Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 188/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 18 maja 2021 r., sygn. akt II Ko 794/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny pełnomocnik

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik wnioskodawcy K. S. (1) wskazał w apelacji, że zaskarżył powyższy wyrok: „w części, tj. co do części punktu III w zakresie w jakim oddala on dalej idące żądanie wniosku o zadośćuczynienie, tj. ponad kwotę 99.500,00 zł oraz wniosku o odszkodowanie ponad kwotę 48,876,08 zł na rzecz wnioskodawcy, za jego krzywdę i szkodę” i zarzucił:

„1. w oparciu o art. 438 pkt 2 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie w trakcie orzekania części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, tj. okoliczności, iż:

a) okres pozbawienia wolności K. S. (1) był wyjątkowo brutalny, a wnioskodawca doznał ogromnego stresu i krzywd psychicznych na skutek zastosowanych intensywnych represji ze strony władzy komunistycznej (w tym cierpień fizycznych na skutek bicia represjonowanego), w sytuacji, gdy zdaniem Sądu nie można jednoznacznie przypisać określonych skutków w zdrowiu psychicznym i fizycznym wnioskodawcy („niemożliwe jest dziś przypisanie, rzeczonych konsekwencji w postaci cierpień psychicznych jedynie do tej, konkretnej sprawy"),

2. w oparciu o art. 438 pkt 2 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, tj. uznanie, że:

a) zadośćuczynienie w kwocie 99.500,00 zł spełnia cel i wymogi określone art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: ustawa lutowa) w przypadku przedmiotowych krzywd doznanych przez K. S. (1), co doprowadziło do poczucia rażącej niesprawiedliwości przez wnioskodawcę dodatkowo na skutek zasądzenia powyżej wskazanej symbolicznej kwoty zadośćuczynienia w wysokości niewspółmiernie niskiej — w stosunku do rozmiaru krzywdy (w tym krzywdy moralnej) doznanej przez K. S. (1),

b) błędne przyjęcie, że K. S. (1) nie doznał krzywd i innych negatywnych skutków izolacji i represji w zakresie wskazanym przez wnioskodawcę w pełnym zakresie odnośnie skazania go wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. II Wydział Karny z dnia 19.03.1984 r. sygn. II K 187/84 oraz niesłusznym pozbawieniem go wolności w okresie od dnia 10.12.1983 r. do dnia 26.07.1984 r., a także krzywdy wynikającej z wydania ww. orzeczeń Kolegiów do Spraw Wykroczeń („fakt skazania przez Kolegia wnioskodawcy nie czyni mu żadnej krzywdy"), w sytuacji, gdy z całokształtu materiału zgromadzonego dowodowego wynika, że pobyt w izolacji i wykonanie powyższych orzeczeń Kolegiów do Spraw Wykroczeń odbiły się na planach życiowych i zdrowiu represjonowanego, a krzywdy te pozostają w normalnym związku przyczynowo - skutkowym z przedmiotowym pozbawieniem wolności i dalszymi intensywnymi represjami,

c) błędne uznanie przez sąd, iż zasądzona w sprawie kwota z tytułu zadośćuczynienia uwzględnia stopnień niewątpliwych, intensywnych cierpień fizycznych i psychicznych, jakie wynikały z warunków bytowych i socjalnych uwięzienia wnioskodawcy, nieodwracalność skutków psychicznych i dolegliwości związanych z wydaniem orzeczeń Kolegiów do Spraw Wykroczeń, podczas gdy w istocie jest kwotą nieadekwatną do okoliczności niniejszej sprawy (w tym wynikających z treści zeznań wnioskodawcy), skutkiem czego było zasądzenie zaniżonej w stosunku do znacznego rozmiaru krzywdy doznanej przez wnioskodawcę kwoty zadośćuczynienia, co prowadzi do poczucia rażącej niesprawiedliwości K. S. (1) z powodu skazania za działania niepodległościowe, stanowiące kluczową aktywność w jego życiu,

3. w oparciu o art. 438 pkt 1a k.p.k. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 445 § 2 k.c. oraz art. 448 k.c., w zbiegu z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, poprzez błędne przyjęcie, że kwota zadośćuczynienia w wysokości 99.500,00 zł jest kwotą odpowiednią w przypadku krzywd K. S. (1) w niniejszej sprawie,

4. w oparciu o art. 438 pkt 1a k.p.k. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 § 1 k.c. poprzez błędną ich wykładnię skutkującą nieprawidłowym sposobem szacowania zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez K. S. (1) na skutek przymusowego umieszczenia w izolacji, poprzez przemnożenie liczby 300,00 zł za każdy dzień pozbawienia wolności oraz ustaleniu kwoty 30.000,00 zł za szykany jakich doznał po wyroku, podczas gdy szacowanie odpowiedniego zadośćuczynienia nie powinno polegać na mechanicznym przeliczeniu powyższych wartości, ale na uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, w szczególności krzywdy doznanej przez represjonowanego, co w ocenie skarżącego przełożyło się na zaniżenie przyznanego zadośćuczynienia”.

Nadto zarzucił: „na zasadzie art. 438 pkt 1a k.p.k. obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 445 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zb. z art. 552 § 1 i 4 k.p.k. poprzez ich błędną wykładnię i niezastosowanie polegającą na błędnym oddaleniu wniosku w części odnośnie kwoty 28.972,84 zł odnośnie szkody doznanej przez wnioskodawcę na skutek skazania go wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. II Wydział Karny z dnia 19.03.1984 r. sygn. II K 187/84 oraz niesłusznym pozbawieniem go wolności w okresie od dnia 10.12.1983 r. do dnia 26.07.1984 r. za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz wydania ww. orzeczeń Kolegium do Spraw Wykroczeń, podczas gdy Sąd ograniczył się jedynie do polemiki co do zasady dochodzonej przez wnioskodawcę sumy pieniężnej (również w zakresie błędnego ustalenia wysokości podstawy przeciętnego wynagrodzenia obowiązującej w sierpniu 2020 r.) z tytułu odszkodowania w pełnym zakresie”.

Nadto zarzucił: „na zasadzie art. 438 pkt 2 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na jego treść, a mianowicie:

- art. 558 k.p.k. w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy z ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd I instancji wynika, że wnioskodawca w okresie jego uwięzienia i na skutek wydania ww. orzeczeń Kolegium do Spraw Wykroczeń doznał szkody w wysokości wskazanej w złożonym w sprawie wniosku, a ponadto wnioskodawca wykazał podstawy do zasądzenia pełnej kwoty odszkodowania”.

Ponadto zarzucił:

„ - obrazę przepisów prawa materialnego, tj.: art. 481 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie od zasądzonych sum odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, pomimo, że takie żądanie zostało zgłoszone w przedmiotowym wniosku o zadośćuczynienie i odszkodowanie”.

Pełnomocnik Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. wskazał w apelacji, że zaskarża wyrok „co do pkt I w zakresie wysokości przyznanego zadośćuczynienia co do kwoty 30.000 zł” i zarzucił:

„1. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, zwaną dalej ustawą lutową poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że późniejsze niedogodności polegające na śledzeniu wnioskodawcy przez SB, podjęciu próby jego zatrzymania, dokonywania rewizji w miejscu jego zamieszkania, czy też trudności ze znalezieniem zatrudnienia stanowią również element krzywdy, jaki podlega rekompensacji na podstawie w/w przepisów w sytuacji, gdy rekompensacji w oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy lutowej podlegają jedynie konsekwencje wynikające bezpośrednio z wykonania orzeczenia”

☐zasadny

☐częściowo zasadny

☒niezasadny

☐zasadny

☒częściowo zasadny

☐niezasadny

☐zasadny

☒częściowo zasadny

☐niezasadny

☐zasadny

☐częściowo zasadny

☒niezasadny

☐zasadny

☐częściowo zasadny

☒niezasadny

☐zasadny

☐częściowo zasadny

☒niezasadny

☒zasadny

☐częściowo zasadny

☐niezasadny

☐zasadny

☐częściowo zasadny

☒niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy K. S. (1) zasługiwała tylko na częściowe uwzględnienie, w zakresie kwestionującym dotychczasową wysokość zasądzonego zadośćuczynienia za krzywdę, wynikłą z tytułu wykonania orzeczeń Kolegiów ds. wykroczeń, a także w zakresie podważającym to rozstrzygnięcie zaskarżonego wyroku, które związane było z powinnością wskazania odpowiednich odsetek, od zasądzonych należności tytułem zadośćuczynienia oraz odszkodowania. Natomiast pozostałe, liczne zarzuty wyartykułowane w tej skardze odwoławczej zarzuty, tudzież przywołane na ich poparcie argumenty nie były merytorycznie zasadne i stąd nie mogły skutkować dalszą korektą wydanego w pierwszej instancji orzeczenia, oczekiwaną przez autora skargi.

Zupełnie nietrafne były natomiast wywody apelacji wniesionej na niekorzyść wnioskodawcy, przez pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp, zmierzające do zakwestionowania wysokości dotychczas przyznanego zadośćuczynienia, związanego z pozbawieniem wolności w sprawie II K 187/84.

Przed merytorycznym zaprezentowaniem dokonanej przez sąd ad quem korekty zaskarżonego wyroku, w wyniku apelacji wniesionej przez pełnomocnika K. S. (1), zauważyć przede wszystkim należy, iż omawiana skarga odwoławcza nie jest jednak w pełni przejrzysta i to zarówno w zakresie wniosków formułowanych w petitum, jak i w warstwie argumentacyjnej (motywacyjnej), a nadto została również niewłaściwie skonstruowana. Pełnomocnik wnioskodawcy, nota bene podmiot kwalifikowany, nie bacząc na samoistność zarzutu obrazy prawa materialnego i jakby nie ufając jego skuteczności, podniósł nadto zarzuty określone w art. 438 pkt 2 k.p.k., tj. naruszenia przepisów postępowania, zaś w uzasadnieniu skargi odwoławczej wyraźnie zakwestionował nadto ustalenia faktyczne Sądu I instancji. Tymczasem z punktu widzenia kontroli odwoławczej istotne jest rozróżnianie pierwotnych źródeł uchybienia i jego następstw. Wypada zatem po raz kolejny przypomnieć, że obraza prawa materialnego ma miejsce tylko wtedy, gdy stan faktyczny został w orzeczeniu ustalony prawidłowo, a nie zastosowano do niego właściwego przepisu prawa materialnego (zob. wyrok SN z 10.05.2002 r., IV KKN 61/99, LEX nr 53906; postanowienia SN: z 09.01.2002 r., V KKN 319/99, LEX nr 53010; z 23.02.2006 r., III KK 332/05, LEX nr 610612; z 11.05.2006 r., III KK 459/05, LEX nr 610665; z 02.12.2008 r., III KK 230/08, LEX nr 491425; z 08.05.2015 r., III KK 333/14, LEX nr 1713025; z 26.10.2016 r., II KK 272/16, LEX nr 2139245; z 04.12.2018 r., II KK 239/18, LEX nr 2626365). Natomiast nie ma obrazy prawa materialnego, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów procesowych (vide m.in. wyroki SN: z 23.07.1974 r., V KR 212/74, OSNKW 1974/12/223; z 21.06.1978 r., I KR 124/78, OSNPG 1979, z. 3, poz. 51; z 02.08.1978 r., I KR 155/78, OSNPG 1979/3/52; z 29.03.2000 r., V KKN 97/98, LEX nr 50943; postanowienia SN: z 18.03.2003 r., IV KKN 207/00, LEX nr 77446; z 05.02.2019 r., V KK 3/19, LEX nr 2616196). W takich wypadkach podstawą odwoławczą powinien być zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku (a nie obrazy prawa materialnego) albo obrazy prawa procesowego, jeżeli wadliwość orzeczenia jest wynikiem błędnych ocen sądu (por. np. postanowienia SN: z 09.01.2002 r., V KKN 319/99, LEX nr 53010; z 06.02.2007 r., III KK 407/06, LEX nr 467593; z 15.02.2007 r., IV KK 234/06, LEX nr 445859). W świetle powyższego pełnomocnik deklarując w petitum apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. „art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 445 § 2 k.c. oraz art. 448 k.c. w zb. z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej”, „art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 § 1 k.c.” oraz „art. 445 §1 i 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zb. z art. 552 §1 i 4 k.p.k.” oraz „art. 481 §1 k.c.”, także w warstwie argumentacyjnej skargi wdaje się w polemikę z ustaleniami faktycznymi i prezentuje własną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego. W świetle powyższego, w takim układzie procesowym, podniesione w tej apelacji zarzuty obrazy prawa materialnego mają charakter alternatywny, które będą stanowiły przedmiot oceny sądu ad quem dopiero wówczas, gdy zostaną zaaprobowane ustalenia faktyczne (zob. postanowienie SN z 19.10.2016 r., V KK 239/16, LEX nr 2148667).

Przechodząc do omówienia konkretnych uchybień omawianej skargi stwierdzić należy, że nie był merytorycznie uzasadniony pierwszy zarzut (nr 1), akcentujący rzekomą obrazę art. 410 k.p.k., która miała polegać na „pominięciu w trakcie orzekania części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, tj. okoliczności, iż okres pozbawienia wolności K. S. (1) był wyjątkowo brutalny, a wnioskodawca doznał ogromnego stresu i krzywd psychicznych na skutek zastosowanych intensywnych represji ze strony władzy komunistycznej (w tym cierpień fizycznych na skutek bicia represjonowanego). Należy przypomnieć, że powinnością podmiotu fachowego, wynikającą wprost z treści art. 427 § 2 k.p.k., winno być nie tylko wskazanie zarzutów stawianych rozstrzygnięciu ale i ich uzasadnienie. Tymczasem w części motywacyjnej apelacji skarżący w ogóle nie sprecyzował jakie to in concreto dowody, Sąd I instancji pominął w swojej ocenie (uchybiając treści art. 410 k.p.k.), a nadto nie wykazał, że mogło to mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia ( arg. ex art. 438 pkt 2 in fine k.p.k.). Oczywiste jest również, że dowody z dokumentów, relacje wnioskodawcy, także i złożone w sprawie II Ko 703/19, zostały dostrzeżone i należycie ocenione przez Sąd I instancji (str. 17-18 uzasadnienia wyroku SO). Wbrew odmiennym sugestiom pełnomocnika, wypada bowiem przypomnieć, że do naruszenia treści przepisu art. 410 k.p.k. dochodzi na skutek oparcie orzeczenia na okolicznościach nieujawnionych w toku rozprawy głównej, bądź też pominięcie przy wyrokowaniu ujawnionych w toku rozprawy głównej okoliczności tak korzystnych, jak i niekorzystnych dla strony (zob. wyrok SN z 17.09.2004 r., IV KK 102/04, LEX nr 126693). Nie stanowi zaś takiego uchybienia procesowego dokonanie określonej oceny dowodu przeprowadzonego lub ujawnionego na rozprawie (por. postanowienie SN z 02.06.2002 r., KKN 34/01, LEX nr 53912). Niezależnie od powyższego, zaaprobować należy konstatację Sądu I instancji, iż negatywne konsekwencje przykrych zdarzeń związanych z działalnością niepodległościową wnioskodawcy i odczuwane przez niego do chwili obecnej, wynikają z całokształtu postępowań prowadzonych wobec K. S. (1), co potwierdza również fakt, że w swoich relacjach niekiedy niewłaściwie łączy określone krytyczne sytuacje z danymi postępowaniami. Niemożliwe jest zatem przypisanie rzeczonych konsekwencji w postaci cierpień psychicznych jedynie do tej, konkretnej sprawy (II K 187/84). Należy też zaaprobować argumentację Sądu I instancji, iż okoliczność zachorowania wnioskodawcy na nerwicę nie pozostaje w związku przyczynowym ze skazaniem w rozpatrywanej sprawie, ani szykanami doznanymi po wyroku, albowiem zaburzenia lękowe maiły być skutkiem tymczasowego aresztowania w innej, wcześniejszej sprawie (str. 17 uzasadnienie SO z przywołaniem uzasadnienia wyroku SO w Zielonej Górze z dnia 16.03.2021 r., sygn. akt II Ko 161/20).

Jedynie w niewielkiej części zasadne okazały się kolejne zarzuty (nr 2 a, b, c) apelacji pełnomocnika wnioskodawcy, akcentujące naruszenie art. 7 k.p.k., co miało polegać na „dowolnej ocenie dowodów i wyciągnięciu z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, a w konsekwencji błędnym uznaniu, że zasądzone zadośćuczynienie w kwocie 99.500 zł, spełnia cel i wymogi określone w art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w przypadku przedmiotowych krzywdy doznanej przez K. S. (1)”, odnośnie skazania wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 19.03.1984 r., w sprawie II K 187/84 i niesłusznym pozbawieniem go wolności w okresie od dnia 10.12.1983 r. do dnia 26.07.1984 r., a także krzywdy wynikającej z wydania orzeczeń Kolegiów. Rzecz bowiem w tym, że w tym ostatnim zakresie, w ocenie sądu ad quem, podzielić należało jedynie stwierdzenie, że zasądzona w pierwszej instancji (z tego tytułu) kwota 800 zł nie jest odpowiednia (sprawa RSOW 25/87), tudzież nietrafne był brak orzeczenia jakichkolwiek kwot (zadośćuczynienia) z tytułu wydania orzeczeń przez Kolegia będący wynikiem tej oto błędnej oceny Sądu I instancji, że „(…) sam fakt skazania przez Kolegia wnioskodawcy nie czynił mu żadnej krzywdy” (str. 19 uzasadnienia SO). W przeciwieństwie jednak do twierdzeń omawianej apelacji, w ocenie Sądu Apelacyjnego trafna („odpowiednia”) była natomiast wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, wynikającego z pozbawienia K. S. (1) wolności w sprawie II K 187/84. Tym niemniej, niejako dla oczyszczenia przedpola do dalszych rozważań zauważyć należy, że żądanie wnioskodawcy w zakresie zadośćuczynienia za krzywdę, dotyczyło kilku części składowych i obejmowało rekompensatę przede wszystkim za skazanie wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 19.03.1984 r., sygn. akt II K 187/84, tudzież niesłuszne pozbawienie wnioskodawcy wolności w okresie od dnia 10.12.1983 r. do dnia 26.07.1984 r., jak również - ukaranie sześcioma orzeczeniami Kolegiów ds. Wykroczeń w latach 1987-1988.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii zasądzonego zadośćuczynienia za skazanie i pozbawienie wolności w sprawie II K 187/84 w okresie od dnia 10.12.1983 r. do dnia 26.07.1984 r. (tj. przez okres 7 miesięcy), wypada przypomnieć, iż w orzecznictwie powszechnie prezentowany jest pogląd, że wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przyznawanego na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 2021 r., poz. 1693, zwanej dalej ustawą lutową), należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, co implikuje stwierdzenie, że zarzut wadliwego określenia wysokości zadośćuczynienia może być uwzględniony jedynie w sytuacjach, w których przyznane świadczenie w sposób oczywisty i rażący nie odpowiada relewantnym okolicznościom występującym w danej sprawie, a więc jest niewspółmierne do stopnia i długotrwałości krzywd doznanych przez represjonowanego ( vide wyroki SN: z 17.01.2001 r., II KKN 351/99, LEX nr 51452; z 03.07.2007 r., II KK 321/06, LEX nr 299187; z 12.08.2008 r., V KK 45/08, LEX nr 438427; postanowienia SN: z 27.07.2005 r., II KK 54/05, LEX nr 152495; z 20.12.2006 r., IV KK 291/06, OSNwSK 2006/1/2548; z 01.03.2013 r., V KK 403/12, LEX nr 1308181; z 19.10. 2010 r., II KK 196/10, OSNwSK 2010/1/1973; z 17.10.2012 r., IV KK 206/12, LEX nr 1226738; z 18.12.2012 r., III KK 275/12, LEX nr 1232288; z 24.04.2014 r., V KK 51/14, LEX nr 1466589; z 10.03.2021 r., III KK 44/21, LEX nr 3220050). Słowem, ustalenie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia należy do dyskrecjonalnej władzy sędziego i tylko wtedy, gdyby doszło do rażąco niesprawiedliwego rozstrzygnięcia w tym zakresie (np. przyznanie zadośćuczynienia wręcz symbolicznego, zamiast stanowiącego realną rekompensatę doznanej krzywdy), sąd odwoławczy władny byłby dokonać zmiany orzeczenia. Tymczasem, w ocenie sądu ad quem, sytuacja opisana powyżej z pewnością nie zachodzi w przedmiotowej sprawie, albowiem przyznane na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienie, w kwocie 98.700 zł (z powyższego tytułu), jest odpowiednie i w pełni rekompensuje krzywdę doznaną przez K. S. (1) na skutek bezprawnego pozbawienia go wolności w sprawie II K 187/84. Zauważyć należy, wbrew odmiennym twierdzeniom omawianej apelacji, iż Sąd I instancji, kształtując wysokość należnego zadośćuczynienia, miał na uwadze wszystkie istotne okoliczności rozpatrywanej sprawy i żadnej z nich nie pominął, a co więcej każdej z nich nadał odpowiednią rangę i wagę. Znalazło to swój wyraz w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku (s. 16-17 uzasadnienia SO). Nie może być natomiast mowy o żadnej rażącej obrazie prawa cywilnego materialnego wówczas, gdy strona prezentuje tylko odmienną ocenę przesłanek rzutujących na wysokość dochodzonego zadośćuczynienia (zob. postanowienia SN: z 04.02.2015 r., V KK 332/14, LEX nr 1640274; z 27.07.2005 r., II KK 54/2005, LEX nr 152495; z 16.02.2006 r., V KK 446/05, LEX nr 183897; wyroki SN: z 07.06.2018 r., II KK 433/17, LEX nr 2509593; z 04.02.2021 r., IV KK 11/21, LEX nr 3120265). O rażącym naruszeniu prawa można mówić wówczas, gdy niewłaściwie lub w ogóle nie uwzględniono niezbędnych elementów mających istotne znaczenie dla określenia wysokości kwoty zadośćuczynienia (por. postanowienia SN: z 09.07.2014 r., II KK 166/14; z 20.12.2006 r., IV KK 291/06; z 08.11.2007 r., II KK 197/07; z 19.10.2010 r., II KK 196/10; z 13.12.2013 r., III KK 313/13; z 01.03.2013 r., V KK 403/12; z 10.03.2021 r., III KK 44/21). Jednakże, gdy powyższe kryteria zostały przeanalizowane przez Sad w sposób wszechstronny i pogłębiony, zaś wynik tej oceny znajduje odzwierciedlenie w wysokości przyznanego zadośćuczynienia, to rozstrzygnięcie to pozostaje pod ochroną swobodnego uznania sędziowskiego i nie podlega kwestionowaniu – także w trybie kasacji (zob. postanowienie SN z 10.03.2021 r., III KK 44/21, Lex nr 3220050). Taka sytuacja, w przekonaniu Sadu Apelacyjnego z pewnością ma miejsce w niniejszej sprawie, w odniesieniu do zadośćuczynienia dochodzonego w sprawie II K 187/84 Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. Na marginesie nie sposób także pominąć, że eksponowane w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy inne okoliczności (w szczególności „zerwanie więzi rodzinnych”, „poczucie bezradności”, czy „obawa o swoje bezpieczeństwo”), stanowią przecież typowe („normalne”) następstwa pozbawienia wolności każdej osoby.

Nietrafne były też inne argumenty skoncentrowane w powyższym aspekcie, artykułowane przy okazji zarzutu nr 2 c apelacji wnioskodawcy (obrazy przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k.). Zauważyć bowiem należy, wbrew odmiennym, lakonicznym twierdzeniom skargi odwoławczej, że nie wykazano, aby z powodu pozbawienia wolności w ww. sparwie, nastąpiło nieodwracalne pogorszenie stanu zdrowia fizycznego i psychicznego wnioskodawcy. Natomiast niektóre późniejsze represje ze strony SB wiązały się z dalszą działalnością niepodległościową K. S. (1). Wprawdzie skarżący pełnomocnik gloryfikuje fakt prowadzenia przez ww. wnioskodawcę działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, jednak przypomnieć wypada, że ustawa lutowa nie daje prawa do rekompensaty za samą działalność opozycyjną i niepodległościową, lecz jedynie za bezprawne pozbawienie wolności, będące jej wynikiem (zob. wyroki SA w Gdańsku: z 18.12.2014 r., II AKa 430/14, KSAG 2015/1/144-170; z 21.04.2017 r., II AKa 53/17, LEX nr 2329103). Słowem zadośćuczynienie i odszkodowanie oparte na treści art. 8 ust. 1 ustawy lutowej nie służą wynagrodzeniu zasług za działalność niepodległościową, a jedynie mają na celu rekompensatę rzeczywiście poniesionych krzywd i szkód. Nie sposób także zaaprobować podniesionego w uzasadnieniu omawianego środka odwoławczego argumentu, iż w odniesieniu do różnych, innych osób, niekiedy za krótsze okresy pozbawienia wolności, były orzekane (w innych sprawach) zadośćuczynienia w kwotach nieporównywalnie wyższych, niż przyznana (w związku ze sprawą II K 187/84) K. S. (1) (str. 9 apelacji pełnomocnika wnioskodawcy). Przypomnieć wypada, że sąd orzekający nie jest związany w tej mierze orzeczeniami innych sądów, a każda ze spraw, w której orzekane jest zadośćuczynienie, wymaga indywidualnej oceny rozmiaru krzywdy, jaką poniosła osoba pozbawiona wolności.

W przedmiotowej sprawie sformułowano żądanie zasądzenia kwoty 5.377,46 zł (tj. kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w miesiącu sierpniu 2020 r.) za każdy dzień pozbawienia wolności, powiększonej dodatkowo o znaczne kwoty wynikające z innych tytułów, m.in. za zerwanie więzi rodzinnych z matką oraz bratem, represjonowanie, zastrzeżenie wyjazdów zagranicę, utrudnianie życia także po odzyskaniu wolności itp. (które przecież stanowią element krzywdy i nie powinny być rozpatrywane osobno). Przyznać należy rację Sądowi I instancji, że była to kwota rażąco wygórowana, skoro zadośćuczynienie - w myśl art. 445 § 1 k.c. - nie może być przecież źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia (zob. wyrok SN z 30.01.2004, I CK 131/03, OSNC 2005, z. 2, poz. 40; postanowienia SN: z 22.01.2015 r., III KK 252/14, LEX nr 1640256; z 27.06.2019 r., V KK 276/19, LEX nr 2729328). Skoro Sąd Okręgowy zgromadził w niniejszej sprawie materiał dowodowy wystarczający dla dokonania prawidłowego rozstrzygnięcia (w zakresie zadośćuczynienia w sprawie II K 187/14), poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które są rezultatem oceny zebranych w sprawie dowodów, przeprowadzonej zgodnie z regułą określoną w art. 7 k.p.k., zaś w omawianej apelacji zaprezentowano tylko polemiczne stanowisko, w zakresie nieadekwatności zasądzonego w ww. sprawie zadośćuczynienia, twierdzenia pełnomocnika nie mogły zyskać akceptacji w instancji odwoławczej

Generalnie chybiony był kolejny zarzut pełnomocnika (nr 3) - obrazy przepisów prawa materialnego, a to: art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 445 § 2 k.c. oraz art. 448 k.c. w zb. z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, poprzez błędne przyjęcie, że kwota zadośćuczynienia w wysokości 99.500 zł jest kwotą odpowiednią w przypadku krzywd K. S. (1), przy czy apelujący (jak wynika z uzasadnienia skargi) odnosi swoje subiektywne uwagi do pozbawienia wolności w sprawie II K 187/14. Przede wszystkim podkreślić należy, iż art. 8 ust. 1 ustawy lutowej nie przewiduje żadnych sprecyzowanych kryteriów określania wysokości zadośćuczynienia, pozostawiając te oceny praktyce orzeczniczej w konkretnych sprawach. Podobnie, przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zadośćuczynienia, ograniczają się do wskazania, że zasądzona suma ma być „odpowiednia” (art. 445 § 1 k.c.). Jak już to wyżej podniesiono w niniejszym uzasadnieniu - o tym, czy zasądzone zadośćuczynienie spełnia te wymogi, decyduje zatem sąd orzekający na podstawie zindywidualizowanych kryteriów, wynikających z materiału dowodowego sprawy, w następstwie rozważenia wszystkich jej istotnych okoliczności (zob. postanowienia SN: z 15.03.2017 r., II KK 42/17, LEX nr 2273886; z 30.03.2021 r., IV KK 517/20, LEX nr 3153433). Nie ma natomiast przeważającego znaczenia subiektywna ocena stron. Innymi słowy, subiektywne odczucie krzywdy przez wnioskodawcę podlega kontroli i weryfikacji w zakresie przełożenia tego odczucia na odpowiednią kwotę tytułem zadośćuczynienia (zob. wyroki SN: z 26.08.2004 r., WA 18/04, OSNwSK 2004/1/1487; z 07.03.2013 r., WA 6/13, LEX nr 1293228; postanowienia SN: z 16.02.2006 r., V KK 446/05, LEX nr 183897; z 15.03.2017 r., II KK 42/17, LEX nr 2273886; z 30.07.2020 r., V KK 556/19, LEX nr 3276579).. Zaznaczyć również trzeba, co już wyżej podkreślono (w niniejszych rozważaniach), że odnoszenie wysokości należnej kwoty zadośćuczynienia do innych nawet zbliżonych rodzajowo spraw, jest nieuprawnione z uwagi na to, że rozmiar krzywdy w kontekście konkretnych ustaleń dotyczących danej sprawy, musi być zawsze określony indywidualnie. Lektura uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego prowadzi do wniosku, że powyższe wymagania w niniejszej sprawie zostały spełnione. Natomiast skarżący, poza polemiką z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, nie wskazał żadnych istotnych okoliczności, które nie zostałyby objęte dotychczasowym zakresem rozważań, nie wykazując tym samym wystąpienia naruszenia powołanych przepisów. Reasumując, przyznane na rzecz K. S. (1) zadośćuczynienie w wysokości 98.700 zł (w zakresie krzywdy wynikłej z wykonania wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 19.03.1984 r. w sprawie o sygn. akt: II K 187/84) nie jest kwotą symboliczną, pozostaje w odpowiedniej proporcji do przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa (zob.: postanowienie SN z 22.01.2015 r., III KK 252/14, LEX nr 1640256) i stanowi ekonomicznie odczuwalną dla wnioskodawcy rekompensatę za doznaną krzywdę, wynikającą z bezprawnego pozbawienia wolności w okresie od dnia 10.12.1983 r. do 26.07.1984 r. (tj. łącznie przez 229 dni). Mając na uwadze powyższe względy, brak było podstaw do wkraczania w sferę swobodnego uznania sędziowskiego i - co za tym idzie - dokonywania korekty zaskarżonego wyroku w części dotyczącej zasądzonego zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą z niesłusznego pozbawienia wolności, której bezpodstawnie domagał się apelujący.

Odnosząc się natomiast do kolejnego zarzutu (nr 4) - obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 §1 k.c., poprzez „błędną ich wykładnię skutkującą nieprawidłowym sposobem szacowania zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez K. S. (1) na skutek przymusowego umieszczenia w izolacji”, wskazać należy, iż generalnie pełnomocnik w sposób nielojalny i niezasadny próbuje podważyć „adekwatność” kwoty zasądzonego zadośćuczynienia (sprawa II K 187/14), podnosząc niewłaściwą metodologię obliczenia należnego zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez K. S. (1) z powyższego tytułu, w sytuacji, gdy właśnie tego typu „wyliczenie” wysokości dochodzonego zadośćuczynienia sam zastosował i zaproponował we wniosku inicjującym przedmiotowe postępowanie (k. 17 i nast.), czego finalnym efektem było domaganie się (z powyższego tytułu) kwoty aż 1.522.278,34 zł (k. 18v). Wprawdzie rzeczywiście generalnie nie powinno się ograniczać do takiego wyliczenia kwotowego rozmiaru pokrzywdzenia (za każdy dzień, czy miesiąc izolacji i mnożenia następnie tej kwoty przez okres niesłusznego tymczasowego aresztowania), gdyż może nie odzwierciedlać to wówczas rzeczywiście wyrządzonej krzywdy (por. np. wyroki SN: z 20.10.2011 r., IV KK 137/11, OSNKW 2011, s. 11, poz. 105; z 04.02.2014 r., V KK 250/13, LEX nr 1441203), jednakże - w przekonaniu Sądu Apelacyjnego - zastosowanie przez Sąd I instancji niezbyt precyzyjnego sposobu wyliczenia należnego zadośćuczynienia (w ślad zresztą za postulatem wniosku pełnomocnika), nie doprowadziło do zaniżenia jego wysokości i nie miało wpływu na to, ze zasądzone zadośćuczynienie (w sprawie II K 187/14) nie było „odpowiednie”, skoro Sad I instancji uwzględnił całokształt okoliczności niniejszej sprawy, relewantnych dla ustalenia rozmiaru krzywdy wnioskodawcy. Jak już to podniesiono, zdaniem sadu ad quem, przyznane na rzecz K. S. (1) zadośćuczynienie w wysokości 98.700 zł (z ww. tytułu) nie jest kwotą symboliczną i stanowi ekonomicznie odczuwalną dla wnioskodawcy rekompensatę za doznaną krzywdę.

Jak już to wyżej podniesiono zasadnie były natomiast te zastrzeżenia (w sposób niefortunny połączone przez autora omawianej apelacji w zarzutach nr 2 a, b, c), które podnosiły, że niesłusznie nie przyznano K. S. (1) jakiegokolwiek zadośćuczynienia z tytułu wykonania orzeczeń Kolegiów (poza zasądzeniem kwoty 800 zł z tytułu zatrzymania wnioskodawcy na 48 godzin w związku z postępowaniem w sprawie RSOW 25/87). Podkreślić należy, że wprawdzie represjonowany na skutek tych orzeczeń nie został pozbawiony wolności (za wyjątkiem ww. sprawy), ale to nie oznacza, że nie doznał w związku z ich wykonaniem żadnej krzywdy. W apelacji nie bez racji podniesiono, że wnioskodawca odczuł, że spotkały go ze strony organów ówczesnego państwa niezasłużone kary (orzeczone za postawę i działalność niepodległościową), ukarano go stosunkowo wysokimi grzywnami, które był zmuszony natychmiast zapłacić, korzystając w tym zakresie z niezbędnej pomocy osób najbliższych matki i brata (protokół rozprawy z 09.04.2021 r. - k. 142 akt sprawy). Te orzeczenia wzmagały obawy represjonowanego o swój los, który obawiał się kolejnych szykan i wywołały poczucie krzywdy (zwłaszcza u tak młodego człowieka, jakim był wówczas K. S. (1)), której w ramach niniejszego postępowania należało zadośćuczynić. W powyższym kontekście przypomnieć wypada, że przepis art. 8 ust. 1 ustawy z 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie ogranicza możliwości zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia jedynie do skutków wykonania orzeczeń o pozbawieniu wolności, ale dotyczy wszelkich orzeczeń, które spowodowały szkodę lub krzywdę, także orzeczeń o skazaniu na karę grzywny lub zasądzające koszty procesu (zob. wyrok SN z 06.07.2011 r., IV KO 33/11, LEX nr 848173; wyrok SA w Katowicach z 10.01.2013 r., II AKa 521/12, LEX nr 1267268; A. A., M. A., Podstawy prawne domagania się zadośćuczynienia od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego działania lub zaniechania władzy publicznej, (...) 2015/12/9-21). Z powyższych względów, biorąc jednak pod realia niniejszej sprawy, w przekonaniu sadu ad quem adekwatną rekompensatą będzie stanowiło przyznanie K. S. (1) zadośćuczynienia w kwotach po 1.000 zł z tytułu wykonania każdego z orzeczeń Kolegiów, zaś w przypadku wykonania orzeczenia w postępowaniu w sprawie RSOW 25/87, które wiązało się przecież z zatrzymaniem wnioskodawcy na okres 48 godzin, odpowiednia będzie wyższa kwota 2.000 zł (w miejsce zasądzonej przez Sąd I instancji sumy 800 zł). Zupełnie oderwane od rzeczywiści było natomiast sformułowane żądanie zasądzenia zadośćuczynienia w kwotach po 20.000 zł, za każde z orzeczeń (Kolegiów) oraz przyznania kwoty 30.674,92 zł tytułem orzeczenia Kolegium ds. Wykroczeń w sprawie RSOW 25/87. Są to kwoty rażąco wygórowane, nie znajdujące odniesienia w realiach niniejszej sprawy, których potencjalne przyznanie byłaby źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia represjonowanego (por. postanowienia SN: z 22.01.2015 r., III KK 252/14, LEX nr 1640256; z 27.06.2019 r., V KK 276/19, LEX nr 2729328).

Z uwagi na wysoce nieprecyzyjny (i wręcz nieczytelny) sposób formułowania w petitum zarzutów w omawianej apelacji, tudzież zbiorczy i chaotyczny sposób prezentowania w tej skardze odwoławczej argumentacji, w dalszej kolejności odnieść się wypada do kwestii zasądzonego w zaskarżonym wyroku odszkodowania. W tej materii skazać należy, iż chybiony był zarzut obrazy przepisów postępowania, a to: art. 558 k.p.k. w zw. z art. 322 k.p.c., „poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy z ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji wynika, że K. S. (1) w okresie jego uwięzienia i na skutek wydania orzeczeń Kolegium ds. Wykroczeń doznał szkody w wysokości wskazanej w złożonym w sprawie wniosku, a ponadto wnioskodawca wykazał podstawy do zasądzenia pełnej kwoty odszkodowania”. Na wstępie przypomnieć generalnie wypada, że roszczenie o odszkodowanie, którego podstawę prawną stanowi przepis art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, ma charakter cywilnoprawny, chociaż - analogicznie jak roszczenia wynikające z rozdziału 58 k.p.k. - rozstrzygane jest przez sąd karny. W sprawach dotyczących ww. roszczeń, co do zasady, stosowane są przepisy ustawy lutowej, zaś - zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 8 ust. 3 cyt. ustawy - także przepisy rozdziału 58 k.p.k. (z wyjątkiem art. 555 k.p.k.), przy czym w kwestiach nieuregulowanych w przywołanych powyżej aktach prawnych, zgodnie z art. 558 k.p.k., stosuje się przepisy K.p.c. i stąd przepisy tego Kodeksu mają charakter subsydiarny (zob. D. Świecki [red.], Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019). Podkreślić przy tym należy, że w postępowaniu o odszkodowanie prowadzonym na gruncie ustawy lutowej (w którym stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 58 k.p.k.), mamy do czynienia z tzw. rozłożeniem ciężaru dowodu pomiędzy wnioskodawcą (poszkodowanym) a organem sądowym. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 8 ustawy lutowej, adekwatnie do regulacji art. 552 k.p.k., ma charakter cywilnoprawny. W związku z tym - na tle regulacji wyrażonej w art. 6 k.c. - to wnioskodawca (poszkodowany) powinien udowodnić podstawę, jak i wysokość zgłoszonego roszczenia. Z kolei sąd rozpoznający wniosek o odszkodowanie, zgodnie z treścią art. 2 § 2 k.p.k., powinien w swoim procedowaniu dążyć do tego, ażeby podstawę rozstrzygnięcia stanowiły prawdziwe ustalenia faktyczne (zob. wyroki SN: z 22.03.2001 r., V CKN 1072/00, LEX nr 1168068; z 04.11.2004 r., WK 19/04, OSNwSK 2004/1/2011; z 02.03.2010 r., III KK 317/09, LEX nr 577206; z 03.02.2014 r., III KK 286/13, LEX nr 1430389; z 18.03.2015 r., III KK 442/14, LEX nr 1729284; postanowienie SN z 06.05.2014 r., V KK 384/13, LEX nr 1463434; wyrok SA w Szczecinie z 10.10.2019 r., II AKa 115/19, LEX nr 2817715). Jednakże w niektórych sytuacjach, zasadne jest uwzględnienie treści art. 322 k.p.c. Sięgnięcie po rozwiązanie określone w tymże przepisie możliwe, a nawet konieczne jest wówczas, gdyby dochodząc w postępowaniu karnym klasycznego roszczenia odszkodowawczego wnioskodawca z tych, czy innych przyczyn (m.in. upływ czasu, utrata dokumentacji itp.) miał trudności ze ścisłym udowodnieniem wysokości żądania (por. postanowienie SN z 18.02.2011 r., II KK 289/10, OSNKW 2011, z. 4, poz. 36). W realiach niniejszej sprawy nie jest możliwe ścisłe wykazanie wysokości zgłoszonego żądania, stąd też niezbędne stało się miarkowanie odszkodowania w oparciu o art. 322 k.p.c., co też - wbrew odmiennym twierdzeniom pełnomocnika - Sąd Okręgowy uczynił, przyjmując, że zasadne jest zwaloryzowanie należnego wnioskodawcy świadczenia (odszkodowania) w oparciu o miernik przeciętnego rocznego wynagrodzenia w gospodarce ( vide str. 12-16 uzasadnienia SO). Takie postąpienie nasuwa myśl, iż odpowiednie zastosowanie znalazł przepis art. 358(1) §3 k.c., dopuszczający możliwość zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza. Niewątpliwie przepis ten nie wskazuje żadnej konkretnej metody dokonania waloryzacji świadczenia pieniężnego, a w szczególności nie wskazuje miernika, według którego ma nastąpić owa waloryzacja. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że waloryzacja (przerachowanie) świadczenia pieniężnego nie powinno być dokonywane mechanicznie, przy zastosowaniu raz ustalonych wskaźników. Rozstrzygające w tym względzie jest bowiem uznanie sędziowskie, oparte na wszechstronnym rozważeniu okoliczności danej sprawy, przy stosowaniu ogólnych, kierunkowych wskazówek zawartych w ustawie (zob. uchwała (7) SN z 10.04.1992 r., III CZP 126/91, OSNC 1992, z. 7-8, poz. 121; wyroki SN: z 01.10.1997 r., I PKN 314/97, OSNP 1998, z. 14, poz. 426; z 20.03.2002 r., V CKN 940/00, LEX nr 56026; z 04.02.2014 r., V KK 250/13, LEX nr 1441203; z 11.12.2019 r., V CSK 381/18, LEX nr 3026491). Nie sposób zatem podejmować prób budowania katalogu mierników waloryzacji, do których mógłby - w zależności od rodzaju sprawy - sięgać sąd stosujący przywołany przepis. Ustalając najwłaściwszą metodę waloryzacji (przerachowania) świadczenia pieniężnego sąd winien zatem rozważyć, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, ekonomiczny interes obu stron tak, aby nie doprowadzić do nadmiernego uprzywilejowania jednej strony (wnioskodawcy) i obciążenia drugiej (zobowiązanego do zapłaty Skarbu Państwa). Słowem, sąd ma obowiązek wyważyć te interesy w granicach zasługujących na ochronę, przy zachowaniu właściwego stosunku między nimi, rozważając okoliczności danej sprawy. Celem waloryzacji jest bowiem w zasadzie przywrócenie - przynajmniej w przybliżeniu - początkowej wartości długu, zniesionej lub ograniczonej przez nie mogący być obiektywnie przewidzianym, istotny upadek siły nabywczej pieniądza, w okresie pomiędzy powstaniem zobowiązania, a okresem w którym świadczenie zostało zasądzone (por. wyrok SN z 17.05.2000 r., I CKN 720/98, LEX nr 50838). Ponadto, w judykaturze zasadnie podkreśla się również, że - stosownie do zasad waloryzacji - przedmiotem świadczenia w rzeczywistości jest nie tyle suma jednostek pieniężnych, ile oznaczona wartość ekonomiczna niezmienna w czasie, a wyrażona w odpowiedniej sumie jednostek pieniężnych. Suma tych jednostek w zależności od zmiany siły nabywczej pieniądza może ulegać zwyżce lub obniżeniu na podstawie odpowiedniego przeliczenia uwzględniającego zmiany siły nabywczej pieniądza (zob. wyrok SN z 19.05.2010 r., I CSK 475/09, LEX nr 686081). Stąd też, dla określenia należnego wnioskodawcy odszkodowania konieczne jest nie tyle zachowanie proporcji miesięcznego dochodu osiąganego przez niego przed aresztowaniem i ówczesnej średniej płacy, ale ustalenie, jak kwota pieniężna odpowiada realnej wartości dochodu utraconego przez niego w okresie tymczasowego aresztowania. Wartość ta nie jest jednak powiązana ze średnią płacą, ale z zaistniałą od tego czasu zmianą wartości krajowego pieniądza. Sąd Apelacyjny ma na uwadze bogaty dorobek orzecznictwa z którego wynika, że najbardziej prawidłowe jest przyjęcie kryterium inflacyjnego, jako podstawy waloryzacji. Słusznie wskazuje się, iż wskaźnik inflacyjny jest obiektywny, powszechny i bardziej miarodajny w sprawach o odszkodowania (vide wyroki SN: z 05.03.1999 r., I PKN 591/98, OSNP 2000, z. 9, poz. 347; z 04.02.2014 r., V KK 250/13, LEX nr 1441203; z 20.11.2020 r., II KK 295/19, LEX nr 3209570). Dla określenia należnego odszkodowania konieczne jest bowiem nie tyle zachowanie proporcji dochodu osiąganego przed aresztowaniem i średniej płacy (czy jak tego domaga się in concreto skarżący pełnomocnik – „najniższego wynagrodzenia”), ale przede wszystkim ustalenie jaka kwota odpowiada realnej wartości dochodu utraconego przez wnioskodawcę w okresie jego tymczasowego aresztowania (zob. wyroki SN: z 04.02.2014 r., V KK 250/13; z 20.11.2020 r., II KK 295/19, LEX nr 3209570). Nie jest to jednak oczywiście jedyna metoda, którą można posłużyć się przy ocenie potrzeby waloryzacji świadczenia. Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, odnotować jednak należy, iż publikowane przez GUS wskaźniki inflacji notowanej po 1950 r. (zob.: www.stat.gov.pl - Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 1950-2021) prowadzą do wniosku, że przyjęty przez Sąd I instancji sposób obliczenia należnej kwoty odszkodowania, w oparciu o kryterium wzrostu przeciętnego rocznego wynagrodzenia w gospodarce, wynikającego z obwieszczenia Prezesa GUS, jest dla wnioskodawcy zdecydowanie korzystniejszy, niż przy zastosowaniu wskaźnika inflacji. Niezasadne było zatem i domaganie się przez autora tej skargi odwoławczej „ustalenia wysokości podstawy przeciętnego wynagrodzenia obowiązującej w sierpniu 2020 r. z tytułu odszkodowania w pełnym zakresie” (str. 4 apelacji). Z uwagi na kierunek apelacji oraz treść art. 434 § 1 k.p.k. nie jest jednak w ogóle możliwe zmodyfikowanie przyjętej przez Sąd Okręgowy metody waloryzacji należnego K. S. (1) ww. świadczenia, poprzez przyjęcie wskaźnika inflacyjnego.

Zupełnie nietrafny był również zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, a to: art. 445 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zb. z art. 552 §1 i 4 k.p.k., poprzez ich błędną wykładnię i niezastosowanie, polegające na niezasadnym oddaleniu wniosku w części odnośnie kwoty 28.972,84 zł w zakresie szkody doznanej przez wnioskodawcę na skutek skazania go wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 19.03.1984 r., sygn. akt: II K 187/84 i niesłusznego pozbawienia go wolności w okresie od dnia 10.12.1983 r. do dnia 26.07.1984 r., za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz wydania orzeczeń Kolegium. Przede wszystkim, wbrew wymogom art. 427 § 2 k.p.k., zarzut ten nie został w najmniejszym nawet stopniu uzasadniony w pisemnych motywach apelacji. Stąd wypada jedynie zauważyć, że nie sposób zaaprobować argumentacji skarżącego, iż Sąd I instancji w sposób błędny ustalił wysokość podstawy przeciętnego wynagrodzenia obowiązującej w sierpniu 2020 r., skoro decydujące w tym względzie jest uznanie sędziowskie, zaś postąpienie Sądu I instancji zostało w sposób należyty i racjonalny umotywowane (str. 12 uzasadnienia SO). Niezależnie od powyższego, sposób oszacowania należnej kwoty odszkodowania, obliczonego w oparciu o wysokość przeciętnego rocznego wynagrodzenia w gospodarce, nie budzi zastrzeżeń Sądu odwoławczego. Uwagi co do jakości tych wywodów, jeśli zważyć na treść apelacji w tej materii, pozostają chybione, a w konsekwencji wysokość zasądzonego odszkodowania nie może być skutecznie podważona.

Nie sposób było natomiast odmówić racji skarżącemu pełnomocnikowi w zakresie dotyczącym zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 § 1 k.c., „poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie od zasądzonych sum odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, pomimo zgłoszenia takiego żądania w przedmiotowym wniosku”.

Wyjaśnić w tym miejscu należy, iż w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy lutowej, mają wprost zastosowanie przepisy prawa materialnego cywilnego, a takim przepisem jest art. 481 k.c., chyba że są sprzeczne z normami materialnoprawnymi zawartymi w rozdziale 58 k.p.k. (A. Lach [red.], Dochodzenie roszczeń cywilnych a proces karny, WKP 2018, LEX). Konieczność wyraźnego wskazania w wyroku uwzględniającym w części wniosek o zadośćuczynienie, że wnioskodawcy należą się odsetki ustawowe za opóźnienie, a nie po prostu odsetki ustawowe, jak to uczynił Sąd I instancji, wynika ze zmian tej instytucji zaistniałych w prawie cywilnym. Przypomnieć także wypada, że z dniem 1 stycznia 2016 r. doszło do nowelizacji art. 481 k.c., a w jego § 2 (4) została zawarta delegacja ustawowa dla Ministra Sprawiedliwości do ogłoszenia - w drodze obwieszczenia w Monitorze Polskim - wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (zob. wyrok SA w Katowicach z 07.09.2018 r., II AKa 200/18, LEX nr 2578325). Ustawa z dnia 9 października 2015 r. zmieniająca Kodeks cywilny zmodyfikowała także treść przepisu art. 481 k.c. W wyniku dokonanej nowelizacji obecnie wyróżnia się dwie odrębne instytucje (i kategorie pojęciowe), a mianowicie: odsetki ustawowe (o których mowa w art. 359 § 2 k.c.), określane niekiedy mianem odsetek ustawowych „zwykłych” oraz odsetki ustawowe za opóźnienie, które zostały uregulowane w art. 481 § 2 k.c. Dodatkowo, odnosząc się w tym miejscu do istoty żądania zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie, zauważyć należy, że art. 481 k.c. i art. 455 k.c. w tego typu sprawach muszą uwzględniać specyfikę spraw o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Jedynie dla porządku należy przypomnieć, że odszkodowanie i zadośćuczynienie, dochodzone w trybie ustawy lutowej, zachowują szereg odrębności w stosunku do zasad obowiązujących przy dochodzeniu roszczeń na podstawie przepisów prawa cywilnego. Zgłoszenie wniosku o przyznanie odszkodowania (zadośćuczynienia) na podstawie art. 8 ustawy lutowej nie jest wezwaniem do zapłaty w rozumieniu prawa cywilnego materialnego, ale czynnością procesową inicjującą rozpoznanie sprawy. Prowadzi to do przyjęcia wniosku, że ustawodawca, wyłączając cywilnoprawny tryb dochodzenia omawianych roszczeń, ukształtował je w ten sposób, że dopiero wykonalne orzeczenie sądu staje się podstawą do wypłaty należności. Orzeczenie wydane w tym postępowaniu staje się zaś wykonalne dopiero po uprawomocnieniu się i dopiero z tą chwilą można przyjąć, że Skarb Państwa powinien spełnić świadczenie. Należy zatem uznać, że z właściwości zobowiązania Skarbu Państwa do wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia przewidzianego w przepisie art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy wynika, że „terminem spełnienia świadczenia” (art. 455 k.c.) jest uprawomocnienie się orzeczenia o zasądzeniu odszkodowania (zob. uchwała SN z 10.12.1991 r., I KZP 35/91, OSNKW 1992, z. 3-4, poz. 26; postanowienia SN: z 29.04.1991 r., V KRN 475/90, OSNKW 1991, z. 10-12, poz. 52 i V KRN 477/90 (niepubl.); wyrok SA w Krakowie z 04.10.2007 r., II AKa 148/07, KZS 2007/10/60; wyrok SA w Łodzi z 15.01.2008 r., II AKa 247/07, LEX nr 517158; wyrok SA w Katowicach z 07.10.2010 r., II AKa 297/10, LEX nr 1271857). W świetle powyższego nie sposób zatem odmówić racji skarżącemu, że doszło do obrazy prawa materialnego (art. 481 § 1 k.c.), polegającej na zasądzeniu przez Sąd i instancji „odsetek ustawowych”, zamiast prawidłowo - odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku, pomimo złożenia przez wnioskodawcę stosownego wniosku, albowiem ww. regulacja dotyczy właśnie „odsetek ustawowych za opóźnienie”. W konsekwencji należało zmienić zaskarżone rozstrzygnięcie zapadłe w przedmiocie odsetek, przyjmując iż winno ono obejmować odsetki ustawowe za opóźnienie od przyznanych kwot tytułem zadośćuczynienia oraz odszkodowania, liczone od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Przechodząc zaś do omówienia apelacji wniesionej przez pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp., wskazać należy, iż niezasadny był wyartykułowany w niej zasadniczy zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że późniejsze niedogodności polegające na śledzeniu wnioskodawcy przez SB, podjęciu próby jego zatrzymania, dokonywania rewizji w miejscu jego zamieszkania, czy też trudności ze znalezieniem zatrudnienia stanowią również element krzywdy, jaki podlega rekompensacie na podstawie ww. przepisów. W konsekwencji nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek o obniżenie zadośćuczynienia zasądzonego na rzecz K. S. (1) do kwoty 69.500 zł i oddalenie roszczenia o zadośćuczynienie w pozostałym zakresie.

Wprawdzie skarżący słusznie dostrzega, iż - co do zasady - brak jest podstaw do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za inne niewątpliwe przejawy represji, ale bezpośrednio niezwiązane z wykonywaniem wydanego orzeczenia lub decyzji. Jednakże uwadze apelującego niewątpliwie uszła okoliczność owa „bezpośredniość” nie musi wcale oznaczać (i zazwyczaj nie oznacza) ograniczenia krzywdy wyłącznie do skutków powstałych na skutek fizycznego pozbawienia wolności, tylko w czasie jego trwania. Takie ograniczenie godziłoby bowiem w istotę odpowiedzialności odszkodowawczej, określonej w art. 361 § 1 k.c. i stawiałoby obywatela w nierównej pozycji względem Państwa. Rzeczone skutki mogą zatem wykraczać poza moment zwolnienia wnioskodawcy z aresztu, choćby w związku z pogorszeniem jego stanu zdrowia, czy utratą zatrudnienia, nie tracąc przymiotu bezpośredniości. Oczywiście okoliczności te każdorazowo winny podlegać zindywidualizowanej ocenie sądu orzekającego w przedmiocie zadośćuczynienia (odszkodowania) za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie, a ocena ta musi uwzględniać wszystkie szczególne, często niepowtarzalne, uwarunkowania danej sprawy. Reasumując, nie ma normatywnych przeszkód, by odszkodowaniem i zadośćuczynieniem objąć szkody i krzywdy zaistniałe później, po odzyskaniu wolności, lecz będące w bezpośrednim (normalnym, adekwatnym) związku przyczynowym z niesłusznym pozbawieniem wolności (np. zastosowaniem środka zapobiegawczego). Tak też kwestię tę ujmuje art. 5 ust. 5 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, jak również art. 41 ust. 5 Konstytucji RP (zob. wyroki SN: z 11.04.2007 r., V KK 227/06, LEX nr 277255; z 06.05.2014 r., III KK 479/13, LEX nr 1460729; postanowienie SN z 01.03.2012 r., IV KK 278/11, OSNKW 2012/9/92; wyrok SA w Białymstoku z 23.05.2012 r., II AKa 83/12, OSAB 2012/2-3/56-61; wyrok SA we Wrocławiu z 15.02.2017 r., II AKa 8/17, LEX nr 2265571; wyroki SA w Gdańsku: z 09.05.2017 r., II AKa 104/17, KSAG 2017/4/217-225; z 25.10.2017 r., II AKa 292/17, LEX nr 2705798; wyrok SA w Warszawie z 21.02.2018 r., II AKa 361/17, LEX nr 2460062).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy, wskazać należy, iż Sąd Apelacyjny podziela argumentację Sądu I instancji, zaprezentowane na s. 17 pisemnych motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia, że zachodzi związek przyczynowy pomiędzy niesłusznym pozbawieniem wolności, a szkodą powstałą na skutek tego zdarzenia, w postaci szykan, jakich K. S. (1) doznał bezpośrednio po opuszczeniu zakładu karnego, polegających w szczególności na uniemożliwianiu wnioskodawcy podjęcia zatrudnienia oraz zwalnianiu z pracy na skutek interwencji SB, jak również śledzeniu wnioskodawcy i przeprowadzaniu rewizji w jego miejscu zamieszkania (protokół rozprawy z 09.04.2021 r. - k. 138-140). Nie sposób także pominąć, że mogą być sytuacje w których skutki fizycznego pozbawienia wolności wykraczające poza czas trwania pozbawienia wolności nie tracą przedmiotu bezpośredniości, nie zaś że jest to reguła związana z respektowaniem w każdym przypadku adekwatnego związku przyczynowego (wyrok SA w Gdańsku z 03.04.2014 r., II AKa 77/13, LEX nr 1324686, POSAG 2013/3/171-173). Przytoczone powyżej stanowisko wskazuje zatem na konieczność dokonywania oceny na tle realiów, okoliczności konkretnej sprawy, w której niepowtarzalność w zakresie indywidualnego losu osoby represjonowanej, wymaga głębszej refleksji i upoważnia do przyznania wyższego (odpowiedniego) zadośćuczynienia. Istotne jest zatem to, że ustalając wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę należy stosować kryteria zindywidualizowane, właściwe zarówno dla osoby wnioskodawcy, jak i przystające do okoliczności sprawy. Na wysokość zadośćuczynienia winny składać się doznane cierpienia pokrzywdzonego, których rodzaj, czas trwania i natężenie podlega ustalaniu i ma w konsekwencji przełożenie na wysokość zasądzonej kwoty. Równie ważne jest to, aby sąd orzekający opierał ssie na rzetelnych, w miarę możliwości zobiektywizowanych kryteriach opartych na przeprowadzonym postepowaniu dowodowym, które muszą – w konkretnej sprawie – zakreślać granice subiektywnego odczucia krzywdy przez wnioskodawcę (zob. wyrok SN z 24.04.2014 r., WA 14/14, LEX nr 1463967). W przekonaniu sądu ad quem także i społeczne poczucie sprawiedliwości sprzeciwiało się obniżeniu sumy zadośćuczynienia do kwoty postulowanej w omawianej apelacji i przemawiało - biorąc pod uwagę realia przedmiotowej sprawy związane z całokształtem okoliczności związanych z działalnością i represjami stosowanymi wobec wnioskodawcy - za uznaniem, że zasądzone zadośćuczynienie nie było wygórowane i stanowiło „odpowiednią” kwotę. Skuteczność zarzutu, w którym podnoszone jest nieprawidłowe ustalenie kwoty zadośćuczynienia uzależniona jest od wykazania, iż przyznane zadośćuczynienie w sposób oczywisty i rażący nie odpowiada relewantnym okolicznościom występującym w danej sprawie, a więc jest niewspółmierne do stopnia i długotrwałości krzywd doznanych przez wnioskodawcę. O rażącym naruszeniu zasad ustalania „odpowiedniego” zadośćuczynienia mogłoby świadczyć przede wszystkim przyznanie zadośćuczynienia wręcz symbolicznego, zamiast stanowiącego realną rekompensatę doznanej krzywdy. Nie może być natomiast mowy o rażącej obrazie prawa cywilnego materialnego wówczas, gdy strona prezentuje tylko odmienną ocenę przesłanek rzutujących na wysokość dochodzonego zadośćuczynienia (zob. postanowienia SN: z 27.07.2005 r., II KK 54/05, LEX nr 152495; z 16.02.2006 r., V KK 446/05, LEX nr 183897; z 19.10.2010 r., II KK 261/10, OSNwSK 2010/1/1980; z 17.10. 2012 r., IV KK 206/12, LEX nr 1226738; z 01.03.2013 r., V KK 403/12, LEX nr 1308181; z 04.02.2015 r., V KK 332/14, LEX nr 1640274; z 01.09.2016 r., V KK 161/16, LEX nr 2120900; z 20.12.2006 r., IV KK 291/06, OSNwSK 2006/1/2548). Słowem w licznych orzeczeniach Sąd Najwyższy konsekwentnie przyjmuje, że ustalenie, jaka kwota zadośćuczynienia jest odpowiednia, w rozumieniu art. 445 § 2 k.p.k., należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, stąd zarzut rażącego naruszenia dyspozycji tego przepisu może być skuteczny tylko wtedy, gdy kwestionowane orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalenia wysokości tego świadczenia, praktycznie wówczas, gdy jego kwota określona została symbolicznie (por. postanowienie SN z 18.06.2013 r., V KK 48/13, LEX nr 1342178). W tej sytuacji jedyny zarzut wyartykułowany w apelacji pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa, a dotyczący obrazy prawa materialnego (art. 8 ust. 1 ustawy lutowej) był chybiony i nie mógł doprowadzić do pożądanego przez jego autora rezultatu. a więc obniżenia zasądzonego zadośćuczynienia do kwoty 69.500 zł.

Z powyższych przyczyn Sąd Apelacyjny orzekł, jak w wyroku.

Wniosek

Pełnomocnik wnioskodawcy K. S. (1) wniósł o: „zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy K. S. (1):

- dalszej kwoty 1.542.778,34 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdy doznane przez wnioskodawcę na skutek skazania go wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. II Wydział Karny z dnia 19.03.1984 r. sygn. II K 187/84 oraz niesłusznym pozbawieniem go wolności w okresie od dnia 10.12.1983 r. do dnia 26.07.1984 r. za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz wydania przedmiotowych orzeczeń Kolegiów do Spraw Wykroczeń w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

- dalszej kwoty 28.972,82 zł tytułem odszkodowania za szkodę poniesioną przez wnioskodawcę na skutek skazania go wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. II Wydział Karny z dnia 19.03.1984 r. sygn. II K 187/84 oraz niesłusznym pozbawieniem go wolności w okresie od dnia 10.12.1983 r. do dnia 26.07.1984 r. za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz wydania przedmiotowych orzeczeń Kolegiów do Spraw Wykroczeń w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

- kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych od Skarbu Państwa.

Pełnomocnik uczestnika postępowania - Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. wniósł o:

„zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez zasądzenie od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. na rzecz wnioskodawcy K. S. (1) kwotę 69.500 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku a w pozostałym zakresie oddalenie wniosku o przyznanie zadośćuczynienia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn szczegółowo wskazanych w niniejszym uzasadnieniu, za częściowo uzasadniony uznać należało jedynie wnioski apelacji pełnomocnika wnioskodawcy w zakresie: konieczność dokonania korekty zaskarżonego wyroku odnośnie zasądzonego na rzecz K. S. (1) zadośćuczynienia, rozstrzygnięcia dotyczącego odsetek, tudzież wniosek w przedmiocie zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego.

Nie były trafne natomiast argumenty apelacji pełnomocnika uczestnika postępowania Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp., które zmierzały do wniosku o zmianę zaskarżonego poprzez obniżenie zasądzonego zadośćuczynienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że podwyższył wysokość zadośćuczynienia zasadzonego od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy K. S. (1) – do kwoty 105.700 zł, zaś w miejsce sformułowania „z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku” przyjął - wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Zwięźle o powodach zmiany

Dokonana zmiana zaskarżonego wyroku była konsekwencją częściowej zasadności apelacji pełnomocnika wnioskodawcy K. S. (1). Szczegółowa argumentacja postąpienia sądu ad quem, zaprezentowana została w niniejszych motywach orzeczenia odwoławczego.

0.1. 5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.9.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Wszystkie zaprezentowane powyżej względy sprawiły, że Sąd Apelacyjny, dokonał w orzeczeniu Sądu I instancji opisanej powyżej zmiany, zaś wobec oczywistego braku innych przyczyn z art. 435 k.p.k., art. 439 § 1 k.p.k., art. 440 k.p.k. oraz z art. 455 k.p.k., w pozostałej części, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., zaskarżony wyrok jako trafny i sprawiedliwy - utrzymał w mocy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o unormowanie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U.2021.1693 t.j. z dnia 2021.09.15), zgodnie z którym koszty postępowania w sprawach objętych ustawą, ponosi Skarb Państwa (przy czym rzecz jasna dotyczy to tylko kosztów powstałych do czasu prawomocnego zakończenia postępowania - zob. np. postanowienia SN: z 21.03.1997 r., WKN 5/97, OSNKW 1997, z. 7-8, poz. 55; z 24.04.2014 r., V KK 51/14, LEX nr 51/14; z 09.09.2020 r., III KO 50/20, LEX nr 3149325). Sąd Apelacyjny zasądził również od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy K. S. (1) kwotę 240 zł, tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym, zaś podstawę do takiego postąpienia stanowiły przepisy § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 t.j. z dnia 2018.01.30) w zw. z art. 22(5) ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U.2020.75 t.j. z dnia 2020.01.16).

7.  PODPIS

SSA Jacek Szreder SSA Andrzej Olszewski SSA Stanisław Stankiewicz

1.10.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy K. S. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wskazana w apelacji część zaskarżonego wyroku

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik organu reprezentującego Skarb Państwa – Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wskazana w apelacji część zaskarżonego wyroku – dotycząca zadośćuczynienia

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana