Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 stycznia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. stwierdził, że J. B. (1) jako pracownik u płatnika składek B2 (...) sp. z o.o. w W. nie podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 maja 2018 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że J. B. (1) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jako pracownik przez firmę B2 (...) Sp. z o.o. od 1 maja 2018 r. z podstawą wymiaru składek 6.500 zł brutto. Niedługo potem, bo od dnia 6 września 2018 r. ubezpieczona rozpoczęła absencję chorobową. Spółka funkcjonuje od stycznia 2016 r., zatrudnia obecnie 8 osób. Przedmiotem działalności są usługi medyczne – stomatologia. Do obowiązków J. B. (1) należało głównie: nadzór nad prawidłowością prowadzonej dokumentacji medycznej, nadzór nad prawidłowością i jakością wykonywanych usług medycznych. Przyczyną zatrudnienia ubezpieczonej była chęć pracy na stanowisku dyrektora w firmie, której jest jedną z założycieli. Pracodawca nie wymagał od ubezpieczonej potwierdzenia doświadczenia zawodowego i wykształcenia. Wskazano osoby, które mogą potwierdzić świadczenie pracy przez ubezpieczoną. Jednocześnie płatnik nie przedłożył żadnych dowodów świadczenia pracy przez ubezpieczoną. Organ rentowy dodał, że zgodnie z aktualnymi zapisami w Krajowym Rejestrze Sądowym J. B. (1) jest jednym ze wspólników oraz Prezesem Zarządu w spółce B2 (...) Sp. z o.o. Z przedłożonej umowy o pracę wynika, że została zawarta ona przez J. B. (1), jako pracownika oraz spółkę B2 (...) Sp. z o.o. W imieniu spółki przedmiotową umowę podpisał jeden ze wspólników A. B. (1). Wobec powyższego, z uwagi na fakt, iż przy podpisywaniu przedmiotowej umowy z J. B. (2) nie była reprezentowana ani przez radę nadzorczą ani przez pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników, a jedynie wspólnika, umowa ta jest nieważna. Ponadto organ rentowy zwrócił uwagę, że na miejsce ubezpieczonej nikogo nie zatrudniono na zastępstwo. Powyższe może świadczyć o braku potrzeby zatrudnienia pracownika na w/w stanowisku, a działanie stron było celowe i wynikało z potrzeby chwili. Tym bardziej, że wcześniej przedmiotowe stanowisko nie istniało w spółce.

Przedstawiony opis sytuacji jasno wskazuje zdaniem ZUS, że podpisanie przedmiotowej umowy o pracę miało tylko i wyłącznie na celu umożliwienie uzyskania przez ubezpieczoną dodatkowych korzyści finansowych z FUS. Tym samym zgłoszenie ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i nieważne.

/decyzja – akta ZUS/

Ubezpieczona J. B. (1) złożyła odwołanie od w/w decyzji i wniosła o jej zmianę oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz odwołującej się zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

/odwołanie – k. 3 – 10/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

/odpowiedź na odwołanie – k. 16 – 18/

Płatnik składek B2 (...) sp. z o.o. w W. nie zajął stanowiska w sprawie.

/okoliczność bezsporna/

S ąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Odwołująca się J. B. (1) (wcześniejsze nazwisko: S.) z wykształcenia jest lekarzem stomatologiem.

/okoliczność bezsporna/

Wnioskodawczyni legitymuje się następującym doświadczeniem zawodowym:

- ubezpieczona w okresie od 1 października 2012 r. do 30 września 2013 r. była zatrudniona w SP ZOZ (...) Szpitalu (...) na stanowisku lekarza w I roku pracy,

- ubezpieczona w okresie od 4 listopada 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. miała zawartą umowę o świadczenie usług z (...) Przychodnią (...) sp. j. na mocy, której była zobowiązana wykonywać usługi medyczne z zakresu leczenia ogólnostomatologicznego na rzecz ubezpieczonych i nieubezpieczonych pacjentów,

- ubezpieczona w okresie od 4 listopada 2013 r. do 3 listopada 2014 r. miała zawartą umowę o współpracy ze Specjalistyczną P. – Stomatologiczną (...), na mocy której była zobowiązana do świadczenia usług stomatologiczno- protetycznych,

- ubezpieczona w okresie od 4 listopada 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. oraz od
1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. miała zawartą umowę zlecenia z (...) s.c. Stomatologia – Protetyka na mocy, której była zobowiązana wykonywać usługi stomatologiczne,

- ubezpieczona w dniu 4 marca 2014 r. zawarła na czas nieokreślony umowę o współpracy w zakresie wykonywania usług stomatologicznych z M. K. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) M. K..

