Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Sp. z o.o. w W.

z udziałem Skarbu Państwa- Prezydenta (...) (...) S.A. w W.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego dla W. w W.

z dnia 11 września 2014 r. sygn. akt I Ns 1283/09

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz Skarbu Państwa- Prezydenta m.st. (...) S.A. w W. kwoty po (...)złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

SSR del. Joanna Szekowska-Krym SSO Magdalena Majewska SSO Adrianna Szewczyk-Kubat

Sygn. akt V Ca 4126/14

UZASADNIENIE

W dniu 18 grudnia 2009 r. Centrum Usługowe (...) Sp. z o.o. w W. wiosła o stwierdzenie, że nabyła przez zasiedzenie z dniem 16 marca 2009 r. własność zabudowanej nieruchomości o łącznej powierzchni (...) ha, położonej w W. przy ul. (...), w obrębie (...), składającej się z działek: 115,106/11,106/12,106/14,106/13,(...),106/6,106/7,(...),106/9,(...).

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że na ww. nieruchomości, stanowiącej własność Skarbu Państwa, usytuowany był jeden z radzieckich ośrodków technicznych utworzony na podstawie międzyrządowej umowy z dnia 18 lipca 1974 r. o współpracy nad dalszym polepszaniem obsługi technicznej maszyn, urządzeń i aparatury dostarczonych we wzajemnej wymianie handlowej, zawartej pomiędzy R. Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej a R. Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, decyzji Prezydium Rządu PRL nr (...) z dnia 15 sierpnia 1978 r. w sprawie wzajemnego przekazania działek gruntu między PRL a ZSRR dla budowy ośrodków technicznych i warunków ich zabudowy, wydanej w wykonaniu powyższej umowy oraz umowy pomiędzy rządami PRL i ZSRR z dnia 3 października 1978 r. o wzajemnym udostępnieniu terenów pod budowę centrów współpracy przy obsłudze technicznej samochodów, maszyn i przyrządów dostarczanych w ramach wzajemnego handlu i o warunkach budowy tych centrów. Grunt przy ul. (...) został przekazany do bezterminowego i bezpłatnego użytkowania. Teren został wydany w dniu 16 marca 1979 r. i od tego też dnia wnioskodawca liczył bieg terminu zasiedzenia nieruchomości. Do 29 listopada 1991 r. nieruchomością władało Przedstawicielstwo Handlu Zagranicznego A. z siedzibą w M. z tym, że od 1990 r. działające jako Spółka Akcyjna Handlu Zagranicznego (...) w M.. W dniu 29 listopada 1991 r. Spółka ta przekazała posiadanie nieruchomości swojej spółce zależnej, tj. Centrum Usługowemu (...) Sp. z o.o., utworzonej na podstawie prawa polskiego. Wnioskodawca powołując się na następstwo prawne po A. Ośrodku (...), na podstawie art. 176 § 1 k.c., doliczył do swojego czasu posiadania, czas posiadania poprzednika. Nigdy nie doszło do uregulowania prawa własności terenu przy ul. (...) w W., pomimo że strony wymienionych wcześniej umów międzynarodowych zobowiązały się to zrobić zgodnie ze swoim ustawodawstwem. W ocenie wnioskodawcy uprawnienia, jakie wynikały z porozumienia międzyrządowego pomiędzy państwami podmiotami prawa publicznego, należało oceniać wyłącznie na gruncie prawa międzynarodowego publicznego, nie zaś stosunków cywilnoprawnych, co oznaczałoby, że prawa do działek i budynków mogły przejść na inne państwo dopiero po spełnieniu wymogów państwa przyjmującego, czyli w tym wypadku, po zawarciu umowy o ustanowienie wieczystego użytkowania i wpisie do księgi wieczystej. Tym samym, jak podnosił wnioskodawca, nie powstało jakiekolwiek prawo, które warunkowałoby jego posiadanie zależne nieruchomości stanowiącej przedmiot niniejszego postępowania. Wnioskodawca samoistne posiadanie wywodził z rzeczywistej możliwości władania nieruchomością w zakresie uprawnień właścicielskich, manifestowania w sposób postrzegalny dla otoczenia woli władania nieruchomością jak właściciel we własnym imieniu i woli posiadania jak właściciel.

Uczestnik Skarb Państwa Prezydent miasta stołecznego W., reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie kosztów postępowania. Wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił, iż zachodzą przesłanki do zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości, tj.: samoistności posiadania przez Federację Rosyjską, upływu 30 letniego terminu, następstwa prawnego po podmiotach uprzednio posiadających nieruchomość. Według uczestnika od lat 70-tych stan prawny przedmiotowej nieruchomości był regulowany przez Umowę między R. PRL a R. ZSRR o współpracy nad dalszym polepszeniem obsługi technicznej maszyn, urządzeń i aparatury, dostarczanych we wzajemnej wymianie handlowej, podpisanej w M. dnia 18 lipca 1974 r. i Porozumienie z dnia 3 października 1978 r. między R. PRL a R. ZSRR o wzajemnym przekazaniu działek gruntu dla budowy ośrodków technicznych współdziałających w obsłudze maszyn, urządzeń i aparatury, dostarczanych we wzajemnej wymianie handlowej i o warunkach budowy tych ośrodków, jako akty prawa międzynarodowego, do czasu ich wypowiedzenia. Tak więc do czasu wypowiedzenia Umowy i Porozumienia, co nastąpiło 31 grudnia 2008 r. i 28 czerwca 2009 r., posiadanie przez Federację Rosyjską nieruchomości miało charakter zależny (dotyczyło to też posiadania przez podmiot ją użytkujący). Uczestnik wskazywał, że istniały nawet podstawy, by twierdzić, że bieg terminu zasiedzenia pozostał zawieszony do dnia wypowiedzenia ww. umowy. Tak długo, jak długo istniał tytuł prawny ustalony w (...) na rzecz (...)/Federacji Rosyjskiej do tej nieruchomości, nie mógł biec termin zasiedzenia. Pozwany wskazał ponadto, że między byłym Ośrodkiem (...) ZSRR A., który działał jako organizacja państwowa b. ZSRR, a obecnym Centrum Usługowym (...) Sp. z o.o. jako podmiotem polskiego prawa prywatnego, nie istniała więź prawna, a Centrum Usługowe (...) Sp. z o.o. nie może być uznane za następcę prawnego b. Ośrodka (...) ZSRR A.. Skarb Państwa wyjaśnił, że Ośrodek (...) (podobnie jak pozostałe Ośrodki (...)) zostały utworzone w Polsce jako samodzielne jednostki, według formuły „przy Przedstawicielstwie Handlowym" b. ZSRR w W., na podstawie wyżej wymienionej Umowy i Porozumienia, tzn. były to jednostki autonomiczne, które istniały tylko w Polsce, a ich status regulowała tylko Umowa (vide p. 3 załącznika do Umowy). Ośrodki (...) b. ZSRR w Polsce nie miały więzi prawnej ze zjednoczeniami państwowymi w b. ZSRR, chociaż ich nazwy nawiązywały częściowo do nazw przedsiębiorstw państwowych w b. (...), które dostarczały dany rodzaj maszyn, urządzeń i aparatury do Polski np. serwis samochodów dostarczanych do Polski przez W/O A. (tzw. Wszechzwiązkowe Zjednoczenie (...)) wykonywał Ośrodek (...) w Polsce. Jednakże, pomimo takiego częściowego podobieństwa nazwy Ośrodka (...), nie istniał związek prawny ze Wszechzwiązkowym Zjednoczeniem W/ O A. lub jego rosyjskimi następcami prawnymi. Ani Umowa, ani Porozumienie nie zawierały postanowień tworzących więź prawną Ośrodków (...) b. ZSRR w Polsce z jakimikolwiek podmiotami w b. ZSRR. Ośrodki (...) w Polsce podlegały nadzorowi Przedstawicielstwa Handlowego, stanowiącego część Ambasady (...) w W.. Budynki i inne obiekty Ośrodków (...) zostały wybudowane przez firmy budowlane na zlecenie Przedstawicielstwa Handlowego, które to Przedstawicielstwo handlowe dokonywało ich odbioru, a nie „Przedstawiciel Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego (...) z siedzibą w M.”, jak podawał pełnomocnik wnioskodawcy. Środki pieniężne na budowę Ośrodków (...) w Polsce pochodziły z budżetu ZSRR. Wskutek wyżej wykazanego braku więzi prawnej między Przedsiębiorstwem Handlu Zagranicznego (...) z siedzibą w M. a Ośrodkiem (...) w W., Przedsiębiorstwo to, przekształcone w 1990 r. w Spółkę Akcyjną Handlu zagranicznego (...), jako rosyjski podmiot prywatno-prawny, nie mogło ani nabyć, ani przekazać, wynikających z Umowy i Porozumienia, praw o charakterze publicznym „swojej spółce zależnej Centrum Usługowemu (...) Sp. z o.o. (tzn. polskiemu podmiotowi prywatnoprawnemu) do nieruchomości przy ul. (...) w W.. Wynikało to z faktu, że ani spółka Akcyjna Handlu Zagranicznego (...) w M., ani wnioskodawca, tzn. Centrum Usługowe (...) Sp. z o.o., nie były następcami b. Ośrodka (...) w W., który to Ośrodek (podobnie jak dwa pozostałe Ośrodki (...)) przestał istnieć w 1990 r. Dalej uczestnik wskazywał, że status Ośrodków (...) b. ZSRR w Polsce był niejasny. W warunkach ówczesnego monopolu państwa w handlu zagranicznym działalność ośrodków technicznych polegała w praktyce na udzielaniu informacji i wykonywaniu obsługi serwisowej maszyn, urządzeń i aparatury w ramach gwarancji i w okresie pogwarancyjnym, tzn. w zasadzie prowadzeniu działalności gospodarczej. Ośrodek (...) (i pozostałe ośrodki), ze względu na prowadzenie działalności gospodarczej, nie mógł być utworzony w formie ówcześnie przewidzianej w prawie polskim, tzn. jako przedstawicielstwo przedsiębiorstw zagranicznych, ponieważ takie przedstawicielstwa nie mogły prowadzić działalności gospodarczej i podlegały wpisowi do rejestru przedsiębiorstw zagranicznych. Dlatego w Umowie została zastosowana nowa wyżej wspomniana formuła „przy Przedstawicielstwie Handlowym ZSRR". W związku z tym uczestnik stwierdził, że b. ośrodki techniczne ZSRR nie były w ogóle umiejscowione w polskim systemie prawnym. Zważywszy, że b. ośrodki techniczne ZSRR funkcjonowały poza polskim systemem prawnym, tzn. nie były zarejestrowane w Polsce i nie opłacały żadnych podatków i opłat, w tym nie opłacały nawet podatków od działalności gospodarczej, czyli były jak gdyby nieobecne w Polsce, co, w ocenie uczestnika Skarbu Państwa, oznaczało, że nie mogły one nabyć żadnych praw ani roszczeń w Polsce ex lege, w tym w stosunku do nich nie mogły biec żadne terminy przedawnienia ani zasiedzenia, które ze swej istoty wynikają z mocy samego prawa. Uczestnik podniósł, że wypowiedzenie Umowy i Porozumienia przerwało bieg ewentualnych terminów zasiedzenia. W ocenie uczestnika ani ZSRR, ani Rosja (oraz ich podmioty w postaci b. ośrodków technicznych) w czasie obowiązywania Umowy i Porozumienia nie nabyły praw do nieruchomości przy ul. (...), a tym samym, bez zgody strony polskiej, nie mogły przenieść takich praw na jakiekolwiek podmioty, w tym wnioskodawcę. Niezależnie od powyższego uczestnik wskazał też na skuteczne przerwanie biegu zasiedzenia na skutek zawezwania posiadacza do próby ugodowej.

Od dnia 3 marca 2014 r. wnioskodawcą w sprawie była Spółkę (...) Sp. z o.o. w W., następca prawny Centrum Usługowego (...) Sp. z o.o. w W..

W piśmie z dnia 22 maja 2014 r. (...) Sp. z o.o. w W. podtrzymała wniosek o zasiedzenie własności zabudowanej nieruchomości określonej we wniosku o łącznej powierzchni (...) ha, położonej W W. przy ul. (...), z obrębu (...), w skład której wchodziły działki: 115 o powierzchni (...) ha (nr księgi wieczystej (...)),(...)0 powierzchni (...) ha (nr księgi wieczystej (...)), (...) 0 powierzchni (...) ha (nr księgi (...)),(...)o powierzchni(...) ha, (nr księgi (...)), (...) o powierzchni 0,0004 ha (nr księgi (...)), (...) 0 powierzchni 0,0026 ha (nr księgi (...)], 106/6 0 powierzchni (...) ha (nr księgi (...)), 106/7 o powierzchni 0,4409 ha, (nr księgi wieczystej (...)), (...) o powierzchni (...) ha, (nr księgi wieczystej (...)), (...) o powierzchni (...) ha (nr księgi (...)), (...) o powierzchni 1.2887 ha (nr księgi (...)).

Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2014 r. do udziału w sprawie został wezwany (...) S.A. w W. jako następca prawny (...) Sp. z o.o. w W., dzierżawcy części nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie.

(...) S.A. w W. wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania. Uczestnik podniósł, że wnioskodawca nie był posiadaczem samoistnym tylko zależnym nieruchomości, o czym świadczyło przekazanie nieruchomości w bezterminowe i bezpłatne użytkowanie (najbardziej zbliżone do wieczystego użytkowania), zapisy umowy dzierżawy z dnia 24 lipca 1998 r., z których wynikało, że dzierżawca (...) Sp. z o.o. prowadził negocjacje z firmą (...) S.A. W M. w przedmiocie najmu budynków znajdujących się na dzierżawionym gruncie oraz fakt, że pismem z dnia 5 czerwca 2009 r. Centrum Usługowe (...) Sp. z o.o. w W. zwróciło się do Skarbu Państwa o przekazanie przedmiotowych nieruchomości w dzierżawę na określonych warunkach wskazując jako właściciela Skarb Państwa. Uczestnik zarzucił, że wnioskodawca nie wykazał następstwa prawnego w zakresie posiadania przedmiotowych nieruchomości, wobec czego najwcześniejszym momentem, od kiedy można było liczyć bieg zasiedzenia, był 20 grudnia 1991 r., co powodowało, że nie upłynął 30 letni okres zasiedzenia. (...) S.A. wskazała, że nawet przyjęcie początku zasiedzenia, zgodnie z wnioskiem, nie doprowadziłoby do zasiedzenia, doszło bowiem do przerwania jego biegu na skutek zawezwania do próby ugodowej.

Wnioskodawca w piśmie z dnia 11 sierpnia 2014 r. zaprzeczył prawdziwości zapisu zawartego w umowie dzierżawy o prowadzonych negocjacjach pomiędzy (...) Sp. z o.o. a firmą (...) S.A. w M. w przedmiocie najmu budynków. Podtrzymał swoje twierdzenie o samoistności posiadania przedmiotowego gruntu wskazując, że w formule „bezterminowe i bezpłatne użytkowanie” kryć mogła się jedynie własność nieruchomości jako prawo bezterminowe (stałe) i nie związane z jakimikolwiek opłatami z tytułu jego ustanowienia. Podniósł, że złożenie do Skarbu Państwa wniosku o wydzierżawienie nieruchomości wynikało z braku udokumentowania tytułu prawnego do nieruchomości, co skutkowało niemożnością zawierania umów gospodarczych o dużym ciężarze gatunkowym. Nie zmieniło to jednak przeświadczenia wnioskodawcy, iż posiadanie przedmiotowej nieruchomości miało i ma charakter samoistny, czemu dawał wyraz w wieloletniej działalności, nie zakłóconej jakimkolwiek aktem sprzeciwu ze strony Skarbu Państwa. Wnioskodawca zaprzeczył, by doszło do przerwania biegu zasiedzenia poprzez zawezwanie do ugody, ponieważ roszczenie Skarbu Państwa nie było tożsame z roszczeniem dochodzonym w niniejszym postępowaniu.

Postanowieniem z dnia 11 września 2014r. Sąd Rejonowy dla W. w W. w sprawie I Ns 1283/09 oddalił wniosek oraz zasądził od wnioskodawcy tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę (...) zł, a na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. kwotę(...) zł.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny i przeprowadził rozważania prawne:

W dniu 18 lipca 1974 r. została zawarta w M. Umowa między R. PRL a R. ZSRR o współpracy nad dalszym polepszeniem obsługi technicznej maszyn, urządzeń i aparatury, dostarczanych we wzajemnej wymianie handlowej, która stworzyła ramy prawne dla utworzenia ośrodków technicznych jednej strony na terenie drugiego kraju, jako podmiotów reprezentujących ówcześnie państwo w warunkach państwowego monopolu handlu zagranicznego, w celu obsługi wymiany handlowej oraz zapewnienia obsługi serwisowej w okresie gwarancyjnym i pogwarancyjnym wyżej wymienionych maszyn, urządzeń i aparatury.

W dniu 15 sierpnia 1978 r. decyzją nr (...) Prezydium Rządu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej nakazano Prezydentowi miasta stołecznego W. bezpłatne przekazanie Przedstawicielstwu Handlowemu ZSRR w PRL na zasadzie wzajemności, w użytkowanie wieczyste wolnych od zabudowy, działek gruntu o ogólnej powierzchni (...) ha między ul. (...) (...), przy ul. (...) (1,7 ha), między ul. (...) (1 ha) i w K. ((...)). W wykonaniu Umowy z 18 lipca 1974 r. zostało podpisane w W. dnia 3 października 1978 r. Porozumienie między R. PRL a R. ZSRR o wzajemnym przekazaniu działek gruntu dla budowy ośrodków technicznych współdziałających w obsłudze maszyn, urządzeń i aparatury, dostarczanych we wzajemnej wymianie handlowej i o warunkach budowy tych ośrodków. Zgodnie z art. 1 Porozumienia strona polska zobowiązała się na zasadzie wzajemności do przekazania w bezpłatne i wieczyste (bezterminowe) użytkowanie oraz zwolnienie od podatków czterech działek gruntowych, na których zostały utworzone przez b. ZSRR trzy ośrodki techniczne, tzn.: S. przy ul. (...) W W., A. przy ul. (...) W., T. w O. k/K. przy ul. (...). Zgodnie z art. 4 Porozumienia budynki i inne obiekty, wybudowane na działkach, wymienionych w artykule 1 niniejszego Porozumienia, stanowić miały własność ZSRR, jednak nie mogły one być sprzedane lub przekazane osobom trzecim „bez zgody strony polskiej”. Art. 5 Porozumienia stwierdzał, że umawiające się strony zapewnią na swój koszt, na zasadzie wzajemności, zgodnie z prawem każdego z krajów, formalnoprawne przekazanie działek i budynków, zgodnie z artykułami 1, 2 i 4 niniejszego Porozumienia. Zgodnie z art. 2 Porozumienia strona radziecka/rosyjska była zobowiązana do przekazania Polsce, na zasadzie wzajemności, 8 działek gruntowych w różnych miejscowościach w b. ZSRR o łącznej powierzchni (...) ha na analogicznych warunkach. Ani b. ZSRR, ani Federacja Rosyjska nie przekazała stronie polskiej, wbrew zasadzie wzajemności, żadnej działki gruntu (okoliczności bezsporne, umowa z 18 lipca 1974 r., decyzja Prezydium Rządu, Porozumienie).

W dniu 22 grudnia 1976 r. Prezydent miasta stołecznego W. decyzją nr (...) ustalił miejsce i warunki realizacji inwestycji budowlanej radzieckiego Ośrodka (...)/ O (...). W dniu 16 marca 1979 r. (...) W. przekazało Ambasadzie ZSRR - Biuro (...) Handlowego, teren położony w W. przy ul. (...) zgodnie z decyzją lokalizacyjną nr (...) z dnia 20 października 1976 r. na potrzeby budowy Ośrodka (...)/ O (...). Dnia 28 marca 1979 r. wydane zostało pozwolenie na budowę zespołu budynków przyszłej siedziby Centrum Technologicznego (...) przy ul. (...).

