Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 października 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że J. G. jako pracownik u płatnika składek I. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 26 kwietnia 2016 r.

W uzasadnieniu decyzji ZUS podniósł, że w dniach od 15 września 2016 r. do 20 września 2016 r. przeprowadził postępowanie kontrolne w sprawie zgłoszenia ubezpieczonej J. G. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek I. S. z siedzibą w Ł..

Organ rentowy wskazał, że w trakcie kontroli została przedłożona umowa o pracę zawarta w dniu 26 kwietnia 2016 r. między I. S. reprezentowaną przez E. S. – pełnomocnika a J. G. na czas nieokreślony od 26 kwietnia 2016 r., rodzaj umówionej pracy kierownik sklepu, w wymiarze czasu pracy cały etat, z wynagrodzeniem 4.210,18 zł.

ZUS wskazał, że z przedłożonej umowy o pracę wynikałoby, iż J. G. miałaby być zatrudniona w firmie (...) od dnia 26 kwietnia 2016 r., natomiast od 14 czerwca 2016 r. do 22 czerwca 2016 r. zostały wystawione J. G. zaświadczenia o niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Następnie od 23 czerwca 2016 r. do 21 czerwca 2017 r. wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego.

Z powyższego wynika, że w okresie, w którym J. G. miałaby być zatrudniona w firmie (...) przeważający okres była niezdolna do pracy i miałaby pobierać zasiłek macierzyński.

W ocenie Oddziału J. G. miałaby zostać zatrudniona na specjalnie utworzonym stanowisku pracy. Do protokołu przesłuchania I. S. zeznała, że J. G. prowadziła sklep przy posesji, przy której ona prowadzi swoją działalność tj. ul. (...). Wyjaśniła, że J. G. nie radziła sobie sama przy prowadzeniu tego sklepu i zaczęła poszukiwać osób chętnych do współpracy. Wyjaśniła, że postanowiła go przejąć, początkowo prowadziła go sama z pomocą córki, ale brak doświadczenia spowodował konieczność płacenia za przeterminowany i uszkodzony towar, który nie był właściwie ujęty w dokumentach przecen i likwidacji. Sklep nie osiągał zakładanego obrotu i nie uzyskiwał właściwych ocen za wygląd. Od kwietnia 2016r. podjęła współpracę na podstawie umowy o pracę z J. G.. Oświadczyła również, że J. G. kierowała sklepem przy ul. (...), ale również zdalnie obsługiwała sklep przy ul. (...). Wyjaśniła, że J. G. składała zamówienia, robiła likwidacje i przeceny towarów, sprawdzała monitoring i pracę ludzi, wychwytywała na monitoringu wiele błędów pracowników.

Z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej wynika, że J. G. prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą od 10 grudnia 2014 r. w zakresie działalności agentów zajmujących się sprzedażą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych. Od dnia 1 czerwca 2016 r. J. G. zawiesiła wykonywanie działalności gospodarczej.

Z dokumentów zewidencjonowanych w systemie informatycznym Zakładu wynika, że J. G. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia i zdrowotnego od dnia 10 grudnia 2014 r. z kodem tytułu ubezpieczenia 0570 00 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

W trakcie kontroli nie została przedłożona umowa o przejęciu sklepu od J. G. przez I. S.. Natomiast przedłożono umowę współpracy zawartą dnia 11 grudnia 2014 r. między (...) Spółką Akcyjną, a J. G. prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. Zatem z powyższego wynika, że pomimo długiego okresu nieobecności J. G. w pracy nie było potrzeby zatrudnienia pracownika, któremu powierzono by zakres obowiązków kierownika sklepu.

Z akt sprawy wynika, że w 2016 r. J. G. miałaby podjąć zatrudnienie w firmie (...) w wymiarze czasu pracy pełen etat, przy jednoczesnym prowadzeniu indywidualnej działalności.

W ocenie Oddziału Pani J. G. nie wykonywała pracy w firmie (...), a została i zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania prawa do wypłaty świadczeń – zasiłku macierzyńskiego od wyższej podstawy wymiaru. Wobec tego na podstawie art. 83 S 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy należy stwierdzić, że umowa o pracę zawarta między Panią I. S., a Panią J. G., jako zawarta dla pozoru, dokonana jedynie w celu uzyskania dodatkowego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jest nieważna, a zatem z tytułu zawartej umowy o pracę Pani J. G. nie podlega ubezpieczeniom społecznym od 26 kwietnia 2016 r.

/decyzja – k. 190 – 192 plik I akt ZUS/

Ubezpieczona J. G., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w dniu 29 listopada 2016 r. złożyła odwołanie od w/w decyzji i wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji przez ZUS na etapie autokontroli, ewentualnie o przekazanie sprawy do rozpoznawania Sądowi Okręgowemu w Łodzi i zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że J. G. jako pracownik u płatnika składek I. S. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 26 kwietnia 2016 r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 2 – 5/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 91/

Pełnomocnik organu rentowego w piśmie procesowym wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości po 3.600 zł od ubezpieczonej i od płatnika składek. Wskazał, że podstawa, od której wyliczana jest wysokość miesięcznej składki należnej to 4.210,18 zł, łączna wysokość miesięcznej składki w złotych na FUS, FUZ i (...) to 1.771,90 zł. Łączna wysokość rocznej składki należnej to 21.262,80 zł.

/pismo procesowe – k. 721/

Na rozprawie w dniu 25 stycznia 2018 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie oraz o wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego zarówno od płatnika jak i wnioskodawczyni według norm przepisanych, zgodnie ze złożonym zestawieniem. Zainteresowana przyłączyła się do odwołania.

/protokół rozprawy z dnia 25 stycznia 2018 r. – 00:33:55 – 00:49:30 – płyta CD – k. 808/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. G. ma wykształcenie wyższe. Ukończyła Wyższą Szkołę (...) w Ł. w dniu 6 lipca 2013 r. na kierunku socjologia i uzyskała tytuł licencjata, następnie ukończyła (...) na kierunku zarządzanie w dniu 20 stycznia 2016 r. i uzyskała tytuł magistra.

/dyplom – k. 168 plik I akt ZUS, k. 42, kwestionariusz osobowy – k. 143 – 144 plik I akt ZUS, k. 17, k. 18/

Ubezpieczona odbyła w dniu 13 marca 2014 r. w Urzędzie Miasta w Ł. szkolenie „Prawo pracy w pigułce” organizowanym w ramach cyklu szkoleń „Twoja kariera w Twoich rękach”.

/zaświadczenie – k. 150 plik I akt ZUS, k. 24/

Przeszła także w dniu 10 kwietnia 2014 r. w Urzędzie Miasta w Ł. szkolenie (...) kreatywnego myślenia czyli twórczo osiągnąć sukces w pracy zawodowej i w życiu osobistym” organizowanym w ramach cyklu szkoleń „Twoja kariera w Twoich rękach”.

/zaświadczenie – k. 149 plik I akt ZUS, k. 23/

J. G. ukończyła szkolenie w ramach projektu szkoleniowo – doradczego Firmy (...) realizowanego w ramach Poddziałania 2.1.3 PO KL, nr umowy (...) KL 2.1.3- (...). Projekt był realizowany w okresie od 1 lipca 2013 r. do 31 grudnia 2015 r.

/zaświadczenie – k. 182 plik I akt ZUS, k. 109/

Nadto wnioskodawczyni uczestniczyła w szkoleniu warsztatowym (...) organizowanym przez spółkę (...) Spółka Akcyjna od 14 marca 2016 r. do 15 marca 2016 r.

/certyfikat – k. 147 plik I akt ZUS, k. 22/

Wnioskodawczyni legitymuje się następującym doświadczeniem zawodowym:

- w okresie od 3 czerwca 2014 r. do 30 czerwca 2014 r. była zatrudniona w ABC K. Ł. na stanowisku asystenta w wymiarze 1/8 etatu,

- w okresie od 19 maja 2014 r. do 28 czerwca 2014 r. była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. na stanowisku pracownika działu windykacji w pełnym wymiarze czasu pracy.

/świadectwo pracy – k. 147 plik I akt ZUS, k. 21, k. 145 – 146 plik I akt ZUS, k. 19 - 20/

J. G. od 10 grudnia 2014 r. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą J. G. w Ł.. Przedmiotem działalności jest działalność agentów zajmujących się sprzedażą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych. Z dniem 1 czerwca 2016 r. ubezpieczona zawiesiła działalność gospodarczą.

/wydruk z (...) k. 187 plik I akt ZUS/

J. G. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia i zdrowotnego jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

/bezsporne/

Wnioskodawczyni z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej osiągnęła w 2016 r. przychód w wysokości 26.693,95 zł, koszty uzyskania przychodu wyniosły 20.206,84 zł, a dochód wyniósł 6.487,11 zł, w 2015 r. przychód w wysokości 76.288,49 zł, koszty uzyskania przychodu wyniosły 89.986,82 zł, a dochód wyniósł -13.698,33 zł,

/PIT z 2016 r. – k. 623 – 634, PIT z 2015 r. – k. 636 – 643/

i J. G. w dniu 11 grudnia 2014 r. 2014 zawarła z (...) Spółką Akcyjną w Ł. umowę współpracy, na mocy której zobowiązana była do prowadzenia w imieniu i na rzecz spółki świadczenia usługi zarządzania procesem zamawiania, przyjęcia do sprzedaży towarów, w tym napojów alkoholowych oraz usług oferowanych przez Spółkę w sklepie funkcjonującym w Lokalu, na warunkach ustalonych niniejszą Umową oraz wydanymi na podstawie Umowy, Instrukcjami i Wytycznymi.

/umowa współpracy – k. 156 – 165 plik I akt ZUS, k. 25 – 34/

W ramach współpracy z firmą (...) S.A. ubezpieczona prowadziła sklep (...) przy ul. (...). Była ajentem.

/zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159 w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724/

J. G. uzyskała wyróżnienie za osiągnięcie celu obrotowego w miesiącach luty – czerwiec 2015 z firmy (...).

/dyplom – k. 151 – 155 plik I akt ZUS, k. 35 – 39/

Następnie wnioskodawczyni w dniu 10 września 2015 r. zawarła kolejną nową umowę o współpracy z firmą (...) S.A. w oparciu, o którą została Koordynatorem O. Sprzedaży i zobowiązała się do zarządzania, nadzoru, kontroli i pośrednictwa w komunikowaniu się z podmiotami i/lub osobami fizycznymi prowadzącymi własną działalność gospodarczą, którym (...) S.A. udostępniła lokale handlowe o nazwie M. (...) celem świadczenia usługi zarządzania procesem sprzedaży towarów handlowych i usług, a także podpisała z nimi umowę o współpracy.

/umowa partnerska współpracy – k. 664 – 667, zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159 w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724/

Ubezpieczona w związku z zawarciem w/w umowy o współpracy z dnia 10 września 2015 r. na podstawie umowy dzierżawy samochodu z dnia 5 października 2015 r. otrzymała od firma (...) samochód służbowy.

/umowa dzierżawy – k. 780 – 782/

Umowa wnioskodawczyni o współpracę ze spółką (...) została rozwiązana z dniem 31 maja 2016 r. za porozumieniem stron. Przed rozwiązaniem umowy wnioskodawczyni szkoliła W. S. na Koordynatora O. Sprzedaży.

/zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159, w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724, rozwiązanie umowy – k. 663/

Bezpośrednim przełożonym ubezpieczonej do kwietnia 2016 r. był W. F. - dyrektor Rejonu Sprzedaży, a od 1 maja 2016 r. M. B. – dyrektor operacyjny i członek zarządu.

/zeznania wnioskodawczyni – k. 787/

Przed 31 maja 2016 r. ubezpieczona nie była zwolniona z obowiązku wykonywania umowy o współpracy.

/pismo – k. 774/

Po ubezpieczonej w ramach współpracy z firmą (...) Koordynatorem O. Sprzedaży był W. S. w okresie od 8 marca 2016 r. do października 2016 r.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724, pismo – k. 774/

I. S. prowadzi działalność gospodarczą od 15 listopada 1996 r. pod nazwą I. S. w Ł.. Przedmiotem działalności jest działalność agentów zajmujących się sprzedażą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych. Z dniem 12 sierpnia 2015 r. I. S. wznowiła wykonywanie działalności gospodarczej. Pełnomocnikiem firmy jest E. S..

/wydruk z (...) k. 175 plik I akt ZUS/

I. S. prowadziła biuro rachunkowe do chwili uzyskania prawa do emerytury w 2015 r.

/zeznania zainteresowanej – k. 159 w zw. zeznaniami zainteresowanej z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:14:05 – 00:17:04 – płyta CD – k. 724/

I. S. po przejściu na emeryturę odpowiedziała na ofertę spółki (...), która poszukiwała ajentów do przejęcia sklepów i w sierpniu 2015 r. przejęła sklep od przy ul. (...) w Ł., który wcześniej prowadziła wnioskodawczyni.

/zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159 w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724, zeznania zainteresowanej – k. 159 w zw. zeznaniami zainteresowanej z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:14:05 – 00:17:04 – płyta CD – k. 724/

Następnie w grudniu 2015 r. przejęła także sklep przy ul. (...) w Ł..

/zeznania zainteresowanej – k. 159 w zw. zeznaniami zainteresowanej z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:14:05 – 00:17:04 – płyta CD – k. 724/

I. S. szukała pracowników do pracy w sklepach przy ul. (...) i ul. (...) w Ł. poprzez zamieszczanie ogłoszeń na portalu (...), chciała zatrudnić osobę, która wcześniej prowadziła sklep typu (...) czy (...) by osoba ta pomogła jej w prowadzeniu sklepu.

/zeznania zainteresowanej – k. 159 w zw. zeznaniami zainteresowanej z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:14:05 – 00:17:04 – płyta CD – k. 724/

J. G. jako Koordynator O. Sprzedaży przyjeżdżała do sklepów zainteresowanej na kontrolę, czasami udzielała jej rad dotyczących prowadzenia sklepów.

/zeznania zainteresowanej – k. 159 w zw. zeznaniami zainteresowanej z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:14:05 – 00:17:04 – płyta CD – k. 724/

Wnioskodawczyni znała zaineresowaną I. S. oraz jej córkę E. S. przed tym jak była koordynatorem w firmie (...), gdyż podczas prowadzenia sklepu (...) E. S. prowadziła sprawy księgowe J. G.. Nadto R. R. będący ojcem dziecka wnioskodawczyni współpracował z I. S. oraz E. S. od końca 2013 r.

/zeznania świadka R. R. z dnia 25 stycznia 2018 r. – 00:09:36 – 00:13:10 – płyta CD – k. 808/

W dniu 26 kwietnia 2016 r. J. G. zawarła z I. S. reprezentowaną przez pełnomocnika E. S. umowę o pracę na czas nieokreślony od 26 kwietnia 2016 r. na stanowisku kierownika sklepu w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 4.210,18 zł brutto miesięcznie. Określono termin rozpoczęcia pracy na dzień 26 kwietnia 2016 r. Miejsce wykonywania pracy określono jako Ł., ul. (...).

/umowa o pracę – k. 108 plik I akt ZUS, k. 46/

Ubezpieczona miała zostać zatrudniona u płatnika składek by pomóc w zwiększeniu obrotów sklepu przy ul. (...) w Ł..

/zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159 w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724, zeznania zainteresowanej – k. 159 w zw. zeznaniami zainteresowanej z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:14:05 – 00:17:04 – płyta CD – k. 724/

Podpisano dokument, z którego wynika, iż wnioskodawczyni otrzymała od pracodawcy laptop z dostępem do M-Marketu, Intranetu, kamer na sklepie przy ul. (...) w Ł..

/protokół przekazania – k. 142 plik I akt ZUS, k. 80/

Płatnik składek utworzył dokumentację pracowniczą ubezpieczonej, w której m.in. znalazły się następujące dokumenty: umowa o pracę, zakres obowiązków, zaświadczenie lekarskie, karta szkolenia wstępnego BHP, kwestionariusz osobowy, dyplom, informacje dla pracownika, oświadczenia pracownika, protokół przekazania

/dokumentacja osobowa – k. 108 – 168 plik I akt ZUS, akta osobowe w kopercie – k. 688/

Wnioskodawczyni w dniu rozpoczęcia pracy przedłożyła zaświadczenie o zdolności do pracy na stanowisku kierownika sklepu z dnia 26 kwietnia 2016 r.

/zaświadczenie lekarskie – k. 110 plik I akt ZUS, k. 43/

Z karty szkolenia wynika, iż w dniu 26 kwietnia 2016 r. ubezpieczona przeszła wstępne szkolenie BHP.

/karta szkolenia wstępnego BHP – k. 109 plik I akt ZUS, k. 47 - 48/

Ubezpieczona J. G. otrzymała zakres obowiązków w formie pisemnej. Do jej obowiązków na stanowisku kierownika sklepu miało należeć:

- szkolenie personelu – kasjerów,

- kontrola dostaw po kontroli,

- kontrola aktualizacji cen, promocji i marketingu,

- składanie zamówień,

- przygotowanie protokołów wyprzedaży i likwidacji,

- kontrola jakości produktów na sali sprzedaży,

/zakres obowiązków pracownika – k. 115 – 116 plik I akt ZUS, k. 49 - 50/

Wnioskodawczyni w ramach powierzonych obowiązków w sklepie przy ul. (...) w Ł. miała szkolić pracowników, prowadzić dokumentację sklepu, sporządzać protokoły wyprzedaży, likwidacji, kontrolować dostawę towaru do sklepu po pracownikach bo zdarzały się sytuacje, że brakowało jakiegoś towaru, nadzorować korespondencję, ustalać grafik pracy pracowników, nadzorować pracowników. Podlegało jej około 5 osób. Miała także nadzorować za pomocą monitoringu sklep przy ul. (...) w Ł..

/zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159 w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724/

Sklep (...) przy ul. (...) w Ł. był otwarty przez 7 dni w tygodniu od 6.00 do 24.00. Ubezpieczona pracę miała wykonywać w godzinach od 8.00 do 16.00, od 9.00 do 17.00 lub od 10.00 do 18.00 od poniedziałku do piątku w sklepie. Gdy wnioskodawczyni miała pracować sobotę to w zamian za to miała otrzymywać inny wolny dzień.

/zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159 w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724, zeznania R. W. – k. 160 verte/

Wnioskodawczyni była upoważniona do podpisywania dokumentów i korzystania z poczty służbowej.

/upoważnienie – k. 95 plik I akt ZUS/

Jednakże żaden z kontrahentów współpracujących w spornym okresie z płatnikiem składek nie posiada dokumentów, np. dokumentów wydania, specyfikacji sprzedaży opatrzonych podpisem ubezpieczonej.

/dokumenty wydania – k. 174 – 223, polecenia wydania i listy przewozowe – k. 226 – 339, faktury – k. 347 – 389, specyfikacja dostawy – k. 392 – 578, faktury – k. 582 - 595/

Wnioskodawczyni szkoliła zainteresowaną I. S. jak prowadzić sklep, jak obsługiwać kasę fiskalneą, jak obsługiwać monitoring, szkoliła także E. S. – pełnomocnika płatnika składek jak robić zamówienia, planogramy.

/zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159 w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724, zeznania zainteresowanej – k. 159 w zw. zeznaniami zainteresowanej z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:14:05 – 00:17:04 – płyta CD – k. 724, zeznania świadka E. S. – k. 161/

Płatnik składek sporządził dla ubezpieczonej listy płac.

/listy płac – k. 101 - 103 plik I akt ZUS, k. 84 – 86/

Płatnik składek sporządził dla ubezpieczonej karty czasu pracy oraz listy obecności.

/karty czasu pracy – k. 140 plik I akt ZUS, k. 78, k. 117 – 119 plik I akt ZUS, listy obecności – k. 55 – 57/

Ubezpieczona w chwili rozpoczęcia stosunku pracy u płatnika składek była w ciąży. Wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży od 11 czerwca 2016 r. Dziecko urodziła 23 czerwca 2016 r. Ojcem dziecka ubezpieczonej jest R. R..

/bezsporne, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 133 plik I akt ZUS, k. 70 – 71, dokumentacja medyczna – k. 121 – 122 plik I akt ZUS, 124 – 130 plik I akt ZUS, k. 59 – 63, k. 65 – 69, k. 598 – 616, k. 672, zeznania zainteresowanej – k. 159 w zw. zeznaniami zainteresowanej z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:14:05 – 00:17:04 – płyta CD – k. 724, zeznania wnioskodawczyni – k. 158 – 159 w zw. z zeznaniami z dnia 13 lipca 2017 r. – 00:09:37 – 00:14:05 – płyta CD – k. 724/

Następnie ubezpieczona przebywała na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim do 30 czerwca 2017 r. Natomiast w okresie od 16 do 31 sierpnia 2017 roku odwołująca korzystała z urlopu bezpłatnego

/dokumenty (...) k.803-804/

Od 1 września 2017 roku ubezpieczona nie jest zatrudniona w firmie płatnika składek.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 25 stycznia 2018 r. – 00:13:10 - 00:17:41 – płyta CD – k. 808, informacja (...) k.754/

Kiedy ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży nikt nie został zatrudniony na jej stanowisko pracy. Jej obowiązki przeszły na zainteresowaną.

/zeznania zainteresowanej – k. 159/

Zainteresowana przestała prowadzić sklep przy ul. (...) w Ł. z dniem 31 marca 2017 r.

/zeznania zainteresowanej – k. 159/

Płatnik składek w 2016 r. i 2017 r. osiągnął obroty:

- w marcu 2016 r. – 59.667,64 zł,

- w kwietniu 2016 r. – 63.051,92 zł,

- w maju 2016 r. – 66.579,01 zł,

- w czerwcu 2016 r. – 66.363,63 zł,

- w lipcu 2016 r. - 62.027,86 zł,

- w sierpniu 2016 r. – 57.136,74 zł,

- we wrześniu 2016 r. – 61.540,84 zł,

- w październiku 2016 r. – 61.024,41 zł,

- w listopadzie 2016 r. – 56.432,00 zł,

- w grudniu 2016 r. – 64.440,78 zł,

- w styczniu 2017 r. – 44.056,93 zł.

/raport obrotów – k. 98 - 108/

I. S. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej osiągnęła w 2015 r. przychód w wysokości 24.850,23 zł, koszty uzyskania przychodu w wysokości 21.448,89 zł, dochód w wysokości 3.401 zł (sklep na ul. (...) Ł.), w 2016 r. przychód w wysokości 69.000 zł, koszty uzyskania przychodu w wysokości 61.948,16 zł, dochód w wysokości 7.051,84 zł (sklep na ul. (...), Ł.), przychód w wysokości 69.000 zł, koszty uzyskania przychodu w wysokości 63.948,16 zł, dochód w wysokości 5.051,84 zł (sklep na ul. (...), Ł.), w 2017 r. przychód w wysokości 18.000 zł, koszty uzyskania przychodu w wysokości 10.876,20 zł, dochód w wysokości 7.123,80 zł (sklep na ul. (...), Ł.), przychód w wysokości 29.438,31 zł, koszty uzyskania przychodu w wysokości 26.253,58 zł, dochód w wysokości 3.184,73 zł (sklep na ul. (...), Ł.).

/zestawienie dochodów – k. 684 – 685, PIT – k. 690 – 705/

Płatnik składek oprócz ubezpieczonej w 2016 r. zatrudniał:

- S. H. na podstawie umowy zlecenie w okresie od 15 stycznia 2016 r. do 31 stycznia 2016 r. oraz na podstawie umowy o pracę na stanowisku sprzedawcy w okresie od 27 października 2016 r. do 31 maja 2017 r. w wymiarze ¼ etatu,

- K. K. na podstawie umowy o pracę na stanowisku sprzedawcy w okresie od 14 sierpnia 2015 r. do 15 kwietnia 2016 r. w pełnym wymiarze czasu pracy,

- na podstawie umowy z firmą (...) Sp. z o.o. – Agencja pracy stałej i tymczasowej, pośrednictwo pracy od marca 2016 r. do sierpnia 2016 r. – rotacja 8 pracowników firmy zewnętrznej miesięcznie,

- J. P. na podstawie umowy o pracę na stanowisku kasjera/sprzedawcy w okresie od 3 listopada 2015 r. do 30 września 2016 r. w wymiarze ¼ etatu,

- M. S. na podstawie umowy o dzieło od 1 września 2015 r. do 31 maja 2017 r.

/zestawienie pracowników – k. 686/

Na dzień 5 października 2017 r. na koncie zainteresowanej figuruje zadłużenie:

1.  Na ubezpieczenia społeczne - 106.246,72 zł za okres 06,10/99 r., 09-10/00 r., 02/01 r. – 10/04 r., 12/04 r. – 06/14 r., 09/15 r., 06 – 07/16 r.. 08/17 plus odsetki w kwocie 14.783,00 zł plus koszty egzekucyjne w kwocie 2.857,50 zł plus koszty upomnienia w kwocie 108,40 zł,

2.  Na ubezpieczenie zdrowotne – 42.993,17 zł za okres 06/99 r., 03, 09/00 r., 02/01 r. – 10/04 r., 12/04 r., 04/07 r., 06/07 r. – 12/09 r., 02/10 r. – 03/11 r., 04/11 r. – 03/15 r., 08/15 r., 10 – 11/15 r., 02/16 r. – 08/17 r. plus odsetki w kwocie 34.880,00 zł plus koszty egzekucyjne w kwocie 1.748,40 zł plus koszty upomnienia w kwocie 236,00 zł,

3.  FP i FGŚP – 4.895,50 zł za okres 05-06/01 r., 08/01 r. – 04/02 r., 06/02 r. – 09/04 r., 12/04 r. – 05/05 r., 07/05 r. – 02/06 r., 04/06 r. – 06/09 r., 11/13 r. – 03/14 r., 06 – 07/16 r., 08/17 r. plus odsetki w kwocie 6.231,00 zł plus koszty egzekucyjne w kwocie 48,50 zł plus koszty upomnienia w kwocie 135,40 zł.

Odsetki zostały naliczone na dzień 5 października 2017 r.

/pismo – k. 752/

Szczegółowych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, w tym w aktach ZUS, w postaci dokumentów oraz częściowo zeznań wnioskodawczyni, zainteresowanej oraz świadków.

Zadaniem Sądu było przede wszystkim ustalenie rzeczywistej roli, jaką ubezpieczona pełniła w spornym okresie u płatnika składek.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie pracy przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy. Przeciwko prawdziwości zeznań wnioskodawczyni, zainteresowanej oraz świadków przemawiają, zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne. Ponadto zeznania te w przeważającym zakresie nie znajdują potwierdzenia w dowodach z dokumentów.

Sąd odmówił wiary zeznaniom ubezpieczonej, co do faktu, że od 26 kwietnia 2016 r. mogła świadczyć pracę i świadczyła na rzecz płatnika składek albowiem od marca 2016 r. do 31 maja 2016 r. (do końca umowy) była zwolniona przez spółkę (...) z obowiązku wykonywania umowy współpracy z dnia 10 września 2015 r.

Zebrany bowiem w sprawie materiał dowodowy, chociażby w postaci informacji uzyskanej od Spółki (...) wskazuje, że w dokumentacji firmy brak jakiejkolwiek pisemnej informacji o tym, że wnioskodawczyni została zwolniona z obowiązku świadczenia umowy o współpracy przed dniem 31 maja 2016 r.

Nadto z korespondencji emailowej z dnia 19 maja 2016 r. pomiędzy ubezpieczoną a pracownikiem spółki (...) wynika, że ubezpieczona miała obowiązek przed zakończeniem umowy tj. do dnia 31 maja 2016 r. rozliczyć się z samochodu służbowego. Skoro ubezpieczona byłaby zwolniona z obowiązku świadczenia pracy od marca 2016 r. to trudno uwierzyć, że spółka (...) wyraziłaby zgodę na korzystanie przez ubezpieczoną z samochodu służbowego, który miała wykorzystywać jedynie w celu realizacji umowy współpracy ze spółką (...).

Twierdzeniom tym zresztą przeczą zeznania świadka S., z któtych wynika, że wnioskodawczyni szkoliła go w marca 2016 roku. Skoro tak nie mogła być zwolniona z obowiązku świadczenia pracy. Podkreślić należy, iż sama wnioskodawczyni początkowo nie mówiła o zwolnieniu z obowiązku świadcenia pracy a jedynie o udzielonym jej urlopie – co jest o tyle dziwne, iż w przypadku umów cywilno-prawnych świadczenie w postaci urlopu nie przysługuje.

W ocenie Sądu Okręgowego jednoznacznie świadczy to o tym, że wnioskodawczyni nie była przed dniem 31 maja 2016 r. zwolniona z obowiązku świadczenia umowy z dnia 10 września 2015 r.

Mając na względzie powyższe Sąd odmówił także wiary pisemnym oświadczeniom, złożonym przez bezpośrednich przełożonych ubezpieczonej dyrektora Rejonu Sprzedaży W. F. oraz dyrektora operacyjnego i członka zarządu M. B. co do faktu, że ubezpieczona była zwolniona z obowiązku świadczenia pracy od marca 2016 r. do 31 maja 2016 r.

Należy wskazać, że oświadczenia M. B. oraz W. F. stanowią jedynie dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który jest dowodem jedynie tego, że osoba, które go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Jak każdy dokument nieurzędowy podlega on zatem ocenie Sądu zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, co oznacza, że Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy okoliczności objęte przedmiotowym oświadczeniem zgodne jest z rzeczywistym stanem rzeczy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 listopada 2012 r., III AUa 1179/11, LEX nr 1267222, wyrok SN z dnia 14 maja 2012 r., II PK 238/11, LEX nr 1216861).

Sąd odmówił wiary zeznaniom świadka M. S. co do faktu, że ubezpieczona pracowała w firmie (...) przez okres co najmniej 5 – 6 miesięcy i w tym czasie nadzorowała jego pracę, gdyż gdyby wnioskodawczyni świadczyła pracę to mogłaby ją wykonywać tylko pomiędzy 26 kwietnia 2016 r. do 14 czerwca 2016 r. kiedy to stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Stanowi to okres niespełna 2 miesięcy a nie 5 - 6 miesięcy jak podał świadek. Nadto należy wskazać, że wnioskodawczyni jako Koordynator O. Sprzedaży sprawujący kontrolę nad sklepami zainteresowanej bywała w sklepach płatnika składek i mogła udzielać świadkowi pewnych wskazówek dotyczących prac magazynowych.

Dlatego też w sklepie zainteresowanej mógł wnioskodawczynię widzieć W. S. będący od marca 2016 r. Koordynatorem O. Sprzedaży czy R. W.. Jednakże fakt, że w nim przebywała i „czuła się zadomowiona” (zeznania W. S.) nie świadczy o tym, że była pracownikiem sklepu. Może to także wskazywać, że była w nim z uwagi na fakt, że do 31 maja 2016 r. była Koordynatorem O. Sprzedaży spółki (...) i miała obowiązek kontrolować podległe sobie sklepy, w tym sklepy (...).

Nadto Sąd odmówił wiary zeznaniom R. W., że w czerwcu 2016 r. widział ubezpieczoną w sklepie przy ul. (...) albowiem wówczas przebywał on na zwolnieniu lekarskim, a zatem mało prawdopodobne jest, chociaż zwolnienie nie wymagało od niego leżenia, aby przebywał w miejscu prowadzenia swojej działalności gospodarczej.

Sąd odmówił wiary także zeznaniom zainteresowanej oraz świadkowi E. S. co do faktu, że po zatrudnieniu ubezpieczonej obroty firmy zainteresowanej znacząco wzrosły albowiem z zestawienia obrotów wynika, że były one na zarówno przed jak i po zatrudnieniu ubezpieczonej na podobnym poziomie i wyniosły:

- w marcu 2016 r. – 59.667,64 zł,

- w kwietniu 2016 r. – 63.051,92 zł,

- w maju 2016 r. – 66.579,01 zł,

- w czerwcu 2016 r. – 66.363,63 zł,

- w lipcu 2016 r. - 62.027,86 zł,

- w sierpniu 2016 r. – 57.136,74 zł,

- we wrześniu 2016 r. – 61.540,84 zł,

- w październiku 2016 r. – 61.024,41 zł,

- w listopadzie 2016 r. – 56.432,00 zł,

- w grudniu 2016 r. – 64.440,78 zł,

- w styczniu 2017 r. – 44.056,93 zł.

W ocenie Sądu na wiarę nie zasługują także zeznania samej zainteresowanej, która twierdziła, że ubezpieczona po zakończeniu urlopu macierzyńskiego wróciła do pracy w firmie płatnika składek. Brak jest bowiem jakiegokolwiek dowodu potwierdzającego ten fakt, chociażby potwierdzenia wypłaty wynagrodzenia.

Nadto z informacji złożonych do ZUS wynika, że wnioskodawczyni, wbrew twierdzeniu stron na urlopie rodzicielskim przebywała do 30 czerwca 2017 roku a w okresie od 16 do 31 sierpnia 2017 roku korzystała z urlopu bezpłatnego.

Składając zeznania w lipcu 2017 roku zainteresowana twierdział, ze wnioskodawczyni powróciłą do pracy 21 czerwca 2017 roku, podczas gdy z dokumentów złożonych do ZUS wynikają inne fakty. Nadto sama wnioskodawczyni również nie pamiętała faktu, iż korzystała z urlopu bezpłatengo w sierpniu 2017 roku (na rozprawie w dniu 25 stycznia 2018 roku podała, że miała urlop rodzicielski czy zwolnienie lekarskie). Świadczy to o tym jak mało istotne dla stron były formalne podstawy prawne sytuacji wnioskodawczyni a to z kolei utwierdza sąd w przekonaniu o dostosowywaniu dokumentacji pracowniczej do potrzeb sprawy a nie do realnej sytuacji ubezpieczonej.

Pracodawca, który tak bardzo ceni i w tak dużym stopniu, jak twierdzi, korzystał z pracy pracownika powinien pamiętać szczegóły dotyczące daty powrotchociażby urlopu bezpłatnego, zwąłszcza w sytuacji gdy okres korzystania z niego nie był tak odległy od daty składania zeznań przez stronę.

Na uwagę zasługuje także fakt, że z zeznań świadka R. R. wynika, że zainteresowana, córka zainteresowanej – E. S., oraz wnioskodawczyni znają od co najmniej końca 2013 r. i firma (...) prowadzi księgowość ubezpieczonej z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Świadek R. W. także współpracował z E. S. a świadek M. S. jest obecnie pracownikiem płatnika składek. Zatem w ocenie Sądu świadkowie w niniejszej sprawie są osobami, które także są zainteresowane rozstrzygnięciem postępowania w niniejszej sprawie.

Zdaniem Sądu wnioskodawczyni wykonywała pewne czynności na rzecz firmy płatnika składek jak np. doradzanie, szkolenie zainteresowanej ale te czynności wynikały z faktu, że sprawowała kontrolę nad prawidłowym funkcjonowaniem sklepów jako koordynator firmy (...).

Wnioskodawczyni nie była pracownikiem sklepu i w żaden sposób nie była podporządkowana pracodawcy. Z zebranego materiału dowodowego nie wynika, że była nadzorowana przez pracodawcę, przeciwnie świadczą one o tym, że to wnioskodawczyni szkoliła zainteresowaną.

Sąd uznał zatem za prawidłowe stanowisko organu rentowego, że podpisanie umowy o pracę przez płatnika składek z wnioskodawczynią i zgłoszenie jej do ubezpieczeń społecznych od dnia 26 kwietnia 2016 r. było czynnościami pozornymi, dokonanymi jedynie w celu uzyskania tytułu ubezpieczeń i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z macierzyństwem.

Brak jest bowiem jakichkolwiek dokumentów potwierdzających działalność ubezpieczonej w ramach stosunku pracy na rzecz pracodawcy poza aktami osobowymi, które stanowią formalny element zatrudnienia, a nie są dowodem faktycznego istnienia pomiędzy stronami stosunku pracy.

Załączone przez wnioskodawczynię do akt niniejszej sprawy dokumenty np. w postaci faktur, listów przewozowych, dokumentów wydania, specyfikacji sprzedaży zawierają podpisy ubezpieczonej natomiast te same dokumenty nadesłane przez kontrahentów płatnika składek nie zawierają podpisu wnioskodawczyni. Co oznacza, że dokumentacja złożona do akt sprawy przez ubezpieczoną została podpisana przez skarżącą na potrzeby niniejszego postępowania. Nadto należy wskazać, że podpisy J. G. widnieją na dokumentach, które zostały sporządzone w dniach, w których wnioskodawczyni nie świadczyła pracy (np. k. 36, k. 44, k. 57, k. 65, k. 72, k. 73, k. 92 – 94, k. 143, k. 149, 169, k. 183.

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni, zainteresowanej oraz świadków co do faktu, że podjęła pracę w firmie płatnika składek na podstawie umowy o pracę i świadczyła ją, gdyż przeczy temu zebrany w sprawie materiał dowodowy.

Szczególne znaczenie w sprawie ma także dowód w postaci zapisu dvd z kamer monitoringu, przedłożony przez wnioskodawczynie w celu wykazania faktycznego świadczenia pracy. W ocenie sądu dowód ten potwierdza jednak stanowisko organu rentowego. Po pierwsze zapis ten trwa jedynie kilka minut i dotyczy popołudniowych godzin 31 maja 2016 roku – a zatem ostatniego dnia, w którym wnioskodawczyni miała wykonywać obowiązki na rzecz spółki (...) .

Po drugie zarejestrowane zachowanie wnioskodawczyni nie wskazuje na wykonywanie obowiązków w ramach stosunku pracy a ewentualnie udzielanie paru wskazuwek w ramach nadzoru nad sklepem.

Po trzecie odwołująca dokonuje także w tym czasie zakupu towaru. Okoliczność ta oczywiście nie jest zabroniona, ale pracownicy robią to zazwyczaj na koniec swojej zmiany.

Po czwarte, brak jest jakichkolwiek innych zapisów z monitoringu dotyczących okresu zatrudnienia wnioskodawczyni.

Zainteresowana zobowiązana do ich złożenia wskazała, że się nie zachowały, a jedyny zapis przypadkiem zochował się u odwołującej.

W ocenie sądu sytuacja przedstawia się następująco. Wnioskodawczyni poprosiła o jedyny zapis z monitoringu, który wskazywał na jej obecność w sklepie, ponieważ innych nie było z uwagi na to, że faktycznie pracy nie świadczyła. Gdyby twierdzenia stron były prawdziwe to nawet w przypadku niezachowania się zapisów z innych dni – powinien zostać przedstawiony zapis z całego dnia 31 maja 2016 roku, a nie jedynie z kilku minut. Taki nie mógł natomiast zostać złożony gdzyż wnioskodawczyni w sklepie przebywała ostatniego dnia jedynie kilka minut, być może żegnając się z zainteresowaną i udzielając jej ostatnich rad jako koordynator przy okazji robienia zakupów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 963 ze zm.) obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu - podlegają pracownicy, czyli osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Jak stanowi art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 372 ze zm.) osobom objętym ubezpieczeniem społecznym przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i wysokości określonych ustawą w razie choroby i macierzyństwa.

W myśl art. 4 w ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje, zgodnie z ust. 3 pkt 3 powołanego przepisu, ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.

Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie było, czy J. G. podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik w firmie płatnika składek.

O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. O tym, że strony zawarły umowę o pracę nie decyduje zatem samo formalne jej spisanie, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. Jedną z najważniejszych cech pracy świadczonej w ramach stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika.

Najistotniejszymi elementami stosunku pracy są: dobrowolność zobowiązania, obowiązek pracownika świadczenia pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany poleceniom pracodawcy, który jest obowiązany do wynagrodzenia pracownika za świadczoną na jego rzecz pracę, ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego przez pracodawcę, staranne działanie w procesie pracy. Jak zważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 1998 roku ( sygn. akt I PKN 416/98, publ. OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 775) brak bezwzględnego obowiązku osobistego świadczenia pracy wyklucza możliwość zakwalifikowania stosunku prawnego jako umowy o pracę ( tak SN w wyroku z dnia 28.10.1998 r, I PKN 416/98). Zgodnie z art. 80 k.p. wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za wykonaną pracę, a nie jej rezultat. Pracodawca może również wymierzać określone przepisami prawa pracy kary w ramach odpowiedzialności porządkowej.

Art. 22 § 1 ¹ k.p. wskazuje, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 1999 roku ( I PKN 642/98, OSNAPiUS 2000, nr 11, poz. 417) nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany stosunek pracy ma cechy wskazane w art. 22 § 1 k.p.

W przedmiotowej sprawie nie ma jednak wątpliwości, że zgodnym zamiarem stron nie było zawiązanie stosunku o charakterze pracowniczym, w chwili spisywania umowy o pracę.

Organ rentowy stanął na stanowisku, że umowa o pracę zawarta między wnioskodawczynią a płatnikiem składek jest nieważna, nie doszło bowiem faktycznie do nawiązania stosunku pracy.

Dokonane w sprawie ustalenia potwierdzają stanowisko organu rentowego, że spisanie umowy o pracę przez płatnika składek z ubezpieczoną i zgłoszenie jej do ubezpieczeń społecznych od dnia 26 kwietnia 2016 r. było czynnościami pozornymi, dokonanymi jedynie w celu uzyskania tytułu ubezpieczeń i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą i macierzyństwem.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Główną cechą czynności pozornej jest brak zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie łączą się z oświadczeniem określonej treści. Zachodzi wtedy świadoma, z góry założona sprzeczność między złożonym oświadczeniem, a realnym zgodnym zamiarem obu stron czynności prawnej. Celem zaś tego działania jest, jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2004 roku w sprawie o sygn. akt III CK 456/02 (publ. Legalis nr 68095), „ upozorowanie woli stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana”. Konsekwencją takiego działania jest uznanie takiego oświadczenia za nieważne, pozbawione cechy konstytutywności. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Podsumowując czynność prawna pozorna to taka, która zawiera następujące elementy:

1) oświadczenie musi być złożone tylko dla pozoru,

2) oświadczenie musi być złożone drugiej stronie,

3) adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru.

Wskazane elementy muszą wystąpić łącznie, brak któregokolwiek z nich nie pozwala na uznanie czynności prawnej za dokonaną jedynie dla pozoru. Osoba składająca oświadczenie woli dla pozoru nie chce, aby powstały takie skutki prawne, jakie normalnie prawo łączy z tego typu oświadczeniem, ponieważ nie chce w ogóle wywoływać żadnych skutków (pozorność czysta) albo chce wywołać inne niż te, które wynikałyby ze złożonego przez nią oświadczenia woli (pozorność kwalifikowana). Za pozorne uznać można jedynie oświadczenia woli skierowane do określonego adresata, który zgadza się na pozorność danej czynności prawnej. Zgoda musi być wyraźna i nie budzić żadnych wątpliwości. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lutego 1998 roku (sygn. akt II CKN 816/97), publ. LEX nr 56813 „ nieważność czynności prawnej z powodu pozorności złożonego oświadczenia woli może być stwierdzona tylko wówczas, gdy brak zamiaru wywołania skutków prawnych został przejawiony wobec drugiej strony tej czynności otwarcie tak, że miała ona pełną świadomość co do pozorności złożonego wobec niej oświadczenia woli i co do rzeczywistej woli jej kontrahenta i w pełni się z tym zgadza" (wyrok SN z dnia 25 lutego 1998 r., II CKN 816/97, Lex nr 56813). Zgoda drugiej strony czynności prawnej na jej pozorność musi być wyrażona najpóźniej w chwili jej dokonywania. Czynność prawna pozorna jest dotknięta nieważnością bezwzględną i nie wywołuje żadnych skutków prawnych od początku ( ex tunc).

Podkreślenia wymaga przy tym, że ta sama czynność prawna nie może być równocześnie kwalifikowana jako pozorna (art. 83 § 1 k.c.) i mająca na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.) ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2006 roku, sygn. akt II PK 163/05, publ. OSNP 2007, nr 5-6, poz. 71). Powołane przepisy stanowią odrębne i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Czynność pozorna jest zawsze nieważna. Niekiedy ważna może być czynność ukryta. Dopiero wówczas jest możliwe badanie jej treści i celu w świetle kryteriów wyrażonych w art. 58 k.c. Nie jest więc możliwe obejście prawa poprzez dokonanie czynności prawnej pozornej ( por. np. W. W., Obejście prawa jako przyczyna nieważności czynności prawnej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1999 nr 1, s. 69).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa. W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa ( tak też SN w wyroku z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, publ. LEX nr 531865).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 ( Lex nr 590241), zgodnie z którym, o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Nadto Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku ( II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 ( Lex nr 619658) wskazano z kolei, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania
z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 ( Lex nr 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł kwestionowaną umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym jednak warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II UK 11/13 ( LEX nr 1375189), jeżeli strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia uzewnętrznione umową o pracę zmierzają wyłącznie do wywołania skutku w sferze ubezpieczenia społecznego, to taka umowa jako pozorna jest nieważna (art. 83 § 1 k.c.).

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być zatem nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w Łodzi w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał ustalić zatem, czy pomiędzy wnioskodawczynią, a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że wnioskodawczyni pewne czynności na rzecz płatnika w spornym okresie wykonywała. Pomagała płatnikowi przy prowadzeniu działalności gospodarczej, uczyła go. Należało jednak zważyć, czy, przy uwzględnieniu całokształtu treści stosunku prawnego realizowanego przez strony, czynności były świadczone w ramach zatrudnienia pracowniczego.

Wynikający z zeznań wnioskodawczyni sposób i miejsce świadczenia pracy nie wykluczają co prawda świadczenia pracy przez skarżącą w reżimie wynikającym z art. 22 § 1 k.p., jednakże w analizowanej sprawie wnioskodawczyni w rzeczywistości nie świadczyła pracy w ramach stosunku pracy.

Sąd zważył także, iż rodzaj pracy oraz miejsce wykonywania tejże pracy uzasadniało zastosowanie systemu zadaniowego czasu pracy (art. 140 k.p.). Zatem brak możliwości kontroli pracodawcy nad tym, czy codziennie wnioskodawczyni wykonywała swoje obowiązki wynikające z zawartej umowy w odpowiednim wymiarze godzin dziennie wyklucza zakwalifikowania spornej umowy jako umowy o pracę.

Zdaniem Sądu Okręgowego, elementem charakterystycznym umowy o pracę, którego analizowany stosunek pracy na pewno nie zawierał, było wykonywanie pracy w ramach podporządkowania pracowniczego.

Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci jedynie akt osobowych i listy płac, nie potwierdza, aby płatnik kierował pracą wnioskodawczyni, w szczególności, aby wskazywał na konkretne zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem pracy, oraz aby zakreślał konkretne terminy wykonania poszczególnych zadań. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby polecenia co do bieżącego wykonywania pracy były wydawane przez płatnika.

Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Nie jest jednak jasne, czy wszystkie przejawy kierownictwa pracodawcy muszą występować jednocześnie i z pełnym nasileniem. Zmieniające się warunki i potrzeby świadczenia pracy zrodziły dylemat. Sprowadza się on do pytania czy niewystępowanie w trakcie zatrudnienia (lub występowanie w ograniczonym rozmiarze) poleceń podmiotu zatrudniającego, jak również pozostałych cech kierownictwa, pozwala na uznanie istnienia stosunku pracy. Wydaje się, że odpowiedzią orzecznictwa jest konstrukcja podporządkowania autonomicznego. Sąd Najwyższy przyjął, że podporządkowanie pracownika (art. 22 § 1 k.p.) może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody(Wyrok SN z dnia 7.09.1999 r., I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001 nr 1, poz. 18, wyrok SN z dnia 04.04.2002 r., I PKN 776/00 OSNP 2004 nr 6, poz.94.).

Do koncepcji tej nawiązywał Sąd Najwyższy również w późniejszych orzeczeniach (Wyrok SN z dnia 7.03.2006 r., I PK 146/05,OSNP 2007, nr 5-6, poz. 67, postanowienie SN z dnia 11 października 2007 r., III UK 70/07, OSNP 2008, nr 23-24, poz. 366).

W literaturze przedmiotu (T. Liszcz, W sprawie podporządkowania pracownika, (w:) Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, red. L. Florka i Ł. Pisarczyka, Warszawa 2011, s.120-121) można odnaleźć stanowiska wyrażające dezaprobatę dla wskazanej linii orzeczniczej. Wskazuje się, że koncepcja podporządkowania autonomicznego może prowadzić do rozmycia pojęcia podporządkowania i do otwarcia prawa pracy dla stosunków samodzielnego zatrudnienia, które nie powinny korzystać z ochrony właściwej dla stosunku pracy (A. Musiała, Glosa do wyroku SN z dnia 7 marca 2006 r., I PK 146/05, Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2009, nr 1, poz. 127).

Pomijając wskazane spory, oczywiste jest, że konstrukcja podporządkowania autonomicznego przybliża umowę o pracę do rozwiązań zastrzeżonych dla umów cywilnoprawnych (szczególnie umowy zlecenia). Oznacza to, że w wielu wypadkach niemożliwe będzie precyzyjne odróżnienie podporządkowania pracowniczego od zależności właściwych dla zobowiązania cywilnoprawnego. Rozważania te mają znaczenie dla rozpoznawanej sprawy, jeżeli weźmie się pod uwagę, że wykonywanie przez ubezpieczonego czynności nie było wynikiem poleceń pracodawcy. Przyjmując za punkt odniesienia elastyczną koncepcję podporządkowania autonomicznego, wypada dostrzec, że w jej ramach kierownictwo pracodawcy polega na określeniu czasu i skonkretyzowaniu zadań, przy jednoczesnym nie ingerowaniu w sposób ich realizacji. Analiza dowodów zaoferowanych w trakcie postępowania przez strony, nie pozwala na przyjęcie, że wnioskodawca pracował według takiego modelu.

Płatnik nie stosował żadnego sposobu rozliczenia z wykonania zadań przez odwołującą (nie ma np. żadnych raportów składanych przez odwołującą, a z zeznań samej wnioskodawczyni nie wynika, aby na bieżąco miała wyznaczane przez płatnika skonkretyzowane zadania i czas ich wykonania - wręcz przeciwnie twierdziła, że sama kierowała swoją pracą). Oznacza to, że nie ma podstaw do przyjęcia, że odwołująca świadczyła pracę w warunkach kierownictwa pracodawcy, nawet przyjmując, że występowało ono w formie podporządkowania autonomicznego.

Nadto trudno przyjąć, że ubezpieczona wykonywała pracę codziennie przez 8 godzin dziennie.

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że praca pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony(wyrok SN z dnia 20.03.1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965, nr 9, poz. 157).

Jasne przy tym jest, że cechy podporządkowania pracowniczego mogą być w określonym zakresie charakterystyczne również dla zobowiązań cywilnoprawnych, a nadto, że mogą występować z różnym nasileniem (zob. wyrok SN z dnia 10.10.2003 r., I PK 466/02 Pr. Pracy 2004, nr 3, s. 35). Zatem zasadne jest rozważenie reguły umożliwiającej rozróżnienie, czy dany stan faktyczny charakteryzuje się podporządkowaniem pracowniczym, czy też więź łącząca strony nosi znamiona innej zależności (zbliżonej do kierownictwa pracodawcy). Ma to znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że umowa mająca za przedmiot świadczenie pracy nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (Wyrok SN z dnia 23.01.2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004, nr 2, poz.23. Z. K., Rodzaje kontraktów menedżerskich, (...) 1999, nr 7, s. 12).

Nie można przy tym pominąć, że decydujące znaczenie w procesie rozróżniania charakteru stosunku prawnego łączącego strony ma sposób wykonywania umowy, a w szczególności realizowanie przez kontrahentów – nawet wbrew postanowieniom umownym – tych cech, które charakteryzują umowę o pracę (T. Romer, Prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2000, s.101, postanowienie SN z dnia 13.11.2008 r., II UK 209/08, Lex nr 737398).

W konsekwencji dla oceny zobowiązania pracowniczego drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Zważywszy, że ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie dla stosunku pracy elementów przedmiotowo istotnych, zrozumiałe jest, że klasyfikacja doniosłości cech charakterystycznych zobowiązania pracowniczego jest problematyczna. Mimo to za prawidłowy należy uznać pogląd podkreślający konieczność występowania kierownictwa pracodawcy w stosunkach pracy. Więź tę cechuje praca pod kierownictwem, które stanowi element sine qua non każdego zatrudnienia pracowniczego. Formułując tę tezę nie można pomijać, że kierownictwo pracodawcy w procesie rozróżniania reżimów umownych ma niewątpliwie pierwszoplanowe znaczenie. Jest tak dlatego, że nie występuje ono przy umowach cywilnoprawnych. Słuszne jest zatem stanowisko, zgodnie z którym kierownictwo pracodawcy jest jedyną cechą rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od umów cywilnoprawnych (Z. Hajn, glosa do wyroku SN z dnia 16.12.1998 r.,, II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177).

Podkreślić jednak należy, iż te rozważania mają charakter czysto teoretyczny, gdyż mogą dotyczyć szczególnych stanowisk pracy, a nie stanowiska kierownika sklepu zajmowanego rzekomo przez odwołującą.

Zdaniem Sądu Okręgowego w Łodzi nie ma wątpliwości, że umowa o pracę sporządzona przez wnioskodawczynię i płatnika składek miała charakter fikcyjny. Stanowisko takie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne. Wnioskodawczyni nie wykazała, że w ramach zawartej spornej umowy o pracę doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w ramach podporządkowania pracowniczego.

Obowiązki wykonywane przez wnioskodawczynię wynikały z kontraktu zawartego ze spółką (...).

Ubezpieczona nie wykazała, aby wykonywała jakiekolwiek czynności w spornym okresie i były one wykonywane w ramach stosunku pracy. Na niej zaś, zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodowy w rozpoznawanej sprawie.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy należy stwierdzić, że strony zawierając umowę o pracę miały zamiar wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z umowy o pracę oraz jednocześnie próbowały przez jej zawarcie wprowadzić w błąd osoby trzecie, co do dokonanej czynności.

Umowa o pracę pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek ma zatem charakter pozorny, której zamiarem było jedynie umożliwienie wnioskodawczyni skorzystanie ze świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych w związku z macierzyństwem od wysokiej podstawy, a nie świadczenie pracy w ramach zawartej umowy. Zawarta umowa o pracę stanowić miała narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę, nie mogło stanowić podstawy do objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowniczymi.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji ZUS w pkt 1 sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od odwołującej i zainteresowanej się na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwoty po 3600 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 2 pkt 5, rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni.

26 II 2018 roku.

K.K.-W.