/umowa o świadczenie usług medycznych – k. 34 – 36, umowa współpracy – k. 37 – 40, umowa zlecenie – k. 40, k. 44, umowa o współpracy – k. 41 – 43, świadectwo pracy – k. 45/

B2 (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 18 stycznia 2016 r. Przedmiotem działalności spółki jest praktyka lekarska dentystyczna. Wspólnikami spółki są J. S. (obecnie B.), A. B. (1). Prezesem spółki jest J. B. (1).

/wypis z KRS – akta ZUS, k. 46 – 48/

Wspólnicy J. B. (1) oraz A. B. (1) posiadają po połowie udziałów. A. B. (1) jest bratem męża wnioskodawczyni A. B. (2). Początkowo spółka posiadała jeden gabinet dentystyczny w M. pod W., a następnie także drugi gabinet w Ż..

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 sierpnia 2020r. – 00:03:09 – płyta CD – k.148 w związku z dnia 26 sierpnia 2019 r. – 00:05:43 – 00:26:48 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka A. B. (2) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:11:00 – 00:44:58 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70/

Spółka początkowo zatrudniała 2 lekarzy i jedną asystentkę. Natomiast obecnie zatrudnia kilku - kilkunastu pracowników. Lekarze najczęściej pracują w ramach samozatrudnienia. W 2019 r. zwiększyła się liczba lekarzy. Jednym z zatrudnionych lekarzy jest mąż ubezpieczonej A. B. (2) (brat drugiego wspólnika).

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 sierpnia 2020r. – 00:03:09 – płyta CD – k.148 w związku z dnia 26 sierpnia 2019 r. – 00:05:43 – 00:26:48 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka A. B. (2) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:11:00 – 00:44:58 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70, zestawienie pracowników – k. 78 – 91, k. 92 – 98, k. 66/

W dniu 20 kwietnia 2018 r. na mocy uchwały nr 2/2018 Zgromadzenie Wspólników spółki B2 (...) Sp. z o.o. ustanowiło A. B. (1) – członka Zarządu Spółki pełnomocnikiem spółki do zawarcia umowy o pracę z członkiem zarządu spółki (...).

/uchwała – k. 66/

W dniu 30 kwietnia 2018 r. odwołująca się J. B. (1) podpisała z
B2 (...) Sp. z o.o. umowę o pracę na stanowisko dyrektora ds. medycznych w wymiarze ½ czasu pracy na czas nieokreślony od 1 maja 2018 r. z wynagrodzeniem 6.300 złotych brutto miesięcznie. W imieniu spółki umowę podpisał A. B. (1). Jako miejsce wykonywania pracy wskazano - W. ul. (...).

/umowa o pracę – akta ZUS, k. 13, 101/

Jednocześnie ubezpieczona została zatrudniona w spółce (...) sp. z o.o. (której właścicielami byli udziałowcy spółki (...)) na stanowisku dyrektora ds. transportu w wymiarze ½ etatu. Przedmiotem działalności spółki jest transport.

/zeznania świadka A. B. (2) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:11:00 – 00:44:58 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70/

Ubezpieczona prowadzi działalność gospodarczą i już przed zawarciem umowy o pracę ze spółką B2 (...) sp. z o.o. pracowała w spółce jako lekarz na podstawie umowy cywilnoprawnej.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 sierpnia 2020r. – 00:03:09 – płyta CD – k.148 w związku z dnia 26 sierpnia 2019 r. – 00:05:43 – 00:26:48 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka A. B. (2) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:11:00 – 00:44:58 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70/

Wnioskodawczyni otrzymała zakres obowiązków na piśmie. Do obowiązków ubezpieczonej na stanowisku dyrektora ds. medycznych (w ramach stosunku pracy) miało należeć m.in:

- nadzór nad prawidłowością prowadzonej dokumentacji medycznej,

- nadzór medyczny nad świadczonymi usługami medycznymi, a w szczególności, nadzór nad prawidłowością i jakością wykonywanych usług medycznych,

- organizacja, planowanie i kontrola pracy personelu,

- rekrutowanie zespołu medycznego,

- dbanie o rozwój sprzedaży usług medycznych,

- monitorowanie oraz optymalizacja kosztów usług medycznych,

- umiejętne zarządzanie finansami działalności,

- śledzenie działań konkurencji,

- analiza rynku usług medycznych,

- dbanie o profesjonalny, jak najwyższy poziom obsługi klientów,

- wprowadzanie nowych technologii medycznych,

- przestrzeganie procedur i wymagań w zakresie medycyny,

- nadzór nad stanem sanitarno-epidemiologicznym,

- prowadzenie negocjacji i koordynacja kontaktów firmy z klientami, partnerami i dostawcami,

- wsparcie pracowników w bezpośredniej obsłudze klienta według obowiązujących standardów,

- kompleksowa obsługa kont bankowych, w tym dokonywanie wszelkich obsługa kont bankowych, w tym dokonywanie wszelkich płatności na rzecz kontrahentów i instytucji.

/zakres obowiązków – akta ZUS, k. 14 – 15, k. 66, 99 – 100/

Wnioskodawczyni przedłożyła zaświadczenia lekarskie o zdolności do pracy na stanowisku dyrektora ds. medycznych z dnia 30 kwietnia 2018 r.

/orzeczenie lekarskie – akta ZUS, k. 12/

Ubezpieczona w dniu 2 maja 2018 r. odbyła wstępne szkolenie w zakresie BHP.

/karta szkolenia BHP – akta ZUS, k. 66, k. 102 – 103/

Wnioskodawczyni po podpisaniu umowy o pracę ograniczyła swoje obowiązki jako lekarz stomatolog, w większości zajmowała się sprawami organizacyjnymi w spółce. Więcej obowiązków, jako lekarz przejął drugi wspólnik A. B. (1) oraz mąż ubezpieczonej A. B. (2).

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 sierpnia 2020r. – 00:03:09 – płyta CD – k.148 w związku z dnia 26 sierpnia 2019 r. – 00:05:43 – 00:26:48 – płyta CD – k. 57;zeznania świadka A. B. (2) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:11:00 – 00:44:58 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70/

Do obowiązków ubezpieczonej należało zatrudnianie lekarzy, nadzorowanie grafików lekarzy, nadzorowanie jakości świadczonych usług w klinikach, zatrudnianie personelu i kontrolowanie go, zajmowanie się reklamą gabinetów i rozwojem gabinetów, przeprowadzanie rozmów kwalifikacyjnych.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 sierpnia 2020r. – 00:03:09 – płyta CD – k.148 w związku z dnia 26 sierpnia 2019 r. – 00:05:43 – 00:26:48 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka A. B. (2) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:11:00 – 00:44:58 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70/

Wnioskodawczyni podpisywała listy obecności.

/listy obecności – akta ZUS, k. 66, 111 – 122, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70/

Płatnik składek sporządził dla ubezpieczonej indywidualne listy płac.

/listy płac – akta ZUS, k. 66, k. 105 – 110/

Wnioskodawczyni obowiązki lekarza wykonywała w dwóch gabinetach lekarskich, natomiast w biurze pracowała w W. przy ul. (...). Ubezpieczona nie miała stałych godzin pracy.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 sierpnia 2020r. – 00:03:09 – płyta CD – k.148 w związku z dnia 26 sierpnia 2019 r. – 00:05:43 – 00:26:48 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka A. B. (2) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:11:00 – 00:44:58 – płyta CD – k. 72, zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70/

Wnioskodawczyni podejmując pracę u płatnika składek była w ciąży. O ciąży dowiedziała się w kwietniu 2018 r. Ostatnią miesiączkę miała 3 marca 2018 r.

/karta przebiegu ciąży – k. 49, dokumentacja medyczna – k. 51 ; zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 sierpnia 2020r. – 00:03:09 – płyta CD – k.148 w związku z dnia 26 sierpnia 2019 r. – 00:05:43 – 00:26:48 – płyta CD – k. 57/

Ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży od dnia 6 września 2018 r. Dziecko urodziła w dniu 9 grudnia 2018 r. Ojcem dziecka jest A. B. (2).

/bezsporne, akt urodzenia – k. 48, dokumentacja medyczna – k. 51/

Gdy wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy z powodu choroby, nikt nie został zatrudniony na jej stanowisko pracy na zastępstwo. Jej obowiązki przejął A. B. (1) oraz A. B. (2).

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 26 sierpnia 2020r. – 00:03:09 – płyta CD – k.148 w związku z dnia 26 sierpnia 2019 r. – 00:05:43 – 00:26:48 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka A. B. (2) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:11:00 – 00:44:58 – płyta CD – k. 72/

Spółka posiada obsługę księgową.

/zeznania świadka A. B. (1) z dnia 18 listopada 2019 r. – 00:46:57 – 01:01:55 – płyta CD – k. 70/

B2 (...) Sp. z o.o. osiągnęła w 2018 r. przychód w wysokości 954.951,00 zł, koszty uzyskania przychodu wyniosły 859.781,25 zł, dochód wyniósł 95.169,75 zł, w okresie od stycznia do września 2019 r. przychód w wysokości 851.964,00 zł, koszty uzyskania przychodu wyniosły 417.212,46 zł, dochód wyniósł 434.751,54 zł.

/zestawienie przychodów i dochodów – k. 66/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz w załączonych aktach organu rentowego. Dokumenty te nie budzą wątpliwości, a zatem stanowią w pełni wiarygodne źródło dowodowe.

Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający, by wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie, czy zawarta w spornym okresie przez J. B. (1) umowa o pracę została zawarta z naruszeniem prawa i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych.

W ocenie Sądu brak jest wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie pracy przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy. Przeciwko temu twierdzeniu przemawiają, zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne.

Sąd nie neguje, że wnioskodawczyni wykonywała w spółce czynności w spornym okresie, o których mowa w zeznaniach wnioskodawczyni i świadków. Ustalone okoliczności faktyczne nie świadczą jednak o tym, że czynności wykonywane przez odwołującą można uznać za pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy), wykonywaną w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy, a przemawiają za uznaniem, iż czynności wykonywane przez odwołującą miały charakter czynności osoby działającej jak właściciel. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby ktokolwiek w jakikolwiek sposób kierował czynnościami wykonywanymi przez wnioskodawczynię w szczególności, aby ustalił zakres czynności, jakie miała ona wykonywać, oraz wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem. Wręcz przeciwnie ustalone okoliczności faktyczne wskazują na to, że wnioskodawczyni była swoim własnym pracodawcą. Co znamiennie sama wnioskodawczyni nie potrafiła wskazać przed Sądem na jakim stanowisku została zatrudniona, a jako wymiar czasu pracy wskazała „pełen etat” (00:05:43- 00:24:16 – płyta CD k.57).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika także, że jako prezes zarządu nie była nikomu podporządkowana i nikomu nie podlegała. Jej oświadczenie, że relacjonowała co robiła drugiemu wspólnikowi – A. B. (1) – nie oznacza, że jej praca była wykonywana w warunkach podporządkowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych a także oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów odwołanie w przedmiocie podlegania ubezpieczeniom społecznym J. B. (1) nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 266) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

W myśl art. 36 ust. 1 w/w ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Ustęp 2 stanowi, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1 (pracowników), należy do płatnika składek.

W myśl ustępu 11 w/w przepisu, każda osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1 (za pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 159 z późn. zm.) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał skuteczność umowy o pracę zawartej między wnioskodawczynią J. B. (1) a płatnikiem składek, wskazując na jej nieważność.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w myśl art. 38 pkt 8 lit. c ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 986 ze zm.), w dziale 1 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane: w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością: zgodnie z art. 35, oznaczenie wspólników posiadających samodzielnie lub łącznie z innymi co najmniej 10% kapitału zakładowego oraz ilość posiadanych przez tych wspólników udziałów i łączną ich wysokość.

Z Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że B2 (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 18 stycznia 2016 r. Wspólnikami spółki są J. S. (obecnie B.), A. B. (1). Posiadają oni po połowie udziałów. Prezesem spółki jest J. B. (1).

W dniu 20 kwietnia 2018 r. na mocy uchwały nr 2/2018 Zgromadzenie Wspólników spółki B2 (...) Sp. z o.o. ustanowiło A. B. (1) – członka Zarządu Spółki pełnomocnikiem spółki do zawarcia umowy o pracę z członkiem zarządu spółki (...).

Zgodnie z art. 210 § 1 kodeksu spółek handlowych w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

W przypadku, o którym mowa w art. 210 § 1 kodeksu spółek handlowych, chodzi o wszelkie umowy, jakie mogą być zawierane przez spółkę z członkami zarządu. Zarówno o takie, które mogą wiązać się z pełnioną funkcją, jak i te, które nie są związane z wykonywaniem funkcji członka zarządu, ale są zawierane przez osobę fizyczną poza źródłem kompetencji (Sąd Najwyższy w wyroku z 11 marca 2010 r., IV CSK 413/09, LEX nr 677902; podobnie Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 kwietnia 2013 r., I ACa 1275/12, LEX nr 1313310 oraz Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 5 grudnia 2013r., I ACa 559/13, LEX nr 1409076). W pierwszym przypadku dotyczy to przede wszystkim umowy o pracę, umowy zlecenia czy umowy o zarządzanie spółką. Skutkiem niezastosowania się do zasad określonych w art. 210 § 1 k.s.h. jest nieważność dokonanej czynności na podstawie art. 58 k.c.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń wynika, że w dniu 30 kwietnia 2018 r. wnioskodawczyni zawarła z płatnikiem składek umowę o pracę w wymiarze ½ czasu pracy na czas nieokreślony. W imieniu spółki umowę podpisał jako członek zarządu A. B. (1), będący pełnomocnikiem spółki – upoważniony do tego uchwałą Zgromadzenia Wspólników z 20 kwietnia 2018 roku. Należy zauważyć, że A. B. (1) w tej dacie – zgodnie z odpisem z KRS-u nie był członkiem Zarządu, był jej wspólnikiem. Należy jednak podkreślić, że przepis art. 210 § 1 k.s.h. nie precyzuje kręgu podmiotów legitymowanych do bycia pełnomocnikiem. Nie ma zatem wprost ograniczeń podmiotowych co do osoby, która może zostać ustanowiona pełnomocnikiem do reprezentacji spółki w umowach i sporach z członkami zarządu. Pełnomocnikiem spółki może być zarówno wspólnik, jak i osoba spoza grona wspólników. Umocowanie w tym trybie członka zarządu nie jest wykluczone, jednakże w przypadku spółek dwuosobowych należy badać okoliczności konkretnego przypadku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 8 sierpnia 2018 r., III AUa 98/18, legalis nr 1841993).