Od maja 1979 r. do sierpnia 1982 r. trwała budowa i wyposażenie kompleksu samochodowego Centrum (...)/0 A. przy ul. (...), realizowane w ramach kontraktu nr (...) z dnia 20 kwietnia 1979 r. zawartego przez V/0 (...) z siedzibą M. (ZSRR) z (...). Dnia 3 listopada 1982 r. doszło do odbioru w użytkowanie kompleksu samochodowego Centrum (...)/O A. przy Przedstawicielstwie Handlowym ZSRR W PRL W W. przy ul. (...). Środki pieniężne na budowę Ośrodków (...) w Polsce pochodziły z budżetu ZSRR.

Od 1982 do lat 90 tych XX wieku, gdy doszło do przemiany ustrojowej, na nieruchomości przy ul. (...) funkcjonowało Centrum (...), w ramach którego prowadzona była sprzedaż samochodów, ich obsługa techniczna, szkolenia, Centrum współpracowało z polskimi firmami dostarczającymi części zamiennych, szkolącymi mechaników samochodowych. Rada Ministrów ZSRR w dniu 24 lipca 1990 r. wydała rozporządzenie nr (...) w sprawie utworzenia w M. na bazie zjednoczeń współpracy gospodarczej z zagranicą A. (V/O A.) i T. (V/O T.), Spółki Akcyjnej (...) z Z. A. ( (...)), jako ,,spadkobiercy prawnego V/O A. i V/O T.".

Rozporządzenie przewidywało, że ośrodki handlowo-techniczne i przedstawicielstwa z zagranicy, będą przekazywane (...) w dzierżawę, na własność (za opłatą) lub w charakterze wkładu M. ZSRR.

W dniu 12 września 1990 r. Minister budowy maszyn samochodowych i rolniczych ZSRR zarządzeniem nr 462 utworzył zagraniczne handlowe towarzystwa akcyjne (...) (holdingowe), A. i T.. Dnia 8 października 1990 r. pomiędzy holdingową spółką (...) a spółką (...) zawarta została umowa o przekazaniu (...) ośrodków techniczno - handlowych w Polsce jako wkład (...) do funduszu statutowego (...) z siedzibą w M..

W dniu 21 listopada 1990 r. Komitet Wykonawczy Leninowskiej Rejonowej Rady Delegatów Narodowych M. wydał decyzję nr (...) o rejestracji statutu (...) Handlowego Towarzystwa Akcyjnego (...) ( (...)) z udziałem kilkudziesięciu wymienionych w tej decyzji przedsiębiorstw (kopia umowy z dnia 21 listopada 1990 r. z uwierzytelnionym tłumaczeniem).

W dniu 3 lipca 1991 r. Prezes polskiej Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych udzielił zezwolenia Zagranicznemu Handlowemu Towarzystwu Akcyjnemu (...) na utworzenie spółki Centrum Usługowe (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., z wyłącznym udziałem (...) Handlowego Towarzystwa Akcyjnego (...).

W dniu 6 września 1991 r. sporządzony został akt założycielski spółki Centrum Usługowe (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Wszystkie udziały objęła spółka akcyjna (...) z siedzibą w M., wnosząc do kapitału (...)zł gotówką oraz wkład niepieniężny w postaci maszyn i urządzeń koniecznych do świadczenia usług serwisowych, urządzeń i maszyn, które stanowiły wyposażenie dotychczasowego Centrum (...).

Dnia 20 grudnia 1991 r. Wszechzwiązkowe Zjednoczenie Handlu Zagranicznego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w M. nadała Spółce z o.o. Centrum Usługowe (...) zawiązanej i działającej wg prawa Rzeczpospolitej Polskiej z siedzibą w W., „prawa posiadania i dyspozycji Centrum (...) w zakresie wymaganym i dostatecznym do celów prowadzenie działalności operatywno - gospodarczej łącznie z przekazaniem osobom trzecim (….) prawa do posiadania -użytkowania lokali i majątku Centrum (...) na warunkach arendy, nie dotyczącej jego stanu majątkowego i statusu prawnego". Certyfikat ten ważny był do dnia 20 grudnia 1996 r.

Dnia 24 lipca 1998 r. została zawarta umowa dzierżawy pomiędzy Skarbem Państwa - Kierownikiem Urzędu Rejonowego a (...) Sp. z o.o. w W. nieruchomości o powierzchni (...)ha w W. przy ul. (...), oznaczonej jako działki ewidencyjne nr (...), część działek (...) na kres 29 lat poczynając od dnia 1 sierpnia 1998 r. do 31 lipca 2027 r. W § 4 ust. 1 tejże umowy zawarto zapis, iż dzierżawcy, tj. ww. Spółce, przysługiwać będzie w odniesieniu do całego przedmiotu umowy dzierżawy prawo pierwokupu albo prawo pierwszeństwa, w wypadku zamiaru sprzedaży albo zbycia części lub całości działki (kserokopia umowy dzierżawy. Umową z dnia 7 maja 2004 r. (...) S.A. nabyła od (...) Sp. z o.o. w upadłości, zgodnie z art. 551 k.c. pkt 3, przedsiębiorstwo wchodzące w skład masy upadłości tejże spółki. Umowa dzierżawy z dnia 24 lipca 1998 r. nie była i nie jest w jakikolwiek sposób wykonywana - nieruchomość nie została protokolarnie wydana ani Spółce (...) Sp. z o.o. ani Spółce Akcyjnej (...), która nabyła przedsiębiorstwo upadłej Spółki.

Pismem z dnia 5 czerwca 2009 r. Centrum Usługowe (...) Sp. z o.o. w W. zwróciło się do Skarbu Państwa - Prezydenta (...) w W. jako właściciela nieruchomości o przekazanie w dzierżawę nieruchomości przy ul. (...).

Od 1994 r. Centrum Usługowe (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. przy ul. (...) figuruje w ewidencji podatników podatku od nieruchomości na terenie m.st. W., podatki są uiszczane.

Dnia 3 marca 2014 r. doszło, w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h., do połączenia przez przejęcie Centrum Usługowego (...) Sp. z o.o. w W. (spółka przejmowana) przez Spółkę (...) Sp. z o.o. w W. (spółka przejmująca), która jest w dalszym ciągu posiadaczem przedmiotowej nieruchomości.

Rzeczpospolita Polska dokonała wypowiedzenia Umowy z dnia 18 lipca 1974 r. o współpracy nad dalszym polepszeniem obsługi technicznej maszyn, urządzeń i aparatury, dostarczanych we wzajemnej wymianie handlowej na podstawie jej artykułu 8, a Porozumienia o wzajemnym przekazaniu działek gruntu dla budowy ośrodków technicznych współdziałających w obsłudze maszyn, urządzeń i aparatury, dostarczanych we wzajemnej wymianie handlowej i o warunkach budowy tych ośrodków na podstawie artykułu 56 ust. 1 lit. b Konwencji Wiedeńskiej o Prawie traktatów. Wypowiedzenie zostało przekazane notą Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP z dnia 27 czerwca 2008 r. skierowaną do Ambasady Federacji Rosyjskiej w W.. Wypowiedzenie Umowy weszło w życie 31 grudnia 2008 r., a Porozumienia - w dniu 28 czerwca 2009 r.

Na b. ZSRR nie zostały przeniesione odpowiednie prawa do działek gruntowych oraz wzniesionych na nich budynków i innych obiektów, określone w art. 5 Porozumienia oraz w prawie polskim, które dla ich przeniesienia wymagały zawarcia aktu notarialnego oraz dokonania konstytutywnego wpisu praw do ksiąg wieczystych, a także spełnienia przez stronę rosyjską zasady wzajemności. Strona rosyjska nie składała żadnych wniosków o formalne przeniesienie na nią praw do tych nieruchomości. W konsekwencji nieruchomości te pozostawały własnością Skarbu Państwa.

Sąd Rejonowy ustalił dalej, że nieruchomość, o zasiedzenie której wnosił wnioskodawca, składa się z działek z obrębu (...) o nr:

-(...) o powierzchni (...) ha (inne tereny zabudowane), (...) o powierzchni 0,0026 ha (inne tereny zabudowane), (...)o powierzchni 0,1410 ha (inne tereny zabudowane),(...) 0 powierzchni (...) ha (inne tereny zabudowane) objętych księgą wieczystą (...),

- (...) o powierzchni (...) ha (inne teren zabudowane) objętej księgą wieczystą (...),

- 106/9 o powierzchni (...) ha (inne tereny zabudowane) objętej księgą wieczystą (...),

- 106/7 o powierzchni(...) ha (inne tereny zabudowane) objętej księgą wieczystą (...),

-106/12 o powierzchni (...) ha (inne tereny zabudowane), (...) o powierzchni (...) ha (inne tereny zabudowane), objętych księgą wieczystą (...),

-106/6 o powierzchni (...) ha (inne tereny zabudowane) objętej księgą wieczystą (...),

-106/10 o powierzchni (...)ha (inne tereny zabudowane) objętej księgą wieczystą (...).

W dziale III księgi wieczystej nr (...), prowadzonej dla działek (...) z obrębu (...), zastrzeżone zostało prawo pierwokupu na mocy umowy dzierżawy zawartej w dniu 24 lipca 1998 r. w formie aktu notarialnego Nr Rep. (...)pomiędzy Skarbem Państwa - Kierownikiem Urzędu Rejonowego a (...) Sp. z o.o.

W stosunku do nieruchomości przy ul. (...), objętej wnioskiem o zasiedzenie, nie zostały zgłoszone roszczenia byłych właścicieli bądź ich następców prawnych oraz nie toczą się inne postępowania administracyjne, dotyczące prawidłowości nabycia ww. nieruchomości przez Skarb Państwa.

Sąd Rejonowy ustalił również, że Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa działająca w imieniu Skarbu Państwa - Prezydenta m.st. W. złożyła w Sądzie Rejonowym dla W. w W. w dniu 13 marca 2009 r. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej w sprawie II Co 473/09. Wniosek został skierowany przeciwko Skarbowi Federacji Rosyjskiej Ambasadzie Federacji Rosyjskiej w Rzeczpospolitej Polskiej, Centrum Usługowemu (...) Sp. z o.o. w (...) Sp. z o.o. Jego przedmiotem było żądanie wydania nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) stanowiącej zabudowane działki gruntu o nr (...) z obrębu (...) łącznej powierzchni(...) m ^{( 2.)}.

Obecnie na nieruchomości przy ul. (...) działalność gospodarczą prowadzi (...) Sp. z o.o., działalność ta głównie polega na wynajmie pomieszczeń firmom samochodowym - S. i O..

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Sąd ten uznał dokumenty złożone do akt za wiarygodny i miarodajny dowód okoliczności w nich przedstawionych. Zostały one sporządzone w formie przewidzianej prawem, przez upoważnione do tego osoby w zakresie powierzonych im czynności. Sąd nie znalazł podstaw, aby z urzędu odmówić im mocy dowodowej. Zeznania świadka J. J. uzupełniły materiał dowodowy o szczegóły, które nie wynikały z dokumentów, przy czym wskazał, że zeznania świadka oraz przedłożone przez strony dokumenty korelowały ze sobą, pozwoliły na ustalenie spójnego stanu faktycznego, oddającego przebieg zdarzeń z dużą dokładnością w czasie.

Sąd Rejonowy podniósł, że w sprawie zastosowanie miał art. 172 § 1 k.c., zgodnie z którym posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). W myśl § 2 po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Podkreślił, że do nabycia w drodze zasiedzenia prawa własności nieruchomości konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: samoistnego posiadania oraz upływu czasu 20 lub 30 lat. Z kolei wskazał, że z art. 336 k.c. wynika, że posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto postępuje z rzeczą jak właściciel, o czym świadczą okoliczności dostrzegalne dla innych osób, wyrażając tym samym wolę wykonywania względem niej prawa własności (zob. m.in.: wyrok SN z dnia 19 grudnia 2000 r., V CKN 164/00, Lex nr 52668; postanowienie SN z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 891/00, Lex nr 54474). W uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 26 października 2007 r., III CZP 30/07 (OSNC 2008, Nr 5, poz. 43), Sąd Najwyższy wyjaśnił, że z definicji ustawowej posiadania samoistnego (art. 336 k.c.) wynika, iż jest ono stanem faktycznym przejawiającym się we władztwie nad rzeczą (corpus possesionis) oraz woli władania nią dla siebie (animus rem sibi habendi). Pierwszy z elementów budujących samoistne posiadanie występuje wtedy, gdy dana osoba znajduje się w sytuacji pozwalającej na korzystanie z rzeczy w taki sposób, w jaki mogą to czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy prawo własności, przy czym nie jest wymagane efektywne korzystanie z rzeczy, wystarczy sama możliwość korzystania, rozumiana jako możliwość używania tej rzeczy, pobierania z niej pożytków, przekształcenia lub nawet zniszczenia. Władztwo nad rzeczą musi być stanem trwałym (choć przejściowo posiadacz może nie wykonywać władztwa bez utraty posiadania), nie napotykającym skutecznego oporu osób trzecich. Wola władania dla siebie (animus rem sibi habendi) przejawia się w podejmowaniu wielu czynności wskazujących na to, że posiadacz traktuje rzecz jako pozostającą w jego sferze swobodnej dyspozycji, przy czym ocena podejścia uwzględnia rzeczywistą wolę władającego, ale dokonywana jest obiektywnie, z punktu widzenia otoczenia posiadającego. Do oceny samoistności posiadania, ciągłości posiadania odnoszą się zasady określone w art. 339 i 340 k.c., tj. domniemania samoistności posiadania i jego ciągłości. Domniemania te, poparte domniemaniami procesowymi, wiążą sąd, dopóki nie zostaną obalone (art. 234 k.p.c.). Ich obalenie jest jednak obowiązkiem strony, która sprzeciwia się stwierdzeniu zasiedzenia.

W ocenie Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie niesporne było, że nieruchomość objęta wnioskiem znajdowała się od dnia 16 marca 1979 r. w posiadaniu Ośrodka (...)/O A.. Ośrodek ten działał przy Ambasadzie ZSRR - Biuro (...) Handlowego w W.. Tak więc słusznie podnosił Skarb Państwa, że ośrodki techniczne w Polsce, w tym A. działały jako organizacja państwowa b. ZSRR. Sąd Rejonowy zgodził się też z twierdzeniem tego uczestnika, że w warunkach ówczesnego monopolu państwa w handlu zagranicznym działalność ośrodków technicznych polegała w praktyce na udzielaniu informacji i wykonywaniu obsługi serwisowej maszyn, urządzeń i aparatury w ramach gwarancji i w okresie pogwarancyjnym, tzn. w zasadzie prowadzeniu działalności gospodarczej. Okoliczność tę potwierdziły także zeznania świadka J. J.. Ośrodek (...) ze względu na prowadzenie działalności gospodarczej, nie mógł być utworzony w formie ówcześnie przewidzianej w prawie polskim, tzn. jako przedstawicielstwo przedsiębiorstwa zagranicznego, ponieważ takie przedstawicielstwa nie mogły prowadzić działalności gospodarczej i podlegały wpisowi do rejestru przedsiębiorstw zagranicznych.

Sąd Rejonowy uznał zatem, iż zgodnie z treścią Umowy z dnia 18 lipca 1974 r. i Porozumienia z dnia 3 października 1978 r., że nieruchomość przy ul. (...) została przekazana przez Polskę innemu państwu ZSRR na ściśle określone cele. Nieruchomość ta znajdowała się w posiadaniu państwa obcego, tj. podmiotów wywodzących wprost swoje użytkowanie tego gruntu od ZSRR, co najmniej do dnia
24 lipca 1990 r., kiedy to Rada Ministrów ZSRR wydała rozporządzenie nr (...) w sprawie utworzenia w M. na bazie zjednoczeń współpracy gospodarczej z zagranicą A. (V/O A.) i T. (V/O) T.), Spółki Akcyjnej (...) z Z. A. ( (...)), jak określono w tym dokumencie, jako ,,spadkobiercy prawnego V/O A. i (...)".

W ocenie Sądu Rejonowego jednakże również po 24 lipca 1990 r., aż do 28 czerwca 2009 r., tj. wejścia w życie wypowiedzenia Porozumienia międzyrządowego przez stronę polską, pomimo, że zarządzały wówczas nieruchomością przy ul. (...) podmioty prywatne – spółki kapitałowe (posiadanie wywodzące od ZSRR/Federacji Rosyjskiej), nie miało miejsca samoistne posiadanie tej nieruchomości.

Sąd Rejonowy przede wszystkim podniósł, że w orzecznictwie prezentowane jest obecnie jednolite stanowisko, iż okoliczności uzyskania przez Skarb Państwa władania rzeczą (a więc uzyskanego czy to w ramach imperium, czy dominium) nie mają znaczenia dla możliwości przypisania temu posiadaczowi przymiotu posiadania samoistnego, gdyż rozstrzygające są tu sposób i treść wykonywania przez niego jego władztwa (por. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sąd z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 12, poz. 44, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2013 r., III CZP 51/13, niepubl). W postanowieniu z dnia 13 marca 2014 r. sygn. akt I CSK 47/13 (nielub.) Sąd Najwyższy wskazał, że stanowiska tego nie da się jednak przetransponować w sposób mechaniczny na stan faktyczny sprawy, związany z posiadaniem nieruchomości w naszym kraju przez państwo obce. „W grę wchodzą bowiem stosunki międzypaństwowe, oparte na zasadach równości i suwerenności oraz na obowiązku poszanowania prawa wewnętrznego kraju, na którego terytorium państwo obce prowadzi działalność dyplomatyczną”. Uwzględniając te zasady, Sąd Rejonowy stwierdził, iż należało przyjąć, że w wypadku, gdy państwo nasze przekazało państwu obcemu nieruchomość na cele dyplomatyczne w posiadanie zależne, to dopóki była ona użytkowana zgodnie z tym przeznaczeniem, dopóty nie dochodziło do zmiany posiadania zależnego w posiadanie samoistne. Zmiana dotychczasowego charakteru posiadania przez państwo obce byłaby możliwa tylko za zgodą państwa polskiego, albo po uzyskaniu innego tytułu prawnego do władania nieruchomością, uzasadniającego przypisanie państwu obcemu atrybutu posiadacza samoistnego. Tak więc jednostronna zmiana charakteru posiadania, możliwa w stosunkach wewnętrznych, tj. pomiędzy państwem, uosabianym przez Skarb Państwa a innymi podmiotami prawnymi, doznawała istotnych ograniczeń w przypadku posiadania zależnego przez państwo obce ze względu na przywołane podstawowe zasady regulujące wzajemne stosunki państw. Obowiązek bezwzględnego respektowania tych zasad wpływał bezpośrednio na ocenę, jaki był animus władania nieruchomością przez państwo obce, co zapobiegało nieuzgodnionemu z państwem położenia nieruchomości przekształcaniu charakteru posiadania, uniemożliwiając tym samym zastosowanie formy nieprzyjaznego przejęcia części jego powierzchni ziemskiej. Takiej formie postępowania państwa obcego sprzeciwiał się też zwyczaj międzynarodowy, mający w sferze stosunków międzypaństwowych charakter ważnego źródła prawa, uwzględnianego także w stosunkach państwa obcego i jego organów w dziedzinie obrotu prywatnoprawnego (acta iure gestionis) (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r., III CSK 293/07, OSNC - ZD 2009 r., nr 2, poz. 33). Wnioskodawca z zapisu Umowy pomiędzy R. ZSRR i R. PRL podpisanej w dniu 18 lipca 1974 r. o udostępnieniu wymienionych w umowie działek w ,,bezterminowe i bezpłatne użytkowanie" wywodził, że nieruchomość przy ul. (...) została przekazana ZSRR w posiadanie samoistne. Ocena ta nie znalazła jednakże potwierdzenia prawnego. Zgodnie z art. 4 Porozumienia, budynki i inne obiekty wybudowane na działkach wymienionych w artykule 1 niniejszego Porozumienia, miały być własnością ZSRR, jednak nie mogły one być sprzedane lub przekazane osobom trzecim „bez zgody strony polskiej". Art. 5 Porozumienia stwierdzał, że umawiające się strony zapewniały na swój koszt, na zasadzie wzajemności, zgodnie z prawem każdego z krajów, formalnoprawne przekazanie działek i budynków, zgodnie z artykułami 1, 2 i 4 niniejszego Porozumienia. Oznaczało to, że prawa do wymienionych działek gruntu (użytkowanie wieczyste bezterminowe) i budynków (prawo własności) przechodziły na drugą stronę pod warunkiem wzajemności i dopiero po spełnieniu wymogów ustalonych w prawie państwa przyjmującego. W danym przypadku, zgodnie z prawem polskim, oznaczało to konieczność zawarcia umowy notarialnej przenoszącej wymienione prawa do nieruchomości przy ul. (...) oraz uzyskanie konstytutywnego wpisu tych praw do księgi wieczystej. Żadna z powyższych przesłanek nie została spełniona dla skutecznego przeniesienia tych praw na Rosję. Tym samym należało uznać, że b. ZSRR ani Rosja nie uzyskały ww. praw rzeczowych do tej nieruchomości w świetle cyt. art. 4 i 5 Porozumienia.

Sąd Rejonowy rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podzielił stanowisko zawarte w zacytowanym wyżej postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2014 r. sygn. akt l CSK 47/13. W ocenie tego Sądu zasada wyrażona w tym postanowieniu powinna znaleźć zastosowanie przy ustalaniu charakteru posiadania przez państwo radzieckie/rosyjskie (w tym Ośrodek (...) i Spółki kapitałowe wywodzące się bezpośrednio, czy też pośrednio jako spółki zależne, a powiązane z ZSRR czy później Federacją Rosyjską, ale swe posiadanie wywodzące od państwa radzieckiego/rosyjskiego) nieruchomości przy ul. (...) w W. w okresie od dnia 16 marca 1979 r. do 28 czerwca 2009 r., pomimo, że nieruchomość ta nie była przekazana na cele dyplomatyczne w ścisłym znaczeniu. Ośrodki techniczne ZSRR na terenie innego kraju socjalistycznego były podmiotami reprezentującymi ówczesne państwo radzieckie w warunkach państwowego monopolu handlu zagranicznego. Relacje ZSRR - PRL w ówczesnych warunkach politycznych, nie były oparte na zasadzie równości i wzajemności, czego dowodził m.in. fakt, że ZSRR nie wykonało Porozumienia. Tak więc od lat 70-tych stan prawny przedmiotowej nieruchomości był regulowany przez Umowę i Porozumienie jako akty prawa międzynarodowego, do czasu ich wypowiedzenia. Oznaczało to, że do czasu wypowiedzenia Umowy i Porozumienia (wypowiedzenie Umowy weszło w życie 31 grudnia 2008 r., a Porozumienia - w dniu 28 czerwca 2009 r.), posiadanie przez ZSRR a następnie Federację Rosyjską tej nieruchomości miało charakter zależny (dotyczyło to też posiadania przez podmiot ją użytkujący). Powyższe okoliczności wyraźnie potwierdziły, iż wykonywanie przez posiadacza posiadania przedmiotowych nieruchomości miało charakter ograniczony, wynikający z zawartego przez państwa Porozumienia, nie było i nie mogło być więc władztwem samodzielnym, tj. o charakterze właścicielskim, a tym samym prowadzącym do zasiedzenia. Państwo rosyjskie w sposób jednostronny, bez zgody strony polskiej „wprowadziło” na nieruchomość przy ul. (...) nowe podmioty, tym razem działające w formie Spółek kapitałowych. Początkowo była to Spółka Akcyjna (...) z Z. A. ( (...)), traktowana przez państwo rosyjskie jako ,,spadkobierca prawny V/O A.", następnie po 8 października 1990 r. (...), której to Spółce przekazane zostały ośrodki techniczno - handlowe w Polsce jako wkład (...) do funduszu statutowego (...), w końcu zaś od 20 grudnia 1991 r. Spółka z o.o. Centrum Usługowe (...) z siedzibą w W., obecnie zaś (...) Sp. z o.o. Sąd Rejonowy wskazał, że spółki te, zwłaszcza (...) jako rosyjskie podmioty prywatno-prawne, nie mogło ani nabyć, ani przekazać, wynikających z Umowy i Porozumienia, praw o charakterze publicznym „swojej spółce zależnej Centrum Usługowemu (...) Sp. z o.o. (tzn. polskiemu podmiotowi prywatnoprawnemu) do nieruchomości przy ul. (...) W W.. W odniesieniu do kwestii przeniesienia przez władze rosyjskie praw do nieruchomości po b. Ośrodkach (...) na inne podmioty rosyjskie decydujące znaczenie miał cytowany art. 4 Porozumienia, zgodnie z którym budynki i inne obiekty wybudowane na omawianych działkach „nie mogą być sprzedane lub przekazane osobom trzecim bez zgody strony polskiej." Za wymienione w art. 4 Porozumienia „osoby trzecie" należało uznać każdy wyżej wspomniany nowy podmiot rosyjski, który uważał się za następcę prawnego Ośrodka (...). Przekazanie praw do nieruchomości po Ośrodku (...) wymagało zgody strony polskiej, co nigdy nie miało miejsca. Rozporządzenie Rady Ministrów ZSRR nr 1172p z dnia 24 lipca 1990 r. przewidywało, że ośrodki handlowo - techniczne i przedstawicielstwa z zagranicy, będą przekazywane (...) w dzierżawę, na własność (za opłatą) lub w charakterze wkładu M. ZSRR. Pozostawało więc w sprzeczności z treścią Porozumienia międzyrządowego i oczywiście, o ile założyć, że nieruchomość przekazano Spółce (...), nie wywierało żadnego skutku dla Polski w zakresie praw podmiotów w nim wskazanych do nieruchomości przy ul. (...). Działania te zmierzały do nieprzyjaznego przejęcia części powierzchni ziemskiej Rzeczpospolitej Polskiej przez podmioty zależne od ZSRR/Federacji Rosyjskiej, czego zabrania zwyczaj międzynarodowy.

Zauważyć dodatkowo należało, że z żadnego dokumentu powstałego po 1990 r. na potrzeby wzajemnych relacji utworzonych spółek nie wynikało, że dokonują pomiędzy sobą przeniesienia samoistnego posiadania nieruchomości przy ul. (...). W myśl Certyfikatu z dnia 20 grudnia 1991 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w M. nadała Spółce z o.o. Centrum Usługowe (...) zawiązanej i działającej wg prawa polskiego, „prawo posiadania i dyspozycji Centrum (...) w zakresie wymaganym i dostatecznym do celów prowadzenie działalności operatywno - gospodarczej łącznie z przekazaniem osobom trzecim (...) prawa do posiadania - użytkowania lokali i majątku Centrum (...) na warunkach arendy, nie dotyczącej jego stanu majątkowego i statusu prawnego". Certyfikat ten ważny był do dnia 20 grudnia 1996 r. Arenda oznacza zaś dzierżawę, a więc posiadanie zależne. Z powyższego wynikało, że także Spółka (...) uważała się za posiadacza zależnego nieruchomości, skoro taki stan zamierzała przenieść na swojego następcę.

Z treści pisma wnioskodawcy skierowanego do Prezydenta(...) W. z dnia 5 czerwca 2009 r. w przedmiocie wniosku o oddanie nieruchomości w dzierżawę wynika, że również wnioskodawca nie traktował siebie w tamtym czasie jako właściciela przedmiotowej nieruchomości.

W sprawie ll Co 473/09 o zawezwanie do ugody na posiedzeniu W dniu 13 maja 2009 r. przedstawiciele Federacji Rosyjskiej i Spółek z o.o. (...) wprost wskazywali, że przedwczesne jest żądanie Skarbu Państwa RP wydania nieruchomości, bowiem nie weszło jeszcze w życie wypowiedzenie Porozumienia międzyrządowego (protokół k. 26 akt ll Co 473/09). Z tego również wynikało, że spółki te uważały się za posiadaczy zależnych, a uprawnienia do nieruchomości przy ul. (...) czerpały od państwa, któremu w posiadanie ta nieruchomość została przekazana.

Wskazane wyżej okoliczności, wywiedzione z dokumentów, doprowadziły, w ocenie Sądu Rejonowego, do obalenia domniemania samoistności i ciągłości posiadania wnioskodawcy. O ile zaś przyjąć, że w ogóle rozpoczął się bieg zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości, to został on przerwany w dniu 13 marca 2009 r. w zakresie działki (...) poprzez złożenie przez Prokuratorię Generalna Skarbu Państwa działającą w imieniu Skarbu Państwa Prezydenta(...) W. w Sądzie Rejonowym dla W. W. w W. wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w sprawie ll Co 473/09 w przedmiocie wydania tej działki m.in. przez Centrum Usługowe (...) Sp. z o.o. w oparciu o art. 123 § 1 pkt 1 k.c. Sąd Rejonowy zwrócił uwagę na ugruntowany w orzecznictwie pogląd, że zawezwanie do próby ugodowej spełnia przesłanki określone art. 123 § 1 k.c. w związku z art. 175 k.c. a więc przerywa bieg zasiedzenia (uchwała SN z 28 czerwca 2006 r., III CZP 42/06).

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy stwierdził, iż wnioskodawca (a także inne podmioty wykazywane jako jego poprzednicy prawni) nie będąc przez okres 30 lat samoistnym posiadaczem nieruchomości, objętej wnioskiem, nie spełnił warunków z art. 172 k.c. do jej zasiedzenia.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. i § 7 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu [Dz.U.2013.490 j.t.) w zw. z art. 11 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz.U.2013.1150 j.t.), niewątpliwie bowiem interesy zainteresowanych w niniejszej sprawie były sprzeczne. W ocenie Sądu wnioskodawca znając stan faktyczny sprawy, nie dysponując wystarczającymi dowodami pozwalającymi dowieść słuszności swego stanowiska, wszczynając postępowanie, powinien liczyć się z tym, że angażując inne podmioty - uczestników, naraża się na konieczność zwrotu kosztów postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wniósł wnioskodawca, zaskarżając w całości postanowienia Sądu Rejonowego dla W. W. w W. i zarzucając mu:

1)  naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 172 k.c. polegające na błędnym jego zastosowaniu,

2)  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, polegające na naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych z materiałem dowodowym, bez rozważania w sposób bezstronny i wszechstronny zebranego materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i stwierdzenie, że spółka (...) Sp. z o. o. nabyła przez zasiedzenie z dniem 16 marca 2009 r własności zabudowanej nieruchomości o łącznej powierzchni (...) ha położonej w W., przy ul (...) w obrębie (...), na którą składają się działki: (...) o powierzchni (...) ha (nr księgi wieczystej (...)),(...) 0 powierzchni (...) ha (nr księgi wieczystej (...)),(...) 0 powierzchni (...) ha (nr księgi (...)),(...)o powierzchni (...) ha, (nr księgi (...)), (...) o powierzchni(...) ha (nr księgi (...)), (...) 0 powierzchni (...) ha (nr księgi (...)], (...)0 powierzchni (...) ha (nr księgi (...)), (...) o powierzchni 0,4409 ha, (nr księgi wieczystej (...)), (...) o powierzchni (...) ha, (nr księgi wieczystej (...)), (...) o powierzchni (...) ha (nr księgi (...)), (...) o powierzchni 1.2887 ha (nr księgi (...)).

Uczestnicy postępowania wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Apelacja ta osadzona została przede wszystkim na zarzucie naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. dokonaniu przez Sąd I instancji błędnych ustaleń faktycznych i nieprawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz na naruszeniu art. 172 k.c.

W tym miejscu jednakże trzeba wskazać, że Sąd Okręgowy jako sąd meriti jest związany wyłącznie zarzutami procesowymi, natomiast zobowiązany jest do samodzielnej, niezależnie od zgłoszonych w tym zakresie zarzutów, weryfikacji orzeczenia pod względem materialnoprawnym, jak również może dokonywać własnych ustaleń i własnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie /tak też wyrok Sądu Najwyższego z 2 lipca 2009r. I UK 37/09, uchwała z 17 listopada 2009r. III CZP 83/09/.

Dlatego też przechodząc na grunt niniejszej sprawy w pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zweryfikował zasadność zarzutów apelacji na płaszczyźnie wyłącznie prawa cywilnego, w szczególności art. 172 k.c., natomiast w dalszej kolejności zajął się rozważeniem znaczenia, jakie dla możliwości stwierdzenia zasiedzenia miał fakt, że w okresie mogącym prowadzić do zasiedzenia użytkowanie nieruchomości należało do państwa radzieckiego/rosyjskiego lub spółek prawa rosyjskiego.

Przede wszystkim Sąd Okręgowy zważył, że wbrew zarzutom apelacyjnym Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa procesowego co do oceny materiału dowodowego i ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie, a zarzuty te sprowadzały się w istocie do przedstawienia przez apelującego stanu faktycznego przyjętego jedynie na podstawie jego własnej oceny dowodów. Wbrew treści apelacji nie wykazał on, posługując się argumentami wyłącznie jurydycznymi, że Sąd Rejonowy naruszył ustanowione w art. 233 k.p.c. zasady oceny wiarygodności i mocy dowodowej dowodów, tj. przekroczył granice swobody wyznaczone logiką, doświadczeniem życiowym, zasadami nauki bądź nie dokonał wszechstronnego rozważenia sprawy pomijając część materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie (tak też postanowienia SN z dnia 10 stycznia 2002r. II CKN 572/99 i z dnia 14 stycznia 2000 r. I CKN 1169/99, wyrok SN z dnia 9 grudnia 2009r. IV CSK 290/09, wyrok SA we Wrocławiu z dnia 31 lipca 2013r. I ACa 698/13, wyrok SA w Łodzi z dnia 24 stycznia 2013r. I ACa 1075/12, wyroki SA w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2013r. I ACa 1342/12 i z dnia 28 maja 2013r. VI ACa 1466/12).

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji w sposób bardzo szczegółowy i w oparciu o całą dokumentację zgromadzoną w postępowaniu ustalił, na podstawie jakich decyzji, rozporządzeń, porozumień etc. dochodziło do przekazywania użytkowania przedmiotowej nieruchomości i jakie podmioty w poszczególnych okresach się nią zajmowały.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, Sąd Rejonowy nie dokonał niezgodnego ze złożonymi dokumentami ustalenia stwierdzając, że "W dniu 16 marca 1979 r. m.st. W. przekazało Ambasadzie ZSRR - Biuro (...) Handlowego teren położony w W. przy ul. (...) zgodnie z decyzją lokalizacyjną nr (...) z dnia 20 października 1976 r. na potrzeby budowy Ośrodka (...)/ O (...)". Ustalenie to wynikało bowiem wprost z treści protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 16 marca 1979r. znajdującego się na k. 24 akt sądowych.

Podobnie Sąd I instancji dostrzegł i zamieścił w swoich ustaleniach, że od maja 1979 r. do sierpnia 1982 r. trwała budowa i wyposażenie kompleksu samochodowego Centrum (...)/0 A. przy ul. (...), które było realizowane w ramach kontraktu nr (...) z dnia 20 kwietnia 1979 r. zawartego przez V/0 (...) z siedzibą M. (ZSRR) z wykonawcą, którym było (...). W tym zakresie apelujący zaś sugerował, że Sąd Rejonowy pominął okoliczność, kto prowadził budowę i na czyje polecenie. Sugestie te były ponadto o tyle niezrozumiałe, iż chociażby w samym wniosku wnioskodawca twierdził z kolei, że "przekazanie nieruchomości nastąpiło Przedstawicielstwu Handlowemu ZSRR", a budowle zostały "sfinansowane przez instytucje radzieckie".

Wbrew twierdzeniom apelującego przy obydwu pismach, które wpłynęły do Sądu Rejonowego w dniu 27 maja 2014r., a pochodzących od wnioskodawcy, nie znalazł się protokół odbioru z datą 31 sierpnia 1982r. wskazujący na źródło sfinansowania ośrodka inne niż budżet ZSRR. Natomiast przy jednym z w/w pism z 27 maja 2014r. dołączono protokół odbioru z dnia 3 listopada 1982 r., z którego jednak nie wynikała okoliczność podnoszona przez wnioskodawcę w apelacji, można było jednak ustalić, że doszło do odbioru w użytkowanie kompleksu samochodowego Centrum (...)/O A. właśnie przy Przedstawicielstwie Handlowym ZSRR W PRL w W. przy ul. (...).

Apelujący następnie w swojej apelacji (str. 5 i 6) przytoczył wynikające z dokumentów okoliczności faktyczne dotyczące tworzenia poszczególnych spółek i ich ewentualnego następstwa prawnego. Nie wskazał jednak, czy ustalenia Sądu I instancji były w tym zakresie błędne, abstrahując od tego, że z porównania tych danych z uzasadnieniem Sądu I instancji takiego wniosku wyprowadzić nie było można, jak również na czym błąd Sądu Rejonowego w przedstawionych przez ten Sąd ustaleniach faktycznych miałby polegać.

Na marginesie Sąd Okręgowy zważył, że na podstawie uzasadnienia apelacji trudno było dociec, jakie ustalenia zdaniem wnioskodawcy byłyby prawidłowe. Stwierdził on bowiem, że "prawdziwa jest teza Sądu, że przedmiotowa nieruchomość przy ul. (...) została przekazana przez Polskę innemu państwu (ZSRR) na określone ściśle cele", by następnie wskazać z kolei, że była "postawiona przez Sąd nieuprawniona teza, iż przedmiotowa nieruchomość znajdowała się w posiadaniu państwa obcego lub podmiotów wywodzących swoje użytkowanie tego gruntu od ZSRR".

Zdaniem Sądu Okręgowego jedynie w jednej kwestii należało przyznać rację stronie skarżącej, iż z uwagi na zadania, jakie miały wykonywać ośrodki techniczne, można byłoby mieć wątpliwości, czy ich działalność zawierała się w szeroko nawet rozumianej definicji "działalności dyplomatycznej", na którą wskazywał Sąd I instancji w nawiązaniu do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2014r. w sprawie I CSK 47/13, aczkolwiek niewątpliwie założenie utworzenia ośrodków przy przedstawicielstwie handlowym Ambasady ZSRR dawało możliwość wysnucia i takiego wniosku.

Jednakże przede wszystkim w ocenie Sądu Okręgowego trzeba było podkreślić, że kwestia, które podmioty rosyjskie/radzieckie użytkowały przedmiotową nieruchomość w poszczególnych przedziałach czasu i jaką działalność prowadziły nie miała decydującego znaczenia w sprawie wobec niewykazania przez wnioskodawcę istnienia przesłanek zasiedzenia w rozumieniu art. 172 k.c., w szczególności niewykazanie samoistnego posiadania nieruchomości i to przez okres 30 lat.

Punktem wyjścia dla dalszych rozważań i oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w świetle zarzutu naruszenia art. 172 k.c. musiało być określenie, na czym polega samoistne posiadanie prowadzące do zasiedzenia w rozumieniu k.c., przy czym oczywiste jest, że wnioskodawca chcący potwierdzić swoje prawa wywodzone z prawodawstwa polskiego obowiązany był spełnić przesłanki określone w polskim systemie prawnym i to za cały okres potrzebny do stwierdzenia zasiedzenia.

Słusznie zważył Sąd Rejonowy, iż posiadanie jest wtedy samoistne, gdy posiadacz włada rzeczą jak właściciel (art. 336 k.c.). Składają się na to dwa elementy: corpus possessionis (element fizyczny) wyrażający się we władaniu rzeczą (lub nawet samej możliwości władania) oraz animus possidendi (element psychiczny) wyrażający się w psychicznym nastawieniu do wykonywanego władztwa. W posiadaniu samoistnym władztwo to jest sprawowane przez określony podmiot w jego własnym imieniu (animus rem sibi habendi), przy czym rzeczywistą wolę posiadacza, która decyduje o charakterze samego posiadania, ustala się na podstawie zamanifestowanych na zewnątrz przejawów władania rzeczą (tak też postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2011 r., III CSK 184/10, OSNC-ZD 2012, nr B, poz. 24, z dnia 5 września 2008 r., I CSK 54/08, nie publ. i z dnia 19 lutego 2015 r. III CSK 188/14).

Drugim zaś rodzajem posiadania przewidzianym w polskim systemie prawnym jest posiadanie zależne i powstaje ono na ogół w wyniku wydania rzeczy na podstawie umowy o czasowe z niej korzystanie. W typowych sytuacjach posiadania zależnego chodzi o użytkowanie wieczyste, najem, użyczenie, zastaw, obciążenie użytkowaniem itp. Do nabycia zaś własności nieruchomości przez zasiedzenie konieczne jest posiadanie samoistne nieruchomości, a więc posiadanie o charakterze władania rzeczą z zamiarem posiadania jej dla siebie ( cum animo rem sibi habendi).

Ocena charakteru posiadania wiąże się zawsze z okolicznościami faktycznymi danej sprawy, z nich bowiem wynika, czy posiadacz wykonywał czynności faktyczne wskazujące na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa i czy jego dyspozycje swą treścią odpowiadały dyspozycjom właściciela (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2014r. III CSK 354/13, uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 5, poz. 43, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91, OSNCP 1992, nr 4, poz. 48, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1986 r., III CRN 60/86, OSNCP 1987, nr 9, poz. 138, z dnia 29 października 1996 r., III CKU 8/96, OSNC 1997, nr 4, poz. 38, z dnia 16 stycznia 2001 r., II CKN 901/00, nie publ., z dnia 29 września 2004 r., II CK 550/03, nie publ., z dnia 8 października 2008 r., V CSK 146/08, nie publ., z dnia 1 kwietnia 2011 r., III CSK 184/10, OSNC-ZD 2012, nr (...), poz. 24, z dnia 21 listopada 2012 r., V CSK 505/11, nie publ.).

Poza tym, ponieważ w niniejszej sprawie wnioskodawca wnosił o ustalenie, że na drodze zasiedzenie nabył własność przedmiotowej nieruchomości, dla stwierdzenia zasiedzenia konieczne było wykazanie, że jego posiadanie odpowiadało treści prawa własności (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2014r. III CSK 354/13). Treść tego prawa określa zaś art. 140 k.c. przez przyznanie właścicielowi podstawowych uprawnień do rzeczy. Są to uprawnienie do korzystania z rzeczy oraz uprawnienie do rozporządzania rzeczą. Na korzystanie z rzeczy składa się uprawnienie do posiadania rzeczy ( ius posidendi), przy czym chodzi tu właśnie o posiadanie samoistne w rozumieniu art. 336 k.c. ; do używania rzeczy ( ius utendi); do pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy ( ius fruendi), zarówno pożytków naturalnych, jak i cywilnych, a ponadto pobieranie przychodów niebędących pożytkami w rozumieniu art. 53 i n. k.c.; do dyspozycji faktycznych rzeczą ( ius abutendi), co może polegać na przetworzeniu rzeczy, jej zużyciu, a nawet zniszczeniu. Do rozporządzania ( ius disponendi) zalicza się z kolei przede wszystkim uprawnienie do wyzbycia się własności rzeczy oraz uprawnienie do jej obciążenia. Wyzbycie się własności rzeczy może nastąpić w drodze przeniesienia własności (art. 155 i n. k.c.) czy też porzucenia rzeczy ruchomej (art. 180 k.c.). Natomiast przez obciążenie w węższym znaczeniu rozumie się ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, zaś w szerszym znaczeniu ograniczenie prawa własności w drodze czynności prawnej o skutku wyłącznie obligacyjnym, na przykład zawarcie umowy najmu, dzierżawy.

Sąd Okręgowy zważył przy tym, że art. 339 k.c. kształtuje domniemanie samoistności posiadania, co oznacza, iż wnioskodawca w sprawie o zasiedzenie powinien wykazać posiadanie nieruchomości, natomiast uczestnik zaprzeczający samoistności posiadania powinien wykazać brak tej cechy posiadania.

W okolicznościach niniejszej sprawy w ocenie Sądu Okręgowego uczestnicy jednak wykazali w sposób nie budzący wątpliwości, że posiadanie nie miało cech samoistności. Bezspornie bowiem podstawą przekazania nieruchomości stronie rosyjskiej były umowa międzyrządowa z dnia 18 lipca 1974 r. oraz porozumienie z dnia 3 października 1978 r. o wzajemnym przekazaniu działek gruntu dla budowy ośrodków technicznych współdziałających w obsłudze maszyn, urządzeń i aparatury, dostarczanych we wzajemnej wymianie handlowej i o warunkach budowy tych ośrodków, a okoliczność ta znalazła potwierdzenie w umowie o przekazaniu z dnia 3 października 1973r. oraz w protokole zdawczo-odbiorczym z dnia 16 marca 1979r. Co więcej, do dnia wypowiedzenia umowy i porozumienia ze skutkiem na 31 grudnia 2008 r. w przypadku umowy, a w przypadku porozumienia na 28 czerwca 2009 r. strona użytkująca grunt powoływała się właśnie na w/w dokumenty jako podstawę swojego użytkowania nieruchomości. Wynika to chociażby z uzasadnienia decyzji administracyjnej z dnia 26 listopada 1997r., gdzie wskazano, iż po 1990r. celem uniknięcia płacenia podatków spółka (...) powoływała się na porozumienie, wcześniej czyniło to Przedstawicielstwo Handlowe przy Ambasadzie Rosyjskiej, czy z akt postępowania o wezwanie do próby ugodowej, gdzie wskazywano, iż wydanie nieruchomości byłoby przedwczesne, albowiem nie zakończył się jeszcze okres wypowiedzenia porozumienia.

Również wnioskodawca już we wniosku oraz piśmie procesowym z dnia 27 października 2010r. przyznał, że działający do 6 września 1991r. ośrodek techniczny działał na podstawie umowy międzyrządowej z dnia 18 lipca 1974r. i porozumienia z 3 października 1978r. Powołanie się na dotychczasowe porozumienie nastąpiło także w piśmie skierowanym do m.st. W. z dnia 16 czerwca 2009r., gdzie wprost stwierdzono, iż wniosek o wydzierżawienie nieruchomości zostaje wystosowany w związku z faktem, iż 27 czerwca 2009r. "ustaje moc wiążąca porozumienia". Na marginesie jedynie należało wskazać, że w sprzeczności z tą treścią pisma stały późniejsze twierdzenia wnioskodawcy tworzone na użytek niniejszego postępowania, iż jedyną przyczyną wniosku o wydzierżawienie nieruchomości były problemy z prowadzeniem działalności gospodarczej z uwagi na nieuregulowanie stanu prawnego nieruchomości. Podobnie świadek J. J. zeznał, że ośrodek działał na podstawie porozumienia międzyrządowego. W piśmie z dnia 11 sierpnia 2014r. wnioskodawca stwierdził zaś, że "nieruchomość przekazana została prawie 20 lat wcześniej (w dniu 16 marca 1978r.) decyzją władz państwowych w posiadanie i użytkowanie na stałe podmiotom określonym w akcie przekazania", a następnie, że "umowa i porozumienie międzynarodowe obowiązywały tak w roku 1998 jak i przez kolejne lata (do 2009)".

Skoro zaś strona wnioskująca o zasiedzenie przyznała, że stosunki były kształtowane w wykonaniu porozumienia z 1978r., należało ocenić charakter użytkowania wynikający z tego porozumienia i wcześniejszej umowy międzynarodowej pod kątem jego samoistności. Choć bowiem w świetle art. 336 k.c. o posiadaniu samoistnym decyduje wyłącznie faktyczne władanie rzeczą w zamiarze posiadania jak właściciel, to ustalenie charakteru władztwa, czy stanowi ono posiadanie samoistne (konieczne do zasiedzenia), czy też nie, może wymagać odwołania się do podstawy objęcia rzeczy we władanie (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2015 r. IV CSK 531/14). Ponadto niezależnie od dywagacji, czy umowa międzynarodowa mogła odnieść skutek w sferze stosunków cywilnoprawnych danego państwa, należało wskazać kierując się logiką i doświadczeniem życiowym, że powołujący się na nią oraz na zawarte na jej podstawie porozumienie swoim animus obejmował te prawa i obowiązki w zakresie użytkowania nieruchomości, które zostały określone w umowie i porozumieniu. Bezspornie zaś nieruchomości miały być przekazane przez stronę polską "w bezpłatne i wieczyste (bezterminowe) użytkowanie oraz zwolnienie od podatków", przy czym "budynki i inne obiekty, wybudowane na działkach, wymienionych w artykule 1 niniejszego Porozumienia, stanowić miały własność ZSRR, jednak nie mogły one być sprzedane lub przekazane osobom trzecim bez zgody strony polskiej”. Analiza tych sformułowań przy zastosowaniu wykładni logicznej, celowościowej i językowej wyraźnie wskazuje, że intencją nie było przekazanie własności gruntu. Gdyby tak było, nie byłoby po pierwsze mowy o "użytkowaniu", po drugie nie rozróżniano by sytuacji gruntu i naniesień. Z porozumienia wynikał ponadto zakaz rozporządzania budynkami bez zgody strony polskiej, który to element swobody w rozporządzaniu z wyłączeniem osób trzecich jest nieodłącznym elementem prawa własności. Co więcej, na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie można było wywieść, że co najmniej do 1991r. był realizowany cel umowy, jakim było prowadzenie ośrodka technicznego. Treść umowy, porozumienia, protokołów zdawczo-odbiorczych oraz twierdzenia wnioskodawcy o wykonywaniu porozumienia z całą pewnością obaliły domniemanie samoistności posiadania prowadząc do wniosku, że użytkowanie nieruchomości nie odbywało się w zakresie odpowiadającym prawu własności, a ponadto nie było woli użytkownika zamanifestowanej na zewnątrz posiadania jak właściciel. Ponieważ zaś posiadać rzecz w prawie polskim można albo samoistnie albo zależnie, rację miał Sąd Rejonowy, że wywodząc posiadanie z porozumień międzynarodowych w określony sposób kształtujących użytkowanie nieruchomości, posiadanie poprzedników prawnych wnioskodawcy miało charakter zależny.

W kontekście wniosku o zasiedzenie prawa własności nieruchomości należało mieć także na względzie niespójność twierdzeń wnioskodawcy. Początkowo twierdził on, że regulacja porozumień międzynarodowych odpowiadała najbardziej konstrukcji użytkowania wieczystego nieruchomości, aczkolwiek podkreślał, że nie doszło do powstania tego prawa albowiem zabrakło umowy o ustanowieniu prawa zawartej w formie aktu notarialnego i konstytutywnego wpisu prawa do księgi wieczystej. Potem zaś wskazał, że nie mogłoby to być użytkowanie wieczyste z uwagi na bezterminowość prawa i jego nieodpłatność. Sąd Okręgowy zważył z kolei, co umknęło wnioskodawcy, że prawo polskie obok prawa własności, użytkowania wieczystego czy dzierżawy przewiduje jeszcze inne formy użytkowania rzeczy, np. nieodpłatne użyczenie (art. 710 k.c.) czy użytkowanie (art. 252 k.c.). Poza tym obowiązująca w naszym systemie prawnym zasada swobody umów pozwala na kształtowanie umów w sposób dowolny, nie pozostający w sprzeczności jedynie z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa.

Wnioskodawca nie twierdził też ani nie wykazał, aby na przestrzeni lat zmienił się charakter posiadania, albowiem po obaleniu domniemania wynikającego z art. 339 k.c., to na nim ciążył w myśl art. 6 k.c. obowiązek udowodnienia zmiany charakteru posiadania. Jak bowiem wyżej wskazano, nawet w chwili obecnej twierdził, że do 2009r. wykonywano porozumienie międzynarodowe, a więc tym samym należało rozumieć, że zawarte w nim ustalenia co do sposobu postępowania z nieruchomością.

W ocenie Sądu Okręgowego, gdyby nawet przyjąć, że pewna zmiana w sposobie postępowania poprzedników prawnych wnioskodawcy sugerująca odstępstwo od ustaleń porozumień międzynarodowych i zamanifestowana na zewnątrz nastąpiła w 1991r., kiedy zlikwidowano ośrodki techniczne, a nieruchomość wraz z budynkami, pomimo braku zgody strony polskiej, została przekazana spółce rosyjskiej, to nawet traktując ten moment jako chwilę, w której nastąpiła zmiana charakteru posiadania, bezsporne było, że z uwagi na termin potrzebny do upływu okresu zasiedzenia przewidziany w art. 172 § 2 k.c. zasiedzenie nieruchomości jeszcze by nie nastąpiło.

Jak wskazano na wstępie uzasadnienia, niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, Sąd Okręgowy uznał ponadto za wielce dyskusyjną samą możliwość zasiedzenia w okolicznościach niniejszej sprawy z uwagi na użytkowanie nieruchomości przez cały okres potrzebny do zasiedzenia przez cudzoziemców, a co za tym idzie brak stosownego zezwolenia w myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t.j. Dz.U. z 2014r. nr 1380). W orzecznictwie zostało przesądzone, że państwo obce jest w myśl w/w ustawy cudzoziemcem (tak np. wyrok NSA w W. z dnia 7 marca 2013 r. II OSK 201/12). Cudzoziemcami były też spółki rosyjskie użytkujące nieruchomość. Co więcej, gdyby hipotetycznie przyjąć za zasadne twierdzenia wnioskodawcy o posiadaniu nieruchomości od 1979r., to termin zasiedzenia upływałby istotnie w 2009r. W tym zaś czasie nieruchomość była użytkowania przez pierwotnego wnioskodawcę, który formalnie zarejestrowany był jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prawa polskiego, ale w myśl art. 1 ust. 2 pkt 4 i ust. 3 ustawy był cudzoziemcem, jako że jedynym wspólnikiem w świetle KRS była spółka rosyjska z siedzibą w M.. Natomiast na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nabyciem nieruchomości w rozumieniu tej ustawy jest nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego na podstawie każdego zdarzenia prawnego. Tym samym jego dyspozycją objęte jest również nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie, gdyż pojęcie "zdarzenie prawne" jest szersze od pojęcia "czynność prawna" i obejmuje także nabycie nieruchomości z mocy samego prawa (zasiedzenie, dziedziczenie). Wykładnię taką wspiera treść art. 7 ust. 2 powołanej ustawy, wyłączająca z zakresu jej stosowania tylko jeden ze sposobów nabycia własności z mocy prawa, tj. w drodze dziedziczenia przez osoby uprawnione do dziedziczenia ustawowego. Pogląd, że nabycie nieruchomości w drodze zasiedzenia następuje dopiero przy spełnieniu dodatkowego warunku, jakim jest zezwolenie administracyjne, należy również uznać za dominujący w doktrynie (S. Rudnicki (red.): Prawo obrotu nieruchomościami, Warszawa 1999, s. 315 i 461; tenże: Nabycie przez zasiedzenie, Warszawa 2007, s. 14-15 i 64; tenże: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, Warszawa 2003, s. 150, 198 i 195; E. Skowrońska-Bocian /w:/ Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Pietrzykowskiego, t. I, Warszawa 2005, s. 554; F. Hartwich: Nabywanie nieruchomości w Polsce przez cudzoziemców, Bydgoszcz 2010, s. 69; tenże: Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca przez zasiedzenie, "Nieruchomości", Warszawa 2010, nr 3, s. 11-15; J. Kawecka-Pysz: Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców, Kraków 2004, s. 55 i nast.; G. Bieniek, S. Rudnicki: Nieruchomości. Problematyka prawna, Warszawa 2009, s. 227; I. Wereśniak-Masri: Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców w Polsce. Komentarz, Warszawa 2011, s. 31; R. Taradejna: Nabywanie nieruchomości w Polsce przez cudzoziemców, Zielona Góra 2001; J. Skoczylas: Cywilnoprawny obrót nieruchomościami przez cudzoziemców, Warszawa 2010, s. 184 i nast.). Pogląd ten został również zaaprobowany przez Sąd Najwyższy, który w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z 26 października 2007 r., III CZP 30/07 (OSNC 2008, nr 5, poz. 43, pkt 4) potwierdził, że jednym z warunków nabycia własności nieruchomości przez cudzoziemca w drodze zasiedzenia jest uzyskanie przewidzianego w ustawie zezwolenia. Skuteczne nabycie nieruchomości w drodze zasiedzenia przez wszystkie podmioty podlegające ustawie z 1920 r. zależy zatem od uzyskania zezwolenia organu administracyjnego. Należy przy tym podkreślić, że prawo do odmiennej regulacji praw cudzoziemców ma również swoje źródło w Konstytucji RP (art. 37 ust. 2). Oczywistym było zaś w niniejszej sprawie, że żadnego zezwolenia na nabycie nieruchomości w dacie upływu hipotetycznego terminu zasiedzenia strona wnioskująca w toku niniejszego postępowania nie przedstawiła. Zważyć przy tym należało, że skoro do zasiedzenia nieruchomości jako stanu prawnego mogło dojść dopiero po upływie 30 lat posiadania, a z uwagi na brak stosownego zezwolenia użytkujące ją podmioty nie mogły posiadać nieruchomości w sposób prowadzący do zasiedzenia, to również zmiana użytkownika po upływie okresu zasiedzenia nie powinna prowadzić do zasiedzenia. Oznaczałoby to bowiem różne traktowanie posiadania nieruchomości i obejście przepisów prawa wyrażonych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Na marginesie jedynie należało też wskazać, że zapisy w KRS dotyczące aktualnego wnioskodawcy, w szczególności odnoszące się do przejęcia majątku poprzedniej spółki, której z kolei jedynym wspólnikiem była spółka rosyjska dają podstawę do rozważań, czy nie została zrealizowana definicja wyrażona w art. 1 ust. 2 pkt 4 i ust. 3 w/w ustawy.

Niezależnie od powyższego rację miał Sąd Rejonowy, iż przynajmniej w odniesieniu do działki (...) poprzez wniesienie sprawy o zawezwanie do próby ugodowej nastąpiło przerwanie biegu zasiedzenia, oczywiście przy założeniu, że bieg ten w ogóle by się rozpoczął. Co do pozostałych działek objętych wnioskiem, aczkolwiek bardzo prawdopodobne w świetle doświadczenia zawodowego i logiki oraz mapy z k.76-77 akt były twierdzenia uczestnika, iż powstały one na skutek podziału działki (...), to jednak do akt nie złożono stosownych dokumentów, które pozwoliłyby przesądzić tę kwestię.

Zarzut zaś naruszenia art. 5 k.c. poprzez zgłoszenie wniosku o zawezwanie do podjęcia próby ugodowej ostatniego dnia przed upływem terminu do zasiedzenia był o tyle chybiony, że bez wskazania okoliczności szczególnych wystąpienie z samym zarzutem realizacji prawa właściciela pod koniec okresu uprawniającego do zasiedzenia nie stanowiło wystarczającego argumentu do stwierdzenia jego nadużycia, a ponadto, na co wskazano wyżej, twierdzenie wnioskodawcy, że następnego dnia zakończyłby się 30-letni termin potrzebny do zasiedzenia nieruchomości nie znalazł uzasadnienia w świetle okoliczności faktycznych i przedstawionej ich oceny prawnej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie wnioskodawca nie wykazał ani możliwości zasiedzenia z uwagi na status poszczególnych użytkowników nieruchomości, ani posiadania w zakresie odpowiadającym prawu własności przynajmniej do 1991r., ani też intelektualnego elementu zamiaru władania rzeczą dla siebie i w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 1 k.p.c. oddalił apelację, o kosztach postępowania odwoławczego orzekając na podstawie art. 391 § 1 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c., art. 13 § 1 k.p.c. i art. 520 § 2 k.p.c.