art. 399 k.p.c. w myśl, którego „ w wypadkach przewidzianych w dziale niniejszym można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym wyrokiem”. Regulację tę należy rozumieć w ten sposób, że wznowienie postępowania służy w stosunku do prawomocnych orzeczeń merytorycznych rozstrzygających sprawę co do istoty (wyrok, nakaz zapłaty, postanowienia wydane co do istoty w postępowaniu nieprocesowym), oraz w oparciu o ściśle w ustawie sprecyzowane podstawy. Uwzględniają one konieczność wywołania na nowo procesu dotkniętego brakami formalnymi (nieważnością) bez względu na ich wypływ na rozstrzygnięcie (art. 401 pkt 1 i 2 k.p.c.), nadto o ile zaistnieją właściwe przyczyny restytucyjne (art. 403 k.p.c.) czy też miało miejsce wydanie wyroku na podstawie aktu normatywnego, uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją umową międzynarodową lub ustawą (art. 401 ¹ k.p.c.).

Zgodnie z dyspozycją art. 410 § 1 k.p.c. w ramach postępowania wstępnego, na posiedzeniu niejawnym badaniu Sądu podlega okoliczność czy skarga wniesiona została w terminie (wynikającym z przepisów art. 407 i 408 k.p.c.), czy jest dopuszczalna (ze względu na zaskarżone orzeczenie) oraz czy została oparta na ustawowej podstawie wznowienia.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, iż na etapie wstępnego badania skargi o wznowienie postępowania stwierdzenie, czy skarga opiera się na ustawowej podstawie powinno być zasadniczo dokonane na podstawie twierdzeń zawartych w skardze. Wspomniany etap badania skargi nie obejmuje natomiast oceny, czy wskazana podstawa wznowienia jest uzasadniona, gdyż należy to do zakresu merytorycznego rozstrzygnięcia skargi (postanowienie SN z dnia 31 stycznia 2013 r., II CZ 184/12, LEX nr 1293758). Ponadto badanie wstępne skargi o wznowienie postępowania obejmuje badanie nie tylko tego, czy podana w skardze podstawa odpowiada wzorcowi jednej z podstaw wznowienia, lecz także czy w rzeczywistości ona wystąpiła. Jeżeli strona wskazuje fakty mogące stanowić podstawę wznowienia postępowania, a pomija jedynie ich uprawdopodobnienie, albo uprawdopodobnienie tych okoliczności sąd ocenia jako niewystarczające, aktualizuje się konieczność zastosowania trybu sanacji skargi o wznowienie postępowania przewidzianego w art. 410 § 2 k.p.c.

Ponadto możliwości rozpatrywania zasadności skargi aktualizuje się wtedy, gdy następuje łączne spełnienie wszystkich warunków wskazanych w art. 409 k.p.c. Brak nawet jednego z nich sprawia zaś, że rozpatrywanie sprawy nie jest możliwe. Dlatego też stwierdzenie braku choćby jednego z tych warunków powoduje odrzucenie skargi (postanowienie SN z dnia 2 grudnia 2011 r., III UZ 28/11, LEX nr 1130395).

W niniejszej sprawie, skarżący jako podstawę wznowienia postępowania wskazał przepis art. 403 § 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem podstawą wznowienia postępowania może być wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Według tego przepisu, podstawą wznowienia mogą więc być nowe okoliczności albo nowe dowody lub kumulatywnie zarówno nowe okoliczności i nowe dowody, z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu zakończonym prawomocnym orzeczeniem zaskarżonym skargą o wznowienie postępowania. Podstawą wznowienia postępowania nie może być każda nowa okoliczność, lecz tylko taka, która dotyczy przedmiotu sporu, istniała już w trakcie zakończonego postępowania i nie została wówczas przytoczona, gdyż była stronie nieznana i miała dla niej wówczas charakter nieujawniany (uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68 OSNCP 1969, nr 12, poz. 208).

W omawianym przepisie chodzi więc tylko o takie dowody lub okoliczności, które nie tylko istniały w czasie poprzedniego postępowania, lecz były stronie wtedy nieznane i niemożliwe przez nią do wykorzystania, tj. strona o nich nie wiedziała i wiedzieć nie mogła. Nie zalicza się jednak do nowości tych dowodów i okoliczności, które nie zostały przez stronę powołane na skutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia czy błędnej oceny potrzeby ich powołania. Istotne jest to, czy strona mogła rzeczywiście i realnie zapoznać się ze środkami dowodowymi i mogła je wykorzystać w dotychczasowym postępowaniu.

Przechodząc do analizy skargi pozwanego okoliczności w niej wskazane (na podstawie art. 403 § 2 kpc) nie mogły stanowić doprowadzić do wznowienia postępowania. W ocenie pozwanego podstawę wznowienia postępowania stanowiła okoliczność, iż po wydaniu wyroku okazało się, że zostały odnalezione dokumenty dotyczące darowizny w postaci środków pieniężnych zgromadzonych na książeczce mieszkaniowej założonej przez spadkodawczynię dla powoda – współspadkobiercy ustawowego D. M. oraz dokonanej na jego rzecz w 1982 r. darowizny samochodu dostawczego.

Wbrew twierdzeniom skarżącego powołane przez niego okoliczności nie są nowymi. Zasygnalizować bowiem należy, że wykrycie nowych dowodów i okoliczności nie obejmuje tych już istniejących, a tylko niezauważonych przez stronę. Konieczne jest w związku z tym każdorazowo dokonanie oceny aktywności procesowej strony według miar i wymagań starannego działania, czyli według wzorców właściwych dla osoby należycie dbającej o swoje interesy. Niemożność skorzystania z okoliczności faktycznych w poprzednim postępowaniu musi być więc obiektywna i wykazana w sposób racjonalny (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2010 r., I CSK 601/09 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN 807/98, z dnia 4 marca 2005 r., III CZP 134/04, z dnia 19 lipca 2007 r., I UZ 17/07, z dnia 15 lutego 2008 r., I CZ 152/07, z dnia 9 lipca 2008 r., V CZ 46/08, z dnia 29 stycznia 2009 r., V CZ 92/08, z dnia 26 stycznia 2011 r., II CZ 180/10, z dnia 8 marca 2011 r., II PZ 6/11, z dnia 28 maja 2011 r., II UZ 11/11, z dnia 15 września 2011 r., II CZ 50/11, z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 137/11, z dnia 25 października 2012 r., IV CZ 103/12, z dnia 28 lutego 2013 r., III CZ 3/13, z dnia 12 czerwca 2013 r., II CZ 160/12, z dnia 4 grudnia 2013 r., II CZ 81/13, z dnia 19 grudnia 2013 r., II CZ 87/13 i z dnia 16 stycznia 2014 r., IV CZ 104/13).

W omawianej sprawie nie ulega zaś wątpliwości, iż skarżący miał realną możliwość powołania się na powyższe dokumenty potwierdzające czynności w postaci darowizn. Przede wszystkim z przesłuchania stron i z zeznań świadków wynika, że co do zasady same okoliczności faktyczne dotyczące darowizny samochodu czy środków finansowych na książeczce mieszkaniowej były znane pozwanemu już od wielu lat.

Ponadto nie ulega wątpliwości, iż pozwany przy zachowaniu minimalnej staranności mógł odnaleźć niezbędne dokumenty w toku postępowania I C 377/11.

Okoliczności związane z traumą po śmierci matki nie mogły stanowić przeszkody w poszukiwaniu dowodów prawie dwa lata po tej śmierci, a przynajmniej nie zostało wykazane, iż trauma ta przybrała ponad przeciętny wymiar. Co więcej, nie budziło wątpliwości, że pokój matki już wcześniej był przeszukiwany przez D. M., który podczas obecności skarżącego w mieszkaniu zabrał część dokumentów matki. Skarżący miał zatem obiektywne możliwości odnalezienia wskazanych dokumentów wcześniej, szczególnie że w mieszkaniu tym przebywał. Należało zatem stwierdzić, że niniejszą skargą apelujący nie wykazał, iż nie miał możliwości powołania się na przedmiotowe dowody w trakcie postępowania sądowego zakończonego prawomocnym orzeczeniem.

Co więcej, Sąd Rejonowy słusznie zwrócił uwagę, że niemożność skorzystania w poprzednim postępowaniu z określonych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych nie zachodzi, gdy istniała obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu, a tylko na skutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia czy błędnej oceny potrzeby powołania strona tego nie uczyniła (sygn. akt IV CZ 4/15 - postanowienie SN - Izba Cywilna z dnia 29-04-2015). W przekonaniu Sądu Okręgowego okoliczności i dowody, na które powołuje się skarżący mogły być przez niego przywołane we właściwym postępowaniu. Fakt dokonania darowizn był bowiem pozwanemu znane od lat, co sam przyznał podczas swojego przesłuchania. Mogły być także przedłożone odpowiednie dokumenty, przy zachowaniu zwykłej staranności. Na skutek jednak braku aktywności pozwanego w tamtym postępowaniu doszło do wydania wyroku zaocznego. W konsekwencji, nie stanowi obiektywnej przesłanki wznowienia postępowania, to iż skarżący dopiero niedawno odnalazł dokumenty potwierdzające jego przypuszczenia o dokonaniu darowizny, mógł je bowiem bez żadnego problemu odnaleźć wcześniej.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy wskazuje, iż samo sformułowanie podstawy wznowienia postępowania w sposób odpowiadający przepisom art. 401- 404 k.p.c., nie oznacza oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, ponieważ już z samego jej uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa nie zachodziła. Taka skarga, jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia, w oparciu o przepis art. 410 § 1 k.p.c., ulega odrzuceniu (por. postanowienie SN z dnia 6 października 2011 r. I PZ 21/11; Postanowienie SN z dnia 10 lutego 2006 r., I PZ 33/05, OSNP 2007/3-4/48; postanowienie Sądu najwyższego z dnia 28 października 1999 r. II UKN 174/99).

W konsekwencji, badając oparcie skargi na ustawowej podstawie wznowienia sąd ogranicza się do zbadania, czy twierdzenia skargi stanowią taką ustawową podstawę, gdyż jeśli wskazana podstawa została sformułowana w sposób odpowiadający ustawie, ale w rzeczywistości nie występuje, skarga podlega odrzuceniu z mocy art. 410 § 1 k.p.c. (tak między innymi w postanowieniach Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1968 r., I CZ 122/67, OSNC 1968, nr 8-9, poz. 154; z dnia 7 lipca 2005 r., IV CO 6/05, Biuletyn Sądu Najwyższego 2005, Nr 9, poz. 14; z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZ 1/07, niepublikowane; z dnia 9 maja 2008 r., II PZ 65/07, OSNP 17-18, poz. 233; z dnia 1 marca 2009 r., II UZ 2/09, LEX nr 527081 oraz w wyroku z dnia 16 maja 2007 r., III CSK 56/07, Lex nr 334985).

Stąd też, Sąd Okręgowy, w punkcie 1. sentencji na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. orzekł o uchyleniu zaskarżonego wyroku i odrzuceniu skargi.

W związku z odrzuceniem skargi zaktualizowała się konieczność rozliczenia kosztów postępowania przed Sądem I instancji. W tym zakresie kierując się zasadą wyrażoną w art. 98 § 1 kpc Sąd Okręgowy zasądził od skarżącego – którego należy traktować jako stronę przegrywającą – na rzecz powoda koszty wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika w kwocie 2.400 zł (§ 6 pkt 5 w zw. § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów niepłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W związku ze złożeniem wniosku przez pełnomocnika skarżącego ustanowionego z urzędu wniosku w zakresie przyznania mu kosztów pomocy prawnej za postępowanie przed Sądem I instancji Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 3 sentencji przyznając adw. M. R. (2) wynagrodzenia w kwocie 2.952 zł wraz z podatkiem VAT (stosownie do § 6 pkt 5 i § 2 ust. 3 cytowanego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r., za udział w postępowaniu przed Sądem I instancji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 4 sentencji. Skarżący przegrał postępowanie apelacyjne w całości zatem należało zasądzić od niego na przecz powoda kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu wynagrodzenia pełnomocnika stosownie do § 2 pkt 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Mając na uwadze wniosek pełnomocnika skarżącego ustanowionego z urzędu o przyznanie mu kosztów pomocy prawnej za postępowanie apelacyjne Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 5 sentencji przyznając adw. M. R. (2) wynagrodzenia w kwocie 1.476 wraz z podatkiem VAT, stosownie do § 8 pkt 5 w zw. z § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

SSO Wiesława Buczek-Markowska SSO Dorota Gamrat-Kubeczak SSO Małgorzata Grzesik