Mając na względzie powyższe trzeba wskazać, że nawet gdyby przyjąć, że powyższa uchwała z 20 kwietnia 2018 r. była nieskuteczna, to nie oznacza to, że do zawarcia umowy o pracę nie doszło. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przyjęto jednolicie, że o zakwalifikowaniu zatrudnienia jako czynności pracowniczych nie rozstrzygają przepisy prawa handlowego, lecz przepisy charakteryzujące stosunek pracy (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 17.12.1996 r., II UKN 37/96, OSNAPiUS 1997 nr 17, poz. 320 oraz z dn. 5.02.1997 r., II UKN 86/96, OSNAPiUS 1997 nr 20, poz. 404). Generalnie stwierdzić należy, że sam fakt wykonywania czynności i pobierania za nie wynagrodzenia nie przesądza o charakterze umowy łączącej członka zarządu ze spółką. W wyroku z dnia 6 października 2004 roku, sygn. akt I PK 488/03 (OSNP 2006 nr 1, poz. 7) Sąd Najwyższy zawarł pogląd, iż ocena, czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania, zależy od okoliczności konkretnej sprawy w zakresie dotyczącym celów, do jakich zmierzały strony (czy zawarcie umowy nie stanowiło obejścia prawa) oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy.

Dopuszczenie do wykonywania obowiązków pracowniczych wspólnika spółki z o.o. – członka zarządu i wypłacanie mu wynagrodzenia oznacza, że umowa o pracę, pomimo jej nieważności z powodu naruszenia art. 210 k.s.h., staje się skuteczna (por. wyrok SN z dnia
16 października 2018 r., I UK 115/18, legalis nr 1831057).

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. O tym, że strony zawarły umowę o pracę nie decyduje zatem samo formalne jej spisanie, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. Jedną z najważniejszych cech pracy świadczonej w ramach stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika.

Najistotniejszymi elementami stosunku pracy są: dobrowolność zobowiązania, obowiązek pracownika świadczenia pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany poleceniom pracodawcy, który jest obowiązany do wynagrodzenia pracownika za świadczoną na jego rzecz pracę, ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego przez pracodawcę, staranne działanie w procesie pracy. Jak zważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 1998 roku ( sygn. akt I PKN 416/98, publ. OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 775) brak bezwzględnego obowiązku osobistego świadczenia pracy wyklucza możliwość zakwalifikowania stosunku prawnego jako umowy o pracę ( tak SN w wyroku z dnia 28.10.1998 r, I PKN 416/98). Zgodnie z art. 80 k.p. wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za wykonaną pracę, a nie jej rezultat. Pracodawca może również wymierzać określone przepisami prawa pracy kary w ramach odpowiedzialności porządkowej.

Art. 22 § 1 ¹ k.p. wskazuje, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 1999 roku ( I PKN 642/98, OSNAPiUS 2000, nr 11, poz. 417) nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany stosunek pracy ma cechy wskazane w art. 22 § 1 k.p.

Organ rentowy stanął na stanowisku, że umowa o pracę zawarta między wnioskodawczynią, a płatnikiem składek jest nieważna.

Dokonane w sprawie ustalenia potwierdzają stanowisko organu rentowego, że spisanie umowy o pracę przez płatnika składek z ubezpieczoną i zgłoszenie jej do ubezpieczeń społecznych od dnia 1 maja 2018 r. miało jedynie w celu uzyskania tytułu ubezpieczeń i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą i macierzyństwem.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Główną cechą czynności pozornej jest brak zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie łączą się z oświadczeniem określonej treści. Zachodzi wtedy świadoma, z góry założona sprzeczność między złożonym oświadczeniem, a realnym zgodnym zamiarem obu stron czynności prawnej. Celem zaś tego działania jest, jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2004 roku w sprawie o sygn. akt III CK 456/02 (publ. Legalis nr 68095), „ upozorowanie woli stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana”. Konsekwencją takiego działania jest uznanie takiego oświadczenia za nieważne, pozbawione cechy konstytutywności. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Podsumowując czynność prawna pozorna to taka, która zawiera następujące elementy:

1) oświadczenie musi być złożone tylko dla pozoru,

2) oświadczenie musi być złożone drugiej stronie,

3) adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru.

Wskazane elementy muszą wystąpić łącznie, brak któregokolwiek z nich nie pozwala na uznanie czynności prawnej za dokonaną jedynie dla pozoru. Osoba składająca oświadczenie woli dla pozoru nie chce, aby powstały takie skutki prawne, jakie normalnie prawo łączy z tego typu oświadczeniem, ponieważ nie chce w ogóle wywoływać żadnych skutków (pozorność czysta) albo chce wywołać inne te, które wynikałyby ze złożonego przez nią oświadczenia woli (pozorność kwalifikowana). Za pozorne uznać można jedynie oświadczenia woli skierowane do określonego adresata, który zgadza się na pozorność danej czynności prawnej. Zgoda musi być wyraźna i nie budzić żadnych wątpliwości. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lutego 1998 roku (sygn. akt II CKN 816/97), publ. LEX nr 56813 „ nieważność czynności prawnej z powodu pozorności złożonego oświadczenia woli może być stwierdzona tylko wówczas, gdy brak zamiaru wywołania skutków prawnych został przejawiony wobec drugiej strony tej czynności otwarcie tak, że miała ona pełną świadomość co do pozorności złożonego wobec niej oświadczenia woli i co do rzeczywistej woli jej kontrahenta i w pełni się z tym zgadza" (wyrok SN z dnia 25 lutego 1998 r., II CKN 816/97, Lex nr 56813). Zgoda drugiej strony czynności prawnej na jej pozorność musi być wyrażona najpóźniej w chwili jej dokonywania. Czynność prawna pozorna jest dotknięta nieważnością bezwzględną i nie wywołuje żadnych skutków prawnych od początku ( ex tunc).

Podkreślenia wymaga przy tym, że ta sama czynność prawna nie może być równocześnie kwalifikowana jako pozorna (art. 83 § 1 k.c.) i mająca na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.) ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2006 roku, sygn. akt II PK 163/05, publ. OSNP 2007, nr 5-6, poz. 71). Powołane przepisy stanowią odrębne i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Czynność pozorna jest zawsze nieważna. Niekiedy ważna może być czynność ukryta. Dopiero wówczas jest możliwe badanie jej treści i celu w świetle kryteriów wyrażonych w art. 58 k.c. Nie jest więc możliwe obejście prawa poprzez dokonanie czynności prawnej pozornej ( por. np. W. W., Obejście prawa jako przyczyna nieważności czynności prawnej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1999 nr 1, s. 69).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa. W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa ( tak też SN w wyroku z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, publ. LEX nr 531865).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 ( Lex nr 590241), zgodnie z którym, o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Nadto Sąd Najwyższy w wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku ( II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 ( Lex nr 619658) wskazano z kolei, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania
z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 ( Lex nr 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującej zarzutów, że zawarła kwestionowaną umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym jednak warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II UK 11/13 ( LEX nr 1375189), jeżeli strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia uzewnętrznione umową o pracę zmierzają wyłącznie do wywołania skutku w sferze ubezpieczenia społecznego, to taka umowa jako pozorna jest nieważna (art. 83 § 1 k.c.).

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być zatem nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że wnioskodawczyni w spornym okresie zatrudnienia bez wątpienia wykonywała czynności na rzecz Spółki.

Wynikający z zeznań wnioskodawczyni oraz świadków sposób i miejsce świadczenia pracy nie wykluczają co prawda świadczenia pracy przez skarżącą w reżimie wynikającym z art. 22 § 1 k.p., jednakże w analizowanej sprawie wnioskodawczyni w rzeczywistości nie świadczyła pracy w ramach stosunku pracy .

Zdaniem Sądu Okręgowego, elementem charakterystycznym umowy o pracę, którego analizowany stosunek prawny na pewno nie zawierał, jest wykonywanie pracy w ramach podporządkowania pracowniczego i pod kierownictwem pracodawcy. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby pracodawca kierował pracą wnioskodawczyni, w szczególności, aby wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem, które by modyfikował biorąc pod uwagę ilość i wyniki pracy dotychczas wykonanej. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że to wnioskodawczyni była osobą, która kierowała spółką, podejmowała strategiczne decyzje dotyczące spółki, skarżąca nie odpowiadała przed nikim za podjęte przez siebie decyzje.

Wnioskodawczyni od początku do końca samodzielnie decydowała o zadaniach, jakie realizuje, a także czas, w jakim będą realizowane, co sprowadzało się w rzeczywistości do powstania niespotykanej sytuacji, w której to pracownik zatrudniony na podstawie umowy
o pracę był swoim własnym pracodawcą. Płatnik nie stosował żadnego sposobu rozliczenia z wykonania zadań przez odwołującą, których zresztą nie zlecał, czemu strony nawet nie zaprzeczają. Nie ma w związku tym podstaw do przyjęcia, że odwołująca świadczyła pracę w warunkach kierownictwa pracodawcy.

Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Nie jest jednak jasne, czy wszystkie przejawy kierownictwa pracodawcy muszą występować jednocześnie i z pełnym nasileniem. Zmieniające się warunki i potrzeby świadczenia pracy zrodziły dylemat. Sprowadza się on do pytania czy niewystępowanie w trakcie zatrudnienia (lub występowanie w ograniczonym rozmiarze) poleceń podmiotu zatrudniającego, jak również pozostałych cech kierownictwa, pozwala na uznanie istnienia stosunku pracy. Wydaje się, że odpowiedzią orzecznictwa jest konstrukcja podporządkowania autonomicznego. Sąd Najwyższy przyjął, że podporządkowanie pracownika (art. 22 § 1 k.p.) może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody(Wyrok SN z dnia 7.09.1999 r., I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001 nr 1, poz. 18, wyrok SN z dnia 04.04.2002 r., I PKN 776/00 OSNP 2004 nr 6, poz.94.).

Do koncepcji tej nawiązywał Sąd Najwyższy również w późniejszych orzeczeniach (Wyrok SN z dnia 7.03.2006 r., I PK 146/05,OSNP 2007, nr 5-6, poz. 67, postanowienie SN z dnia 11 października 2007 r., III UK 70/07, OSNP 2008, nr 23-24, poz. 366).

W literaturze przedmiotu (T. Liszcz, W sprawie podporządkowania pracownika, (w:) Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, red. L. Florka i Ł. Pisarczyka, Warszawa 2011, s.120-121) można odnaleźć stanowiska wyrażające dezaprobatę dla wskazanej linii orzeczniczej. Wskazuje się, że koncepcja podporządkowania autonomicznego może prowadzić do rozmycia pojęcia podporządkowania i do otwarcia prawa pracy dla stosunków samodzielnego zatrudnienia, które nie powinny korzystać z ochrony właściwej dla stosunku pracy (A. Musiała, Glosa do wyroku SN z dnia 7 marca 2006 r., I PK 146/05, Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2009, nr 1, poz. 127).

Pomijając wskazane spory, oczywiste jest, że konstrukcja podporządkowania autonomicznego przybliża umowę o pracę do rozwiązań zastrzeżonych dla umów cywilnoprawnych (szczególnie umowy zlecenia). Oznacza to, że w wielu wypadkach niemożliwe będzie precyzyjne odróżnienie podporządkowania pracowniczego od zależności właściwych dla zobowiązania cywilnoprawnego. Rozważania te mają znaczenie dla rozpoznawanej sprawy, jeżeli weźmie się pod uwagę, że wykonywanie przez ubezpieczoną czynności nie było wynikiem poleceń pracodawcy. Przyjmując za punkt odniesienia elastyczną koncepcję podporządkowania autonomicznego, wypada dostrzec, że w jej ramach kierownictwo pracodawcy polega na określeniu czasu i skonkretyzowaniu zadań, przy jednoczesnym nie ingerowaniu w sposób ich realizacji. Analiza dowodów zaoferowanych w trakcie postępowania przez strony, nie pozwala na przyjęcie, że wnioskodawczyni pracowała według takiego modelu.

Płatnik nie stosował żadnego sposobu rozliczenia z wykonania zadań przez odwołującą (nie ma np. żadnych raportów składanych przez odwołującą, a z zeznań samej wnioskodawczyni nie wynika, aby na bieżąco miała wyznaczane przez płatnika skonkretyzowane zadania i czas ich wykonania). Oznacza to, że nie ma podstaw do przyjęcia, że odwołująca świadczyła pracę w warunkach kierownictwa pracodawcy, nawet przyjmując, że występowało ono w formie podporządkowania autonomicznego.

Konkluzja ta oznacza również, że strony nie łączyła umowa o pracę. W rezultacie Sąd uznał, że wykonywanie na rzecz płatnika składek czynności przez odwołującą nie odbywało się w reżimie charakterystycznym dla stosunku pracy, tj. zgodnie z dyspozycją art. 22 k.p.

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że pracy pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony(wyrok SN z dnia 20.03.1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965, nr 9, poz. 157).

Jasne przy tym jest, że cechy podporządkowania pracowniczego mogą być w określonym zakresie charakterystyczne również dla zobowiązań cywilnoprawnych, a nadto, że mogą występować z różnym nasileniem (zob. wyrok SN z dnia 10.10.2003 r., I PK 466/02 Pr. Pracy 2004, nr 3, s. 35). Zatem zasadne jest rozważenie reguły umożliwiającej rozróżnienie, czy dany stan faktyczny charakteryzuje się podporządkowaniem pracowniczym, czy też więź łącząca strony nosi znamiona innej zależności (zbliżonej do kierownictwa pracodawcy). Ma to znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że umowa mająca za przedmiot świadczenie pracy nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (Wyrok SN z dnia 23.01.2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004, nr 2, poz.23. Z. K., Rodzaje kontraktów menedżerskich, (...) 1999, nr 7, s. 12).

Nie można przy tym pominąć, że decydujące znaczenie w procesie rozróżniania charakteru stosunku prawnego łączącego strony ma sposób wykonywania umowy, a w szczególności realizowanie przez kontrahentów – nawet wbrew postanowieniom umownym – tych cech, które charakteryzują umowę o pracę (T. Romer, Prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2000, s.101, postanowienie SN z dnia 13.11.2008 r., II UK 209/08, Lex nr 737398).

W konsekwencji dla oceny zobowiązania pracowniczego drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Zważywszy, że ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie dla stosunku pracy elementów przedmiotowo istotnych, zrozumiałe jest, że klasyfikacja doniosłości cech charakterystycznych zobowiązania pracowniczego jest problematyczna. Mimo to za prawidłowy należy uznać pogląd podkreślający konieczność występowania kierownictwa pracodawcy w stosunkach pracy. Więź tą cechuje praca pod kierownictwem, które stanowi element sine qua non każdego zatrudnienia pracowniczego. Formułując tą tezę nie można pomijać, że kierownictwo pracodawcy w procesie rozróżniania reżimów umownych ma niewątpliwie pierwszoplanowe znaczenie. Jest tak dlatego, że nie występuje ono przy umowach cywilnoprawnych. Słuszne jest zatem stanowisko, zgodnie z którym kierownictwo pracodawcy jest jedyną cechą rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od umów cywilnoprawnych (Z. Hajn, glosa do wyroku SN z dnia 16.12.1998 r.,, II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177).

Zdaniem Sądu Okręgowego w Łodzi nie ma wątpliwości, że umowa o pracę sporządzona przez wnioskodawczynię i płatnika składek miała charakter fikcyjny. Stanowisko takie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne. Wnioskodawczyni reprezentowana w niniejszym postępowaniu przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazała, że w ramach zawartej spornej umowy o pracę doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w ramach podporządkowania pracowniczego.

Zasadniczo bezspornym pozostaje, że pomiędzy pracodawcą a wnioskodawczynią nie istniał żaden stosunek podporządkowania. Wnioskodawczyni nie była związana poleceniami przełożonego, ani zobowiązana do świadczenia pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Nie była rozliczana z godzin pracy.

Ubezpieczona nie wykazała, aby czynności wykonywane przez nią w spornym okresie były wykonywane w ramach stosunku pracy. Na niej zaś, zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodowy w rozpoznawanej sprawie.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy należy stwierdzić, że strony zawierając umowę o pracę miały zamiar wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z umowy o pracę oraz jednocześnie próbowały przez jej zawarcie wprowadzić w błąd osoby trzecie, co do dokonanej czynności.

Sąd uznał zatem za prawidłowe stanowisko organu rentowego, że podpisanie umowy o pracę przez płatnika składek z J. B. (1) i zgłoszenie ją do ubezpieczeń społecznych w spornym okresie miało na celu umożliwienie uzyskania przez ubezpieczoną dodatkowych korzyści finansowych z FUS.

Należy podkreślić, że Sąd nie neguje, iż odwołująca wykonywała szereg czynności w spornym okresie zatrudnienia na rzecz spółki, rzecz jednak w tym, że zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala ustalić, że czynności te wykonywała w reżimie stosunku pracy.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji ZUS.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804) i zasądził od wnioskodawczyni na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

K.K.-W.

z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni